КОМПЛАЕНС ЖӘНЕ ЗИЯТКЕРЛІК МЕНШІК САЛАСЫНДАҒЫ ЗАҢНАМА Текст научной статьи по специальности «Право»

ЭОЖ 347.1

КОМПЛАЕНС ЖЭНЕ ЗИЯТКЕРЛ1К МЕНШ1К САЛАСЫНДАГЫ ЗАЦНАМА

Айжан Амангелд1кызы Амангелд1

Зац гылымдарыныц докторы, Конаев УниверситетШц азаматтыц-цуцыцтыц пэндер1 кафедрасыныц профессоры, М. Есболатов атындагы Казахстан Республи-касы 1шкг ¡стер министрлггг Алматы Академиясы Fылыми-зерттеу орталыгыныц гылыми цызметкер1, Алматы ц., Казахстан Республикасы, e-mail: aizhan_amangeldy@mail.ru

Аннотация. Бул мацала комплаенс институтын, меншiк нысанына, зацды тулга тYрiне, уйымдыц-цуцыцтыц нысанына царамастан уйымда комплаенс рэЫмдерт енгiзу цажеттытн зерттеуге арналган. Бул бизнес процесс царжы секторында кещнен енгiзiл-дi, алайда экономикалыц санкциялардыц таралуына жэне цайталама санкциялардыц ца-утне байланысты ол Казацстанда ерекше взектi болды.

Бул мацалада комплаенс мэш, рэсiмдерi, мацсаттары мен мiндеттерi, цызметтердщ функциялары, комплаенс тyрлерi, зац талаптарын, корпоративтж нормаларды, эдептж нормаларды жэне шк нормативтж цужаттарды сацтамаудыц жагымсыз салдары тал-данады.

Мацалада автор сыбайлас жемцорлыцца царсы, санкциялыц немесе монополияга цар-сы комплаенстi енгiзумен шектелмей, комплаенс бацылаушыларыныц функцияларына зияткерлж меншжтщ айналысы саласындагы тэуекелдердi зерттеудi енгiзу цажеттытн негiздейдi, бул зияткерлж меншж туралы цуцыцтыц нормаларды сацтаудыц цажеттi ша-расы болып табылады. 1с ЖYзiнде бул багыттар цалыптасцан болып табылады. Алайда, зияткерлж меншжтщ зацсыз айналымы, айрыцша цуцыцтардыц бузылуы елеулi цуцыцтыц тэуекелдер мен царжылыц салдарды тудырады. Осыган байланысты автор компания цызметшц тYрiне байланысты комплаенстi енгiзу, оныц штде зияткерлж меншiк туралы зацнаманы сацтау Yшiн цажет деп санайды.

Бул устаным квптеген сот талцылаулары фактшерте, цуцыц бузушыларды цылмыс-тыц жэне этмшшк ж/ауапкершшкке тартуга негiзделген, бул комплаенс бацылаудыц осы турт цолдану кезтде зияткерлж меншiк цуцыгы нормаларыныц бузылуын алдын ала болдырмас едi. Осы салага комплаенс бацылауды енгiзу цуцыцтыц салдарлардыц жэне царжылыц шыгындардыц (айыппулдар, тэркыеу) туындауын болдырмас едi.

TyrnHdi свздер: комплаенс, комплаенс бацылау, тэуекелдер, зацнама, зияткерлж меншж цуцыгы, сэйкестж, рэЫмдер, залалдар, беделдi тэуекелдер, санкциялар.

го с

сл I T

с н гп

0

"П

1

гп

I

S

Г~

I O

Z A Z

о

КОМПЛАЕНС И ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВО В СФЕРЕ

ИНТЕЛЛЕКТУАЛЬНОЙ СОБСТВЕННОСТИ A

>

Амангельды Айжан Амангельдыкызы °

Доктор юридических наук, профессор кафедры гражданско-правовых дисциплин Университета Кунаева, научный сотрудник Научно-исследовательского центра Алматинской Академии МВДРК им. М. Есболатова, г. Алматы, Республика Казахстан, e-mail: aizhan_amangeldy@mail.ru

Аннотация. Данная статья посвящена исследованию института комплаенс, необходи мости внедрения комплаенс-процедур в организации независимо от форм собственности, * вида юридического лица, организационно-правовой формы. Данный бизнес-процесс широко 1 внедрялся в финансовом секторе, но в связи с распространением введения экономических санкций и угроз применения вторичных санкций стала особо актуальной и в Казахстане. 22 В данной статье анализируются вопросы сущности комплаенс, процедуры, целей и за- 4 дач, функций служб, виды комплаенса, негативные последствия несоблюдения требова-

70

ний законодательства, корпоративных норм, этических норм и внутренних нормативных документов.

В статье автор обосновывает необходимость включения в функции комплаенс контролеров изучение рисков в сфере оборота интеллектуальной собственности, что является необходимой мерой соблюдения правовых норм об интеллектуальной собственности, не ограничиваясь только внедрением антикоррупционного, санкционного или антимонопольного комплаенса. На практике эти направления являются устоявшимися. Однако неправомерный оборот интеллектуальной собственности, нарушения исключительных прав создают серьезные правовые риски и финансовые последствия. В этой связи, автор считает необходимым внедрять комплаенс в зависимости от вида деятельности компании в том числе для соблюдения законодательства об интеллектуальной собственности.

Данная позиция основана на многочисленных фактах судебных разбирательств, уголовного и административного преследования правонарушителей, которые при применении данного вида комплаенс контроля могли бы заранее предупредить нарушения норм права интеллектуальной собственности. Внедрение же комплаенс контроля в этой сфере предотвратило бы наступление юридических последствий и финансовых потерь (штрафов, конфискации).

Ключевые слова: комплаенс, комплаенс-контроль, риски, законодательство, право интеллектуальной собственности, соответствие, процедуры, убытки, репутационные риски, санкции.

COMPLIANCE AND LEGISLATION IN THE FIELD OF INTELLECTUAL PROPERTY

Amangeldy Aizhan Amangeldykyzy

g Doctor of Law, Professor of the Department of Civil Law Disciplines of the Kunaev

™ University, researcher of the Research Center of the Almaty Academy of the Ministry

t of Internal Affairs of the Republic of Kazakhstan named afterM. Esbolatov, Almaty,

« Republic ofKazakhstan, e-mail: aizhan_amangeldy@mail.ru ^

Abstract. This article is devoted to the study of the institute ofcompliance, the need to implement

it compliance procedures in an organization regardless of the form of ownership, type of legal entity,

i organizational and legalform. This business process has been widely implemented in the financial

0 sector, but due to the spread of the introduction of economic sanctions and threats of secondary

1 sanctions, it has become particularly relevant in Kazakhstan.

This article analyzes the issues of the essence of compliance, procedures, goals and objectives,

§ functions of services, types of compliance, negative consequences of non-compliance with legal

§ requirements, corporate norms, ethical standards and internal regulatory documents.

^ In the article, the author substantiates the need to include in the functions of compliance

s controllers the study of risks in the sphere of intellectual property turnover, which is a necessary measure of compliance with legal norms on intellectual property, not limited only to the

o introduction of anti-corruption, sanctions or antimonopoly compliance. In practice, these areas

¡2 are well-established. However, illegal turnover of intellectual property, violations of exclusive

¡5 rights create serious legal risks andfinancial consequences. In this regard, the author considers

o it necessary to implement compliance depending on the type of activity of the company, including

0 for compliance with intellectual property legislation.

< This position is based on numerous facts of judicial proceedings, criminal and administrative

<c prosecution of offenders who, when applying this type of compliance control, could have prevented

{2 violations of intellectual property law in advance. The introduction of compliance control in this

pE area would prevent the onset of legal consequences and financial losses (fines, confiscation).

1 Keywords: compliance, compliance control, risks, legislation, intellectual property law, ¡j compliance, procedures, losses, reputational risks, sanctions.

s

I H

o

LLI

m

DOI: 10.52026/27885291 2024 76 1 87

Юркпе

Соцгы уакытта эртYрлi сырткы фак-торлар мен жагдайларга байланысты ком-плаенс бакылауды колдану ерекше езект такырыпка айналды. Комплаенс институты ^азакстанныц тэжiрибесi мен зацнамасы Yшiн жацалык емес, бул рэсiм каржы сек-торында кещнен колданылады. Комплаенс бакылау куралдары американдык жэне еу-ропалы; компанияларда туракты негiзде кещнен колданылады. Бул куралдар - кри-терийлер жиынтыгы, олардыц негiзiнде компания кызметшщ бизнес жYргiзу ашыктыгы женшдеп халыкаралык талаптарга сэйкесть гiн багалау жYзеге асырылады. Комплаенс кызметшщ болуы компаниялардыц бизнес жYргiзу кезiнде жалпы белгiленген норма-ларга сэйкестiк стандарттарын устанады деген керсетюштердщ бiрi болып табыла-ды. Кез келген байыпты батыс компания-сы серiктес ретiнде ортак бизнестi жYргiзу Yшiн осындай серштесп тацдайды жэне ез кызметiнде осындай непз калаганмен ынты-мактастыкта болуга артыкшылык бередi.

Бизнес жарияланымдар бYгiнгi кYнi комплаенс кызметтершщ ^н тэртiбiндегi басты 5 езектi тэуекелдердi атап керсетедi: сыбай-лас жемкорлык тэуекелдерi; iскерлiк эдеп нормаларыныц сакталуы; жумыс орнында адам кукыктарыныц сакталуы; акпараттыц купиялылыгын камтамасыз ету жэне дербес деректердi коргау; енеркэсiптiк каушаздшт жэне ецбект коргауды камтамасыз етумен байланысты тэуекелдер1. Керiп отырганы-мыздай, бул тэуекелдер шынымен де ерек-ше назар аударуды кажет етедi жэне оларды елемеу компанияларды шыгындар мен ай-ыппулдарга экелуi мYмкiн.

^аз1р компанияны жылжымайтын мYлiк, курал-жабдыктарсыз, тшт адамдарсыз еле-стетуге болады, алайда, интеллектуалдык меншiксiз мYмкiн емес. Зерттеулер мен эзiрлемелерден бастап маркетингпк белсен-дiлiкке дейiнгi жумыстардыц барлыгы бул - интеллектуалдык нэтижелердi курайтын жумыстар. ^ызметкерлер ецделген енiмдi тсркеп, бэсекелестерiне сата алады, бiрне-ше миллиард рубль туратын интеллектуалдык меншiктi шетелге шыгаруга, сондай-ак, меншiктi ецдеу негiзiнде ез бизнесiн куруга кукылы, ал мердiгер-компаниялар немесе патентпк тролльдер iшкi жэне сырткы на-рыктагы сатылымдарды бугаттай алады [1].

0з кызметшде кез келген компания, ка-лай болганда да, зияткерлш меншiктi пай-даланады, мысалы, жарнамада, ешм eндiру немесе керсету кезшде кызметтер. Бул сот немесе эюмшшк талкылауларга катысуына байланысты каржылык, ецбек жэне бедел-дiк шыгынга экелуi мYмкiн. Ец кеп таралган жагдайлардыц бiрi, компания ю-эрекеттщ зацсыздыгын тYсiнбей, бул жай гана на-рыкты; тенденцияларга сэйкес келедi деп баска бiреудщ сауда белгiсiн пайдалану. Сондыктан IP болмауы кез-келген компания Yшiн елеулi тэуекелдерi болуы мYмкiн. Кeрсетiлген тэуекелдердi багалай отырып, бизне алатын пайданы да талдауга болады. Ец алдымен, бул тэуекелдерден коргану ту-ралы айту керек. Айта кету керек, комплаенс кез-келген кауштен кутылу емес, тек кана сыни жагдайлардыц пайда болуын алдын алу жэне терю салдарын азайтуды камтамасыз ету. Бул зияткерлш меншшт бойынша, зияткерлiк кызмет нэтижелерiмен жумы-сы негiзiнде компанияныц iшкi ережелерш куру ретiнде кeрсетiлуi мYмкiн [2].

Эдктер мен материалдар

Макала диалектикалык, формальды-логи-калык, жYЙелiк, салыстырмалы-кукыктык, технико-заци сиякты гылыми танымныц жалпы жэне жеке зерттеу эдiстерiн пайдала-на отырып дайындалган.

Нэтижелер мен талдаулар

Комплаенс агылшын compliance сeзiнен аударганда келiсiмдi немесе сэйкестiктi бш-дiредi; «to comply» етiстiгi орындау, ягни сурауга немесе нускауга сэйкес эрекет ету, багыну деп аударылады [3, 102 б.].

Батыс тэжiрибесiнде комплаенс жYЙесiн енгiзуге айтарлыктай кeцiл белшедь Сэй-кестiктi баскару жYЙесi (CMS) талаптарды сактамау ыктималдыгын азайтуга ^меете-седi. Соцгы жылдары менеджерлер эртYрлi салалардагы сэйкестiк мэселелерiн шешу Yшiн CMS колдана бастады: коршаган орта, ецбекп коргау жэне кауiпсiздiк техникасы, каржы, денсаулык сактау жэне авиация, т.б. CMS менеджерлер eз уйымдарыныц мем-лекеттiк каулыга сэйкестiгiн жаксартуга умтылатын бакылау тiзiмдерiне уксас жYЙ-елi процестердi орнатады. Олар менеджер-лерге талаптарды сактау мiндеттемелерiн аныктауга, олардыц орындалуы Yшiн жауап-

го с

1 Комплаенс check: что важно знать?, ген KYHi 07.09.2023)

'https://kapital.kz/business/112058/komplayens-check-chto-vazhno-znat.html (ЖYгiн-

сп I T

с

4 m

0

"П

1

гп

I

5

Г~

I O

Z A Z

о

а

A

0 73 К A

1 O

Z O

70

ю о м

кершшкп жуктеуге, iлгерiлеудi кадагалауга жэне кажет болган жагдайда тузету шарала-рын колдануга кeмектеседi. Негiзiнде, CMS фирмалардьщ eзiндiк iшкi инспекциялык жэне кукы колдану мiндеттерiн аныктайды жэне курылымдайды. Кем дегенде теори-ялык тургыдан алганда, CMS кызметкерлер мен менеджерлер ушш колжетiмдi акпарат кeлемiн улгайту, талаптарды орындамаудыц аныкталган окигаларын тузету ушш шю ынталандыруды жасау жэне талаптарды орындау мэдениетiн калыптастыру аркылы талаптардыц орындалмауын азайтады [4]. Зац эдебиетiнде комплаенс угымына каты-сты эртYрлi кезкарастар бар. Сэйкестiктi аныктау - «топты сактау эрекетЬ» неме-се «ережелердi не стандарттарды сактау жагдайы». Корпоративт1к элемде бул ком-панияныц жэне кызметкерлердщ аздщ уйы-мыцыз бен салацызга колданылатын барлык зацдарды, ережелердi, стандарттарды жэне эдептш нормаларды сактауын камтамасыз ету процес деп аныкталады2.

Комплаенс - бул уйым кызметшщ ре-сейлiк жэне шетелдш зацнамамен, баска да орындауга мiндеттi реттеушi кужаттармен койылган талаптарга сэйкестiгiн камтама-g сыз ету, сондай-ак уйымныц жалпы зацнама-iX ны жэне, атап айтканда, сыбайлас жемкор-ь лыкка карсы зацнаманы бузу тэуекелдерiн I талдау, аныктау жэне багалау механизмдерiн куру, сондай-ак уйымныц кешендi корга-g луын камтамасыз ету [5, 9 б.]. ^укыктану-^ дагы комплаенс - шаруашылык жYргiзушi ^ субъект жYзеге асыратын кызметтiц сэй-° кессiздiк тэуекелдерiн баскару жYЙесi: | 1) нормативт1к кукыктык актiлердiц, eзiн-eзi »s реттейтш уйымдардыц эдет-гурыптарыныц, § мiндеттi стандарттарыныц талаптарына; m 2) бакылаушы органдардыц уйгарымдары-£ на; 3) калыптасып келе жаткан кукык колда-s ну тэжiрибесiне; 4) макроэкономикалык па-оз раметрлерге; 5) кызметп жYзеге асырудыц ^ баска да мацызды факторларына [3, 106 б.]. 5 Бул угымдар тутастай алганда комплаен-

< стiц мэнш ашады, eйткенi оныц негiзгi рeлi о компаниялар кызметiнiц тек нормативт1к о кукыктык актiлерге, халыкаралык актшер-

< ге гана емес, сонымен катар халыкаралык ¡i стандарттарга, усынымдарга, корпоративт1к н нормаларга жэне юкерлш тэжiрибеге сэй-н кестiгiн тексеру болып табылады. Акырын-| да, комплаенс аясындагы кез келген рэам ^ уйым Yшiн каржылык тэуекелдердщ алдын

л н

о

ш

ш 2 What is corporate compliance in business? // https://www.pc is-and-why-its-important (ЖYгiнген KYHi 07.09.2023)

алуга багытталган. Комплаенс бакылау iс жузшде кэсшкерлердщ, жалпы алганда жеке гана емес, сонымен катар мемлекетпк зацды тулгалардыц кызметшщ кез келген аспек-тiлерiне эсер етедi: сыбайлас жемкорлыкка карсы ю-кимыл, салыктык, беделдi, монопо-лияга карсы, контрагенттер мен байланысты тулгаларды зерттеу, экологиялык, сатып алу-лар жэне т.б. Дегенмен, баска да пшрлер бар. Комплаенс рэсiмдерi нормативтiк кукыктык актiлер талаптарыныц сакталуын бакылау-мен шектелмеуi керек жэне мYдделi субъек-тшердщ тэуекелге багдарланган мiнез-кулык Yлriсiшц кeрiнiсi ретiнде экономикалык кыз-меттщ кез келген тYрiн жYзеге асыру шартта-рына эсер ететш барлык факторларды ескеруi керек ( кэсшкерлш, кэсiби, eзiн-eзi жумыспен камтыган жэне т.б.) [3, 107 б.].

Авторлардьщ пiкiрiнше, комплаенс жай гана нормативтш талаптарга сэйкестiктен гeрi кещрек кубылыс ретiнде ашылады. Комплаенс - бул монополияга карсы не-месе сыбайлас жемкорлыкка карсы сиякты белгiлi бiр зацнаманы гана емес, кез келген зацнаманы, жалпы зацнаманы, соныц шшде зияткерлiк меншiк саласындагы зацнаманы, сондай-ак уйымныц iшкi ережелерш сактау деп санаймыз. Комплаенстi эюмшшк (монополияга карсы, банктiк жэне баска да ка-дагалау) бакылау куралы ретiнде емес, оныц кызметимен байланысты тэуекелдердi Yнемi есепке алатын кэсiпкердiц eзiн-eзi бакылау куралы ретшде карастыру керек [3, 109 б.]. Комплаенс бакылау келесi кагидаттар жиын-тыгына негiзделуi керек: уйымныц бакылау жYЙесiнiц кызметтi жYзеге асыру Yшiн мацызды факторларга сэйкестiгi; комплаенс тэуекелдердi баскаруда жалпы бакылау Yшiн баскару органдарыныц жауапкершiлiгi; комплаенс рэамдершщ ыктимал тэуекелдер-ге мeлшерлестiгi; комплаенс рэсiмдерiнiц тиiмдiлiгi мен ашыктыгы; жауапкершiлiк жэне жазаныц бултартпастыгы; комплаенс бакылаудыц жYЙелiлiгi [3, 107 б.].

Бул кагидаттар кажет, eйткенi кызметтщ осы тYрiн жYзеге асыру кезшде курылым-дык бeлiмшенiц тэуелсiздiгi талап етшетш-дiктен, комплаенс бакылаушы аткарушы органга тэуелсiз болуы керек, сондыктан, эдетте, бул бeлiмше баскару органына, ягни директорлар кецестерiне немесе бакылау кецестерше багынады. Комплаенс бакыла-ушыныц эрекеттерi каржылык тэуекелдер шегiнде болуы керек, эйтпесе бул бизнестщ

¡.com/policy-learning-center/what-corporate-compliance-

дамуын тураксыздандыруы мYмкiн. Бул кызмет акпарат алу мен беруде айкындык пен ашыктыкты, жYЙелiлiктi талап етедi. Эрекеттердi немесе эрекетсiздiктердi мез-пл-мезпл тексеруге болмайды, бул туракты бакылау. Комплаенс рэсiмдерi бастапкыда банктiк тэж1рибеде колданылуымен белгiлi болган, бул осы кэсiпкерлiк кызметтщ негтш болып табылатын тэуекел менеджментi жYЙ-есiне байланысты. Казакстан Республикасы ¥лттык Банкi Баскармасыныц 2019 жылгы 12 карашадагы № 188 каулысымен бектл-ген «Екiншi децгейдеп банктерге, Казакстан Республикасыныц бейрезидент-банктершщ филиалдарына арналган тэуекелдердi баска-ру жэне iшкi бакылау жYЙесiн калыптасты-ру кагидаларыныныц» 4-тармагына сэйкес, банктщ Директорлар кецес тацдалган бизнес Yлгiсiне, кызмет аукымына, операциялардыц тYрлерi мен кYPделiлiгiне сэйкес келетш тэуе-келдердi баскару жYЙесiнiц болуын камтама-сыз етедi жэне банк кызметше тэн елеулi тэуе-келдердi жабу Yшiн кажеттi меншiктi капитал мен ет1мдшк мелшерiн банкпен аныктау мак-сатында банктiц елеулi тэуекелдерш аныктау, елшеу жэне багалау, мониторинг жасау, бакылау жэне азайту рэамдершщ тиiстi процесiн камтамасыз етедР.

Казакстанда каржы уйымдары деп тек банктер гана емес, сактандыру компания-лары да тYсiнiледi4, олар Yшiн КР ¥лттык Банкi Баскармасыныц 2018 жылгы 27 тамы-здагы № 198 «Сактандыру (кайта сактандыру) уйымдары, Казакстан Республикасы бейрезидент - сактандыру (кайта сактанды-ру) уйымдарыныц филиалдары Yшiн тэуе-келдердi баскару жэне шк1 бакылау жYЙесiн калыптастыру кагидаларын бекiту туралы» каулысымен тэуекелдердi баскару процесiн реттейтiн ережелер карастырылган. Алай-да, уакыт ете келе комплаенс рэсiмдерi каржылык емес сипаттагы компанияларда да енгiзiле бастады, ейткеш олардыц ка-жеттiлiгi айкын болды, бул батыс елдерiнiц санкциялык саясатыныц кYшеюiне, кайтала-ма санкцияларды колдану каупiне, халыка-ралык салык салу белгш бiр YPдiстерiне, ел-

дердщ сыбайлас жемкорлыкка, терроризмдi каржыландыру карсы iс-кимыл саясатыныц кYшеюiне байланысты. Осыган орай Казакстанда комплаенс кызметтерi каржы секторымен гана шектелмей, эртYрлi са-ладагы компанияларда жумыс ютейдь Батыс компанияларыныц тэжiрибесi осы шю бакылау механизмiнiц кызмет саласына ка-рамастан енгiзiлуiн дэлелдейдi.

Комплаенс белгш бiр нормативтiк кукыктык акпге негiзделген деп айтуга болмайды, эрине ол халыкаралык стандарттарга непзделген, мысалы, бакылаудыц осы тYрiн корпоративтш баскару жYЙесiне мiндеттi тYPде енпзуге койылатын талаптарды кебь несе камтитын Банктiк кадагалау женiндегi Базель комитет жасаган кужаттар5. Тиiмдi банктiк кадагалаудыц негiзгi кагидаттарына Yлкен мэн берiледi (2012 жылгы кыркYЙек)6 . Д.Я. Примаков комплаенс белгшерш атап етедг 1) комплаенс - бул рэам; 2) бул функция; 3) реттеу объектiсiнiц ерекшелiктерiн керсетедi; 4) эдеппен тыгыз байланысты; 5) сыбайлас жемкорлык тэуекелдерiн аныктау Yшiн мацызды; 6) бул нормаларды сактау эдютемеа, туракты окытуды жэне бакыла-уды кездейдi; 7) сексуалды алымсактыкты коса алганда, эртYрлi сипаттагы тэуекел-дердi аныктау эдiстемесi; 8) Комплаенс белгшершщ бiрi - сыбайлас жемкорлыкка карсы нормалардыц аумактан тыскарылык эсершде [5, 10-20 б.].

Казiргi уакытта кэсiпкерлердiц кызметш-де комплаенс турлершщ Yлкен саны пайда болды. Комплаенс осындай болуы мYмкiн: сыбайлас жемкорлыкка карсы, салыктык, монополияга карсы жэне санкциялык. Ком-плаенс менеджерге сыбайлас жемкорлыкка карсы комплаенс те, санкциялык компла-енс те функциялары да берiлуi мYмкiн, ал салыктык комплаенстi эдетте зац белiмiнiц функциясына жаткызады [6, 3 б.]. Комплаенс жогарыда аталган турлермен шектел-мейдi. Ецбек, корпоративтiк, каржылык мониторинг, кылмыстык жолмен алынган кiрiстердi зацдастыруга (жылыстатуга) жэне терроризмдi каржыландыруга карсы ю-ки-

го с

3 «Екiншi децгейдегi банктерге, Цазацстан Республикасыныц бейрезидент-банктертщ филиалдарына арналган тэуе-келдердi басцару жэне шю бацылау жYйесiн цалыптастыру цагидаларын бекту туралы»

Цазацстан Республикасыныц ¥лттыцБант Басцармасыныц 2019 жылгы 12 царашадагы № 188 Цаулысы //https://online. zakon.kz/Document/?docJd=36263651#activatedoc=2 (жYгiнген кун 30.08.2023 ж.)

4 «Сацтандыру (цайта сацтандыру) уйымдары, Цазацстан Республикасы бейрезидент - сацтандыру (цайта сацтан-дыру) уйымдарыныц филиалдары Yшiн тэуекелдердi басцару жэне шш бацылау жYйесiн цалыптастыру цагидаларын бекту туралы» Цазацстан Республикасы ¥лттыц Банк Басцармасыныц 2018 жылгы 27 тамыздагы № 198 Цаулысы // https://online.zakon.kz/Document/?docid=39375676#activate_doc=2 (жYгiнген кун 30.08.2023 ж.)

3 «Банктерге арналган корпоративтж басцару цагидаттары» нусцаулыгы//http://www.cbr.ru/content/document/file/36687/ basel_cgpb.pdf. (жYгiнген кун 30.08.2023 ж.) 6 www.bis.org/publ/bcbs230.pdf. (жYгiнген кун 30.08.2023 ж.)

сп I

т с ч гп

0

"П —

гп

1

м

II о

2 А 2 о

а

А

0 73 К А

1 о

2 о

73

м о м

ГМ

о

ГМ

CL

< CL

0 в

1

о

ш

о

ш <

CL IZ

<

ш н

о л

<

Ч

о

о <

сз <

мыл саласындагы комплаенс, реттелетiн сатып алу саласындагы комплаенс, эколо-гиялык комплаенс eзектi болып табылады. Комплаенстiц тагы бiр жiктелуi ерекшеле-недi: операциялык, зацды, беделдiк7 .

Комплаенс тэуекелдерш баска топтар бойынша да жYЙелеуге болады: Тэртiптiк: алаяктык, кiрiстердi жылыстату, кылмыстык жолмен алынган акшаны зацдастыру, лау-азымдык eкiлеттiктердi асыра пайдалану, сыбайлас жемкорлык, мYДделер кактыгысы. Реттеушг кабылданган мемлекеттiк зацдар-ды, сала стандарттарын, корпоративтiк тэртiп нормаларын, санкциялык талаптар-ды, багалы кагаздар нарыгындагы кызмет ережелерiн, акпараттык кауiпсiздiк саясатын сактамау. Азаматтык-кукыктык: клиенттер-мен eзара эрекеттесу регламентiн бузу жэне нэтижесшде олардыц адалдыгы мен сату на-рыгын жогалту8 .

^аз1рп тацда санкциялык комплаенс eзектi болды. Айта кету керек, соцгы уакытка дейiн бул аспект ю жYзiнде кецiнен колданылмады, алайда кайталама санкци-ялар каут жагдайында белгiлi бiр елдердiц санкциялар тiзiмiне енгiзiлген адамдармен карым-катынас саясатын талкылау жэне аныктау кажет екендiгi тYсiнiктi болды, се-бебi оны орындамау каржылык тэуекелдер-мен (айыппулдармен) гана емес, сондай-ак мундай тiзiмдердi енгiзетiн батыс елдерiнiц уэкшетп органдары тарапынан экономика-лык шектеулермен де кауiп тeндiредi. Эр-бiр ел бул тiзiмдердi дербес эзiрлейдi, мы-салы, OFAC (АКШ Шетелдш активтердi бакылау баскармасы) немесе Еуропалык комиссия жасаган тiзiмдердi9. Киындык мундай ден кою шараларыныц белгiсiздiгi мен аумактан тыскарылыгында жатыр. Санкциялык комплаенс дегенiмiз не? Бул енпзшген тыйымдар мен шектеулердi орындау жYЙ-есi. Комплаенстiц бул тYрi шектеу шарала-рыныц аумактан тыскарылык сипатымен, эртYрлi санкциялык режимдердщ катарлас эрекетiмен жэне тез eзгеретiн зацнамамен ерекшеленедi [7, 36 б.].

Комплаенс жYЙесiн енгiзу кезшде аза-маттык айналым субъектiлерi неш ескеруi керек? Мундай жYЙе келеаш карастыруы керек: санкцияга ушыраган субъектшермен

эрекеттер тэртiбi; уйым курылымында санк-цияларды талдаумен айналысатын уэкiлеттi тулганы бeлу; койылган тыйымдарга катысты контрагенттер мен мэмiлелердi тексеру тура-лы ереженi кабылдау жэне колданыска енп-зу; санкциялык тэуекелдердi аныктау рэамш жэне АКШ, ЕО жэне РФ кузыреттi орган-дарымен eзара ю-кимыл тэртiбiн белгiлеу; компания кызметкерлерiн контрагенттер мен мэмiлелердi тексеруге YЙрету [7, 36-37 б.].

КР зацнамасын Казакстандагы комплаенс тургысынан талдайык. КР Кэсiпкерлiк кодексiнiц 195-1-б. 1-т. сэйкес Казакстан Республикасыныц бэсекелестiктi коргау саласындагы зацнамасын бузушылыктар-дыц алдын алу жeнiндегi шаралар жYЙесi монополияга карсы комплаенс болып табылады10 . Сонымен катар, КР Кэсiпкерлiк кодексшщ 195-1-б. 5-т. Монополияга карсы комплаенстщ iшкi актiсiн эзiрлеу жэне ен-дiру жeнiндегi эдiстемелiк усынымдарды карастырады. Монополияга карсы комплаенс - бэсекелеспкп коргау саласындагы кукык бузушылыктардыц алдын алуга ыкпал ететiн куралдардыц жиынтыгы, атап айтканда: жазасы Yлкен кeлемдегi экiмшiлiк айыппулдармен кeрсетiлген бэсекеге карсы эрекеттердщ жэне бэсекелеспкке карсы келiсiмдер жасасудыц алдын алу, нарыктагы монополияны немесе Yстем жагдайды терiс пайдалану жэне т.б. Тшсшше, комплаенс бакылаудыц бул тYрiн енпзу компаниялар Yшiн айыппулдар жэне монополиялык юрь стердi тэркiлеу тYрiндегi каржылык шыгын-дар тэуекелдерiн барынша азайтуга мYмкiн-дiк бередi. Осыган байланысты шарттарга, бага саясатына жэне т.б. сараптама жYргiзу, тауар нарыгын талдау, адал бэсекелеспк жагдайында бизнес жYргiзу ерекше мацыз-ды. Дегенмен, жеке компаниялар eздерiнiц бизнес процестерiне, эаресе реттелетiн на-рыкта жумыс ютейтшдерге монополияга карсы компленстi енгiзумен шектелмейдь

КР зацнамасы сыбайлас жемкорлыкка карсы мiндеттi комплаенстi Казакстанныц квазимемлекетпк компанияларында гана ка-растырады. Комплаенс бакылаушылардыц тэуелсiздiгi кагидасы КР зацнамасында да бекiтiлген. Осылайша, «Сыбайлас жемкор-лыкка карсы ю-кимыл туралы» Казакстан

о s

S I-

о ш ш

7 Основные комплаенс-риски и способы их минимизации // https://compliance.su/info/articles/osnovnye-komplaens-riski-i-sposoby-ikh-minimizatsii/ (жYгiнген кун 30.08.2023 ж.)

8 Основные комплаенс-риски и способы их мин// https://compliance.su/info/articles/osnovnye-komplaens-riski-i-sposoby-ikh-minimizatsii/ (жYгiнген кун 30.08.2023 ж.)

9 SanctinsListSearch\\https://sanctionssearch.ofac.treas.gov/, https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=33343533. (жYгiнген кун 30.08.2023 ж.)

10 «Казацстан Республикасыныц Кэсткерлж Кодека» Казацстан Республикасыныц 2015 жылзы 29 цазандагы № 375-V Кодека //https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=39147530#activate_doc=2 (жYгiнген кун 30.08.2023 ж.)

Республикасыныц 2015 жылгы 18 караша-дагы № 410-У Зацыныц 16-б. 3-т. сэйкес квазимемлекеттiк сектор субъектiлерiнде негiзгi мшдет тиiстi уйымныц жэне оныц жумыскерлершщ Казакстан Республикасыныц сыбайлас жемкорлыкка карсы iс-ки-мыл туралы зацнамасын сактауын камта-масыз ету болып табылатын курылымдык белiмшелер айкындалады. Сонымен катар, сыбайлас жемкорлыкка карсы комплаенс кызметi ез екiлеттiктерiн квазимемлекет-тiк сектор субъектiсiнiц аткарушы орга-нынан, лауазымды адамдарынан тэуелсiз жYзеге асырады, директорлар кецесiне, бай-кау кецесiне (ол болган кезде) немесе езге де тэуелаз баскару органына есеп бередi жэне Казакстан Республикасыныц сыбайлас жемкорлыкка карсы ю-кимыл туралы зацна-масы талаптарыныц сакталуын камтамасыз ету кезiнде тэуелаз болып табылады деп ка-растырылган. Сыбайлас жемкорлыкка карсы комплаенс кызметшщ кузыреп, кызметiн уйымдастыру мен оныц тэртiбi квазимемле-кеттiк сектор субъекпсшщ iшкi актiсiнде айкындалады11.

Мемлекетпк баскару жYЙесiн цифрлан-дыру сыбайлас жемкорлыкка карсы ^шт фактор болып табылады. Заманауи техно-логиялык мYмкiндiктер ашык жэне айкын баскару процестерш камтамасыз ету, Yкiмет-терге сенiмдi арттыру, азаматтардыц дина-микалык катысуы мен тартылуы негiзiнде зац Yстемдiгiн ныгайту жолымен мемле-кеттiк сектордыц адалдыгы мен сатылмай-тындыгын жэне есеп берушшгш арттыру аркылы сыбайлас жемкорлыкка карсы сая-сатты жетiлдiруге мYмкiндiк бередi [8, 174 б.]. Казакстанда Казакстан Республика-сы Yкiметiнiц 2023 жылгы 28 наурыздагы № 269 каулысымен бекiтiлген 2023-2029 жылдарга арналган цифрлык трансформация, акпараттык-коммуникациялык техно-логиялар саласын жэне киберкауiпсiздiктi дамыту тужырымдамасы эзiрлендi жэне ка-былданды, онда «акылды» технологиялар-ды пайдалана отырып, баскаруды жYргiзу кажеттiлiгi, сондай-ак мемлекетпк баскару-дыц сервистiк жэне «адамга багытталган» Yлгiсiн калыптастыру кезделген12.

Сонымен катар, цифрландыру муки-ят назар аударуды талап етедi, бул сайып келгенде, осы салага мамандарды тарту

кажеттiлiгiн тудырады, сондыктан казiргi уакытта цифрлык бакылаушыларды енгь зу мэселелерi кетерiлуде. Цифрлык бакы-лаушы ретiнде келесiнi тYсiнуге болады: 1. Цифрлык технологияларды пайдалана отырып, жария каржылык бакылауды жYзе-ге асыратын бакылау-кадагалау органы, осы тYсiндiрмеде бакылау-кадагалау органыныц оныц мэртебесiнiц езгеруше, жаца кукыктар мен мiндеттер беретш жаца сипаттамаларга ие болуы байкалады. 2. Барлык бакылау-кадагалау органдары цифрлык технология-ларды дамыту мен пайдалануды уэкiлеттi органдардыц жYргiзiп жаткан ынталандыру саясаты шецберiнде автоматтандырылган жYЙелердi енгiзiп, жаца эзiрлемелермен ай-налыса отырып жэне енгiзiлген автоматтандырылган жYЙелердi жетiлдiре отырып, осы багытта дамуын жалгастыруда [9, 59 б.]. Осылайша, И.О. Антропцеваныц пiкiрiнше, багдарламалык жасактамаларды дурыс пайдалануды тексеру Yшiн цифрлык бакылауды енгiзу кажет, олар когамдык катынастарды цифрландыру жагдайында бурынгыдан да кеп колданыла бастады [9, 60 б.].

Зацды сурак туындайды: тек сыбайлас жемкорлыкка карсы жэне монополияга кар- -сы комплаенст сактау кажет пе? Бiздiц ойы- Е мызша, бул жеткiлiксiз. Комплаенс максат- N тарына, мiндеттерiне жэне функцияларына о CYЙене отырып, ол кэсшкерлш пен меншiк- N тщ нысандары мен тYрлерiне карамастан I кез келген компанияларда кажет, бiрак ком- и плаенстi тек зацнаманыц белгiлi бiр тYрiн Е сактауга дейiн кыскартуга болмайды, ягни о кукыктык тэуекелдердi барынша азайту Е Yшiн тутастай алганда КР зацнамасын сактау М кажет, ейткенi бул зацдык жауапкершiлiктiц £ эртYрлi турлерше тартуга ыктимал кауiп о тендоредь Буган жол бермеу Yшiн комплаенс А рэсiмдерiн енгiзу кажет. Комплаенс бакы- ^ лау кэсiпкерлердiц кызметшдеп кептеген е аспектiлерге эсер етедг мYДделер кактыгы- а сына, сыбайлас жемкорлыктыц алдын алуга, I контрагенттердi тексеруге, контрагенттер о мен компанияныц лауазымды тулгаларыныц л байланысыныц болуына, бизнестi жYргiзу- т дiц беделi мен тазалыгына. Дегенмен, бiздiц о ойымызша, бул эдеттегi рэсiмдер тiзiмiнде 0 бiр мацызды нюанс жетюпейдг зияткерлiк Т меншiк, ал шын мэнiнде зияткерлiк меншiк Е объектшерше айрыкша кукыктарды бузу л

11 «Сыбайлас жемцорлыцца царсы iс-цимыл туралы» Цазацстан Республикасыныц 2015 жылгы 18 царашадагы № 410-У 6 Зацы //https://online.zakon.kz/Document/?docid=33698576#activate_doc=2 (жYгiнген кун 30.08.2023 ж.) 2

12 2023 - 2029 жылдарга арналган цифрлыц трансформация, ацпараттыц-коммуникациялыц технологиялар саласын жэне ° киберцауiпсiздiктi дамыту тужырымдамасын бекту туралы Цазацстан Республикасы Уюметтщ 2023 жылгы 28 нау- ** рыздагы №269 Цаулысы //https://online.zakon.kz/Document/?docid=32540304#activatedoc=2(жYгiнген кун 30.08.2023 ж.)

елеулi кукыктык тэуекелдер мен каржылык салдарларды тудырады.

Осыган байланысты, компанияныц кыз-мет турше, оныц iшiнде зияткерлш меншiк зацнамасыныц сакталуына байланысты ком-плаeнстi eнгiзу кажет деп санаймыз. Оныц Yстiнe, зияткepлiк мeншiк езшщ жаратылы-сынан материалдык емес сипатка ие, бул оныц кeцiстiктeн тыс санат екенш бiлдipeдi, бул айрьщша кукыктардыц бузылу каупiн арттырады, муны кептеген трансшекаралык сот даулары дэлелдейдь Бул сондай-ак ба-тыстыц кайталама санкцияларына ушырау каупiмeн де кYшeйeдi жэне казакстандык компаниялар Yшiн мундай перспектива эб-ден шынайы. Бул туралы КР зацнамасыныц нормаларында да тшелей керсетшген. Атап айтканда, «Мемлекетпк сатып алу туралы» Казакстан Республикасыныц 2015 жылгы 4 желтоксандагы № 434-V Зацыныц 4-б. 9) тш. (будан эpi - Мeмлeкeттiк сатып алу туралы КРЗ) мeмлeкeттiк сатып алуды жY-зеге асыру сатып алынатын тауарлар кура-мындагы зияткерлш мeншiк объeктiлepiнe кукыктарды сактау кагидаттарына непзде-лeдi деп айтылады13. КР зияткepлiк мeншiк саласындагы зацнамасын сактамау кылмы-g стык, экiмшiлiк жэне азаматтык-кукыктык ^ жауапкepшiлiккe экеп согады. Муны сот ь тэжipибeсiнiц мысалында карастырайык. I 2016 жылгы 03 наурызда К. облысыныц Р.

калалык соты ашык сот отырысында кeлeсi g кылмыстык iстi карады. Сотталушы «АНК» ^ ЖШС директоры бола тура, «Большая крас-^ ная чашка» бетен тауар белпсш жэне ша-о тастыру децгей бойынша уксас «Больщая g красная чащка» мен «Большая класная чаш-»s ка» атауларды зацсыз пайдалана отырып, оз жалпы сомасы 9 111 300 тецге тез дайын-m далатын кeспeнi сатуга жасаган. Оныц бip белiгi 2016 жылдыц 08 кацтарында «Боль-s шая красная чашка» бетен тауар белпамен оз 2 124 360 тецгеге сатылып, жэбipлeнушi " «Т-7» ЖШС-не жалпы сомасы 9 111 300 5 тецге ipi шыгын кeлтipiлгeн. Ел аумагында fee зацмен коргалган 25.07.2011 жылы тсркел-о ген куэлштерге сэйкес «Большая красная о чашка» жэне <^лкен кызыл кeсeдeгi кеспе»

< ауызша бeлгiлepдiц, сондай-ак «Т-7» ЖШС

< 06.01.2012 жылгы № 37527 аспазшы бей-н нес бар бeйнeлi тауар бeлгiсiнiц айрыкша н кукык иeсi болып табылады. 2016 жылгы | 8 кацтарда жэбipлeнушiнiц арызы нeгiзiндe * «Т-7» ЖШС-де жeдeл-iздeстipу iс-шаpасы

л н

о

ш

ш 13 «Мемлекеттж сатып алу туралы» Казацстан Респуб] https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=34146377#activate

жYргiзiлiп, оныц барысында КР КМ МКК СДТД СКККБТБ сарапшы офицерi элеуеттi сатып алушыга елштеп, «АНК» ЖШС кецсе Yй-жайында бeтеннiц Большая красная чашка» бeтен тауар белгiсiмен сомасы 2 124 360 тецге саны 2 623 корап (78 690 бума) тез дайындалатын кеспеш бакылау сатып алуды жYргiзген. Осы тапсырысты алганнан кей-iн, 2016 жылгы 14 кацтардагы, 01.09.2014 жылгы №17 буйрыкка сэйкес «АНК» ЖШС директоры бола тура, «Большая красная чашка» тауар белпа бeтен тауар белгiсi жэне осы ауызша белгiлердi пайдалануга айрыкша кукык иес «Т-7» ЖШС екенiн бше тура, материалдык пайда алу максатын-да коймашыга «Большая красная чашка», «Больщая красная чащка» жэне «Большая класная чашка» атаулары бар кораптар мен каптама Yлдiрiн тауып беру туралы касакана зацсыз нускау берген жэне тапсырыс берушi мен баска да клиенттерге эрi карай сату Yшiн жогарыда аталган бeтен тауар белгiлерiмен тез дайындалатын кеспенi мYмкiндiгiнше Yлкен кeлемде жасау туралы технологка нускау берген. Сотта сотталушы кылмыстык кукык бузушылыкты жасаудагы кiнэсiн шшара мойындап, 01.09.2014 жылдан бастап «АНК» ЖШС директоры кызметш аткарганын ^рсет^. ЖШС киын каржылык жагдайда болгандыктан, баска бiреудiц тауар белгiсiмен тауар eндiруге болмайтынын бiле тура, технологка «Большая красная чашка» атауымен жэне шатастыру децгейi бойынша уксас «Больщая красная чащка» мен «Большая класная чашка» атаумен eнiмдi мYмкiн-дшнше Yлкен кeлемде жасауды тапсырган. Коймашыга коймада оныц алдында ютеген кiсi бурын пайдаланган калдыктардан осы атаулармен каптамалар кораптарды табу-ды тапсырган. Бул ретте жауапкершiлiгiнiц салдарын тYсiнгендiктен, ЖШС жумысшы-ларыныц ешкайсысы оныц ниетiнiц зацсы-здыгы туралы бшмеген. Yй-жайдыц койма-сын тшту кезiнде «Большая красная чашка» жэне «Большая класная чашка» сауда бел-памен кеспе eнiмi, сондай-ак жогарыда аталган тауар белпа бар каптама Yлдiрi табылып, тэркiлендi. Сот сотталушыны КР КК 1-б. 222-б. карастырылган кылмыстык кукык бузушылыкты жасаганы Yшiн кiнэлi деп танылсын жэне 100 (жYз) айлык есептiк кeрсеткiш (АЕК), ягни 212 100 (екi жYЗ он екi мыц бiр жYз) тецге мeлшерiнде айыппул салу туршде жазага тартылсын деген Yкiм

сыныц 2015 жылгы 4 желтоцсандагы № 434-V Зацы // =2(жYгiнген кун 30.08.2023 ж.).

шыгарды. Сотталушыдан мемлекет кiрiсiне процестiк шыгындарды, сондай-ак екiлдiк шыгыстарды ендiрiлсiн. «Т-7» ЖШС талап арызы iшiнара канагаттандырылып, жау-апкер «АНК» ЖШС-нен «Т-7» ЖШС пай-дасына 9 111 300 тецге материалдык залал ендiрiлiп, талап арыздыц калган белiгi кара-усыз калдырылсын деген Yкiм шыгарды14.

Осы мысалдан керiп отырганымыздай, сот КР Тауар белгiлерiнiц мемлекеттiк тiзiлiмiнде пркелген 25.07.2011 жылгы №35870 жэне №35871 куэлштерге сште-ме жасай отырып, ел аумагында кукыктык коргалуы бар айрыкша кукыктардыц тиесш-гiн багалады, сондай-ак кукык бузушыга айрыкша кукыктардыц бершуш растай-тын кужаттардыц бар-жогын багалады. Сот тэжiрибесiнде айрыкша кукыктарды бузганы Yшiн экiмшiлiк жауапкершшк-ке тарту туралы iстер сирек емес. Осылай-ша, А. к. мамандандырылган ауданаралык экiмшiлiк соты ашык сот отырысында F. к. Эдiлет департаментшен ЭКБтК 1-б. карас-тырылган эюмшшк кукык бузушылыкты жасау туралы келш тYCкен «Р К» ЖШС-не катысты экiмшiлiк iстi карады. 29.01.2020 жылгы тексеру барысында кукык иесi М.Е. компаниясыныц L.O.L SURPRISE тауар белпс бар, жалпы сомасы 25 200 тецгеш курайтын 12 бiрлiк енiмi аныкталды. Бул та-уарлар зацсыз сатылган, сакталган, етюзш-ген. «Р К» ЖШС-де М.Е. компаниясыныц руксат кужаттары жок, осылайша ЭКБтК 158-б. талаптары бузылган. Осылайша, судья «Р К» ЖШС Казакстан Республикасы-ныц Экiмшiлiк кукык бузушылык туралы кодексшщ 158-б. карастырылган экiмшiлiк кукык бузушылыкты жасаганы Yшiн кiнэлi деп тануды жэне «L.O.L SURPRISE» фир-масыныц ойыншыктар тауары саны 12 дана сомасы 25 200 тецге келемiнде тэркшенш, сексен айлык есептiк керсеткiш мелшерш-де, 212 080 (екi жYЗ он екi мыц сексен) тецге айыппул салу тYрiндегi экiмшiлiк жаза салу-ды каулы еттi15.

КР сот тэж1рибесшде азаматтык-кукыктык жауапкершiлiкке тарту жш кездеседi. 2021 жылгы 07 маусымда Алматы каласыныц Мамандандырылган ауданаралык экономикалык соты ашык сот отырысында «Л С» ЖШС-нщ «С Z» ЖШС-не келтiрiлген шыгынды ен-дiру туралы талап арызы бойынша азамат-тык iстi карады. Казакстан Республикасы Эдiлет министрлiгiмен берiлген № 51813 та-

уар белпсшщ куэлшне сэйкес «Л С» ЖШС 2021 жылдыц 10 наурызына дейiнгi мерзiмде «$ Займи до зарплаты» тауар белпсшщ кукык иесi болып табылады, ТКХС - 36-сынып, етiнiм немiрi - 70088, етiнiм берiлген -2015 жылгы 10 наурыз, Тауар тацбаларыныц мемлекеттiк тiзiлiмiнде 2016 жылгы 20 сэуiр-де т1ркелген, тYC керсеткiшi: ак, кызгылт сары, кызыл, кара, коргалмаган элементтер: бел-гi «$» символына тэуелсiз кукыктык коргау камтамасыз етiлмей, тутастай коргалган (будан эрi - 1-тауар белпа). Казакстан Республикасы Эдiлет министрлшнщ ¥лт-тык зияткерлiк меншiк институты берген, Казакстан Республикасыныц Тауар тацбала-рыныц мемлекеттiк тiзiлiмiнен № 58397 узш-дi кешiрмеге сэйкес, «Л С» ЖШС сонымен катар 2027 жылдыц 12 наурызына дешнп мерз1мде «ЗАЙМИ ДЕНЕГ ДО ПЕНСИИ ЗЕИНЕТКЕ ШЫГУГА ДЕЙ1НГ1 КАРЫЗ-ДАР» тауар белгiсiнiц кукык иесi болып табылады, ТКХС - 36-сынып, етiнiм немiрi

- 79248, етЫм берiлген кYнi - 2017 жылгы 12 наурыз, тиркелген жэне жарияланган кYнi

- 2017 жылгы 29 желтоксан, тYC керсеткiшi: кара (будан эрi - 2-тауар белгiсi). Солтустш Казакстан облысы Петропавл каласыныц мамандандырылган эюмшшк сотыныц 2019 жылгы 04 желтоксандагы зацды кYшiне ен-ген каулысымен «С Z» ЖШС Казакстан Республикасы Эюмшшш кукык бузушылык туралы кодексшщ 158-бабына сэйкес Тауар белгшерш «Л С» ЖШС келiсiмiнсiз пайдалану фактi бойынша эюмшшк жауап-кершiлiкке тартылды жэне осыган байланы-сты экiмшiлiк айыппул тYрiндегi экiмшiлiк жазага тартылды. Талапкер жауапкерден 809 847,88 тецге шыгынды ендiрiп алу туралы талап арызбен сотка жYгiнген, уэждеме ретiнде жауапкердщ оныц Тауар белгiлерiн зацсыз пайдалана отырып, оган сомасы 502 465 тецге жогалган пайда жэне сомасы 307 382,88 тецге оныц Тауар белгшерше кукыктарыныц бузылуы бойынша алымдар мен дэлелдемелердi беюту шыгыстары, жиы-ны - 809 847,88 тецге туршде залал келтир-генiн айткан. Сот «Л С» ЖШС-нщ жауапкер «С Z» ЖШС-не келтиртген шыгынды ендiру туралы куыным талабын iшiнара канагат-тандыруды шешть «С Z» ЖШС-нен «Л С» ЖШС-нщ пайдасына 607 382 (алты жYЗ жетi мыц Yш жуз сексен екi) тецге мелшерiндегi залал, 18 221 (он сепз мыц ею жYЗ жиырма бiр) тецге мелшершдеп сот шыгындары, бар-

го с

сл I

т с ч

гп о

"П —

гп

1

м

II о

2 А 2 о

а

А

0 73 К А

1 о

2 о

73

14 2016 жылгы 03 наурыздагы №1-29/16 Yкiм /

15 № 407 к, 2020 жылгы 5 наурыздагы цаулы ,

' BESTPROFI Оретш!^ ацпараттыц жYйесi (жYгiнген кун 30.08.2023 ж.) /BESTPROFIОретш!^ ацпараттыц жуйеа (жYгiнген кун 30.08.2023 ж.)

м о м

лыгы - 625 603 (алты жуз жиырма бес мыц орташа, шагын) компанияларга айыппул алты жуз уш) тецге eндiрiлсiн. Талаптыц салуга экеп согады, ал азаматтык зацнама

калган белтн канагаттандырудан - бас тар- тургысынан шыгындарды етеуге экеледi.

тылсын деп шештi16. Жэне бул даулар санаты койылатын акшалай

талаптардыц iрi мeлшерiмен ерекшеленедi.

К^орытынды Сондыктан комплаенс бакылау куралдарын

КР зияткерлiк меншш саласындагы кыл пайдалану табысты жэне каушаз бизнест

мыстык, экiмшiлiк зацнамасын сактамау жYргiзудiц кiлтi болып т^ьщады. кэсiпкерлiк субъектiсiнiц тYрiне карай ^i,

ЭДЕБИЕТТЕР

1. Л. Карасева, Г. Добрякова. Риск-ориентированный аудит процессов управления интеллектуальной собственностью // https://gaap.ru/articles/Risk_orientirovannyy_audit_ protsessov_upravleniyaJntellektualnoy_soЪstvennostyu/(ЖYгiнген кун 23.10.2023)

2. Я.О. Лазарев. IP -комплаенс для бизнеса//https://cyberleninka.ru/article/n/ip-komplaens-dlya-biznesa/viewer (Жугтген куш 23.10.2023)

3. В.Ф. Попондопуло, Д.А. Петров. Комплаенс как правовой инструмент минимизации рисков и профилактики правонарушений // Вестник СПбГУ. Право. 2020. - Т. 11. - Вып. 1. -102-114 б.

4. Cary Coglianese, Jennifer Nash. 39 Compliance Management Systems: Do They Make a Difference? //https://www. cambridge.org/core/books/abs/cambridge-handbook-of-compliance/ compliance-management-systems-do-they-make-a-difference/5B6EF4E9E434AE2BEE03509F2 0EEDC0D#access-block. (Жугтген кум 07.09.2023)

5. Примаков Д.Я. Специальные виды комплаенса: антикоррупционный, банковский, санк-ционный и розыск активов (форензик). - М.: Инфотропик Медиа, 2019. 270 б.

6. Примаков Д.Я. Санкционный комплаенс // Сборник статей «Экономические санкции против России: Правовые вызовы и перспективы» //Под ред. С.В. Гландина, М.Г. Дораева. - 2018. 2-23 б.

7. С. Гландин, Д. Примаков. Санкционный комплаенс в 2019 году: тенденции и новые веяния //Legal Insight. - № 04 (80). - 2019. 36 - 39 б.

8. Валиахметова А.А., Сотников А.А., Черкашин И.Д. Современные цифровые технологии в сфере противодействия коррупции //Молодой учёный. - 2021. - № 21. -173-174 б.

< 9. АнтропцеваИ.О. Цифровой контролер как субъект публичного финансового контро-

гм о гм

CL

CL

0 в

1

о

ля // Актуальные проблемы российского права. - 2022. - Т. 17. - № 4. - 57-64 б.

REFERENCES

о

1. L. Karaseva, G. Dobryakova. Risk-oriyentirovannyy audit protsessov upravleniya < intellektual'noy sobstvennost'yu // https://gaap.ru/articles/Risk_orientirovannyy_audit_

protsessov_upravleniya_intellektualnoy_sobstvennostyu/(Jügingen küni 23.10.2023)

2. YA.O. Lazarev. IP-komplayensdlyabiznesa//https://cyberleninka.ru/article/n/ip-komplaens-dlya-biznesa/viewer (Jügingen küni 23.10.2023) 2 3. V.F. Popondopulo, D. A. Petrov. Komplayens kakpravovoy instrument minimizatsii riskov iprofilaktikipravonarusheniy // Vestnik SPbGU. Pravo. 2020. T. 11. Vyp. 1. 102-114 Ъ.

â 4. Cary Coglianese, Jennifer Nash. 39 Compliance Management Systems: Do They Make

n

o <

m <

a Difference? //https://www. cambridge.org/core/books/abs/cambridge-handbook-of-compliance/ compliance-management-systems-do-they-make-a-difference/5B6EF4E9E434AE2BEE03509F2 0EEDC0D#access-block. ((Jugingen kuni 07.09.2023)

5. Primakov D.YA. Spetsial'nyye vidy komplayensa: antikorruptsionnyy, bankovskiy, sanktsionnyy i rozyskaktivov (forenzik). -M.: InfotropikMedia, 2019. 270 b. o 6. Primakov D.YA. Sanktsionnyy komplayens // Sbornik statey «Ekonomicheskiye sanktsii protiv Rossii: Pravovyye vyzovy i perspektivy» // Pod red. S.V. Glandina, M.G. Dorayeva. - 2018. 2-23 b.

16 №7527-21-00-2/3294 к. 2021 жылгы 07 маусымдагы шешiм // BESTPROFI Opensud.kz ацпараттыц жуйеа (жугтген кун 30.08.2023 ж.)

7. S. Glandin, D. Primakov. Sanktsionnyy komplayens v 2019 godu: tendentsii i novyye veyaniya //Legal Insight. - № 04 (80). - 2019. 36 - 39 b.

8. Valiakhmetova A.A., Sotnikov A.A., Cherkashin I.D. Sovremennyye tsifrovyye tekhnologii v sfere protivodeystviya korruptsii //Molodoy uchonyy. - 2021. - № 21. -173-174 b.

9. Antroptseva I. O. Tsifrovoy kontroler kak sub"yekt publichnogo finansovogo kontrolya // Aktual'nyyeproblemy rossiyskogoprava. — 2022. — T. 17. — № 4. — 57-64 b.

cd

cd