Научная статья на тему 'MÁMLEKETIMIZDE ISSILIQ SAQLAWSHI MATERIALLARǴA BOLǴAN TALAP HÁM OLAR ÚSTINDE ALIP BARILIP ATIRǴAN IZERTLEWLER'

MÁMLEKETIMIZDE ISSILIQ SAQLAWSHI MATERIALLARǴA BOLǴAN TALAP HÁM OLAR ÚSTINDE ALIP BARILIP ATIRǴAN IZERTLEWLER Текст научной статьи по специальности «Строительство и архитектура»

CC BY
23
4
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ıssılıq izolyatsion boyaw / statsionar usıl / energiya natiyjeliligi / ıssılıq izolyatsion material / ıssılıq ótkezgishligi / mikrosfera / statsionar bolmaǵan usıl / termojuft datchiklari. / thermal insulation paint / stationary method / energy efficiency / thermal insulation material / thermal conductivity / microsphere / non-stationary method / thermocouple sensors

Аннотация научной статьи по строительству и архитектуре, автор научной работы — Bobur Tojiboyev Tolibjonovich, Dexqonboy Nabirasi Omongul

Maqalada suyıq kompozit ıssılıq izolyatsiyalovchi qatlamlardıń ıssılıq ótkezgishligin anıqlawdıń ámeldegi usılların analiz qılıw hám jetilistiriw boyınsha eksperimental izertlewler nátiyjeleri suwretlengen.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

REQUIREMENTS FOR HEAT STORAGE MATERIALS IN OUR COUNTRY AND RESEARCH ON THEM

The article describes the results of experimental research on the analysis and improvement of existing methods for determining the thermal conductivity of liquid composite thermal insulation coatings.

Текст научной работы на тему «MÁMLEKETIMIZDE ISSILIQ SAQLAWSHI MATERIALLARǴA BOLǴAN TALAP HÁM OLAR ÚSTINDE ALIP BARILIP ATIRǴAN IZERTLEWLER»

mAmleketimizde issiliq saqlawshi materiallarga bolgan talap hAm olar ustinde alip barilip atirgan izertlewler

Bobur Tojiboyev Tolibjonovich Dexqonboy nabirasi Omongul

Farg'ona politexnika instituti

ANNOTATSIYA

Maqalada suyiq kompozit issiliq izolyatsiyalovchi qatlamlardin issiliq otkezgishligin aniqlawdin ameldegi usillarin analiz qiliw ham jetilistiriw boyinsha eksperimental izertlewler natiyjeleri suwretlengen.

Gilt soz ham soz dizbegiler: issiliq izolyatsion boyaw, statsionar usil, energiya natiyjeliligi, issiliq izolyatsion material, issiliq otkezgishligi, mikrosfera, statsionar bolmagan usil, termojuft datchiklari.

REQUIREMENTS FOR HEAT STORAGE MATERIALS IN OUR COUNTRY

AND RESEARCH ON THEM

ABSTRACT

The article describes the results of experimental research on the analysis and improvement of existing methods for determining the thermal conductivity of liquid composite thermal insulation coatings.

Key words and phrases: thermal insulation paint, stationary method, energy efficiency, thermal insulation material, thermal conductivity, microsphere, non-stationary method, thermocouple sensors

KIRISIW

Bugin jahanda qaysi tarawdi qaramayliq judayam tez pat menen osip barip atir. Islep shigarilip atirgan onimler tutiniwshilarga xoxshiga qaray jetkezip berilip atir. Buni jayinde baseki, zaman menen xamnafaslik, shidamliliq, onimdi sapali ham isenimli, tez, qolay etip tayarlaw, tan bahalari arzanligi ham albette texnikaliq ham texnologiyaliq jixatdan jetilisken boliwina taqazo etpekte.

tiykargi bolim

Bir gana qurilis ham uy jay kommunal tarawlardagi ozgerisler, alip barilayotga reformalarga nazer solsak bir nech jillar aldin (geyde xozir xam) issiliq tarmaqlari ham trubalardagi issiliqti saqlap qaliw ushin dasturiy usillar jardeminde yagniy steklovata yamasa minvatalar menen amelge asirilgan, bul qolay ham olardi oraw quramali waziypa emes, biraq, issiliq tarmaqlari ham issi suw tamiynatinin qaqpaqlarin (zadvijka

ham ventillarni) sirtqi tarepden oraw qiyin bolip tuyuladi, sebebi olardin dizayni malim bir qaliplesken ozgeshelikke iye, sol sebepli olar dasturiy issiliq izolyatsiyalovchi materiallar menen oraw quramali process

(kop aqsha ham waqit talap etedi). Steklovata menen oralgan yuzada albette xavo aylanbasi juz boladi. Bul bolsa issiliqti jogatiliwina alip keledi. Steklovatalar tiykarinan shiyshe qaldiqlari ham ximiyaliq elementlar birikpesinen tayarlanadi. Xar bir oram 3 mm den baslanadi. issiliq mugdarina qaray oram qalinligi asip baraveradi. issiliqti toliqliginsha saqlap qaliw ushin bugingi kunde qurilis bazarinda har qiyli issiliq izolyatsiya materiallari usinis etilip atir. Hazirde ameldegi bolgan kobikpolistirol, mineral paxtali isitgishlari qatarina har qiyli iqlim ham qurilis sharayatlarinda isletiwge qaratnilgan koplegen jana materiallar qosilip atir.

Songi jillarda ishi bos keramika, shiyshe ham polimer mikrosferalarga tiykarlangan issiliq izolyatsion boyawlari kopshiliktin itibarin tartip kelip atir.

Bul itibar, islep shigarilip atirgan usi boyawlardi issiliq otkezgishlik koefficiyentin asa tomenligi menen aniqlama beriw mumkin. Misali, "Korund" sawda markasindagi boyawlardin issiliq otkezgishlik koefficiyenti 0,001Vt/m^0S [1], «Bronya» bo'yog'iniki - 0,001Wm-°S ni [2] quraydi. Albette, bunday issiliq otkezgishlik koefficiyenti dasturiy isitgishlarga (ekstrudirovkalangan etilgen kobik polistirol, mineral paxta ham basqalar ) salistirganda issiliq izolyatsiyalovchi boyawlarga ustinlik beredi, sonliqtan, ekstudirlangan kobik polistiroldi issiliq otkezgishlik koefficiyenti 0,030 Wm,0S ga ten. Apiwayi sharayatta hawanin issiliq otkezgishlik koefficiyenti 0,026 Wm,0S, absolyut vakuumdin issiliq otkezgishligi 0 Wm,0S [3]. Hawa en jaqsi tabiy issiliq saqlawshi bolip tabiladi [4].

Bul apparatda 4 qiyli qalinliqtagi qatlam qoplanib natiyjeler alingan. Qalinligi 1 mm bolgan qatlamda issiliql05-112 C bolganda92-85 C issiliq ga, 2 mm bolgan qatlamda issiliq 105-112 C bolganda issiliq 81-86 C ga, 3 mm bolgan qatlamda issiliq 105-112 cC bolganda issiliq 70-77 cCga, 4 mm bolgan qatlamda issiliq 105-112 cC

bolganda issiliq 61-64 DCde bolganm koriw mumkin. (Bui jerde albette termoparada ham tent qizdiriw dagi aljasiqlar boliwi mumkin).

Alingan natiyjelerden soni koriw mumkin 1 mm qalinliqta xam issiliqti saqlap qaliw ozgesheligi bar ekenligin koriwimiz mumkin. Endi bul natiyjeler tiykarinda issiliq otkezgishlik koefficiyentin aniqlaymiz:

Suyiq issiliqti saqlawshi qatlamdi issiliq otkezgishlik koeffisienti tomendegi formula boyinsha esaplandi:

2-Rasm. Suyiq issiliq izolyatsiyasi qatlamin issiliq dtkezgishlik koefficiyentin aniqlaw uskenesinin

sxemasi.

1 - Qalinligi 1 mm bolgan qatlam, 2 - Qalinligi 2 mm bolgan qatlam, 3 - Qalinligi 3 mm bolgan qatlam, 4 - Qalinligi 4 mm bolgan qatlam, 5- Suv quyish jumragi, 6- Elektrotent (220B (1 KBm)), 7-Termopara (5 dona)

- 2R

Bul jerde du - ulgin sinap koriw waqtindagi qalinligi, m;

ATu - sinalayotgan ulgin sirtlaridagi temperaturalar ayirmashiligi, oS;

qu - sinalayotgan ulginen otip atirgan statsionar issiliq agimin qisiqligi,

Vt/m2;

(m2,oS)/Vt.

Rl - sinalayotgan ulgi (boyaw ) surkalgan polat plastinkani termik qarsiligi,

Bul qatlam jay hám imaratlar hám qunlis buyimlari ushin xam qollaniliwin esapqa alip, birpara qurilis materiallarinin issiliq ótkezgishligin kórip shigamiz.

1-keste

Materiallar ati "5 Ortasha qisiqligi, kg/m Issiliq ótkezgishlik koeffisienti, Vm/m 0C

Ilaydan islengen idis gerbish 1800 0, 81-, 087

Salmaqli beton 1800-2500 1, 28-1, 55

Kóbik beton 500 0, 12-0,15

Oxak tas 1800-2600 0, 52-0, 98

Jenil beton 500-1800 0, 35-0, 8

Polat 7850 58

Fibrolit 400-500 0, 09 -0, 17

Agash talshiqli plita 300 0, 08

Mipora 20 0, 04-0, 05

Granit 2600 2, 9 -3, 3

Izertlew dawaminda úskene kórsetkishlerin turaqlilastiriw ushin onin barliq bólimlerin "qizitib aliw" hám issiliq agiminin uzatiliwin statsionar halga keltiriw ushin, tortala termopara datchiklari kórsetkishlerin 10 minut dawaminda 1 minut araliginda ólshep ko'rildi.

JUWMAQ

Termopara datchiklarining individual qátesininni esaplaw ushin, tájiriybeler baslaniwinan aldin, eritilgan muz menen toldirilgan ápiwayi idisina batirilgan hár bir datchikning temperatura o'lchandi hám temperaturanin 0°C den iyiwi tájiriybeler dawaminda esapqa alindi. Sebebi xar bir etilgen qáte tájiriybe bizge naduris magliwmatlar usiniwi múmkin. Jumisti daslep termoparalar xaroratino 0 xolatiga keltirip aliw menen baslanadi. Keyininen elektrotentni elektrga ulab 10 minuta dawaminda xaroratini asirip baramiz, xar minutada metal (polat ) issiligi hám boyaw ústki tárepindegi issiliqti tekseremiz. Xar bir o'lchangan nátiyjeler jazip bariladi.

Alingan nátiyjeleri joqaridagi formulaga qoyip xar bir qalinliq ushin issiliq ótkezgishlik koeffisientini bilip alamiz.

PAYDALANILGAN ÁDEBIYATLAR (REFERENCES)

1. Boburjon Tolibjonovich Tojiboyev (2022). MODERN HEAT-INSULATING COATING. Scientific progress, 3 (2), 711-716.

2. Boburjon Tolibjonovich Tojiboyev (2021). HEAT RESISTANT FLUID INSULATING COAT. Scientific progress, 2 (7), 524-531.

3. Qo'chqarov, B. U., Tojiboyev, B. T., & Axtambayev, S. S. (2021). Experimental determination of the gas consumption sent to the device for wet dusting in the humid mode. Экономика и социум, (6-1), 226-229.

4. Маткаримов, Ш. А., Зияев, А. Т., Тожибоев, Б. Т., & Кучкаров, Б. У. (2020). ПОКРЫТИЕ ЗАДВИЖЕК И ЗАПОРНОЙ АРМАТУРЫ ТЕПЛОВЫХ СЕТЕЙ ЖИДКИМ ТЕПЛОИЗОЛЯЦИОННЫМ ПОКРЫТИЕМ. Universum: технические науки, (12-5 (81)).

5. Tojiboyev, B. T. (2020). EUPHEMISM AND GENDER: LINGUOCULTURAL EUPHEMISMS AMONG MALES AND FEMALES IN UZBEK AND ENGLISH LANGUAGE. INTERNATIONAL JOURNAL OF DISCOURSE ON INNOVATION, INTEGRATION AND EDUCATION, 1(5), 8-11.

6. Халилов, Ш. З., Тожибоев, Б. Т., & Кучкаров, Б. У. (2020). Причина скачков при трении. Журнал Технических исследований, 3(1).

7. Tojiboyev, B. T., & Mo, A. A. O. G. L. (2021). LIQUID COMPOSITION HEAT INSULATING COATS AND METHODS FOR DETERMINATION OF THEIR HEAT CONDUCTIVITY. Scientific progress, 2(6), 1628-1634.

8. Boburjon Tolibjonovich Tojiboyev (2021). HEAT RESISTANT FLUID INSULATING COAT. Scientific progress, 2 (7), 524-531.

9. Toshpo'latovich, Z. A., & Tolibjonovich, T. B. (2021). Calculation of Thermal State of Sleeves and Cylinder Covers. CENTRAL ASIAN JOURNAL OF THEORETICAL & APPLIED SCIENCES, 2(11), 229-236.

10. Tojiboyev, Bobur Tolibjonovich , & Yusupova, Nafisaxon Xursanaliyevna (2021). SUYUQ KOMPOZITSION ISSIQLIK IZOLYATSIYALOVCHI QOPLAMALARI VA ULARNING ISSIQLIK O'TKAZUVCHANLIK KOEFFISENTINI ANIQLASH USULLARI. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 1 (10), 517-526.

11. Akramova, N. M., & Dekhkonboy, N. O. (2019). Phraseological euphemisms in modern English. Проблемы современной науки и образования, (12-2), 110-112.

12. Tojiboyev, B. T. (2020). EUPHEMISM AND GENDER: LINGUOCULTURAL EUPHEMISMS AMONG MALES AND FEMALES IN UZBEK AND ENGLISH LANGUAGE. INTERNATIONAL JOURNAL OF DISCOURSE ON INNOVATION, INTEGRATION AND EDUCATION, 1(5), 8-11.

13. Dekhqonboy Nabirasi Omongul Makhamadsoli Qizi (2020). Euphemisms dedicated to the theme of animals in the English and Uzbek languages. Вестник науки и образования, (10-3 (88)), 49-51.

14. Kizi, D. N. O. M. (2021). Poetic use of euphemistic meaning and their sociolinguistics analysis. ACADEMICIA: AN INTERNATIONAL MULTIDISCIPLINARY RESEARCH JOURNAL, 77(2), 1124-1131.

15. Boburjon Tolibjonovich Tojiboyev (2021). DEVELOPMENT OF THERMAL INSULATION MATERIALS WITH LOW THERMAL CONDUCTIVITY ON THE BASIS OF LOCAL RAW MATERIALS. Scientific progress, 2 (8), 340-346.

16. Shuxrat Adhamovich Matkarimov, & Boburjon Tolibjonovich Tojiboyev (2021). APPLICATION OF HEAT STORAGE COAT FOR COMPLEX HEATING NETWORKS. Scientific progress, 2 (8), 494-499.

17. Boburjon Tolibjonovich Tojiboyev, & Gavxaroy Zaylobiddin Qizi Abdubannobova (2021). RECEPTION AND STORAGE OF THE GRAIN MIXTURE COMING AFTER THE HARVESTERS. Scientific progress, 2 (8), 513-520.

18. Gapparov Kodirjon, & Boburjon Tolibjonovich Tojiboyev (2021). RATIONAL USE OF HEAT AND THERMAL CONDUCTIVITY OF HEAT-INSULATING COATINGS. Scientific progress, 2 (8), 507-512.

19. Boburjon Tolibjonovich Tojiboyev (2021). THERMAL STATE OF ENGINE PARTS AND METHODS FOR ITS DETERMINATION. Scientific progress, 2 (8), 521-527.

20. Boburjon Tolibjonovich Tojiboyev, & Omongul Maxamadsoli Qizi Dexqonboy Nabirasi (2021). HEAT INSULATING LIQUID COATING. Scientific progress, 2 (8), 500-506.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.