Научная статья на тему 'КЎП ТОМОНЛАМА МАДАНИЙ-ГУМАНИТАР АЛОҚАЛАРНИНГ МИНТАҚАВИЙ ҲАМКОРЛИКНИ РИВОЖЛАНТИРИШДАГИ ЎРНИ'

КЎП ТОМОНЛАМА МАДАНИЙ-ГУМАНИТАР АЛОҚАЛАРНИНГ МИНТАҚАВИЙ ҲАМКОРЛИКНИ РИВОЖЛАНТИРИШДАГИ ЎРНИ Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
163
26
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ислоҳотлар / стратегик ҳамкорлик / тенденциялар / хавфсизлик / барқарорлик / минтақавий муносабатлар / маданий-гуманитар алоқалар / маданият / маънавият ва маърифат / санъат / иттифоқчилик алоқалари / туризм ва спорт соҳасидаги ҳамкорлик / дипломатия. / реформы / стратегическое сотрудничество / тенденции / безопасность / стабильность / региональные отношения / культурно-гуманитарные связи / культура / духовность и просвещение / искусство / союзнические отношения / сотрудничество в сфере туризма и спорта / дипломатия.

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Шаxло Э. Ражабова

Тарихга назар ташлайдиган бўлсак, Марказий Осиё мамлакатлари ўзларини ҳамиша ягона минтақага тааллуқли деб билишган. Марказий Осиёнинг туб аҳолиси умумий тарихга, бир-бирига ўхшаш маданият, урф-одатларга эга эди, ҳатто бир динга эътиқод қиларди. Минтақадаги мамлакатларда, айниқса уларнинг чегара ҳудудларида қўшни давлатларнинг кўплаб миллат вакиллари истиқомат қилади, бу, ўз навбатида, кўп сонли, хусусан, Марказий Осиё давлатлари аҳолиси ўртасида қариндошлик алоқаларини мустаҳкамлашга ёрдам беради.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

РОЛЬ МНОГОСТОРОННИХ КУЛЬТУРНО-ГУМАНИТАРНЫХ СВЯЗЕЙ В РАЗВИТИИ РЕГИОНАЛЬНОГО СОТРУДНИЧЕСТВА

Исторически страны Центральной Азии всегда считали себя принадлежащими к единому региону. Коренные народы Средней Азии имели общую историю, схожие культуры, обычаи и даже веровали в одну религию. В странах региона, особенно в их приграничных районах, проживает множество этнических групп из соседних стран, что, в свою очередь, способствует укреплению родственных связей между большим количеством людей, особенно в Центральной Азии.

Текст научной работы на тему «КЎП ТОМОНЛАМА МАДАНИЙ-ГУМАНИТАР АЛОҚАЛАРНИНГ МИНТАҚАВИЙ ҲАМКОРЛИКНИ РИВОЖЛАНТИРИШДАГИ ЎРНИ»

Oriental Journal of History, Politics and Law

ORIENTAL JOURNAL OF HISTORY, POLITICS AND

LAW

journal homepage: https://www.supportscience.uz/index.php/oihpl

THE ROLE OF MULTILATERAL CULTURAL AND HUMANITARIAN RELATIONS IN THE DEVELOPMENT OF REGIONAL COOPERATION

Shakhlo E. Rajabova

Master's student

Tashkent University of Oriental Studies

Tashkent, Uzbekistan

E-mail: shahlo65564@,icloud. com

ABOUT ARTICLE

Key words: reforms, strategic cooperation, trends, security, stability, regional relations, cultural and humanitarian ties, culture, spirituality and enlightenment, arts, allied relations, cooperation in tourism and sports, diplomacy.

Received: 14.05.22 Accepted: 16.05.22 Published: 18.05.22

Abstract: Historically, Central Asian countries have always considered themselves to belong to a single region. The indigenous peoples of Central Asia had a common history, similar cultures, customs, and even believed in one religion. Countries in the region, especially in their border areas, are home to many ethnic groups from neighboring countries, which in turn helps to strengthen kinship ties between a large number of people, particularly in Central Asia._

КУП ТОМОНЛАМА МАДАНИЙ-ГУМАНИТАР АЛОЦАЛАРНИНГ МИНТАЦАВИЙ ^АМКОРЛИКНИ РИВОЖЛАНТИРИШДАГИ УРНИ

Шахло Э. Ражабова

Магистратура талабаси

Тошкент шарцшунослик университети

Тошкент, Узбекистон

E-mail: shahlo65564@,icloud. com

МАЦОЛА ^АЦИДА

Калит сузлар: ислохотлар, стратегик хамкорлик, тенденциялар, хавфсизлик, баркарорлик, минтакавий муносабатлар, маданий-гуманитар алокалар, маданият, маънавият ва маърифат, санъат, иттифокчилик алокалари, туризм ва спорт сохасидаги хдмкорлик, дипломатия.

Аннотация: Тарихга назар ташлайдиган булсак, Марказий Осиё мамлакатлари узларини хамиша ягона минтакага тааллукли деб билишган. Марказий Осиёнинг туб ахолиси умумий тарихга, бир-бирига ухшаш маданият, урф-одатларга эга эди, хатто бир динга эътикод киларди. Минтакадаги мамлакатларда, айникса уларнинг чегара худудларида кушни давлатларнинг куплаб миллат вакиллари истикомат килади, бу, уз навбатида, куп сонли, хусусан, Марказий Осиё давлатлари ахолиси уртасида кариндошлик алокаларини мустахкамлашга ёрдам беради._

РОЛЬ МНОГОСТОРОННИХ КУЛЬТУРНО -ГУМАНИТАРНЫХ СВЯЗЕН В РАЗВИТИИ РЕГИОНАЛЬНОГО СОТРУДНИЧЕСТВА

Шахло Э. Раджабова

Магистрант

Ташкентский университет востоковедения

Ташкент, Узбекистан

E-mail: shahlo65564@icloud. com

О СТАТЬЕ

слова: реформы, сотрудничество,

Ключевые

стратегическое тенденции, безопасность, стабильность, региональные отношения, культурно-гуманитарные связи, культура, духовность и просвещение, искусство, союзнические отношения, сотрудничество в сфере туризма и спорта, дипломатия.

Аннотация: Исторически страны Центральной Азии всегда считали себя принадлежащими к единому региону. Коренные народы Средней Азии имели общую историю, схожие культуры, обычаи и даже веровали в одну религию. В странах региона, особенно в их приграничных районах, проживает множество этнических групп из соседних стран, что, в свою очередь, способствует укреплению родственных связей между большим количеством людей, особенно в Центральной Азии._

КИРИШ

МДХ, доирасида маданий-гуманитар йуналишда мамлакатлараро икки ва куптомонлама алокалар полати. Шавкат Мирзиёев президентлик лавозимига сайланганидан сунг, давлат рахбари томонидан Узбекистон ташки сиёсатида Марказий Осиё мамлакатлари билан алокалар устувор ахамият касб этди. Бу, кейинчалик стратегик характерга эга булган куплаб хужжатларда, шунингдек ташаббус ва амалий харакатларда уз аксини топди.

Хусусан, мамлакатимиз чегара худудларида хавфсизлик, баркарорлик ва дустона кушничилик муносабатларини яратишни кузда тутган Узбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йуналиши буйича ^аракатлар стратегияси хамда хар йили кабул килинаётган Давлат дастурларида Марказий Осиё мамлакатлари билан маданий-гуманитар алокаларни мустахкамлаш ва ривожлантиришга алохида эътибор каратилмокда. Бунинг натижаси уларок, бугунга келиб сиёсий, савдо-иктисодий, транспорт-логистика, маданий-гуманитар ва бошка сохаларда минтакавий хамкорлик жадал ривожланмокда.

Айникса, маданий-гуманитар йуналишда Марказий Осиё мамлакатлари билан икки ва куптомонлама даражада бир катор тадбирлар хамда лойихалар мунтазам равишда утказилиб келинмокда. Масалан, турли форумлар, фестиваллар, концертлар, маданият ва кино кунларини, шунингдек кургазмалар, илмий семинарлар, конференциялар, спорт мусобакалари ва бошка маданий-гуманитар тадбирларни ташкил этиш анъанага айланиб улгурди. Туркманистонда булиб утган Марказий Осиё давлатлари рахбарларининг сунгги учинчи Маслахат учрашуви хам маданий-гуманитар тадбирларга бой булди.

Хусусан, Туркманистондаги «Аваза» миллий сайёхлик зонасида Марказий Осиё халкларининг миллий таомлари фестивали, минтака мамлакатлари санъат усталари иштирокида тантанали концерт, шунингдек «Марказий Осиё мамлакатлари иктисодий форуми» хамда «Марказий Осиё етакчи аёллари мулокоти форуми»нинг навбатдаги йигилиши булиб утди.

Маслахат учрашувида Марказий Осиё етакчилари сиёсий, савдо-иктисодий, транспорт-логистика масалалари билан бир каторда маданий-гуманитар хамкорликни кенгайтиришга хам алохида эътибор каратишди. Узбекистон Президенти фестиваллар, маданият ва кино кунларини мунтазам равишда ташкил этиш, Марказий Осиё маданий меросига багишланган асарларни биргаликда нашр этиш мухимлигини алохида таъкидлаб утди. [Ф. Х,акимов//«Маданий-гуманитар соуада Марказий Осиё мамлакатлари щмкорлигининг янги босцичи»//«Тарацциёт стратегияси» маркази 09.08.2021й.]

Бундан ташкари, давлатимиз рахбари келгуси йилда Узбекистонда Марказий Осиё ёшлари форумини утказишни таклиф этди. Бу мамлакатларимиз хукуматлари ва ёшлари уртасида ишонч ва дустликни мустахкамлаш, улар уртасида интерфаол мулокотни йулга куйиш учун платформа шакллантиришга мухим кадам булади. Шу максадлар учун «халк дипломатияси», парламентлар, фукаролик жамияти институтлари ва ОАВ воситалари салохиятидан янада кенгрок фойдаланиш мухимлиги таъкидланди. Халкларимизни бир -бири билан янада жипслаштиришга ёрдам берувчи мухим омиллардан бири, бу туризм сохаси хисобланади.

Шу уринда таъкидлаб утиш жоизки, Х,аракатлар стратегияси доирасида дустона кушничилик ва кардошлик муносабатларини мустахкамлаш максадида кушни давлатларнинг маданият кунлари, шунингдек Марказий Осиё мамлакатларида Узбекистоннинг маданият кунларини мунтазам равишда утказилиб келинмокда.

АСОСИЙ ЦИСМ

Та^лиллар ва кузатувлар шуни курсатадики, сунгги йилларда Узбекистонда «Туркман маданият кунлари» (2016), «Тожик маданият кунлари» (2017), «^иргизистон Республикаси маданияти ва санъати кунлари» (2018), шунингдек Туркманистон (2017), ^иргизистон (2017) ва Тожикистонда (2017, 2019) «Узбекистон маданият кунлари» кенг нишонланди. Бундан ташкари, 2018 йил «^озогистонда Узбекистон йили», 2019 йил эса, «Узбекистонда ^озогистон йили» деб эълон килинди. Ушбу давр мобайнида Узбекистон ва кушни давлатларда урф-одатлар, маданият, санъат хамда кардош халкларнинг урф-одатларига багишланган турли тадбирлар булиб утди. Узбекистоннинг Марказий Осиё мамлакатлари билан маданий-гуманитар хамкорлигининг энг мухим хусусияти, бу мамлакатнинг ижтимоий-сиёсий, иктисодий ва ижтимоий хаётига фаол жалб килинган Миллий маданий марказлар фаолияти хисобланади.

Маданий гуманитар алокаларнинг янги тенденциялари. Узбекистон Республикаси Президенти Ш.М.Мирзиёев томонидан МДХ, ташкилотига аъзо мамлакатлар давлат рахбарларининг навбатдаги йигилишида илгари сурилган ташаббуслардан бири 2021 йилда Тошкент шахрида "МДХ, давлатлари маданий мероси" конференциясини утказиш гояси булди. Ушбу таклифнинг долзарблиги бевосита маданий-гуманитар алокаларнинг МДХ мамлакатлари интеграцион хамкорлик жараёнида тутган бекиёс урни ва бу давлатларда истикомат килувчи турли миллат вакилларининг узаро дустлик ришталарининг мустахкамланишида мазкур омилнинг мухимлиги билан чамбарчас боглик. Чунки, айнан маданиятлараро мулокотга анъанавий равишда узаро ишонч ва муштарак манфаатларга булган хурмат хиссини шакллантиришнинг самарали воситаси ва куптомонлама баркарор муносабатларни таъминлашнинг мустахкам пойдевори сифатида

каралади.

[А. Каримов // Узбекистон Республикаси Президенти хузуридаги Стратегик ва минтацалараро тадцщотлар институти етакчи илмий ходими // Корацалпогистон ахборот агентлиги 21.012.2020 йил.]

Шуни инобатга олган холда, жорий йилда Узбекистон узининг МДХ ташкилотига раислиги доирасида бу йуналишда бир катор тизимли ишларни амалга оширди. Мазкур таклиф эса мамлакатимизнинг МДХ хамкорлик форматига жиддий эътибори ва маданий -гуманитар алокаларга янги суръат беришга изчиллик билан киришганининг яна бир амалий исботи булди.

Хусусан, 2021 йилда Тошкент шахрида "МДХ давлатлари маданий мероси" конференциясини утказиш ушбу мамлакатлар худудида мавжуд булган тарихий моддий ва номоддий объектларни саклаш ва тиклаш жараёнлари, шунингдек, уларни халкаро микёсда оммалаштириш ишларида умумий ва замон талабларига жавоб берувчи янги харакатлар стратегиясини ишлаб чикишга замин тайёрлайди. Шу билан бирга, Хамдустлик давлатлари маданий соха вакиллари уртасидаги хамкорлик сифат жихатидан янги боскичга кутарилиши учун имконият яратади. Энг мухими, ушбу анжуманнинг мамлакатимиз худудида утиши Узбекистон янги ташки сиёсатининг мухим йуналишига айланиб улгурган маданий дипломатиянинг ривожига хисса кушади. Бу эса, уз навбатида, ташки дунёга очиклик ва конструктив мулокотни таъминлаш тамойиллари давлат ташки сиёсий стратегиясининг мухим таркибий кисмига айланганини яна бир бор халкаро доирада намойиш этади.

Маълумки, Марказий Осиё минтакаси тарихан фан, маданият, маънавият ва маърифатнинг учоги булган. Якин тарихда хам бу омил узининг ахамияти йукотмаган. Бу борада кайсидир олиму мутахассисни айнан бирон-бир давлатга тегишли деб айтиш мушкул. Зеро, фан, маданият, маънавият ва маърифат ютукларидан бутун башарият фойдаланади. Таъкидлаш лозимки, Узбекистон рахбарияти кардош халклар уртасидаги дустликни мустахкамлаш йулидаги саъй-харакатларни муносиб такдирлаб келмокда.

Хусусан, 1991-2019 йиллар мобайнида козок миллатига мансуб 630 нафар Узбекистон фукаролари турли давлат мукофотлари билан такдирланган. Бу ракам сунгги йилларда янада ортмокда, масалан, 2016 йилда 33 нафар кардош миллатга мансуб булган Узбекистон фукаролари юксак давлат мукофотларига лойик курилган. Бундан ташкари, 1991 йилдан буён 23 ^озогистон фукаролари Узбекистоннинг тегишли давлат мукофотлари билан такдирланишган. [А.Юсупов//Узбекистон Республикаси Президенти хузуридаги СМТИ булим бошлиги // «Узбекистон ва Козогистон: маданий-гуманитар йуналишдаги хамкорликнинг янги босцичи» //Халц сузи 07.012.2021й]

Маълумки, Узбекистон ва Козогистоннинг маданий-гуманитар алокалар 1994 йил 10 январда имзоланган маданият, согликни саклаш, илм-фан, таълим, туризм ва спорт сохасидаги хамкорликни чукурлаштириш тугрисидаги Узбекистон Республикаси хукумати билан Козогистон Республикаси хукумати уртасидаги битим асосида амалга ошириб келинади.

Маданий гуманитар алокаларни ривожлантирувчи омиллар. Бугунги кунда иккала давлат уртасидаги маданий-гуманитар алокаларни куйидаги йуналишларда мустахкамланиб бораётганини куриш мумкин.

Биринчидан, таълим сохасида. Узбекистон ва ^озогистон таълим муассасалари уртасида талабалар алмашинуви, укув-методик кулланмаларни ишлаб чикиш, тажриба алмашиш буйича хамкорлик йулга куйилган. Хрзирда мамлакатимиз олий таълим муассасалари ва Козогистоннинг 50 дан ортик олий таълим муассасалари билан хамкорлик келишувлари амал килмокда. Давлатларнинг Фанлар академиялари уртасида тизимли хамкорлик йулга куйилган, жумладан, биргаликда турли йуналишларда илмий тадкикотлар утказиш, келгусида университетлар консорциумини ташкил килиш буйича келишувлар бунга мисол була олади. Айни вактда, мамлакатимиздаги 400 та мактабда машгулотлар козок тилида олиб борилади. 162 та мактабда эса таълим факат козок тилида берилади. Олий таълим муассасалари тизимида Тошкент давлат педагогика университетида, Гулистон давлат университетида, шунингдек, Нукус, Жиззах ва Навоий давлат университетларида козок тили ва адабиёти факультетлари ташкил килинган. [А.Юсупов // Узбекистон Республикаси Президенти хузуридаги СМТИ булим бошлиги //«Узбекистон ва Козогистон: маданий-гуманитар йуналишдаги щмкорликнинг янги босцичи» // Халц сузи 07.012.2021Ü.]

Илм-фан, таълим сохасида шу кунгача амалга оширилган ишлар натижасидан келиб чикиб айтиш мумкинки, келгуси йилда ижодий ва илмий зиёлилар форумини ташкил этиш ташаббуси мазкур йуналишдаги хамкорликни сифат жихатидан янги боскичга олиб чикади.

Иккинчидан, санъат ва маданият сохасида. ^озогистоннинг санъат ва маданият вакиллари мамлакатимизда анъанавий тарзда булиб утадиган «Шарк тароналари» халкаро мусика фестивалида мунтазам иштирок этиб келишади.

Учинчидан, миллатлараро муносабатлар сохасида. Мамлакатимизда яшовчи козок миллатига мансуб ахоли сони 803,4 мингтани ташкил килади. Бу козок этносининг Козогистон ташкарисида, МДХ мамлакатларида яшайдиган энг йирик кисми хисобланади.

Туртинчидан, согликни саклаш сохасида. Мазкур сохадаги алокалар хам тобора ривожланиб бормокда. Хусусан, 2019 йилда булиб утган «Узбекистонда Козогистон йили» тадбирлари доирасида мамлакатимизда «Козогистон тиббиёти кунлари» (21-29 ноябрь)

ташкил килинди. Жорий йилнинг март ойида икки давлатнинг согликни саклаш вазирликлари уртасида узаро англашув хужжати имзоланди. Мазкур хамкорлик доирасида козогистонлик хамкорлар билан биргаликда «Серебра» автоматлаштирилган тизими асосида ишемик ва геморрагик инсульт диагностикаси сохасида тиббий хизматлар курсатиш буйича тажриба лойихасини ишга тушириш режалаштирилган. Тиббиёт сохасида иккала давлат хамкорлигига катта хисса кушгани учун 2019 йилда ^озогистон согликни саклаш вазири Е.Биртанов «Узбекистон согликни саклаш аълочиси» кукрак нишони билан такдирланган. Соха мутахассислари уртасидаги хамкорлик айникса, пандемия даврида янада мустахкамланмокда. [А.Юсупов // Узбекистон Республикаси Президенти хузуридаги СМТИ булим бошлиги // «Узбекистон ва Козогистон: маданий-гуманитар йуналишдаги хамкорликнинг янги босцичи» //Халц сузи 07.012.2021й.]

Мухтасар айтганда, Узбекистон ва ^озогистон уртасидаги узаро алокалар бугун халкаро майдонда хам ишончли, мухим ва узок муддатли хамкорлик намунаси сифатида эътироф этилмокда. Маданий-гуманитар сохадаги икки томонлама хамкорликнинг бугунги даражаси шубхасиз, узаро алокаларнинг бошка йуналишларига хам узининг ижобий таъсирини утказади. Бундай хамкорлик асосини энг аввало, халклар бирдамлиги, фукароларнинг бир-бирига ишончи ва дустона муносабати хамда кон-кариндошчилик ришталарининг мустахкамланиши ташкил этади.

Шунингдек, узбек ва тожик халки асрлар давомида узаро ахил-инок, бир дарёдан сув ичиб яшаб келади. Маълум вакт ушбу алокаларда тургунлик, узаро муносабатларда танаффус кузатилгани хам айни хакикат. Сунгги беш йилдан бошлаб эса уртадаги кардошлик ришталари кайта тикланди, чегаралар очилди, "музлар эриди". Утган киска даврда икки давлат уртасидаги якин дустлик ва ишончга асосланган алокалар мутлако янги боскичга кутарилди. Буни икки томонлама маданий-гуманитар хамкорлик мисолида хам яккол куриш мумкин.

Ахамиятли томони шундаки, Узбекистон ва Тожикистон икки томонлама алокалар Марказий Осиё давлатлари уртасидаги минтакавий муносабатларда мухим омил саналади.

Тарихан узбек-тожик халклари ягона тарихий даврни босиб утиб, асрлар мобайнида узининг умрбокий моддий-маънавий кадриятлари ва анъаналари билан бир-бирига чамбарчас богланган. Азал-азалдан халкларимиз бир дарёнинг икки ирмогидан сув ичиб, кушничилик анъаналарини якин кариндошлик алокалари билан боглаган холда ухшаш маданият, урф-одатлар, ягона дин, улмас кадриятларга бой миллатлар сифатида тилга олинади. Шу боисдан булса керак, бизга икки тилда гаплашувчи ягона халк дея таъриф беришади. Шу муносабат билан бугунги кунда икки давлат уртасида дустлик, яхши кушничилик, узаро хурмат ва ишонч рухидаги якин муносабатлар изчил ривожланиб

бормокда. Шуни таъкидлаш жоизки, бу каби мустахкам алокалар кеча ёки бугун вужудга келиб колмади, балки минг йиллар давомида халкларимизнинг кон-конига сингиб, уларнинг маънавий оламида хамда маданий хаёти давомида шаклланиб, сайкалланиб келмокда. Келгусида кардош икки халк уртасида дустлик, яхши кушничилик, стратегик шериклик сингари анъаналарни, тарихий-маданий кадриятларни саклаб колиш йулида мустахкам пойдевор яратилмокда.

Таъкидлаш жоизки, халкларимизни нафакат умумий тарихий яшаш мухити, ухшаш анъаналар, куй-кушиклар ва маросимлар, балки бутунжахон эътиборига молик маънавий мерос хам бирлаштириб туради. Ушбу халклар ягона минтакада хаёт кечиргани боис икки миллат вакиллари уртасида доимий мулокот пайдо булиши табиий хол. Барчамизга маълумки, кадимдан аждодларимиз икки тилда шох асарлар ва шеърий достонлар, газаллар ва касидалар битиб, мадрасаю расадхоналар бунёд этгани хам фикримизнинг ёркин далилидир. Шулар каторида, хар икки давлат ёш авлоди вакиллари хам икки мамлакат уртасида йулга куйилган мазкур маданий мулокот намуналари билан хакли равишда фахрланади ва уларни асраб-авайлаб изчил давом эттиришга доим интилмокда.

Тожикистон кухна ва кадимий маданият учоги сифатида, мамлакатда узига хос санъат, шахарсозлик бобида юксак дид ва махорат, шунингдек, бетакрор меъморий обидалари билан бутун дунёга маълум ва машхурдир. Тожикистон мустакилликнинг илк йилларидаёк мураккаб иктисодий ва сиёсий кийинчиликларга карамай, уз йуналишини, яъни, тарихий-маданий обидаларни асраб-авайлаш, кайта тиклаш ва дунёга намоён этишдек аник максад ва вазифаларини белгилаб олди. Мутахассисларнинг маълумотларига кура, хозирги кунда Тожикистонда 3000 дан зиёд кадимий ва маданий обидалар, 6 та давлат мажмуаси ва тарихий-маданий курикхоналар, турли тарихий-этнографик музейлар ва куплаб археологик иншоотлар мавжуд. [Узбекистон — Тожикистон: маданий-гуманитар щмкорликнинг асосий йуналишлари //Халц сузи 01.06.2021й.]

Шуниси эътиборлики, айнан Тожикистон 1993 йилда Марказий Осиё давлатлари орасида биринчилардан булиб ЮНЕСКО таркибига киритилган булса, бунинг самараси уларок бутунжахон халклари унинг кухна ва улугвор ноёб ёдгорликлари ва утмиш дурдоналари тугрисида хабардор булди. Саразм, Хисор, Кулоб, Хужанд, Хужа Машхад мадрасаси, Мухаммад Башоро, Хужа Накшрон, Мир Саид Али Хамадоний, форс тилидаги кадимий битикларни, Мукаддас Куръоннинг котиблари, коя суратлари, Будда хайкаллари, Ямчун калъаси, Зонга ибодатхонаси, Карон меъморчилик обидаси ва "Амударё хазинаси"нинг аникланиши каби катор ноёб манбаларни мисол килиб келтиришимиз мумкин.

Икки ва куптомонлама маданий алокаларни мустах,камлаш йулида. Х,озирги кунда мамлакатнинг иккита кадимий иншооти ЮНЕСКО бутунжахон мероси руйхатига киритилган: маданий ахамиятга эга булган кадимий Саразм шахри (милоддан аввалги IV-II асрлар) ва табиий ахамиятга эга булган "Помир тоглари" миллий боги. Х,озирги кунда икки давлат уртасида маданий масалалар буйича минтакавий Хукуматлараро ташкилот тузиш тугрисида музокаралар олиб борилаётган булиб, ушбу ташкилотнинг зиммасига турли маданий тадбирлар, жумладан, олимларнинг учрашувлари, мумтоз мусикий кечалар ва спектакллар, адабий ва илмий нашрлар хамда бошка турдаги ташаббусларни ташкиллаштириш, назорат килиш вазифаси юклатилади. 2017 йили Узбекистонда Тожикистон ва Тожикистонда Узбекистон маданият кунлари кенг куламда нишонланди. Икки кардош мамлакатнинг санъат даргалари уртасида «Дустлик кечаси» номи остида мусикий дастурлар намойиши булиб утди. [Узбекистон — Тожикистон: маданий-гуманитар щмкорликнинг асосий йуналишлари //Халц сузи 01.06.2021й.]

Шуни таъкидлашни истардимки, умумий маданият ва кадриятларга эга давлатлар сифатида, икки халк уртасида маданий алокаларни ривожлантириш мухим ахамият касб этади. Халкларимиз орасидаги кенг куламли маданий-гуманитар алокаларнинг равнак топиши давлатлараро муносабатларни махкам тутиб турилишида маънавий пойдевор вазифасини утайди. Х,озирга кадар икки мамлакатнинг илмий-тадкикот ва таълим муассасалари уртасида узаро хамкорлик алокалари йулга куйилган булиб, биргаликда турли тадбирлар утказилиб келинмокда.

ХУЛОСА

Биринчидан, узбек ва тожик тилларини урганиш ва ургатиш, таълим, бадиий, даврий ва илмий адабиётларни узаро алмашиш, мумтоз ва замонавий ёзувчиларнинг асарларини таржима килишга алохида эътибор каратилмокда. Х,озирги кунда Узбекистон Республикасининг халк таълими тизимида тожик тилида таълим берувчи мактаблар сони карийб 255 тани ташкил этса, шундан 90 тасида факат тожик тилида таълим берилади.

Иккинчидан, Тожикистонда узбек тилида фаолият олиб бораётган 10 дан ортик нашрлар мавжуд булиб, Душанбе шахрида узбеклар жамияти томонидан «Халк суз» газетаси чоп этилади. Хужанд шахрида «Узбек миллий маънавият ва маърифат маркази» томонидан «Маънавият» газетаси ва «Шаркнома» журнали узбек тилида чоп этилади. Шунингдек, бир хафтада бир марта ОАВда узбек тилидаги дастур ва эшиттиришлар олиб борилади.

Демак, Узбекистоннинг кушни мамлакатларга нисбатан олиб бораётган сиёсати нафакат сиёсий ва иктисодий секторни ривожлантиришга, балки Марказий Осиё халклари уртасидаги маданий алокаларни чукурлаштиришга каратилган. Зеро, умумий маданий

тамаддун маконини янада ривожлантириш халкларимиз уртасида кардошлик муносабатларини мустахкамлашнинг мухим омилидир.

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР РУЙХАТИ

1. Ф. Хакимов // «Маданий-гуманитар сохада Марказий Осиё мамлакатлари хамкорлигининг янги боскичи» // «Тараккиёт стратегияси» маркази 09.08.2021й. https://strategy.uz/index.php?news=1358

2. А. Каримов // Узбекистон Республикаси Президенти хузуридаги Стратегик ва минтакалараро тадкикотлар институти етакчи илмий ходими // ^оракалпогистон ахборот агентлиги 21.012.2020 йил // https://kknews.uz/uz/69185.html

3. А.Юсупов//Узбекистон Республикаси Президенти хузуридаги СМТИ булим бошлиги // «Узбекистон ва ^озогистон: маданий-гуманитар йуналишдаги хамкорликнинг янги боскичи» // Халк сузи 07.012.2021й // https://xs.uz/uzkr/post/ozbekiston-va-qozogiston-madanij-gumanitar-jonalishdagi-hamkorlikning-yangi-bosqichi

4. Узбекистон — Тожикистон: маданий-гуманитар хамкорликнинг асосий йуналишлари // Халк сузи 01.06.2021й. // https://xs. uz/uzkr/post/ozbeki ston-tozhiki ston-madanij-gumanitar-hamkorHkning-asosij-jonalishlari

5. Культурное сотрудничество в рамках СНГ на примере реализации в 2013 году Межгосударственной программы «Культурные столицы Содружества» // Интернет портал СНГ // https://e-cis.info/cooperation/3143/78332/

6. Фокин В. И., Боголюбова Н.М., Николаева Ю. В // Культурное сотрудничество на пространстве СНГ // https://www. acj ournal.ru/j our/article/download/570/571

7. Культурное сотрудничество стран СНГ - в планах более 120 мероприятий за пять лет // Информационно-аналитический департамент Исполнительного комитета СНГ 24.06.2015й // https://cis.minsk.by/news/5250/kulturnoe-sotrudnicestvo-stransng—v-planah-bolee-120-meropriatij-za-pat-let

8. Madaminova, D. I., Mustapova, K. I., & Suyunova, B. S. (2019). ESTABLISHING AND DEVELOPING PROSPECTS OF CENTRAL ASIAN VECTOR IN JAPANESE FOREIGN POLICY. Утмишга назар журнали, 23(2).

9. Sayfullaev, D. B. (2020). CONCEPTUAL BASIS OF THE MODERN WEST AND EAST DIPLOMACY STUDY. Journal of Legal, Ethical and Regulatory Issues, 23(2), 1-10.

10. Madaminova, D. (2020). Migration Process and Problems in North Africa and the Middle East. In ОБЩЕСТВЕННЫЕ НАУКИ В СОВРЕМЕННОМ МИРЕ: ПОЛИТОЛОГИЯ, СОЦИОЛОГИЯ, ФИЛОСОФИЯ, ИСТОРИЯ (pp. 80-85).

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.