CC BY
13SCIENTIFIC PROGRESS VOLUME 3 I ISSUE 10 I 2022 _ISSN: 2181-1601
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=5.016) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22257
JISMONIY IMKONIYATI CHEKLANGAN TALABALARNI VOSITALAR ORQALI YUQORI NATIJALARGA ERISHISHDA MOTIVATSIYANING
O'RNI
Dilshod Baxtiyor o'g'li Baxtiyorov, Sobirova Laylo Baxromovna, Ruxiddin Faxridinovich Odilov, Umid Abdugaforovich Saidov
O'zDJTSU
Kalit so'zlar: Optimal, klub, ob'ektiv, individual, mobil, fitness. Ключевые слова: Оптимальный, клуб, объект, индивидуальный, мобильный, фитнес.
Keywords: Optimal, club, facility, individual, mobile, fitness.
Dolzarbligi.
Yurtimizda jismoniy imkoniyati cheklangan va nogironligi bo'lgan axslarga sport bilan shug'ullanish uchun zarur shart-sharoitlar yaratish, ularning xalqaro sport maydonlarida munosib ishtirok etishini ta'minlash va davlat tomonidan qo'llab-quvvatlash maqsadida, 2021yil 18-may, PQ-5114-son "Paralimpiya harakatini rivojlantirishga doir qo'shimcha chora-tadbirlar to'g'risida" Prezident Qarorida belgilangan:
paralimpiya sport turlarini ommalashtirish, iqtidorli sportchilarni aniqlash, tanlash va saralash (seleksiya) hamda ularni professional sportchilar sifatida tayyorlashning yangi tizimini yo'lga qo'yish;
paralimpiya sport turlari bo'yicha musobaqalar va chempionatlar, forumlar, konferensiyalar, seminarlar va yuklatilgan vazifalardan kelib chiqib boshqa tadbirlarni o'tkazish, shuningdek, ular orqali tinchlik, do'stlik va o'zaro tushunish g'oyalarini targ'ib-tashviq qilish;
paralimpiya sport turlarini rivojlantirish bo'yicha klublar faoliyatini tashkillashtirish va samarali boshqarish, milliy va xalqaro sport tashkilotlari bilan yaqindan hamkorlik qilish va tajriba almashish.
Maqsad. Nozologiya bo'yicha saralab olingan mashqlar va motivatsiya orqali yuqori natijalarga erishish.
Sportdagi motivatsiya va xulq-atvor motivlari muammosi sport psixologiyasini o'rganishda asosiy muammolardan biridir. Motivatsion jarayonga ta'sir qilmaydigan psixologiyaning bunday sohasi bo'lishi dargumon. Motivatsiya sportchi hayotidagi eng muhim rollardan birini o'ynaydi. Har qanday faoliyat doimo rag'batlantiruvchi motivga ega, ya'ni qilinayotganining sababi. Motivatsiyani organizmning faoliyatini keltirib chiqaradigan va uning yo'nalishini belgilovchi impulslar deb hisoblash kerak. Jismoniy
SCIENTIFIC PROGRESS VOLUME 3 I ISSUE 10 I 2022 _ISSN: 2181-1601
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=5.016) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22257
mashqlar va sportga faol qiziqish ichki motivatsiya natijasida shakllanadi, bu qachon sodir bo'ladi tashqi motiv va maqsadlar talaba imkoniyatlariga mos kelganda sport bilan shug'ullanuvchilarning ehtiyojlarini qondirish ularning sportga bo'lgan qiziqishini shakllantirish va mustahkamlashga ijobiy ta'sir ko'rsatadi. Muvaffaqiyatli faoliyat uchun zaruriy shart ekanligi ko'rsatilgan sportchilar muvaffaqiyatga erishish istagi va muvaffaqiyatsizlikdan qochish istagining optimal nisbati. Jismoniy tarbiya va sport faoliyati motivlarini shakllantirish ostida nogiron sportchilar, biz mashg'ulotlar va raqobat jarayonlarida ularning vaziyat va shaxsiy rivojlanish jarayonini tushunamiz. Motivatsiyani shakllantirish bir nechta bloklarni o'z ichiga oladi-motivlar, maqsadlar, hissiyotlar bilan ishlash, nogiron sportchilarning mashg'ulotlari va sport faoliyati. Ish bloklarning har birida amalga oshiriladi eski motivlarni yangilash va tuzatish, yangi motivlarni rag'batlantirish uchun va yangi sifatlarning paydo bo'lishi. Moslashuvchan sportda motivatsiyani o'rganish uning haqiqiy darajasini va mumkin bo'lgan istiqbollarini, har bir kishi uchun bevosita rivojlanish sohasini aniqlashdir. Nogiron sportchi va umuman sport jamoasi. Tadqiqot natijalari motivatsiyani shakllantirish jarayonini rejalashtirish uchun asos bo'ladi. Jismoniy tarbiya motivlarini shakllantirish, nogironlar uchun mashqlar va sport-bu sport jamoasida (jamoa, klub, jismoniy tarbiya jamoasi va boshqalar) mashg'ulot jarayoni yoki raqobat faoliyati uchun ichki motivlar (motivlar, maqsadlar, his-tuyg'ular) paydo bo'lishi uchun shart-sharoitlarni yaratish, xabardorlik. ularning band odamlari haqida. Jismoniy mashqlar va sport bilan shug'ullanish motivlarini o'rganish va shakllantirish, bir tomondan, ob'ektiv bo'lishi kerak, ikkinchi tomondan, nogiron sportchining shaxsiga nisbatan insonparvar, hurmatli muhitda amalga oshirilishi kerak. Har bir nogiron sportchi, birinchi navbatda, tayanishi kerak bo'lgan ijobiy motivatsiya darajasiga ega uni rivojlantirish istiqbollari, zaxiralari va resurslari.
Nogironligi bo'lgan sportchining shaxsiyati individual va ma'lum darajada o'ziga xosdir. Birida motivatsiya darajasi past va jismoniy ma'lumotlar yaxshi; ikkinchisi o'rtacha qobiliyatga ega, ammo natijalarga erishishda katta harakatlantiruvchi kuchlar. Ko'pincha yaxshi jismoniy ma'lumotlarga ega bo'lgan sportchi o'rtacha ko'rsatkichdan past natijani ko'rsatadi va aksincha, muvaffaqiyatga ma'lum startlarga tayyorgarligi etarli bo'lmagan sportchi erishadi. Nogiron sportchining sport mashg'ulotlaridagi g'alabasi yoki muvaffaqiyatsizligini uning shaxsiy fazilatlari bilan izohlab bo'lmaydi. Aksincha, bu fazilatlarni yaqin munosabatlarda tahlil qilish orqaligina haqiqatni tushunish mumkin muayyan sportchining muvaffaqiyati yoki muvaffaqiyatsizligining aniq sabablari.
Shu munosabat bilan, ularni hal qilishni talab qiladigan bir nechta amaliy savollar tug'iladi: nogiron sportchilarda sport motivatsiyasini qanday shakllantirish kerak? Uni qanday saqlash kerak? Buning uchun qanday vositalar va usullardan foydalanish kerak?
SCIENTIFIC PROGRESS VOLUME 3 I ISSUE 10 I 2022 _ISSN: 2181-1601
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=5.016) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=222ff7
Nogiron sportchilarni jismoniy mashqlar va sport bilan shug'ullanishga rag'batlantirishni shakllantirish vositalari mukofotlar, diplomlar, moddiy mukofotlar va og'zaki minnatdorchilik ko'rinishidagi rag'batlantirish va rag'batlantirishdir. Mashg'ulot jarayonida turli xil mobil va sport o'yinlari, fitnes texnologiyalari, raqs mashqlaridan foydalanish ham vosita bo'lib xizmat qilishi mumkin. Mukofot tizimi ko'pincha samarali bo'lishi mumkin, chunki Nogironligi bo'lgan sportchilar murabbiyning bunday tizimni ishlab chiqish va qo'llab-quvvatlash uchun sarflagan vaqt va kuchini har qanday mukofotning moddiy qiymati tufayli emas, balki qadrlashadi. Mukofot tizimini ishlab chiqishda uni sportchilarga to'g'ri tushuntirish va ta'sir ko'rsatadigan mukofotlarni qo'llash muhimdir. Ular uchun qimmatli, sportchilarning darajasi va yoshiga mos kelmaydiganlar bundan mustasno. Mukofotlar adolatli taqsimlanishi va mukofotlar va sovrinlar sportchilarning yutuqlari darajasiga mos kelishi uchun ushbu tizimdan juda ehtiyotkorlik bilan foydalanish kerak. Ko'pincha yangi voqealar, odamlar va yangi hayotiy tajribalar, nogiron sportchilarning har qanday musobaqada ishtirok etishi yoki aksincha, qatnashmasligi, uning jamoaga, murabbiyga va sportga bo'lgan munosabatiga ta'sir qilishi mumkin. Xulq-atvorning o'zgarishiga sabr-toqat va ehtiyotkorlik bilan munosabatda bo'lish, ob'ektiv bo'lishga harakat qilish kerak. Bunday munosabat sportchiga yangi hayot munosabatlariga mos keladigan sport bilan shug'ullanishni davom ettirish uchun motivlarni topishga yordam beradi. Bunday hollarda mashhur Paralimpiya sportchisi bilan uchrashuv tashkil etish motivatsiyani shakllantirish vositasiga aylanishi mumkin. Moslashuvchan sport murabbiylari, shuningdek, nogironligi bo'lgan odamlarda jismoniy mashqlar va sport uchun ishlash va motivatsiyani yaxshilash yo'llarini doimiy ravishda ko'rib chiqishlari kerak. Anchagina bu erda ba'zan shunchaki ko'rgazmali musobaqalar barchaning e'tiborini tortayotgani, sportchilarni keyingi sport mashg'ulotlariga undashi muhim ro'l o'ynaydi.
Xulosa. Hamma odamlar o'zlarining motivatsiyasi va irodasi o'zgarishini sezadilar. Ba'zida sizni ishdan bo'shatib yuborgan va maqsadlaringizga erishish uchun yuqori turtki paydo bo'lishi mumkin, boshqa paytlarda siz o'zingizni xohlamasligingiz yoki nimani xohlayotganingizni yoki unga qanday erishishingizni bilmay qolishingiz mumkin.
Agar sizda motivatsiya kamligini sezsangiz ham, sizni oldinga siljitadigan qadamlar bor. Siz qila oladigan ba'zi narsalar:
• O'zingiz uchun muhim bo'lgan narsalarga e'tiboringizni qaratish uchun maqsadlaringizni sozlang
• Agar siz juda katta yoki juda katta bo'lgan narsaga duch kelsangiz, uni kichikroq bosqichlarga ajratib oling va taraqqiyot sari birinchi qadamni qo'yishga intiling.
• O'zingizga bo'lgan ishonchni oshiring
SCIENTIFIC PROGRESS VOLUME 3 I ISSUE 10 I 2022 _ISSN: 2181-1601
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=5.016) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22257
• O'tmishda erishgan yutuqlaringiz va kuchli tomonlaringiz qayerda ekanligi haqida o'zingizga eslatib qo'ying
• Agar o'zingizga nisbatan xavfli bo'lgan narsalar bo'lsa, o'zingizni yanada mahoratli va qobiliyatli his qilishingiz uchun ushbu sohalarni yaxshilashga harakat qiling
Foydanilgan adabiyotlar.
1.Dilshod Baxtiyorovich Baxtiyorov AMPUNTANT FUTBOLCHILARNI JISMONIY TARBIYA VOSITALARI VA USLUBIYATI // Scientific progress. 2022. №2. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/ampuntant-futbolchilarni-jismoniy-tarbiya-vositalari-va-uslubiyati (дата обращения: 15.11.2022).
2. Sherali Hoshimovich G'Ofurov, Dilshod Baxtiyor O'G'Li Baxtiyorov, Umid Abdugaforovich Saidov MAKTABGACHA YOSHDAGI BOLALARNI YENGIL ATLETIKA MASHQLARI ORQALI MASHG'ULOTLARINI TASHKIL ETISH // Scientific progress. 2022. №1. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/maktabgacha-yoshdagi-bolalarni-yengil-atletika-mashqlari-orqali-mashg-ulotlarini-tashkil-etish (дата обращения: 15.11.2022)
3. M. X.Mirjamolov, R. F.Odilov, N. Y.Valiyeva, D. B.Baxtiyorov KO'RISH QOBILYATIDA NUQSONI BO'LGAN TALABALARDA HARAKAT KOORDINATSIYASINI RIVOJLANTIRISH USLUBIYATI // Academic research in educational sciences. 2021. №12. URL: https://cyberleninka.ru/article/n7ko-rish-qobilyatida-nuqsoni-bo-lgan-talabalarda-harakat-koordinatsiyasini-rivojlantirish-uslubiyati (дата обращения: 12.12.2022)
4. М. Х. Миржамолов, Р. Ф. Одилов, Н. Ю. Валиева, Д. Б. Бахтиёров МЕТОДИКА РАЗВИТИЯ КООРДИНАЦИИ ДВИЖЕНИЙ У СТУДЕНТОВ С НАРУШЕНИЯМИ ЗРЕНИЯ // Scientific progress. 2022. №1. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/metodika-razvitiya-koordinatsii-dvizheniy-u-studentov-s-narusheniyami-zreniya (дата обращения: 12.12.2022).
5.Kh M. M., Svetlichnaya N. K. Abdiev Sh. A., Davlatova LT, Sobirova LB Improving Pedagogical Mechanisms to Increase Special Physical Preparation of Students with Disabilities in Uzbekistan //Psychology and education. - 2021. - Т. 58. - №. 2. - С. 1379-1389
6. Lola Tilapovna Davlatova JISMONIY TARBIYA VA SPORTDA SOG'LOMLASHTIRISH TEXNOLOGIYALARINING DOLZARBLIGI VA AHAMIYATI // Scientific progress. 2021. №8. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/jismoniy-tarbiya-va-sportda-sog-lomlashtirish-texnologiyalarining-dolzarbligi-va-ahamiyati (дата обращения: 12.12.2022)
SCIENTIFIC PROGRESS VOLUME 3 I ISSUE 10 I 2022 _ISSN: 2181-1601
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=5.016) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=222ff7
7. Л. Б. Собирова КУРИШ КОБИЛИЯТИ БУЗИЛГАН БОЛАЛАРНИ SPORT ФАОЛИЯТИ ШАРОИТЛАРИГА МОСЛАШИШ ХУСУСИЯТЛАРИ // Scientific progress. 2022. №6. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/k-rish-obiliyati-buzilgan-bolalarni-sport-faoliyati-sharoitlariga-moslashish-hususiyatlari (дата обращения: 12.12.2022).
8. Шерали Хошимович Гофуров, Баходир Хошимович Гофуров УЗБЕКИСТОНДА 5X5 ФУТБОЛ СПОРТ ТУРИНИ ОММАЛАШТИРИШ ОРКАЛИ КУРИШ КОБИЛИЯТИДА НУКСОНИ БОР ШАХСЛАР ДАРАКАТ ФАОЛЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ // Scientific progress. 2022. №6. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/zbekistonda-5x5-futbol-sport-turini-ommalashtirish-or-ali-k-rish-obiliyatida-nu-soni-bor-shahslar-arakat-faolligini-rivozhlantirish (дата обращения: 15.11.2022)
9. Sherali Xoshimovich G'Ofurov, Baxodir Xoshimovich G'Ofurov NOGIRONLAR ARAVACHASIDAN FOYDALANADIGAN UMURTQA POG'ONASI SHIKASTLANGAN YOSHLARNING ADAPTIV JISMONIY TARBIYASI // Scientific progress. 2022. №6. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/nogironlar-aravachasidan-foydalanadigan-umurtqa-pog-onasi-shikastlangan-yoshlarning-adaptiv-jismoniy-tarbiyasi (дата обращения: 15.11.2022).
10. Юнусов С.А. РОЛЬ И ЗНАЧИМОСТЬ ПСИХОЛОГИЧЕСКОЙ ПОДГОТОВКИ ПАРАЛИМПИЙЦЕВ ПАУЭРЛИФТЁРОВ ВЫСОКОЙ КВАЛИФИКАЦИИ // Fan-Sportga. 2020. №3. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/rol-i-znachimost-psihologicheskoy-podgotovki-paralimpiytsev-pauerliftyorov-vysokoy-kvalifikatsii (дата обращения: 12.12.2022).
11. Юнусов, С. А. "Физическое воспитание школьников в инклюзивном образовании" SCIENTIFIC PROGRESS." Scientific Journal ISSN (2021): 2181-1601
12. Charos Alisher Qizi Berdiyeva JISMONIY IMKONIYATI CHEKLANGAN TALABA QIZLARDA EGILUVCHANLIK VA UNI RIVOJLANTIRISH USULIYATI // Scientific progress. 2022. №2. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/jismoniy-imkoniyati-cheklangan-talaba-qizlarda-egiluvchanlik-va-uni-rivojlantirish-usuliyati (дата обращения: 12.12.2022).
13. Ч. А. Бердиева ЖИСМОНИЙ ИМКОНИЯТИ ЧЕКЛАНГАН ТАЛАБАЛАР ОРГАНИЗМИНИНГ ФУНКЦИОНАЛ ДОЛАТИНИ БАДОЛАШ УСУЛИ // Academic research in educational sciences. 2021. №Special Issue 1. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/zhismoniy-imkoniyati-cheklangan-talabalar-organizmining-funktsional-olatini-ba-olash-usuli (дата обращения: 12.12.2022)
14. Абдиев Ш.А. ТАЯНЧ-ДАРАКАТ АППАРАТИ ШИКАСТЛАНГАН ЮКОРИ МАЛАКАЛИ ЕНГИЛ АТЛЕТИКАЧИЛАРНИ МУСОБАКА ЮКЛАМАЛАРИНИ РЕЖАЛАШТИРИШ // Fan-Sportga. 2020. №7. URL:
SCIENTIFIC PROGRESS VOLUME 3 I ISSUE 10 I 2022 _ISSN: 2181-1601
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=5.016) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22257
https://cyberleninka.ru/article/n/tayanch-arakat-apparati-shikastlangan-yu-ori-malakali-engil-atletikachilarni-musoba-a-yuklamalarini-rezhalashtirish (дата обращения: 11.11.2022).
15. Абдиев Ш.А. ТАЯНЧ-ДАРАКАТ АППАРАТИ ШИКАСТЛАНГАН Ю^ОРИ МАЛАКАЛИ УЛОКТИРУВЧИЛАРНИ МАШЕУЛОТ ЮКЛАМАЛАРИНИ МЕЪЁРЛАШ // Fan-Sportga. 2021. №4. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/tayanch-arakat-apparati-shikastlangan-yu-ori-malakali-ulo-tiruvchilarni-mash-ulot-yuklamalarini-meyorlash (дата обращения: 11.11.2022)
16. Lola Tilopovna Davlatova ADAPTIV SPORT O'YINLARINI (VOLEYBOL) O'QITISH METODIKASIDA HARAKAT USLUBLARI VA QOIDALARI // Scientific progress. 2022. №2. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/adaptiv-sport-o-yinlarini-voleybol-o-qitish-metodikasida-harakat-uslublari-va-qoidalari (дата обращения: 12.12.2022).
17.Миржамолов М.Х. ПАРА-СПОРТЧИЛАРНИНГ КИНЕМАТИК ДАРАКАТ ИМКОНИЯТЛАРИ ТАДЛИЛИ // Fan-Sportga. 2022. №2. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/para-sportchilarning-kinematik-arakat-imkoniyatlari-ta-lili (дата обращения: 12.12.2022)
18. Бобомуродов, Н. Ш. "Структуры физической подготовленности курашистов" Вестник" науки и оброзавания научно-методической журнал № 4 (82)." Часть 2.2020 (2020): 41-44
19.Бобомуродов, Н. Ш. "Features of development of physical qualities in the process of sports training of students." International Journal of Psychosocial Rehabilitation 24.09 (2020): 4225-4229.
20. Наиля Светличная КОРРЕКЦИОННО-ПЕДАГОГИЧЕСКОЕ ВОЗДЕЙСТВИЕ НА СЕНСОМОТОРНОЕ РАЗВИТИЕ ДЕТЕЙ С НАРУШЕНИЯМИ ИНТЕЛЛЕКТУАЛЬНОГО РАЗВИТИЯ // Academic research in educational sciences. 2022. №1. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/korrektsionno-pedagogicheskoe-vozdeystvie-na-sensomotornoe-razvitie-detey-s-narusheniyami-intellektualnogo-razvitiya (дата обращения: 12.12.2022).
21. Светличная Н. К. Интегральный подход в оценке функционального состояния занимающихся адаптивной и оздоровительной физической культурой //Материалы XXVI Международного научного Конгресса «Олимпийский спорт и спорт для всех. - 2021. - С. 412-414.
22. «Олимпийский спорт и спорт для всех. - 2021. - С. 412-414.
Валиева Н. Ю., Одилов Р. Ф. МЕТОДЫ РАЗВИТИЯ ЭФФЕКТА ТОНУСНЫХ РЕФЛЕКСОВ ПРИ ДЕТСКОМ ЦЕРЕБРАЛЬНОМ ПАРАЛИЧЕ С ПОМОЩЬЮ ФИТБОЛЬНОЙ ГИМНАСТИКИ //Academic research in educational sciences. -2021. - Т. 2. - №. 11. - С. 966-972.
SCIENTIFIC PROGRESS VOLUME 3 I ISSUE 10 I 2022 _ISSN: 2181-1601
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=5.016) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22257
23.Odilov R.F., Valiyeva N.Y.Q. Sensor tizimida nuqsoni bo'lgan bolalar mashg'ulotlarini kompleks nazorat qilish //Scientific progress. - 2021. - Т. 2. - №. 8. -С. 670-674.
24. Миржамолов М. Х., Одилов Р. Ф., Зокиров Д. Р. СОВЕРШЕНСТВОВАНИЕ СПЕЦИАЛЬНОЙ ФИЗИЧЕСКОЙ ПОДГОТОВКИ СТУДЕНТОВ С ОГРАНИЧЕННЫМИ ВОЗМОЖНОСТЯМИ ЗДОРОВЬЯ //Актуальные проблемы физической культуры и спорта. - 2020. - С. 20-23.
25. Миржамолов М. Х. ЭШИТИШ КОБИЛИЯТИ РИВОЖЛАНМАГАН УКУВЧИЛАРДА ЖИСМОНИЙ ТАРБИЯ МАШЕУЛОТЛАРИНИ УТКАЗИШ УСЛУБИЯТИ //Scientific progress. - 2022. - Т. 3. - №. 6. - С. 214-221.
26. Sherali Hoshimovich G'Ofurov MALAKALI SPRINTERCHILARNING SPORT MASHG'ULOTLARINI RIVOJLANTIRISHNING USULLARI // Academic research in educational sciences. 2021. №4. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/malakali-sprinterchilarning-sport-mashg-ulotlarini-rivojlantirishning-usullari (дата обращения: 13.12.2022).
27. Еофуров Ш. Jismoniy tarbiya vositalari orqali sportchilarni o'z-o'zini rivojlantirish qobiliyatlarini shakllantirish. - 2020.
28. Sherali Hoshimovich G'Ofurov, Dilshod Baxtiyor O'G'Li Baxtiyorov, Umid Abdugaforovich Saidov MAKTABGACHA YOSHDAGI BOLALARNI YENGIL ATLETIKA MASHQLARI ORQALI MASHG'ULOTLARINI TASHKIL ETISH // Scientific progress. 2022. №1. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/maktabgacha-yoshdagi-bolalarni-yengil-atletika-mashqlari-orqali-mashg-ulotlarini-tashkil-etish (дата обращения: 13.12.2022).
29. Л. Т. Давлатова БОЛАЛАР ЦЕРЕБРАЛ ФАЛАЖИДА ЖИСМОНИЙ ТАЙЁРГАРЛИКНИ МАШЕУЛОТ ЖАРАЁНИДА ВА ИЛМИЙ НАЗАРИЙ СОДАДА РИВОЖЛАНТИРИШ // Academic research in educational sciences. 2021. №Special Issue URL: https://cyberleninka.ru/article/n7bolalar-tserebral-falazhida-zhismoniy-tayyorgarlikni-mash-ulot-zharayonida-va-ilmiy-nazariy-so-ada-rivozhlantirish (дата обращения: 12.01.2022).
30. Л. Б. Собирова Эффективность использования специальных упражнений в профилактике нарушений роста у младших школьников // Academic research in educational sciences. 2021. №5.
