Научная статья на тему 'ФУҚAРOЛИК МACЪУЛИЯТИ: КЕЛИБ ЧИҚИШИ, ТАЪРИФИ ВА МАЗМУН-МОҲИЯТИ'

ФУҚAРOЛИК МACЪУЛИЯТИ: КЕЛИБ ЧИҚИШИ, ТАЪРИФИ ВА МАЗМУН-МОҲИЯТИ Текст научной статьи по специальности «Социологические науки»

CC BY
29
4
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ЯНГИ ЎЗБЕКИСТОН / ИНСОНИЯТ / ЦИВИЛИЗАЦИЯ / ФУқАРОЛИК ЖАМИЯТИ / БУРЧ / КОНСТИТУЦИЯ / МИЛЛИЙ / ГЛОБАЛЛАШУВ / МАФКУРАВИЙ ИММУНИТЕТ

Аннотация научной статьи по социологическим наукам, автор научной работы — Туратов Ш.Б.

Мақолада Янги Ўзбекистонни қуриш жараёнида ёшларда жамият олдидаги фуқаролик масъулиятини шакллантиришнинг зарурлиги ижтимоий-фалсафий жиҳатдан таҳлил қилинган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

CITIZENSHIP: ORIGIN, DEFINITION AND CONTENT

The article analyzes the socio-philosophical aspect of the need to form civil responsibility to society in young people in the process of building a new Uzbekistan.

Текст научной работы на тему «ФУҚAРOЛИК МACЪУЛИЯТИ: КЕЛИБ ЧИҚИШИ, ТАЪРИФИ ВА МАЗМУН-МОҲИЯТИ»

УДК 321

Туратов Ш.Б., ф.ф.б.ф.д. (PhD) "Ижтимоий фанлар" кафедраси уцитувчиси Жиззах политехника институты

ФУЦАРОЛИК МАСЪУЛИЯТИ: КЕЛИБ ЧЩИШИ, ТАЪРИФИ ВА

МАЗМУН-МОХ^ИЯТИ

Аннотация: Мацолада Янги Узбекистонни курит жараёнида ёшларда жамият олдидаги фуцаролик масъулиятини такллантиритнинг зарурлиги ижтимоий-фалсафий жиуатдан таулил цилинган.

Калит сузлар: Янги Узбекистон, инсоният, цивилизация, фуцаролик жамияти, бурч, Конституция, миллий, глобаллашув, мафкуравий иммунитет.

Turatov Sh.B., PhD teacher

"SocialSciences" department Jizzakh Polytechnic Institute

CITIZENSHIP: ORIGIN, DEFINITION AND CONTENT

Annotation: The article analyzes the socio-philosophical aspect of the need to form civil responsibility to society in young people in the process of building a new Uzbekistan.

Keywords: New Uzbekistan, humanity, civil society, duty, Constitution, national, globalization, ideological immunity.

ХХ1 аср инсоният цивилизацияси учун куп жихатдан катта узгаришлар, туб янгиланиш ва тараккиёт томон бурилиш даври булиш билан бирга, табиат ва жамият олдида турли глобал муаммоларни юзага келтирмокда. Бу жараёнларда мамлакатимизда ёш авлодни комил, юксак маънавиятли инсон килиб шакллантириш, салохиятли уз бурчига содик, масъулиятли фукаролар этиб тарбиялаш жамиятимизнинг бош вазифаларимиздан бирига айланди.. Шунинг учун хам хозирги даврда фукаролик масъулияти ва бурчини тугри сингдириш фукаролик жамияти барпо этишнинг мухим шартларидан биридир. Хуш, шундай экан, янгиланаётган Узбекистон шароитида "фукаролик" ва "фукаролик масъулияти" тушунчалари кандай маъно касб этади, деган савол тугилади? Фукаролик - бу содда килиб айтганда, фукаро эканлиги; фукароларга оидлик; фукароларнинг хукукий холатидир. Хукук фалсафаси нуктаи назаридан караганда, фукаролик - бу шахс ва давлат уртасидаги умумийлик ва узаро хукуклар, бурчлар ва мажбуриятларда

ифодаланган хукукий муносабатлардир. "Фу^ролик конституциявий Ba мaъмyрий хукук инститyтлaридaн бири 6ули6, одaтдa Kонститyциядa (aсосий конyндa) ёки дaвлaтнинг конституциявий aктидa Ba бошкд ноpмaтив-хyкyкий хyжжaтлapдa мyстaхкaмлaнaди. Шyнгa ^pa, "Узбекистон Респyбликaсининг фу^ролиги тyFpисидa"ги конуннинг 1-моддaсидa: "Узбекистон Респyбликaсининг фукдролиги шaxс билaн дaвлaтнинг доимий сиёсий-хукукий ^ло^сини белгилaйди, бу aro^ yлapнинг yзapо хукуктари Ba бypчлapидa ифодaлaнaди" - дейилгaн. Демaк, фу^ролик дaвлaт Ba унинг кapaмоFидaги шaxслap ypтaсидaги мyносaбaтлap, дaвлaтдaги xap бир инсоннинг конституциявий Ba ижтимоий химояси сифaтидa нaмоён булади: дaвлaт фу^ронинг хукуктари Ba эpкинликлapини тaн олади Ba кaфолaтлaйди, уни чет элдa химоя килaди; уз нaвбaтидa, фyкapо дaвлaтнинг конун Ba коидaлapигa сузсиз риоя килaди, Узи белгилaгaн вaзифaлapни бaжapaди. Ушбу хукук Ba мaжбypиятлapнинг умумийлиги фyкapонинг сиёсий Ba хукукий мaкомини тaшкил этади, уни чет эл фyкapолapи Ba фyкapолиги бyлмaгaн шaxслapдaн aжpaтиб тypaди.

Фyкapолик мaсъyлияти инсоннинг мaънaвий вyжyдигa xос бyлгaн aжpaлмaс к,исмидaн бири булиб, y фу^ронинг мaмлaкaтдaги ижтимоий етуклигини кypсaтиб беpaди. Демaк, фyкapолик мaсъyлияти - бу фу^ронинг ижтимоий ноpмaлap Ba yлчовлapини билиши, yлapни боpичa кaбyл килиши, уз хapaкaтлapининг окибaтлapи Ba нaтижaлapини бaхолaш кобилияти, унинг ижтимоий хaётидa xaтти-хapaкaтини белгилaйдигaн ижтимоий сyбъектлapидaн бири хисоблaнaди.

Юкоpидa келтиpилгaн фaлсaфий тaъpифдaн хaм куриниб турибдики, фyкapo мacъyлияти фaлcaфий, хукукий, социологик Ba сиёсий мохиятга эга булгвн тyшyнчa булиб, y фу^ронинг мyaйян дaвлaтгa мaнcyблигини aнглaш, дaвлaт oлдидaги бурч Ba мaжбypиятлapини ифoдaлaш учун ишлaтилaди. Фу^ро мacъyлияти дaвлaт фyкapocининг дaвлaтни, конституцияни, дaвлaт paмзлapини хypмaт килиши, дaвлaт тузумини Ba конун ycтyвopлигини химоя кдлишдвги бурч Ba мacъyлият тyЙFycини Узидa ифодвлвйди. Фyкapoлик мacъyлияти инсоннинг жaмиятдaги хукукий мaкoми, унинг дyнёкapaши жaмиятдa урнини aнглaши, ижтимоий меъёpлapни билиши Ba yлapгa aмaл килиш жapaёнидaги бурч Ba дaxлдopлик тyЙFycигa тaaллyкдидиp. Жaмият тapaккиёти жapaёнидa фyкapoлap тoмoнидaн aмaлгa oшиpилaдигaн биpдaмлик, yзapo хaмкopлик, Вaтaнгa caдoкaт Ba вaтaнпapвapлик шaxcнинг фyкapoлик мacъyлиятигa тегишли булиб, фу^ролик мacъyлияти юpтимиздa яшaётгaн фyкapолapнинг Вaтaнигa содикдиги, мaмлaкaт конyнлapини химоя килиши, yлapгa буйсуниши, Вaтaнни химоя килиши, умуммиллий aхaмиятгa эгa булгж мacaлaлapдa фaoллик кypcaтиб мeхнaт килиши, Вaтaн paвнaкигa хиcca кушиш жapaёнидaги бурч Ba жaвoбгapлик тyЙFycини Узидa ифoдaлaйди. Инсон жaмият хaётидa узининг эрки, хукуки Ba

масъулиятига кура эркин булса, бошка томондан у кишиларнинг жамият хаётидаги бирдамлиги ва мажбуриятини хам узида ифодалайди.

Хулоса урнида, Янги Узбекистонда фукаролик жамиятини ривожлантиришда ёшларга глобаллашув, замоннинг салбий таъсирини камайтириш ва уларни дахлдорлик асосида маънавий комил шахс этиб тарбиялаш учун Ватан, халки олдида маъсулиятни бугунги кунда тугри англаши хамда шаклланиши зарурдир.

Фойдаланилган адабиётлар:

1. Мирзиёев Ш.М. Конституция - эркин ва фаровон хаётимиз, мамлакатимизни янада тараккий эттиришнинг мустахкам пойдеворидир //Халкимизнинг розилиги бизнинг фаолиятимизга берилган энг олий баходир. 2-жилд. Тошкент, Узбекистон, 2018 йил, 36-37 бетлар.

2. "Узбекистон Республикасининг Фукаролиги тугрисида" ^онуни//Узбекистоннинг янги конунлари. Сон 6.- Т.: Адолат, 1993. - Б.23.

3. Узбек тилининг изохли лугати. II жилд. - Т.: "Узбекистон миллий энциклопедияси" Давлат илмий нашриёти, 2006. - Б. 555 бет

4. Нумонова Д.У. Узбекистон замонавий маънавий-маданий тараккиётида аёллар масъулиятини оширишнинг ижтимоий-фалсафий тахлили 09.00.04-Ижтимоий фалсафа. Фалсафа фани буйича фалсафа доктори (PhD) диссертацияси. Самарканд. 2020. 14 бет.

5. Узбекистон Республикаси Президенти хузуридаги Давлат ва жамият курилиши Академияси. Миллий манфаатлар ва бошкарув масъулияти. (Тажрибавий кулланма).Тошкент, Гофур Гулом нашриёт-матбаа ижодий уйи, 2008. -Б. 43.

6. Ibodullaevich, K. K. (2022). Causes of Corruption, Socio-Political Consequences. Vital Annex: International Journal of Novel Research in Advanced Sciences, 1(1), 1-4.

7. Саиткосимов А.И. Ёшларнинг ижтимоий-сиёсий фаоллигини ошириш жамият баркарорлигининг мухим мезони // "Ёшларга оид давлат сиёсатини амалга ошириш стратегияси: мавжуд вазият ва ривожлантириш истикболлари" мавзусидаги илмий-амалий конференцияси маколалар туплами. Тошкент, 2019 йил, 192 бет.

8. Khidirov, K. I., & Gofurova, S. S. (2021). The United Kingdom has a special textbook for detecting facts of corruption. Scientific progress, 2(1), 121-124.

9. Ibodullaevich, K. K. (2022, April). In the fight against justice and corruption as an effective road. In E Conference Zone (pp. 370-372).

10. Ибайдуллаев, Т. Г. (2020). Узбекская национальная одежда в период глобализации: проблемы и решения. In Культура в евразийском пространстве: традиции и новации (pp. 56-62).

11. Tajibayev, M. A., & Axmedov, J. T. (2022). Sinergetik yondashuv-yoshlarning yangi dunyoqarashini shakllantirishning asosiy jihatlaridan biri sifatida. Scientific progress, 3(3), 527-532.

12. Tajibaev, M. A., & Rashidova, B. Y. (2022). The concepts of sustainability and instability in synergetics are an important principle. Scientific progress, 3(3), 930-933.

13. Kholbekova, M. A. T. U. (2022). Applications and developments of synergetics. Scientific progress, 3(3), 942-945.

14. Tajibaev, M. A., & Rashidova, B. Y. (2022). Content of the concept of synergetics. Scientific progress, 3(3), 938-941.

15. Kulmatov, P. M., & Tajibaev, M. A. (2022). Synergetic aas a factor for the development of modern science. Scientific progress, 3(3), 925-929.

16. Tajibaev, M. A., & Kholbekova, M. U. (2022). Synergetic methodology serves humanity. Scientific progress, 3(3), 934-937.

17. Abdurashidovich, T. M. (2022). Yoshlarda sinergetik dunyoqarashni shakllantirish omillari. Integration of science, education and practice. scientific-methodical journal, 3(3), 203-207.

18. Abdurashidovich, T. M. (2022). Sinergetika-yoshlarning yangi dunyoqarashini shakllantiruvchi bilim sifatida. Fan, ta'lim, madaniyat va innovatsiya, 1(2), 69-73.

19. Azimova, S. Y., & Tojiboev, M. A. (2021). Improvement of spiritual and educational work it is our important task. Scientific progress, 2(5), 544-548.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.