CC BY
1ИСКУССТВО
УДК 391:7.038.41
https://doi.org/10.52754/16948610 2023 1 19
ЭТНО-СТИЛЬ ЗАМАНБАП КИЙИМДЕРДИ ЖАСАЛГАЛООНУН ТЕНДЕНЦИЯЛАРЫНЫН БИРИ КАТАРЫ
Абдырасулова Рахима Равшанбековна, техн.илим.канд., доцент
гаИитосИкаахтаИ. сот Садирбекова Айгерим, магистрант Ош мамлекеттик университети, Ош, Кыргызстан
Аннотация. Макалада заманбап костюмдарды жасоодо кецири колдонулган этникалык стиль каралат. Костюмдагы этностук кврYHYШ - бул улуттук кийимдерди тYздвн-тYЗ квЧYPYY эмес, анын айрым элементтерин колдонуу жана заманбап талаптарга ылайыкташтыруу. Азыркы учурда улуттук кийимдин элементтеринин колдонуу концепциясын иштеп чыгуу эки багытта ЖYPYп жатат: дизайнерлер аймактын материалдык жана руханий маданиятынын салттарына кайрылышып, ушул этномаданий салтка туура келген адамдык образдарды жаратууга умтулушат, ошондой эле, башка элдердин маданий салттарын колдонушат. Этникалык стиль заманбап модада укмуштуу популярдуулукка ээ. Эч кандай мода коллекциясы, эч бир мода квргвзмвCY этно буюмдарсыз же аксессуарларсыз жасалбайт.
Ачкыч свздвр: Этникалык стиль, улуттук кийим, костюм дизайны, заманбап коллекция, мода.
ЭТНО-СТИЛЬ КАК ОДНО ИЗ ТЕНДЕНЦИЙ В СОЗДАНИИ СОВРЕМЕННОЙ ОДЕЖДЫ
Абдырасулова Рахима Равшанбековна, к.техн.н., доцент
гаИитосИкаахтаИ. сот Садирбекова Айгерим, магистрант Ошский государственный университет,
Ош, Кыргызстан
Аннотация. В статье рассматривается этнический стиль, широко используемый в производстве (создании) современных костюмов. Этнический облик костюма - это не прямая копия национального костюма, а использование его некоторых элементов. В настоящее время концепция использования элементов национального костюма развивается по двум направлениям: дизайнеры стараются создавать человеческие образы, соответствующие традициям материальной и духовной культуры региона, а также культурным традициям других народов. Этнический стиль невероятно популярен в современной моде. Ни одна модная коллекция, ни один показ мод не обходятся без этно-товаров и аксессуаров.
Ключевые слова: Этнический стиль, национальные костюмы, дизайн костюмов, современная коллекция, мода.
ETHNO-STYLE IS ONE OF THE TRENDS IN THE CREATION OF
MODERN CLOTHES
Abdyrasulova Rakhima Ravshanbekovna, Candidate of Technical Sciences, Associate Professor
rahimochka@,gmail. com Sadirbecova Aigerim, Master's Student Osh State University, Osh, Kyrgyzstan
Abstract. The article discusses the ethnic style widely used in the creation of modern costumes. The ethnic appearance of costumes is not a direct copy of the national costume, but the use of some of its elements. Currently, the concept of using elements of national costumes is being developed in two directions: designers are trying to create human images that correspond to the traditions of material and spiritual culture of the region, as well as the cultural traditions of other peoples. Ethnic style is incredibly popular in modern fashion. No fashion collection, no fashion show can be made without ethno products or accessories.
Key words: Ethnic style, national costumes, costume design, modern collection, fashion.
Киришуу- Улуттук кийим ар дайым мода дизайнерлеринин илхамы болуп келген, анын аркасында этникалык стиль заманбап кийимдерге ылайыкташтырылып келген. БYГYнкY кYвдe улуттук кийимдин элементтеринин колдонуу концепциясын иштеп чыгуу эки багытта жYPYп жатат: дизайнерлер аймактын материалдык жана руханий маданиятынын салттарына кайрылышып, ушул этномаданий салтка туура келген адамдык образдарды жаратууга умтулушат, ошондой эле башка элдердин маданий салттарын колдонушат [1]. ДYЙнeнYн ар кайсы бурчунан келген элдердин каада-салты, ар кандай табигый шарттары, маданияты жана диний ишенимдери улуттук кийимдердин оригиналдуулугун жана уникалдуулугун аныктайт. Улуттук тYCтeрY бар костюмдарды жаратуу eлкeнYн маданий мурастарын сактоого, коомчулукка алардын тарыхы жана жарандарды бириктирген улуттук биримдиктин сезимдери жeнYндe маалымат берYYгe мYмкYндYк берет. Бардык элдерде улуттук кийим деп эсептелген этникалык мода бар, бирок кээ бир eлкeлeрдe улуттук кийимдин туруктуу иштелип чыккан варианты бар [1,2].
Материалдар жана изилдее ыкмалары. Этникалык стиль заманбап модада укмуштуу популярдуулукка ээ. Эч кандай мода коллекциясы, эч бир мода кeргeзмeсY этно буюмдарсыз же аксессуарларсыз жасалбайт. Этностун
жалпы идеясы езгече, TYCTYY жана тац калыштуу стиль катары мунезделет. Жашоодогу башкы баалуулук жаратылыш менен гармония болгон. Бул нерсе, айрыкча, табигый материалдардан, идеалдуу турде ез колу менен жасалган кийимде да чагылдырылган.
Бугунку кунде дизайнерлердин негизги милдети - потенциалдуу керектеечулердун талаптарына жооп берген эц ыцгайлуу, иштей турган, эстетикалык жактан толук кийимдерди тузуу, ошондой эле алардын гардеробун жацыртууга, кийимдердин кадимки керунушун езгертууге ундее. Этностук керунуш "минимализм" стили менен тыгыз байланышта, эгерде сиз кепчулук карызга алынган элементтердин жана формалардын женекейлугу менен айырмалангандыгына кецул бурсацыз, айдан ачык болот [1]. Ошол эле учурда, мындай форма кепчулук адамдарга жеткиликтуу болуп, анын массалык популярдуулугуна алып келген. Кийимдин геометриялык формасын, ошондой эле алгачкы оймо-чиймелерди популяризациялоо адамдардын еткен жылдардагы жетишкендиктеринин негизинде жацы формациядагы нерселерди кийууге болгон каалоосу менен тузден-туз байланыштуу. Заманбап костюмдагы этникалык мотивдерди калыпка келтируу, стилдештируу турунде, башкача айтканда, оймо-чийме, форма, тус жана келемдун кооздолуу декоративдуу жалпыланышында жана женекейлетулушунде, ошондой эле кийимдердин кесилишинде [3,4].
Заманбап дизайнерлер ез коллекцияларында керкем сез каражаттарынын булагы катары негизинен тигил же бул адамдардын жасалгаларын колдонууну жактырышат. Мисалы, "Жанара", "Дилбар" жана "Байра" аттуу мода уйунун дизайнерлери езулерунун моделдерине эргуу тартып, Индия, Пакистан, Туркия, Кытай жибегинин экзотикалык Марокко жана Россия элдеринин улуттук мотивдерин колдонушат. Оюндун стилиндеги негизги нерсе - бул анын негизги каражаттарын кебейтуу. Ал таанымал болушу керек. Этно стилдин жардамы менен дизайнерлер ар кайсы улуттардын каада-салтын, алардын айрым тустерге жана боёкторго болгон берилгендигин турмушка ашырууга жетишишет. Этно - ар дайым жаркыраган жана езгечелунген кийим, анын ээсинин кооздук сезимин баса белгилейт [2,3,4].
Тустердун жана жасалгалардын тополоцу сизге каалаган образдык
оригиналдуулукту, жана ошол эле учурда езгече жагымдуулукту берет -
модада этникалык теманын енугушу учун мыкты негиз. Этно стилге
алгачкылардан болуп кайрылган - Ив Сен Лоран. Аристократтар учун
романтикалуу жибек жана органзадан жасалган кейнектер хиппилеринин
аралаш оюлары бар жамаачы киймдерден сапаттуу айырмаланган. Кутюрье
160
ез чыгармаларында Африканын, Перунун, Байыркы Кытайдын, Марокконун салттуу мотивдерин колдонгон [4].
Бул чебердин кийимдери миллиондогон долларлык байлыкка ээ адамдар арасында популярдуу болуп калган. Мода тарыхындагы этникалык стиль - Ив Сен Лорандагы жогорку мода чечуучу ролду ойногон. Африка коллекциясы ачык тустер жана материалдардын езгече арзандыгы менен айырмаланды. Колдонулган зыгыр, жыгач, саман жана айнек. Кытай коллекциясы аддатан тыш тустерге толгон: кызгылт жана кызгылт сары, сары жана кочкул кызыл тустер. Керкем театр кымбатчылыгы адаттан тышкаркы керYHYш. Индия коллекциялары жацы абалды алып келди. Этникалык стилге жана мода тарыхына жапон модельери Кензонун таасири чоц [5].
Kenzo коллекциялары жапондордун элдик мотивдерин жана ишкердуулугун, спорттук жана ал тургай классикалык стилдерин кийимде чебер айкалыштырууга боло тургандыгын тац калыштуу турде керсетту. Анын этникалык стили тYCтердYн тайманбас айкалышы, шайыр TYCTYYЛYГY менен айырмаланып, кичинекей гYЛдердYн жасалгасын колдонгон. Алгачкы коллекциясында Кензо жапон кимоносунун силуэтин Скандинавия, TY^rYx Америка, чыгыш элементтери менен айкалыштырып тартуулаган. ГYЛДYY жапондордун кездемелери шотландия капас кездемеси менен катар отурушат, ал эми тик жакалуу кытай курткасы елке стилиндеги ак пахтадан жасалган оборка менен толукталат.
Жыйынтыктар жана талкуулар. Жалпысынан заманбап тенденцияларга ылайык чечмеленген этникалык мотивдердин аралашмасын байкаса болот. Саймаланган джинсы, шнурка менен коздолгон шиширилген юбкалар, дыйкандардын "кейнектерY", токулган же тигилген "пончолор", TYCTYY токулган байпактар, металлдык чыгыш жана африкалык зергер буюмдары, ошондой эле кYHYмдYк буюмдарды бай "этникалык" жасалгалоо кумарлары - шурулар, жыгач жана керамикалык мончоктор, YЛYЛдер, салттуу араб YЛгYлерYн Индия, Славян же TYштYк Америка менен аралаштырылган [5].
БYГYнкY кYнде этникалык стиль мода ДYЙнесYнде алдыцкы орундарды
ээлеп келген жана аларды жоготкусу келбейт. Мунун негизги себептери -
бул стил езY менен кошо алып келе турган эркиндик, ар тYPДYYЛYк, табигый
керYHYш, жарыктык. Анын жолдоочулары, эреже катары, курчап турган
дYЙне жана езYлерY менен гармония калуу менен, езYHYн
индивидуалдуулугун керсетYYДен, маанайын белYШYYДен коркпогон
чыгармачыл инсандар. Заманбап мода журналдарын барактап, подиумдагы
161
мода кeргeзмeлeрYн карап отуруп, заманбап мода дизайнерлеринин тапкычтыгына, фантазиясына жана талантына суктанасыз.
Корутунду. Жыйнактардагы моделдер канчалык оригиналдуу жана окшош эмес. Мода дизайнерлери кeп учурда чыгармачыл булактарга ишенишет. Заманбап жаштар модасы eткeн мода салттарына, анын ичинде элдик костюмуна терецирээк таянып, андан азыркы жаштарыбызга мYнeздYY айрым.
Мода тенденцияларына таянуу менен этно стиль боюнча изилденген материалга таянсак, бул биздин доордун дизайнерлеринин кызыгуусун туудурган улуттук, фольклордук тема, жацы образдардын башталышы жана жацы нерселердин ишке ашышы болуп саналат.
Адабияттар
1. Муртазина, С. А. (2014). Этническая традиция в современных направлениях моды. Проблемы дизайн-проектирования и оформления мусульманской и национальной одежды: сборник статей V Международной науч.-практ. конференции. Казань, 83-85.
2. Абдырасулова Р.Р., Копонова А. (2017). Реконструкция национального кыргызского костюма для девочек по технологиям 19-20 веков. Вестник КГУСТА, 83-87.
3. Абдырасулова Р.Р. (2020). Современное прочтение женской исторической одежды -"бельдемчи". Сборник научных статей по итогам четвертой международной научной конференции (29-30 апреля 2020 г.) часть 1. Казань.
4. Хамматова, В. В. Салахова, А. Ф. Вилданова. А. И. (2013). Дизайнры России, США, Японии и Германии XX века: учеб. пособие / Казань: Изд-во КНИТУ, 112.
5. Этнический стиль в истории моды. (2020). [Электронный ресурс]. Режим доступа: https://www.allwomens.ru/3618-yetnicheskij-stil-v-istorii-mody.html, свободный. (Дата обращения 06.03.2020).
