CC BY
0Innovative Academy Research Support Center IF = 7.899 www.in-academy.uz
INCREASING THE STRENGTH OF CERAMIC CONCRETE USING LIGHT STRAINING Aytmuratov Amanbay Tuwelbay uli
Karakalpak State University named after Berdak, intern teaching at the Department of Castle Construction and Economy https://doi.org/10.5281/zenodo.14513926
INFO
ABSTRACT
Received: 11th December 2024 Accepted: 17th December 2024 Online: 18th December 2024
KEYWORDS Keramzite concrete, Keramzite gravel, Keramzite sand, Poliplast SP-3 superplasticizer Hydraulic press, Physico-mechanical
parameters of Keramzite concrete.
Keramzitbeton is one of the most widely used types of concrete in construction today. Keramzite concrete is one of the types of lightweight concrete in which expanded clay (granules obtained from baked clay) and sand are used as the main fillers. If the main binder is cement (in some cases construction plaster, lime and synthetic resins) are used. The main filler for expanded clay concrete is the high yield of expanded clayr its relatively cheap pricer and the fact that it has a lower heat transfer coefficient, which made it possible to use it on a wide scale compared to other light concretes. However, regardless of such good aspects, expanded clay concrete is used only in some areas of construction. The main reason for this is the low strength of expanded clay concrete compared to other ordinary clay concretes. Therefore, increasing the strength of expanded clay concrete, we can further increase the places and areas of its use.
"JENIL TOLÎQTÎRGÎSHLAR JÄRDEMINDE KERAMZIT BETONNÎN BEKKEMLIGIN JOQARÎLATÎW"
Aytmuratov Amanbay Tuwelbay uli
Berdaq atindagi Qaraqalpaq mâmleketlik universiteti, Qala qurilisi hâm xojaligi kafedrasi stajyor oqitiwshisi https://doi.org/10.5281/zenodo.14513926
ARTICLE INFO
ABSTRACT
Received: 11th December 2024 Accepted: 17th December 2024 Online: 18th December 2024
KEYWORDS Keramzit beton, Keramzit graviyi, Keramzit qumi, Poliplast SP-3 superplastifikaton
Gidravlikahq press,
Keramzitbetonnin fizika-
mexanikaliq korsetkishleri.
Keramzitbeton - bul hâzirgi künde qurilis tarawinda en kop qollanilip atirgan beton türlerinen bolip esaplanadi. Keramzitbeton jenil beton türlerinin biri bolip bunda tiykargi toliqtirwshilar retinde keramzit (pisirilgen glinadan alingan granulalar) hâm qum paydalaniladi. Tiykargi baylanistiriwshi bolsa cement (ayirim jagdaylarda qurilis gipsi, hâk hâm sintetik smolalar) paydalaniladi. Keramzitbeton ushin tiykargi toliqtiriwshi keramzittin shiyki onimi kopligi hâm onin bahasinin salistirmali arzanligi, tomen issiliq otkiziwshenlik
é
Ws,
koefficientine iye ekenligi oniñ basqa jeñil betonlarga salistirganda keñirek paydalaniw imkaniyatin jaratti. Biraq bunday bir qansha jaqsi táreplerine qaramastan keramzitbeton qurilistiñ ayirim tarawlarindagana qollaniladi. Buniñ tiykargi sebebi bolsa basqa ápiwayi awir betonlarga salistirganda keramzitbetonniñ bekkemliginiñ tómen ekenligin aytip ótsek boladi. Sol sebeplide keramzitbetonniñ bekkemligin joqarilatiw arqali oniñ qollaniliw orinlarin, tarawlarin eledá kóbeytiwimiz múmkin.
Búgingi kúnde dúnyada kópshilik mámleketler tárepinen energiyarnñ bir qansha túrleri arasinan íssiliq energiyasin eñ qimbat energiyalar qatarina kiritilgeni biykarga emes, sebebi íssiliq energiyasi basqa energiyalar siyali bi túrden ekinshi túrge ótpeydi, uliwma qayta tiklenbeydi. Íssiliq energiyasi tek gana janadi hám tawsiladi. Keyingi jillarda respublikamiz aymagindada qurilis materiallari sanaatinda energiya tejemli materiallar, konstrukciyalar islep shigariw boyinsha bir qansha is-ilajlar alip barilmaqda. Jeñil betonlardi qurilista kóp mugdarda islep shigariw hám onnan keñ kólemde paydalaniw 2020-jildiñ 11-yanvar kúni mámleketimiz bas wáziri A.Aripovtiñ basshiliginda bolip ótken tábiyiy gáz boyinsha debitor qarizdarliqti kemeytiriw máselelerine arnalgan videoselektordada ayriqsha toqtalip ótti. Bul videoselektorda: topiraqti qayta tiklep bolmawi, jerdiñ ónimdarligi tómenlep ketiwi, ekologiya hám átirap ortaliqqa ziyanli tásiri sebepli gerbish islep shigariwdi azaytiriw kerek ekenligi, rawajlangan mámleketler álleqashan gerbishtiñ ornina zamanagóy issiliq izolyacion materiallardan paydalaniwga ótkenligine ayriqsha toqtalip ótildi. Imarat hám soorujeniyeler qurilisinda qurilis ushin ketetugin waqitti azaytiriw, qurilip atirgan imarattiñ sirtqi hám ishki diywallarin issiliqtan qorgaw, buniñ ushin nátiyjeli klassqa kiriwshi materiallardi islep shigariwdi jolga qoyiw kerek. Buniñ eñ resurs tárepinen qolayli jollariniñ biri bul gewek toliqtiriwshili jeñil betonalar bolip esaplanadi. Bir neshe jillar aldin keramzit imaratlar qurilistiñ tiykari bolip esaplangan, biraq aqirgi jillarda keramzitbetonnan qurilista paydalaniw dárejesi tómenlep ketti, buniñ tiykargi sebebi etip islep shigariw ushin shiyki ónimniñ azligi keltirildi. Sogan qaramay soñgi jillari alip barilgan ilim izertlew jumislari mámleketimiz aymaginda keramzit islep shigariw ushin shiyki ónimniñ jeterli dárejede ekenligin kórsetti. Bul materialdiñ ásirese issiliq izolyacion xarakteristikasi mámleketimiz hawa rayi ushin júdá qolayli esaplanadi. Sebebi mámleketimizde hawa temperaturasi jaz aylarinda 42-48 ° C issi, al qis máwsiminde bolsa 20-30 °C suwiq boliwi imaratlarda qollanilatugin konstrukciya hám qurilis materiallarin isenimli materiallar menen izolyaciya qiliwdi talap etedi.
Keramzit - bul jasalma qurilis materiali bolip, saz topiraqti (glina) pisiriw joli menen alinadi. Ol qizgish-qoñir reñli bolip, domalaq bóleksheli hám gewek strukturaga iye. Keramzit hár túrli ólshemde hám formada boladi. Usinnan kelip shigip hám oniñ qásiyetlerine qaray oniñ qollaniliw orinlari belgilenedi. Usi qásiyetlerine qaray olar qurilista, landshaft dizayninda hám bagbanshiliq jumislarindada qollaniliwi múmkin. Sol sebepli bul materiallardiñ qanday túrleri bar ekenligin hám qanday klassifikaciyalarga bólinetuginlarin biliwimiz shárt.
Innovative Academy Research Support Center IF = 7.899 www.in-academy.uz
Keramzitler tomendegi qâsiyetlerine qaray klassifikaciyalanadi.
- Bolekshelerinin formasina
- Bolekshelerinin olshemlerine (frakciya)
- Tokpe tigizligna
- Bekkemligine
Kopshilik jagdaylarda keramzit boleksheleri domalaq yamasa oval târizli boladi. Keramzit bolekshelerinin formasi hâm olshemleri oni islep shigariw metodlarina baylanisli boladi. Onin sirtqi korinisine qaray onin qâsiyetleri hâm qollaniliw orinlari belgilenedi. Keramzittin formasina(sirtqi korinisine) qaray tomendegi turleri bar
- Keramzit graviyi
- Keramzit shebeni
- Keramzit qumi
Tomende bulardin hâr biri haqqinda qisqasha magliwmatlar menen tanisamiz. Keramzit graviyi
Keramzit graviyi glinani pisiriw arqali alinadi hâm pisirilgennen son sortlangannan keyin paydalaniwga boladi. Onin boleksheleri dongelek formada bolip, qizgish-qonir rende boladi hâm ishi gewek târizde boladi. Keramzit degenimizde keramzit graviyi koz aldimizga keledi, sebebi graviy basqalarga salistirganda universal bolip kopshilik orinlarda ken qollaniladi. Keramzit graviyi bolekshelerinin olshemleri 5-40 mm araliginda boladi. 5 mm den kishi boleksheler keramzit qumi bolip esaplanadi. 40 mm den ulken boleksheler bolsa sheben retinde maydalanadi. Qum hâm shebenge salistirganda graviy bir putin strukturaga iye. Eritilgen sirti oni igalliq tâsirinen qorgaydi hâm issiliq otkiziwshenligin joqarilatadi. Jânede sirtqi korinisi sebepli keramzit graviyi landshaft dizyanindada ken qollaniladi.
1-suwret. Keramzit graviyi Keramzit shebeni
Keramzit shebeni keramzit graviyin maydalaw arqali alinadi. Sol sebepli tegis emes formaga hâm otkir qirlarga iye boladi. Usi duzilisi sebepli keramzit shebenini keramzitbeton islep shigariw waqtinda ken paydalaniladi. Sebebi, bunday formadagi shebenler
Innovative Academy Research Support Center IF = 7.899 www.in-academy.uz
baylanistiriwshi járdeminde jaqsi birigedi. Sol sebepli keramzitbeton islep shigariwda graviyge qaraganda shebenlerden keñirek paydalaniladi. Bunnan tisqari naduris formadagi sheben jaqsi tigizlanadi, aziraq geweklikler menen tigiz qatlam payda etedi. Biraq keramzit shebenleri graviylerge qaraganda estetikaliq tárepten teñlese almaydi. Maydalaw nátiyjesinde onda shirayli bolmagan sirtqi kórinis payda boladi. Bunnan tisqari maydalaw nátiyjesinde eritilgen sirt penen toliq qaplanbagan bóleksheler payda boladi, bul bolsa óz náwbetinde keramzittiñ igalliq hám issiliqqa shidamliligin tómenletiwi múmkin.
2-súwret. Keramzit shebeni Keramzit qumi
Keramzit qumi dep kópshilik jagdayda keramzit graviyin hám shebenin islep shigariwdan qalgan ekilemshi ónim aytiladi. Bul ne degeni? Diametri 5 mm den aspaytugin bóleksheler hám dánesheler, sonay aq shañli frakciya keramzittiñ ólshemleri boyinsha sortlap alingan keyin sortlagishlarda qaladi. Olar jiynap alinadi hám qum jagdayina keltiriledi. Ádette olar standartlastirilmaydi. Biraq quramindagi shañli frakciya ónimniñ sapasina keri tásir kórsetiwi múmkin.
Ayirim jagdaylarda keramzit qumi arnawli túrde mayda glina bólekshelerin kúydiriw arqali aliniwi múmkin. Biraq bunday usil ózine túser bahasiniñ joqariligi sebepli derlik qollanilmaydi. Keramzit qumlari kópshilik jagdaylarda iri ólshemdegi keramzitler menen birgelikte qollaniladi. Misali pol astin toliqtiriw jumislarinda iri bóleksheler toliq tigizlanbaydi hám bul jagdayda olarga keramzit qumi qosilip paydalaniliwi múmkin. Oni jánede hár qiyli rastvorlar tayarlawda, fundament hám kanalizaciya jumislarinda paydalaniw múmkin.
Innovative Academy Research Support Center IF = 7.899 www.in-academy.uz
3-súwret. Keramzit qumi
Keramzitbetonnin bekkemligin Poliplast SP-3 superplastifikatori járdeminde joqarilatiw.
Keramzitbetonniñ tiykargi komponentleri bolip cement, qum, suw hám keramzit esaplanadi. Islep shigariw waqtinda hár bir materialdiñ sapasina itibar qaratwimiz shárt. Sebebi, sapali materiallardan hám texnologik usillardan paydalangan halda bizler bekkemligi joqari, suwiqqa hám kópke shidamli konstrukciyalar aliwimiz múmkin. Jánede bul kórsetkishlerge portlandcementtiñ tásiri tiykargi kórsetkishlerdiñ biri esaplanadi. Sol sebepli túyirshiklik dárejesi mayda bolgan cementten paydalaniw usinis etiledi.
Házirgi zamandagi beton bul - modifikaciyalangan beton. Beton hám rastvorlar ushin modifikatorlar retinde hár qiyli qosimtalar isletilip kelinbekte. Ayriqsha qásiyetlerge iye qosimtalardi belgili mugdarlarda qollaniw betonniñ strukturasin basqariw hám hár qiyli funkcionalliq qásiyetlerge iye betonlardi islep shigariwga járdem beredi. Jánede bunday betonlardiñ bekkemligi joqari, suw ótkizbewsheñlik qásiyeti, suwiqqa hám ximiyaliq ortaliqlargi shidamliligi joqari boladi. [4]
Plastifikatorliq tásir jaña cement dúzilisleri bóleksheleriniñ sirtqi qabatiniñ suwiniñ ózgeriwi menende aniqlanadi. Qatti faza betindegi sirtqi aktiv zatlardiñ adsorbciyasi waqtinda sirtqi qabattagi suwdiñ mugdari azayadi hám erkin suwdiñ mugdari bolsa artadi. Bul bolsa rastvordiñ reologik qásiyetleriniñ jaqsilaniwin táminleydi, biraq cement qatiwin hám struktura payda etiwin ástenletedi. Cement dáneshelerine adsorbciyalanatugin rastvorlar sferaliq iyteriwis tásirin kórsetedi. Cement dánesheleri menen gidratlariniñ betindegi shinjirlardiñ hám shixtalardiñ tábiyatina baylanisli bul tásir beton hám rastvorlardiñ kópke shidamliligin joqarilatadi [5].
Jánede superplastifikatorlardiñ mexanikaliq qásiyetleri beton rastvoriniñ jilisiwshañligin 3-4 esege asiriwga járdem beredi.
Innovative Academy Research Support Center IF = 7.899 www.in-academy.uz
Házirgi kúnde qurilis bazarinda bir qansha superplastifikator túrleri bar bolip esaplanadi. Olardiñ birine misal etip Poliplast - SP3 superplastifikatorin atap ótsek boladi. Omñ sirtqi kórinisi qoñir reñli mikrogranula túrinde bolip, suwli eritpe kórinisinde qollaniladi.
Laboratoriyaliq jumislarimizdiñ maqseti Poliplast - SP3 superplastifikatoriniñ keramzitbetonniñ realogik qásiyetlerine tásirin hámde bul superplastifikatordiñ keramzitbeton rastvoriniñ jilisiwshañligina tásir kórsetpegen halda oniñ bekkemligin joqarilatiw múmkinshiliklerin úyrenip shigiw. Eksperimentler jergilikli qurilis materiallarinan paydalangan halda ótkizildi. Baylanistiriwshi retinde M400 markali portlandcement baylanistiriwshisi tañlap alindi. Iri toliqtiriwshi retinde M800 markali keramzit graviyi paydalanildi. Bul keramzit graviyiniñ cilindirdegi qisiliwdagi bekkemlik shegarasi 4,1 MPa ga teñ bul bolsa GOST 9758-86 [6] talaplarina toliq juwap beredi. Mayda toliqtiriwshi retinde bolsa GOST 8736-93 [7] boyinsha irilik moduli 1,81 bolgan tábiyiy kvarc qumi qollanildi. Superplastifikatordiñ tásirin úyreniw ushin markalari 200, 250, 300, 350 bolgan keramzitbetonlardan paydalanildi.
Hár bir keramzitbeton markasin quramin tañlaw "Gewek toliqtiriwshilar tiykarinda jeñil beton konstrukciyalariniñ quramin tañlaw boyinsha qollanba" [8] ga tiykarlanip ámelge asirildi. Bunda hár bir keramzitbeton markasi ushin 2 túrli úlgi alindi. Birinshi úlgi hesh qanday qosimtasiz bolsa, ekinshi úlgige tigizligi p=1,14 g/sm3 bolgan superplastifikator qosilgan.
Tómendegi kestede izertlew jumisi ámelge asirilatugin keramzitbetonniñ markalari boyinsha qurami kórsetilgen.
1-keste
CO rt k r a "C CD 1 m3 beton ushin materiallar sarpi Haqiqiy háreketsheñlik (Konus shógiwi) 14 sutkadagi qisiliwdagi bekkemligi (haqiqiy) kg/cm2 2 V M £ ^ 3 M k
B n o t e b a s M B o c 03 iy "E CD Cement M400 Keramzit M800 Kvarc qumi Suw Poliplast SP-3 ip qa i s ge a ( « su ek 00 CN ID -Q liz igi ti a s a t r o
200 1 313 626 626 278 - 1-2 121,5 153,1 1675
200 2 289 580 580 210 3,73 1-2 178,1 224,4 1662
250 1 353 591 585 280 - 1-2 180,5 148,7 1785
250 2 375 601 599 228 6,91 1-2 235,6 296,9 1801
300 1 513 638 490 286 - 1-2 201,2 253,5 1879
300 2 575 717 546 242 10,6 1-2 289,5 364,8 1989
350 1 537 576 325 294 - 1-2 205,8 259,3 1725
350 2 629 648 375 274 11,6 1-2 326,6 411,5 1938
Superplastifikator sarpi kópshilik ádebiyatlarda cement massasina salistirganda 0,3 - 1 % araliginda boliwi keltirilip ótilgen. Bizda izertlew jumisimiz dawaminda superplastifikator
é
Ws,
sarpiniñ maksimal mugdarin 1 % etip belgiledik. Birinshi eksperimentimiz keramzitbeton rastvoriniñ qolay jaylasiwshañliginiñ oniñ quramina 1 % superplastifikator qosqanimizdagi ózgeriwin aniqlaw maqsetinde ámelge asirildi. Bunda oniñ ózgerisi 2 sm den 19 sm ge artqanligi, bul bolsa superplastifikator jaqsi tásir kórsetkenligi haqqinda magliwmat beredi.
Tiykargi tájiriybede betonniñ qolay jaylasiwshañligi standart konus shógiwiniñ 1-2 sm araliginda boladi. Sol menen bir qatarda superplastifikator qosilgannan soñ beton rastvoriniñ elastikligi hám birigiwiniñ jaqsilanganligi vizual tárizde kózge taslandi.
Sonida aytip ótiwimiz kerek kestede kórsetilgen keramzitbeton qurami, esaplangan keramzit quraminan pariq etedi. Jánede birinshi hám ekinshi seriyalardagi quramdagi suwlardiñ mugdarida bir birinen basqasha.
Ekinshi seriyadagi beton rastvorin tayarlaw waqtinda suwdi aralastiriw eki etapta ámelge asirildi. Birinshi etapta kerekli suw mugdariniñ yarimi kerkli mugdardagi superplastifikator menen aralastirildi hám qalgan suw mugdari standart konus járdeminde aniqlaniwshi qolay jaylasiwshañliq normasina jetiw dárejesine shekem qosildi. Kesteden kórinip turganindaysuw hám qosimtalardiñ uliwma sarpi birinshi hám ekinshi seriyalarda bir birinen pariqlaniwi kózge taslanadi (ásirese cement sarpi mugdarinda).
Keramzitbetonniñ 28 sutkadagi bekkemliginiñ ózgeriwi beton quramina superplastifikator qosilgannan keyingi ózgerisin tómendegi keste arqali aniq kóriwimizge boladi. Keramzitbetonniñ hár bir markasina massa boyinsha 1 % superplastifikator qosqanimizda bekkemliginiñ 40-50 % ke shekem artiwin gúzetiwimiz múmkin, bunda cement sarpi ózgermeydi.
Házirgi dáwirde beton texnologiyasi tarawinda ilimiy izertlew jumislarin alip barip atirgan ilimpazlardiñ tiykargi maqseti betonlardiñ bekkemligin asiriw, ekspluataciya dáwirin joqarilatiw haá joqari sapali material aliw texnologiyasin jaratiw bolip esaplanadi. Bunnan tisqari beton hám temirbeton konstrukciyalarinda olardiñ bekkemligin hám ekspluatacion kórsetkishlerin saqlagan halda ondagi materiallar sarpin azaytiriwda házirgi kúndegi aktual máselelerdiñ biri bolip esaplanadi.
Házirgi kúnde konstrukcion jeñil betonlardan paydalaniw kúnnen kúnge rawajlanip atir. Ol júdá kóplegen kompleksli qásiyetlerge iye bolip, bul qásiyetleri onnan kóplegen tarawda misali úy-jay qurilisinan baslap jol hám kópir qurilisi siyaqli tarawlardada paydalaniwga imkan beredi.
Házirgi waqitta shet el mámleketleri hám aymagimizda konstrukcion jeñil betonlardan biyik imaratlarda, hár qiyli úlken araliqli bastirmalarda, neft platformalarinda h.t.b kóplegen orinlarda keñ qollanilip kelinbekte [9,10]. Bunday betonlardiñ ortasha tigizligi 1350-1950 kg/m3 araliginda, al qisiliwdagi bekkemlik shegarasi bolsa 45-70 MPa araliginda boladi.
Bunday joqari kórsetkishlerge qaramastan bul soorujeniyeler hám olardi islep shigariw ushin materiallar ózine tán ekenligin umitpaw kerek. Jeñil konstruktiv betonniñ ózine tán qásiyetleri tómendegiler ibarat:
- Ónimniñ, konstrukciyaniñ jeñilligi hám buniñ nátiyjseinde imarat hám soorujeniyeniñda salmaginiñ jeñilleniwi
- Salistirmali kem material sarpi
- Ápiwayi awir betonga qaraganda joqari issiliq izolyaciya qásiyetleri
- Ápiwayi awir betonga qaraganda iyiliwdegi bekkemliginiñ joqariligi h.t.b
é
Ws,
Házirgi zamanagóy qurilis texnolog hám temirbeton islep shigariwshilardan tek gana házirgi kún emes bálkim keleshektegi standart talaplarina say betonlardi islep shigariwdi talap etedi. Sol sebeplide házirgi waqitta qurilista qurilis materiallariniñ qásiyetlerin jaqsilawshi hár qiyli mineral qosimtalar menen bir qatarda bir qansha ximiyaliq qosimtalarda keñ qollanilip atir. Bul tendenciya hám awir hám jeñil betonlarda gúzetiledi, biraq kemirek dárejede.
Beton jumislarinda mikrokremnezemniñ qollaniliwi haqqindagi eñ dáslepki maqalalar ótken ásirdiñ 50-jillarinda baspadan shiqqan [11]. Bir qansha ádebiyatlarinda mayda dispersli qosimtalardiñ jeke óziniñ [12], [13] hám ximiyaliq qosimtalar menen bir qatarda [14], [15], [16] betonlarga tásiri izertlengenligi haqqindagi kóplegen magliwmatlardi ushiratiwimizga boladi. Ayirim izertlewshiler aktiv mineral qosimtalar (mikrokremnezem) hám inert mineral qosimtalardiñ mayda dánesheli betonniñ bekkemligine birgeliktegi tásirin izertlegen [17]. Ayirim izertlew jumislarinda kishi dispersli qosimtalardiñ betonniñ konkret bir qásiyetlerine tásiri úyrenip shigilgan, misali M.D.Butakova tárepinen modifikaciyalangan kishi disperli qosimtalar qosilgan betonlardiñ suw ótkizbewsheñligi izertlengen [18]. Skripkjunas G tárepinen bolsa modifikaciyalangan mineral qosimtalardiñ waqit ótiwi menen cementtiñ reologik qásiyetlerine tásiri úyrenip shigilgan [19]. Al ayirim izertlew jumislarinda bolsa kishi disperli qosimtalar járdeminde betondagi cement sarpin azaytiriwga itibar qaratilgan [20]. Biraq bizdiñ pikirimizshe jeñil betonlarga kishi dispersli qosimtalardiñ tásirin izertlew jumislari jeterli dárejede alip barilmagan. Biraq sol menen birge islep shigariw shárayatinda qosimtalardan paydalaniwda kerekli nátiyjege erisiwge kóplegen faktorlar tásir etiwin esapqa aliwimiz kerek.
Bul izertlew jumisimizdiñ toykargi maqseti mineral qosimtalardiñ atap aytqanda mikrokremnezem hám metakaolinniñ jeñil konstrukcion betonniñ fizika mexanikaliq qásiyetlerine tásirin úyreniw bolip esaplanadi. Bul izertlew jumislariniñ jáne bir basli maqseti retinde kishi disperli mineral qosimtalardan paydalanganda beton islep shigariw texnologiyasina ilaji barinsha kishi ózgeris kiritiw kerekligi belgilep ótildi.
Sol sebepli izertlew jumisinda tek gana óndiriste qollanilatugin materiallar hám ásbap úskenelerden paydalanildi.
Laboratoriyaliq jumislar ushin M500 D600 markali portlandcement tañlap alindi. Bul cementten alingan cement qamiriniñ normal qoyiwligi 27 % ke teñ. Mayda toliqtiriwshi retinde bolsa irilik moduli Mk=1,7 bolgan kvarc qumi paydalanildi. Bul qumniñ tókpe tigizligi 1466 kg/m3 qa teñ. Al iri toliqtiriwshi retinde bolsa 5-20 mm frakciyali keramzit graviyi qollanildi. Bul graviydiñ bekkemlik boyinsha markasi P125, tókpe tigizligi 550 kg/m3 hám bul kórsetkish boyinsha markasi D600 ga teñ, cement qamirinda dánesheleriniñ tigizligi 1013 kg/m3 qa teñ.
Keramzitbeton rastvoriniñ qolay jaylasiwshañligin táminlew maqsetinde tómendegi ximiyaliq qosimtalar laboratoriya jumislarinda paydalanildi:
1. "MasterPolyheed 3040" superplastifikatori, konsentraciyasi 20,9 %, suyiqliq tigizligi 1,045 g/cm3. Cement massasina salistirganda 0,3-2 % araliginda dozirovkalandi.
2. "Poliplast SP-1" superplastifikatori. Konsentraciyasi 36,2 %, suyiqliq tigizligi 1,195 g/cm3Cement massasina salistirganda 0,35-0,8 % araliginda dozirovkalandi.
Mineral kishi dispersli qosimtalar retinde tómendegiler tañlap alindi:
é
Ws,
1. "MK-85" markali mikrokremnezem. Bul materialdin tokpe tigizligi 155,8 kg/m3, kremniy dioksidinin massaliq ulesi 85 % ten kem emes, usinis etilgen dozirovka mugdari cement massasina salistirganda 5-30 %.
2. Aktivligi joqari bolgan metakaolin "Sinergo". usinis etilgen dozirovka mugdari cement massasina salistirganda 5-15 %.
Joqarida keltirilgen qäsiyetlerge iye bolgan materiallar standart metodlarga juwap beretugin konstruktiv jenil keramzitbeton qurami boyinsha tanlap alindi [21],[22],[23]. Bul tanlap alingan quram tiykarinda keramzitbetonnin mineral qosimtalar menen birgeliktegi qurami esaplandi häm tanlap alindi.
Keramziitbeton rastvorinin fizika-mexanikaliq qäsiyetleri standart usillar järdeminde aniqlandi [24]. Qisiliwdagi bekkemlilik shegarasi gidravlikaliq press järdeminde aniqlandi.
4-süwret. Gidravlikaliq press
Tayarlangan beton rastvorinan täreplerinin olshemi 15 sm bolgan standart olshemdegi kub formasindagi ülgiler tayarlap alindi. Bul ülgilerdi islep shigariw häm qatiw (bekkemligin arttiriw) protsessleri islep shigariwda qollanilatugin texnologiyaliq rejimlerde ämelge asirildi. Qatiw däwiri juwmaqlangannan son ülgilerdin ortasha tigizligi häm bekkemligi ämeldegi normativ hüjjetlerge muwapiq tärizde aniqlandi [24], [25], [26].
Qadagalawshi beton qurami retinde hesh qanday qosimtalar qosilmagan beton tanlap alindi. Bul beton ushin materiallar sarpi tomendegi kestede korsetilip otilgen.
Esaplaw jumislari häzirgi künde talap joqari bolgan häm qurilista ken qollaniliwshi B15 klasindagi konstrukcion keramzitbeton ushin islep shigildi. Bul beton rastvorinin qolay jaylasiwshanligi yagniy konus shogiw OK=6 cm, bul onin P2 toparina juwap beriwin anlatadi. Qurgaq jagdayindagi keramzitbetonnin tigizligi 1600 kg/m3 qa ten.
Joqarida aytip otilgenindey keramzitbeton quramina mikrokremnezem häm metakaolin onin bekkemligin asiriw, ekspluataciya däwirin artiriw häm effektivligin joqarilatiw maqsetinde qosiladi. Biraq bunday kishi dispersli qosimtalardin qosiliwi beton rastvorinin
é
ш
IF = 7.899
www.in-academy.uz
qolay jaylasiwshañligina keri tásir kórsetedi. Oniñ bul qásiyetin tómenletpew maqsetinde hám birdey qolay jaylasiwshañliqqa iye bolgan beton rastvorin aliwimiz ushin, beton rastvori quramina joqarida kórsetilip ótilgen superplastifikatorlardi qosamiz. Buniñ nátiyjesinde beton rastvoriniñ qolay jaylasiwshañligi derlik ózgermeydi. Mikrokremnezem qosilgan keramzitbeton ushin superplastifikator retinde "MasterPolyHeed 3040" paydalanildi. Izertlew jumisi nátiyjeleri tómendegi kestede kórsetilip ótilgen.
2-keste
Ólshem Mugdari
Kórsetkish birligi 1-1 quram 1-2 quram 1-3 quram 1-4 quram
1 m3 beton rastvori ushin materiallar sarpi
Cement kg 322 322 322 322
Qum kg 882 88Q 884 884
Keramzit kg 3SQ 349 35Q 349
Suw L 153 152 151 151
Mikrokremnezem % S 1Q 15 2Q
dozirovkasi
Mikrokremnezem kg 16 32 48 64
Superplastifikator kg 17,84 18,61 19,52 2Q,38
Keramzitbetonniñ fizika-mexanikaliq kórsetkishleri
Íssiliq penen islep
berilgennen keyingi MPa
qisiliwdagi 2Q,2 22,5 24,9 27,1
bekkemliligi
Íssiliq penen islep
berilgennen keyingi Kg/m3 17Q2 1714 1725 1739
tigizligi
28-sutkadagi
qisiliwdagi MPa 28,9 32,2 35,6 38,7
bekkemliligi
Qurgaq jagdaydagi
betonniñ tigizligi Kg/m3 16Q6 1617 1628 1642
Al joqari aktivli metakaolin qosimtasi qosilgan keramzitbetonniñ qolay jaylasiwshañligin jaqsilaw maqsetinde "Poliplast SP-1" superplastifikatori paydalanildi. Izertlew jumisi nátiyjeleri tómendegi kestede kórsetilip ótilgen. 3-keste
Kórsetkish Ólshem birligi Mugdari
2-1 quram 2-2 quram 2-3 quram 2-4 quram
1 m3 beton rastvori ushin materiallar sarpi
Cement kg 322 321 323 322
Qum kg 88Q 879 883 881
Keramzit kg 349 348 35Q 349
Innovative Academy Research Support Center IF = 7.899 www.in-academy.uz
Suw L 186 186 187 187
Metakaolin dozirovkasi % 5 10 15 20
Metakaolin kg 16 32 48 64
Superplastifikator kg 5,63 5,89 6,1 6,36
Keramzitbetonniñ fizika-mexanikaliq kórsetkishleri
Íssiliq penen islep berilgennen keyingi qisiliwdagi bekkemliligi MPa 18,9 21,3 24,5 28,5
Íssiliq penen islep berilgennen keyingi tigizligi Kg/m3 1707 1722 1735 1749
28-sutkadagi qisiliwdagi bekkemliligi MPa 27,0 30,5 35,2 40,7
Qurgaq jagdaydagi betonniñ tigizligi Kg/m3 1610 1624 1637 1650
Juwmaqlap aytqanda alip bargan izertlew jumislarimiz dawaminda keramzitbetonnin fizika-mexanikaliq qäsiyetlerin joqarilatiwga järdem beriwshi bir qansha nätiyjelerge erisildi. Olarga misal etip:
Keramzitbeton quramina Poliplast SP-3 superplastifikatorin paydalaniw, betonninn qolay jaylasiwshanligi boyinsha markasin bir qansha joqarilatiwga järdem beredi ( OK=2 sm den OK=19 sm ge shekem).
Keramzitbeton quramina Poliplast SP-3 superplastifikatorin paydalaniw, onin bekkemliginin qosimtasiz betonga salistirganda 40-50 % ke shekem joqarilawina järdem beredi.
Konstrukcion keramzitbetonlarda kishi dispersli qosimtalardi paydalaniw olardin effektivligin joqarilatiwga häm qollaniw tarawlarin eleda keneytiriwge mumkinshilik beredi. Keramzitbeton quramina mayda dispersli qosimtalardi qosiw olardin effektivligin eki esege shekem asiriwi mumkinligi aniqlandi.
References:
1. TAOtaqöziyev, E.T.Otaqöziyev "Bog'lovchi moddalarning kimyoviy texnologiyasi" Tashkent 2005. 24-bet
2. А.В.ФерронскойГипсовые материалы и изделия Москва 2005. 34-bet
3. Белов В.В., Современные эффективные гипсовые вяжущие, материалы и изделия / В.В. Белов, А.Ф. Бурьянов, В.Б. Петропавловская; под общ. ред. А.Ф.Бурьянова. Тверь: ТГТУ, 2007. - 132 bet.
4. History & Manufacturing process. European Silica Fume Committee. [Electronic resource]. URL:
Innovative Academy Research Support Center IF = 7.899 www.in-academy.uz
http://www.microsilicafume.eu/web/history%2Qand%2Qmanufacturing%2Qprocess/1Q113 Q6Q87/list118797Q1Q1/f1.html (accessed: 18.12.2Q2Q).
5. Ильина Л.В. Увеличение прочности бетона с помощью минеральных добавок в военном строительстве / Л.В. Ильина, Д.А. Кадоркин, Д.А. Лозан и др. // Инновационные методы проектирования строительных конструкций зданий и сооружений. Сборникнаучныхтрудов. Юго-Западныйгосударственныйуниверситет. -Курск, 2019. - С. 92-95.
6. Li L.G. Synergistic effects of micro-silica and nano-silica on strength and microstructure of mortar / L.G. Li, Z.H. Huanga, J. Zhu et al. // Construction and Building Materials. - 2Q17. -Vol. 14Q. - P. 229-238.
7. Massana J. Influence of nano- and micro-silica additions on the durability of a highperformance self-compacting concrete. / J. Massana, E. Reyes, J. Bernal et al. // Construction and Building Materials. - 2Q18. - Vol. 165. - P. 93-1Q3.
8. Потапов В.В. Результаты испытаний экспериментальных составов мелкозернистого бетона с добавлением нанокремнезема и микрокремнезема / В.В. Потапов, Д.С. Горев // Современные наукоемкие технологии. - 2Q19. - №3. - С. 232-238.
9. Величко Е.Г. К проблеме формирования дисперсного состава и свойств высокопрочного бетона / Е.Г. Величко, Ю.С. Шумилина // Вестник MГСУ. - 2Q2Q. - Т. 15. -Выпуск 2. - С. 235-243.
1Q. Зайченко H.M. Оптимизация состава цементного камня с добавкой микрокремнезама и суперпластификатора Sika Viscocrete 5 New St. / H.M. Зайченко, С.В. Лахтарина, Е.В. Егорова и др. // Современное промышленное и гражданское строительство. - 2Q18. - Т. 14. - № 1. - С. 5-12.
11. Иванов RM. Влияние комплекса «микрокремнезем - суперпластификатор» на формирование структуры и свойства цементного камня / RM. Иванов, Л.Я. Крамар, A.A. Кирсанова и др. // Вестник ЮУрГУ. Серия «Строительство и архитектура». - 2Q18. - Т. 18. - №1. - C32-4Q. DOI: 1Q.14529/build18Q1Q2
12. Ильина Л.В. Mодифицирование мелкозернистого бетона дисперсными минеральными добавками / Л.В. Ильина, С.А. Хакимуллина // Труды Новосибирского государственного архитектурно-строительного университета (СИБСТРИН). - 2Q17. -Т.20. - №2(65). - С. 65-73.
13. Бутакова M^. Влияние кремний содержащих добавок на свойство водонепроницаемости бетонных образцов / M^. Бутакова, А.В. Mихайлов, С.С. Сарибякин // Вестник ЮУрГУ. Серия «Строительство и архитектура». - 2Q17. - Т. 17. -№2. - С. 34-41. doi: 1Q.14529/build17Q2Q5
14. Скрипкюнас Г. Изменение реологических свойств наномодифицированных цементных систем во времени / Г. Скрипкюнас, Г.И. Яковлев, Е.А. Карпова и др. // Промышленное и гражданское строительство. - 2Q17. - №2. - С. 43-5Q.
15. Ермилова Е.Ю. Гибридные цементы на основе метакаолина с низким содержанием портландцемента / Е.Ю. Ермилова, З.А. Камалова, Р.З. Рахимов // Известия КГАСУ. -2Q16. - №2 (36). - С. 172-178.
