Научная статья на тему 'KARYERLARNI LOYIHALASHNING ASOSIY PARAMETRLARI'

KARYERLARNI LOYIHALASHNING ASOSIY PARAMETRLARI Текст научной статьи по специальности «Энергетика и рациональное природопользование»

CC BY
1631
158
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Karyer / foydali qazilma / konlarni loyihalash / tog’-kon ishlari / karyer chegaralari. / Quarry / mineral / field design / mining / quarry boundaries.

Аннотация научной статьи по энергетике и рациональному природопользованию, автор научной работы — Nurzod Ixtiyorovich Nosirov, Azamat Abdurashidovich Umirzoqov, Soliboy Doniyor Ogli Razzoqov

Foydali qazilmani qazib olish loyihasi qazib oluvchi konchilik korxonasini qurish uchun asos bo'lib xizmat qiladi. Shu bilan birga loyihalash vaqtida qazib olish korxonalari ishonchli ishlashini ta'minlash,tog' -kon va geologik sharoitlar o'zgarishini hisobga olgan holda texnika va texnologiyalarni takomillashib borishishini, qazib olinayotgan mineralga nisbatan hom-ashyo bozorida talab va takliflar o'zgarishini kuzatib borgan holda tezda reaksiya bildirish va yangi iqtisodiy munosabatlar sharoitida raqobatbardoshligini ta'minlashni asosiy maqsad va vazifaga aylantirish kerak.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

BASIC PARAMETERS OF CAREER DESIGN

The mining project will serve as the basis for the construction of a mining enterprise. At the same time, during the design process, ensuring the reliable operation of mining companies, the improvement of equipment and technology, taking into account changes in mining and geological conditions, monitoring changes in supply and demand in the raw materials market for the extracted mineral. to react quickly and to ensure competitiveness in the context of new economic relations should become the main goal and task.

Текст научной работы на тему «KARYERLARNI LOYIHALASHNING ASOSIY PARAMETRLARI»

KARYERLARNI LOYIHALASHNING ASOSIY PARAMETRLARI

Nurzod Ixtiyorovich Nosirov

Islom Karimov nomidagi Toshkent davlat texnika universiteti doktoranti

Azamat Abdurashidovich Umirzoqov

Islom Karimov nomidagi Toshkent davlat texnika universiteti tayanch doktoranti

Soliboy Doniyor o'g'li Razzoqov

Islom Karimov nomidagi Toshkent davlat texnika universiteti talabasi

ANNOTATSIYA

Foydali qazilmani qazib olish loyihasi qazib oluvchi konchilik korxonasini qurish uchun asos bo'lib xizmat qiladi. Shu bilan birga loyihalash vaqtida qazib olish korxonalari ishonchli ishlashini ta'minlash,tog' -kon va geologik sharoitlar o'zgarishini hisobga olgan holda texnika va texnologiyalarni takomillashib borishishini, qazib olinayotgan mineralga nisbatan hom-ashyo bozorida talab va takliflar o'zgarishini kuzatib borgan holda tezda reaksiya bildirish va yangi iqtisodiy munosabatlar sharoitida raqobatbardoshligini ta'minlashni asosiy maqsad va vazifaga aylantirish kerak.

Kalit so'zlar: Karyer, foydali qazilma, konlarni loyihalash, tog'-kon ishlari, karyer chegaralari.

BASIC PARAMETERS OF CAREER DESIGN

Nurzod Ikhtiyorovich Nosirov

Doctoral student of Tashkent State Technical University named after Islam Karimov

Azamat Abdurashidovich Umirzokov

Basic doctoral student of Tashkent State Technical University named after Islam Karimov

Soliboy Doniyor ugli Razzokov

Student of Tashkent State Technical University named after Islam Karimov

ABSTRACT

The mining project will serve as the basis for the construction of a mining enterprise. At the same time, during the design process, ensuring the reliable operation of mining companies, the improvement of equipment and technology, taking into account changes in mining and geological conditions, monitoring changes in supply and demand in the raw materials market for the extracted mineral. to react quickly and to ensure competitiveness in the context of new economic relations should become the main goal and task.

Keywords: Quarry, mineral, field design, mining, quarry boundaries.

Konlarni loyihalashning strategik vazifalari quyidagilardan iborat: karyer chegaralarini aniqlash, ochish sxemalari va rivojlanish tizimlarini tanlash va asoslash, kon ishlarini rivojlantirish yo'nalishini aniqlash, foydali qazilmalar, tog' massalari bo'yicha karyerlarning samaradorligini aniqlash [1-6]. Bu masalalarga yechim topish uchun qurilish maydonchasi tanlanadi, tog'- kon korxonasining bosh rejasi tuziladi, kompleks mexanizatsiyalash sxemasi shakllantiriladi, tog'- kon ishlarining kalendar rejalari tuziladi va hokazo. Quyida karyer chegaralari va ish hajmini aniqlash bo'yicha hisoblash ishlari olib boriladi [7-14].

1. Karyer chegaralari va ish hajmi

1.1. Karyerning maksimal chuqurligi (Hk)

Hk = 0,163 ■ tg yo'rt (V P2 + 12,56 Kch Sp - P) + Hgon, m,

bu yerda yort = 22o - karyer bortlarining o'rtacha qiyalik burchagi;

P = 2(lch + mg) - gorizontal kesimda ruda tanasi konturining uzunligi (perimetri), m;

lch - ruda tanasining cho'zilish uzunligi, m; mg - ruda tanasining gorizontal qalinligi, m;

Kch - chegaraviy koeffitsient;

Sp = mglch - plan bo'yicha olinishi kerak bo'lgan foydali qazilma maydoni, m ; 'sh - bortlar farqi olinmasdan karyerni qo'shimcha chuqurligi, m;

Hqo'sh = (mg - Bt) / 2 ctg Y o'rt , m,

bu yerda Bt = 30m- qazish mashinalari va transportlar harakati uchun kerak bo'lgan karyer tubining mínimum kengligi.

1.2. Plandagi karyer o'lchamlari:

a) tubi uzunligi (lt)

lt = lch - 2 Hqo'sh ctg yo'rt , m;

6) sirti bo'yicha uzunligi (lsirt)

lsirt = lt + 2 Hk ctg yo'rt , m, bu yerda

Hk - karyer chuqurligi, m;

b) sirti bo'yicha kengligi (Bsirt)

Bsirt = Bt + 2 Hkctg yo'rt , m.

1.3. Karyer konturidagi tog' massasi hajmi (Vk)

Vk = St Hk + 0,5 Hk2 Pt ctg Yo'rt + (П Hk 3ctg yo'rt) / 3, m3,

2

bu yerda St = Bt lt - karyer tubi maydoni, m ; Pt = 2 ( lt + Bt ) - karyer tubi perimetri, m.

1.4. Karyer konturidagi ruda hajmi (Vr)

Vr = Sr ( Нк - Hqo'sh - Hn) + ( Sr + St ) Hqo'sh / 2, m3,

bu yerda Sr - foydali qazilmani gorizontal kesimdagi

o'rtacha maydoni, m ;

Hqo'sh - bortlar farqi olinmasdan karyerni qo'shimcha

chuqurligi, m;

Hn - nasoslar quvvati, m.

1.5. Qazib olingan tog' jinsi hajmi (Vq)

Vq= Vk - Vr , м3.

1.6. O'rtacha qazib olish koeffitsienti (Ko rt)

Ko'rt= Vq/ Vr , m3 / m3 .

1.7. Karyerning xizmat qilish vaqti (Т)

Umumiy holda karyerning xizmat qilish vaqti Teylor formulasiga ko'ra topiladi

T = 0,2-4DQz , yil;

bu yerda Qz = Vr □ r - umumiy ruda zaxirasi, t;

3

r - rudaning hajmiy og'irligi, t/m .

1.8. Karyerning loyihalangan quvvati (Ak)

Ak = Qz/T, mln. t/yil yoki Ak = Vr / T, mln. m3/yil.

1.9. Karyerning kunlik ruda unumdorligi (Asut)

3

Asut = Ak / nkun , ming.t/sut(ming.m /sut),

bu yerda nkun - yil davomida karyerda ish boriladigan kunlar soni.

1.10. Qazib olishning yillik hajmi (Qq) Qq = 3

Ak Ko'rt, mln. m /yil,

bu yerda Kort - o'rtacha yillik qazib olish koeffitsienti.

1.11. Qazib olishning kunlik hajmi (Qq.kun) Qq.kun 3

= Qq / nkun, ming. m /sut.

Yuqorida karyerlarni qazib olish loyihasining dastlabki parametrlari ko'rib chiqildi [15-22]. Qazish ishlari qay tartibda, qaysi yo'nalishda va qanday usulda olib borilishi ushbu ko'rsatgichlarga bog'liqligi hisobga olinadigan bo'lsa loyihaning asosini ya'ni loyihalashni ushbu parametrlarni hisoblash va belgilashdan boshlash kerak. Keyinchalik ushbu ko'rsatkichlarga erishish uchun qanday texnika va texnologiya tanlash belgilab olinadi.

REFERENCES

[1] G'ofurovich, K. O., Abdurashidovich, U. A., Ugli, M. U. F., &Ugli, A. A. X. (2020). Justification Of The Need For Selective Development Of The Phosphorite Reservoir By Horizontal Milling Combines. The American Journal of Engineering and Technology, 2(11), 159-165.

[2] G'ofurovich, K. O., &Abdurashidovich, U. A. (2020). Justification of rational parameters of transshipment points from automobile conveyor to railway transport. World Economics and Finance Bulletin, 1(1), 20-25.

[3] Бабаев, З. Н., Умирзоков, A. A., & Петросов, Ю. Э. (2020). Технико-экономическое обоснование кондиций для подсчета запасов горючих сланцев месторождения сангрунтау. Студенческий вестник,(10-2), 18-20.

[4] Abdurashidovich, U. A. (2020). The Condition Of General Development Of The Mineral Resource Base In Uzbekistan. The American Journal of Applied Sciences, 2(12), 1-6.

[5] Хайитов, О., Умирзоков, A., &Равшанов, З. (2020). An^ro текущего состояния и пути повышения эффектиности разработки нефтегазовых месторождений юго-восточной части бухаро-хивинского региона. Матергали конференцгй МЦНД, 811.

[6] Djurayevich, K. K., KxudoynazarO'g'li, E. U., Sirozhevich, A. T., &Abdurashidovich, U. A. (2020). Complex Processing Of Lead-Containing

Technogenic Waste From Mining And Metallurgical Industries In The Urals. The American Journal of Engineering and Technology, 2(09), 102-108.

[7] Fatidinovich, N. U., Atoevich, O. S., &Abdurashidovich, U. A. (2020). The Analysis Of Influence Of Productions Of Open Mountain Works On Environment At Formation Of Various Zones On Deep Open-Cast Mines. The American Journal of Applied sciences, 2(12), 177-185.

[8] Shukurovna, N. R., Yunusovna, N. X., Jumaboyevich, J. S., & Abdurashidovich, U. A. (2021). Perspective Of Using Muruntau Career's Overburden As Back Up Sources Of Raw Materials. The American Journal of Applied sciences, 3(01), 170-175..

[9] Хайитов, О., Умирзоков, А., &Равшанов, З. (2020). Анализ текущего состояния и пути повышения эффектиности разработки нефтегазовых месторождений юго-восточной части бухаро-хивинского региона. Матергали конференцгй МЦНД, 8-11.

[10] Хайитов, О., Акрамов, Б., Умирзоков, А., Гафуров, Ш., Усмонов, К., &Бекматов, Н. (2021). О НЕФТЕГАЗОНОСНОСТИ БЕШКЕНТСКОГО ПРОГИБА. Збгрник наукових працъ АОГО£.

[11] Акрамов, Б., Хайитов, О., Нуритдинов, Ж., Давлатбоев, Ж., &Умирзоков, А. (2021). Интенсификация добычи нефти из месторождений с трудноизвлекаемыми запасами. Збгрник наукових працъ SCIENTIA.

[12] Самадов, А.,&Носиров, Н. (2021). СПОСОБ ИЗВЛЕЧЕНИЯ ЦЕННЫХ КОМПОНЕНТОВ (ЗОЛОТО, СЕРЕБРО) ИЗ ХВОСТОВ ЗИФ. InterConf.

[13] Самадов, А., Носиров, Н., &Жалолов, Б. (2021). Изучение минералогический состав хвостов Чадакской зиф. InterConf.

[14] Samadov, A., Nosirov, N., Qosimova, M., Muzafarova, N., &Almalyk, B. (2021).PROCESSING OF LAYOUT TAILS OF GOLD-EXTRACTING FACTORIES. Збгрник наукових працъ SCIENTIA.

[15] Носиров, Н. И. (2021). РЕКОМЕНДУЕМАЯ СХЕМА ПЕРЕРАБОТКИ ХВОСТОВ ЧАДАКСКОЙ ЗОЛОТОИЗВЛЕКАТЕЛЬНЫХ ФАБРИК. Scientific progress, 1(6).

[16] Носиров, Н. И. (2021). Изучение Обогатимости Золотосодержащих Хвостов. CENTRAL ASIAN JOURNAL OF THEORETICAL & APPLIED SCIENCES, 2(4), 11-16.

[17] Носиров, Н. И. (2021). ИССЛЕДОВАНИЙ СПОСОБОВ ИЗВЛЕЧЕНИЯ ЗОЛОТА И СЕРЕБРА ИЗ ХВОСТОВ ЗОЛОТОИЗВЛЕКАТЕЛЬНЫХ ФАБРИК. Scientific progress, 1(6).

[18] Umirzoqov, A. A., Karamanov, A. N. O. G. L., Turg, S. S. O. G. L., & O'G'Li, Z. D. S. (2021). QURILISH MATERIALLARI KONLARIDA QAZIB OLISH ISHLARINI TAKOMILLASHTIRISH. Scientific progress, 1(6), 463-469.

[19] Петросов, Ю., Хайитов, О., Умирзоков, А., Исаманов, У., & Имамбердиев, У. (2021). ПРОБЛЕМЫ ДОБЫЧИ И ПЕРЕРАБОТКИ ПОЛЕЗНЫХ ИСКОПАЕМЫХ В УСЛОВИЯХ ГЛУБОКИХ КАРЬЕРОВ. Зб1рник наукових праць SCIENTIA.

[20] Хайитов, О., Джураев, С., Умирзоков, А., Бекманов, Н., & Искандаров, Ж. (2021). НЕКОТОРЫЕ АСПЕКТЫ РЕЗУЛЬТАТОВ ВСКРЫТИЯ, ИСПЫТАНИЯ И ОСВОЕНИЯ ПОИСКОВО-РАЗВЕДОЧНЫХ СКВАЖИН. Зб1рник наукових праць SCIENTIA.

[21] Хайитов, О., Акрамов, Б., Гафуров, Ш., Джураев, С., Умирзоков, А., & Искандаров, Ж. (2021). О РЕЗУЛЬТАТОВ ВСКРЫТИЯ, ИСПЫТАНИЯ И ОСВОЕНИЯ ПОИСКОВО-РАЗВЕДОЧНЫХ СКВАЖИН. Зб1рник наукових праць SCIENTIA.

[22] Акрамов, Б., Хайитов, О., Нуритдинов, Ж., Давлатбоев, Ж., & Умирзоков, А. (2021). Интенсификация добычи нефти из месторождений с трудноизвлекаемыми запасами. Збгрник наукових праць SCIENTIA.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.