CC BY
1ИНФОРМАТИКА
УДК 004.921
DOI: 10.52754/16947452_2022_4_252
КОМПЬЮТЕРДИК ГРАФИКАЛЫК ДИЗАЙНДА ТУС
ПСИХОЛОГИЯСЫ
Жолдошов ТолкунбекМамытович, т.и.к., доцент,
_jtolkim kg@miail.ru Курманбек кызы. Гу.лина, магистрант, Ош мамлекеттик университети, Ош, Кыргызстан
Аннотация. Макалада компьютердик графикалык дизайнда жана веб-дизайнда тYстYн адамдардын психикасына кандай таасир этээри, тYстY кантип туура тандоо керек экендиги баяндалган. ТYC теориясынын тарыхына токтолуп, тYC теориясы жвнYндв жана тYстYY двцгвлвк жвнYндв маалыматтар жазылган. Графикалык дизайнда тYстврдYн адамдардын психологиясына ар тYрдYY маанай жаратаарын далилдвв YЧYн бир нече тYCкв анализ жасалган. Маркетингде графикалык дизайнерлердин орду жвнYндв свз козголгон. Ошондой эле, графикалык дизайнерлерге туура тYC тандоо YЧYн бир нече кецештер дагы берилген. Ошондой эле, дизайнер тYстврдY туура тандоо менен кандай ийгилике жете аларын дагы маалымдаган.
Ачкыч свздвр: графикалык дизайн, веб-дизайн, тYC, тYствр теориясы, тYстYY двцгвлвк, тYC психологиясы, дизайнер.
ПСИХОЛОГИЯ ЦВЕТА В КОМПЬЮТЕРНОМ ГРАФИЧЕСКОМ
ДИЗАЙНЕ
Жолдошов Толкунбек Мамытович, к.т.н., доцент,
_jtolkim kg@miail.ru Курманбек кызы Гулина, магистрант, Ошский государственный университет,
Ош, Кыргызстан
Аннотация. В статье рассказывается, как компьютерной графической дизайн и веб-дизайн влияют на психику людей, и как правильно подобрать цвет. Приведено информации о появления история теории цвета, а также сведения о теории цвета и цветовом круге. В графическом дизайне было проанализировано несколько цветов, чтобы доказать, что цвета создают различное настроение в психологии людей. Обсуждается роль графических дизайнеров в маркетинге. Приведено несколько советов для графических дизайнеров по выбору правильного цвета. Также сказано, что дизайнер можно добиться хороших результатов, подобрав правильные цвета.
Ключевые слова: графический дизайн, веб-дизайн, цвет, теория цвета, цветовой круг, психология цвета, дизайнер.
THE PSYCHOLOGY OF COLOR IN COMPUTER GRAPHIC DESIGN
Zholdoshov Tolkunbek, candidate of technical sciences, associate professor
jtolkun_kg@mail.ru Kurmanbek kyzy Gulina, master student Osh State University, Osh, Kyrgyzstan
Abstract. The article describes how computer graphics and web design affect the psyche of people, and how to choose the right color. The history of color theory is described, as well as information about color theory and the color wheel. In graphic design, several colors have been analyzed to prove that colors create different moods in people's psychology. The role of graphic designers in marketing is discussed. There are also some tips for graphic designers to choose the right color. The designer also told how to choose the right colors.
Key words: graphic design, web design, color, color theory, color wheel, color psychology, designer.
Киришуу. Баарыбызга белгилиуу болгондой эле азыркы кYндe дуйне жYЗYндe бизнес чейресу болобу, мамлекеттик мекемелер болобу баардыгы езгечеленген криативдуу дизайнга суроо-талабы чоц болуп келууде. Андыктан, дуйне дизайнерлерге, жана графикалык дизайнерлерге муктаж болуп турат. Графикалык дизайнердин милдети биринчи кезекте туура тустуу чечимдерди тандоо болуп саналат. Графикалык дизайндагы тустердун туура айкалышы адамдын маалыматты кабыл алуусуна тузден-туз таасирин тийгизери илимий жана практикалык жактан тастыкталган. Кээ бир айкалыштар позитивдуу эмоцияларды жана жактырууларды жаратса, кээ бирлери тескерисинче кецул иренжитип, кызыкчылыкты жоготушу мумкун [1]. Ошондой эле, ыкмалар маркетингде дагы колдонулат, анткени эц ийгиликтуу комбинацияларды аныктоо учун графикалык дизайнер маркетологдун милдетин дагы аткарышы керек.
Изилдеенун каражаттары жана ыкмалары. Адамдардын реакциясын туудурган веб-сайттардын жана башка веб-тиркемелердин дизайнында бир нече негизги тустер бар. Бул психологиялык кабылдоо менен шартталган. Мисал катары алсак, дайыма экологиялык тазалыкты, жаратылышка жакындыкты жана бекем ден-соолукту билдирген жашыл тус болуп саналат. Андыктан экологиялык продуктуларды жана товарларды ендуруучулер, кээ бир фитнес залдары, арыктоо курстары, вегетариандык жамааттар ж.б. ушул сыяктуу мекемелер тарабынан кеп колдонулат. Тус психологиясын изилдееде биз тустер теориясын жана тустуу децгелек женунде билип алышыбыз абдан маанилуу.
Тус теориясы деген эмне? Кепчулук адамдар билуучу кызыктуу бир факт - суретчулер тустер теориясын жуздеген жылдар бою колдонуп келишкен. Тус теориясынын алгачкы заманбап чечмелеелерунун бири болжол менен бир кылым мурун Альберт Манселл тарабынан жазылган [2-3]. Манселл тустуу касиеттерди суреттее учун уч компоненттуу моделди ойлоп тапкан, анда тус уч тушунуктун жардамы менен аныкталат -мааниси(баалуулугу), ецу жана каныккандыгы (жарыктыгы). Акыркы бир
нече он жылдыкта tyc теориясын колдонуу интернет -маркетингге да келди. Веб-дизайнерлер санариптик контекстте адамдын мээси тустерду кантип кабыл аларын тушунууну суреттее учун кеп иштерди жасашты. Тус теориясы - ар бир тус адамдын психикасына езунун таасирин тийгизерин, дизайнга туура тустерду кантип тандоо керек жана "тустуу децгелек" деген эмне - экендигин Калифорния университетинин бутуруучусу Ник Роджас (Nick Rojas) езунун макаласында жазып кеткен [4]. Тус теориясында белгилуу бир тустердун адамдарда кандайдыр бир сезимдерди, эмоцияларды же журум - турумду пайда кылуу жендему бар экени аныктаган.
Тустуу децгелек деген эмне? Тустер - негизги, экинчи, учунчу- деп учке белунет. (1-сурет)
1) Yч гана негизги тустер бар: сары, кек, кызыл. Аларды эч кандай тустерду бириктирип тузуу мумкун эмес.
2) Экинчи тустер. Алар 3 негизги тустердун каалаганын 2ден айкалыштыруу менен пайда болот. 3 гана экинчи тустер бар: кызгылт сары, кызгылт кек жана жашыл. Алар теменкудей айкалыштан жаратылган:
• жашыл = сары + кек;
• кызгылт кек = кек + кызыл;
• кызгылт сары = кызыл + сары;
3) Yчyнчy тустер. Алар тус децгелегунде анын жанындагы экинчи тус менен негизги тусту айкалыштыруу аркылуу жаратылган. Yчyнчy тустер болсо 6 тустен турат
1-сурет. Тустуу децгелек.
Жыйынтыктар жана талкуулар. Ак жарык шооланы призмадан еткеруу менен спектрден уникалдуу, кооз тустеру кере алабыз (2-сурет). Бирок ошол тустер бир эле учурда алардын ар бири адамдын маанайына жана эмоцияларына ез алдынча таасир этет. Эми бир нече тустерге анализ жасап керелу [5].
2-CYP0T. Ак жарыкты призмадан eTKepYY.
Ак - тус, тазалыктын, жeнeкeйлYктYн жана сергектиктин символу. Бул нейтралдуу тус жана ^п учурда башка тYCтeрдY öenYn кeрсeтYY YЧYн фон катары колдонулат. Мындан тышкары, ак TYC саламаттыкты сактоодо, технологияда жана кымбат бренддерде популярдуу. Акыркы убакта интерфейстерди иштеп чыгуучулардын арасында барган сайын популярдуу болуп калды. Мисалга ала турган болсок бренд фирмалар ак тYCтeгY монитор, клавиатура, макбууктар ^п чыгара башташты. Мунун себеби TYCTYH тYЗYЛYШYндe. Ак жарык шооласы жаратылыштагы башка бардык тYCтeрдY камтыйт. Аны призмадан eткeрYY менен ^рдук (2-CYрeт). Демек, ал уникалдуу жана eзгeчe нерсенин башталышын, тeрeлYШYн, ошондой эле абсолюттук тазалыкты билдирет. ДYЙнe жYЗYндeгY элдер ак тYCкe eзгeчe ишенимдуу басым жасайт. ДYЙнeлYк статистика боюнча дагы алып карасак ак тYCтeгY автомобилдерге суроо-талап кeп болуп, эц кeп сатылаары дагы мисал болуп бере алат.
Жашыл - абдан жeнeкeй TYC. Жогоруда айтылгандай, жашыл eCYY, ден-соолук жана жаратылыш менен байланыштуу. Жашыл логотиптин дизайны, адатта, компания экологиялык жактан таза экенин, анын азыктары жацы жана органикалык экенин кeрсeтeт. Кээде акчаны дагы символдоштурат жана ошондой эле финансылык компаниялар менен банктар YЧYH логотип дизайнында колдонулат. Жашыл TYC ислам мамлекеттеринде eзгeчe мааниге ээ. Кыргыз элибизде дагы жаздын келиши жашоонун башталышы катары жашыл тус^ маани берилет. Жашыл tycty веб-сайтка колдонсоцуз, эгерде сиз кардарыцызга ишенYY сезимин жараткыцыз келсе, эц сонун тандоо болот.
Кызыл -кумарды, кYчтY, жаштыкты, энергияны жана ишенимди билдирет. Тамак-аш компаниялары да бул tycty колдонушат. Кeрсe, кызыл tyc табитти ачуу, ачкалыкты ойготуу ролун аткарып, eзYнe тартат. Ал эми сары ылдамдыкты жана шашылыштыкты жаратат. Буга классикалык мисал болуп McDonald's, KFC, Stardog!S (3-CYрeт), ж.б.у.с. брендтерди караса болот. Бирок кeбYнчe бул tyc колдонуучулар кeцYЛ бурушу керек болгон жагдайлар бар. Кызыл tyc агресивдуу жана кандын tycy болуп эсептелет. Мисалы Индия eлкeсYндe суйуунун, тазалыктын символу болсо, Африка eлкeлeрYндe агрессиянын, eлYмдYн символу катары кабылдашат.
ЛА
I мсоопаш'Б
I ■ I®
Ш
БЬагбод^
3-CYрeт. Кызыл тYCтeгY тез тамактануусу жайлардын логотиптери.
Сары - дайыма ак, кара же башка тYCтeрдeн тышкары, кошумча тYC катары колдонулат. Сары бакыт менен кубанычтын тYCY. Сары аудиторияцыздын кeцYЛYн буруу YЧYн жана аларды иш-аракет кылууга Yндee YЧYн колдонулушу мYмкYн. Сары логотиптер кeбYнчe тамак-аш жана унаа eнeр жайында колдонулат. Психологияда сары шашылууну, энергияны билдирет. Бул спорттук кийимдерди чыгарган компаниялардын веб-сайттарын долбоорлоодо дагы ^п колдонулат. Ошондой эле, кээ бир жацылык сайттары аны кыя eтYшпeй, негизги бeлYмдeрдY сары тYCтeгY кeлeкe менен бeлYп кeрсeтYYДe. Сары - коюу TYC. Ал агрессивдYY эмес, бирок абдан байкалат.
Кара TYC - ишенимди жана туруктуулукту билдирген, классикалык, татаал, олуттуу жана люкс TYC болуп эсептелет. Татыктуу жана кeрктYYЛYктY баалаган аудиторияга багытталган бренддер кeбYнчe кара логотипти тандашат. Кара кeбYнчe фон катары же монохромдуу логотиптерде колдонулат (4-CYрeт). Сайттарда кeбYнчe логистикалык компаниялар, юридикалык фирмалар, юристтер колдонушат. Ошондой эле, кара TYC менен графикалык дизайнда кeптeгeн модалуу тYCтeрдYн айкалышы бар: кара менен сары, кара менен ак, кара менен кызгылт сары. Кара TYCTY колдонууда дагы этият болуш шарт, себеби кара TYC ДYЙнe элдеринин кeпчYЛYГYндe аза кYTYY TYC болуп саналат.
4-CYрeт. Кара тYCтe жасалган логотиптер.
Графикалык дизайнда tycty тандоодо сизге кецеш. Веб-сaйткa же грaфикaлык дизaйнгa тaтaaл TYC схемaсын тaндоодон мурун бир нече кецештерди aткaрыцыз [6-V]:
1. Aтaaндaштaрыцызды изилдеп, жaлпы концепциядaн тaйбaгaнгa aрaкет кылыцыз;
2. Дизaйндa Зтeн aшык эмес тYCтeрдY колдонуцуз;
3. Колдонуучунун же коноктун эсинде сaктaлуугa тийиш болгон блокторду жaнa элементтерди бeлYп кeрсeтYYHY унутпaцыз (aлaр ^зге визуaлдык тYPдe тaртылaт);
4. ТYCтeр менен кeп кeнYГYYлeрдY aткaрыцыз (^пчулук TYC схемaлaры тондор колдонулгaндыктaн жaкшырaaк кeрYнeт. Мисaлы, мохa TYCY кYрeцгe кaрaгaндa жaгымдуурaaк кeрYнeт, aл эми aчык кeк TYC кeккe кaрaгaндa жaгымдуурaaк).
5. ТYCтeр менен иштeeдe эц негизгиси - интуицияцызды угуп, eзYHYЗДY колдонуучунун ордунa коюуп кeрYЦYЗ. Бир нерсе дaйымa эсицизде болсун, сизге жaккaн TYC бaшкaлaргa жaгaaр-жaкпaсын эске aлыцыз.
6. 60-30-10 эрежесин колдонуцуз: дизaйндын 60%y4yh негизги тус, 30%y4yh экинчи тус жaнa 10%учун бaсым тусу.
V. Бир нече дизaйнды тузуп, кaйсынысы eзгeчe экенин ^руцуз. Aндaн кийин бир нече кун ^Te туруцуз жaнa кaaлоолоруцуз eзгeргeнYн кaйрa текшерициз.
S. Тус контексти жaнa тYCтeрдYн кaнтип кaрaмa-кaршы пaйдa болорун кaрaп кeрYЦYЗ. ТeмeндeгY CYрeткe кeцYЛ бeлYЦYЗ (5-CYрeт). Ар бир формaнын ортосу бирдей eлчeмдe, бирдей формaдa жaнa бирдей тусте. Фондун тусу aр турдуу. Бирок кээ бир чeйрeлeр aртындaгы фондун тусуга жaрaшa жумшaк, жaрык болуп кeрYнeт.
5-CYрeт.
Корутунду. Жогорудагы изилдeeлeрдYн жыйынтыгында веб-сайтыныздын дизайнын иштеп чыгууда тустер теориясынын негизги эрежелерин колдонуу сиздин конокторунузга анын жагымдуулугун жогорулатууга жардам берет. Тусту башкаруунун компетенттYY стратегиясын колдонуп, ийгиликтен ийгиликсиздикке чейин бир нече секунд талап кылынган аймакта, сиз коноктун кeнYЛYн буруп алууга кыйла мYмкYнчYЛY ала аласыз. ТYC схемалары - бул веб-сайтьщыздын конокторунун кез алдында жагымдуулугуна таасир этYYЧY эн сонун жолдордун бири. ТYC теориясын колдонуп, адамдардын психологиясына жакшы маанай тартуулай турган тYCтeрдY тандоо менен веб-дизайнда дагы графикалык дизайнда дагы сиз eзYHYЗ каалаган натыйжага жете аласыз.
Адабияттар
1. Кидд, Ч.А. Go! Самая простая книга по графическому дизайну / Ч.А. Кидд. - М.: Питер, 2014.
2. Берман Д. Do Good Design: как дизайнеры могут изменить мир / Д. Берман. — М.: Символ, 2015. — 200 с.
3. https://natural-colours.liveiournal.com/26840.html.
4. https://habr.com/ru/company/redhelper/blog/298508/
5. Адамс Ш. Словарь цвета для дизайнеров / Ш. Адамс. — М.: КоЛибри, 2018.
6. Аллен Motion 3. Дизайн и анимация графики в Final Cut Studio 2 (+ DVD-ROM) / Аллен, Дамиан. - М.: ЭКОМ Паблишерз, 2018.
7. Филь, Ш. Графический дизайн в XXI веке / Ш. Филь. - М.: АСТ, 2015.
