Научная статья на тему 'ЎқИТУВЧИНИНГ МУОМАЛА МАДАНИЯТИ ХАқИДА'

ЎқИТУВЧИНИНГ МУОМАЛА МАДАНИЯТИ ХАқИДА Текст научной статьи по специальности «Биотехнологии в медицине»

CC BY
667
35
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ЎқИТУВЧИ / МУОМАЛА / ПЕДАГОГИК ЖАРАЁН / ЎқУВЧИ / ОТА-ОНА

Аннотация научной статьи по биотехнологиям в медицине, автор научной работы — Урмонова М.М., Хамидова С.О.

Мақолада ўқитувчининг педагогик жараён қатнашчилари билан муомаласи, ўзаро бир-бирларига бўлган шахсий муносабатлари хақида сўз юритилади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по биотехнологиям в медицине , автор научной работы — Урмонова М.М., Хамидова С.О.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ЎқИТУВЧИНИНГ МУОМАЛА МАДАНИЯТИ ХАқИДА»

ISSN 2223-4047

Вестник магистратуры. 2020. № 2-6 (101)

УДК 378

М.М. Урмонова, С. О. Хамидова УКИТУВЧИНИНГ МУОМАЛА МАДАНИЯТИ ХАСИДА

Мацолада уцитувчининг педагогик жараён цатнашчилари билан муомаласи, узаро бир-бирларига булган шахсий муносабатлари хацида суз юритилади.

Калит сузлар: уцитувчи, муомала, педагогик жараён, уцувчи, ота-она.

Узбекистан мактабларида таълим-тарбия ишлари, педагогик фаолиятнинг самарадорлиги, таъсирчанлиги, оила ва махаллада шаклланган ахлокий муносабатлараро муомала одобига боглик. Уцитувчи таълим - тарбия ишлари жараёнида укувчилар, касбдошлари, ота-оналар билан муомалада булади. Баркамол шахс сифатида шаклланаётган укувчилар, касбдошлари, ота-оналар Укитувчининг хар бир харакати, барча ишларини инсон сифатида кузатиб боради, хис этади, ахлокий жихатдан бахолайди, кабул килади ёки рад этади. Хуллас таълим -тарбия ишларининг натижаси, укитувчи фаолиятининг таъсирчанлиги педагогик жараёнда содир буладиган муомала одобига, педагогик жараён иштирокчиларининг ахлокий-рухий холати, кайфиятига богликдир.

Муомала одоби уз табиати, мохиятига кура ижтимоий ходисадир. Ижтимоий конуниятлар педагогик жараёндаги муомала одобида намоён булади. Педагогик одоб жамиятда кабул килинган маънавий, умуминсоний ва миллий ахлокий кадриятларга асосланади. Муомала одоби бевосита бахо берувчилик хусусиятига хам эга. Ахлокий бахо эса кишиларнинг хулкини, хатта-харакатларини назорат килади, тартибга солади. Муомала-муносабатлар киши уз хулки ва фаолиятида ахлокий принциплар, коидалар, талаблар, анъаналарга, урф-одатларга кай даражада амал килинаётганига караб бахоланади. Педагогик жараёнда содир буладиган муомала одобида укитувчининг ахлокий маданияти, тарбияланганлик даражаси акс этади. Укитувчининг педагогик касб эгаси сифатида узига, уз касбига, укувчиларга касбдошларига, ота-оналарга муомаласини белгиловчи асосий коидалар, талаблар мавжуд. Бу мезонлар жамият, давлат укитувчига таълим-тарбия ишларига нисбатан куяётган ахлокий талабларига педагагик фаолиятнинг ахлокий характери ва хусусиятларига асосланади.

Муомала одобининг тузилиши жуда мураккабдир. У педагогик фаолиятда субъект-объект муносабатлари шаклида ифодаланади. Субъект-объект муносабатлари укитувчи узининг профессионал бурчини бажараётганида укитувчилар, касбдошлари, ота-оналар, жамоат ташкилотларининг вакиллари билан укитувчи уртасидаги алокаларда вужудга келади. У узаро хурмат даражаси ишонч, талабчанлик, хайрихохлик, ташаббускорлик, узаро гамхурлик, хар бирларининг инсон сифатида кадр кимматини эъзозлаш кабиларда намоён булади. Улар укитувчининг педагогик фаолиятда бошкалар билан муомаласининг характерини бахолашга хизмат килади. Узаро таъсирлар укув ишида,турмушда,дам олиш пайтларида,оиладаги муомала-муносабатларнинг хусусиятларини аниклашга имкон беради.

Укитувчилик касб кишига маълум талабларни куяди, лекин укитувчи бу талабларни кандай бажараётгани бу талабларда хали акс этмайди. Укитувчининг педагогик жараён катнашчилари билан муомаласи бу кишиларнинг узаро бир-бирларига булган шахсий муносабатлари сифатида хам каралади, улар педагогик жаарён катнашчиларининг хатти-харакатларида, хулкида, иш шакли ва усулларида намоён булади. Улар уртасидаги узаро ахлокий бахолашлар хам мухим рол уйнайди.

Педагогик жараёнда укитувчи ахлокий муносабатларнинг субъекти хисобланади. У педагогик жаарённинг асосий кишиси-фигураси сифатида укувчилар, касбдошлар, ота-оналар билан муомалада булади. Педагогик муомала одоби тизимида укитувчи асосий фигурадир. Укувчилар, касбдошлари, муомала одоби тизимида ота-оналар, педагоглар жамоаси ва жамоат ташкилотларининг вакиллари укитувчи учун муомала-муносабатларнинг объекти хисобланади. Улар билан буладиган алокалар ёш авлодга таълим- тарбия бериш вазифаларини бажариш жараёнида содир булади. Бу муомала жараёнида иштирок этадиган кишилар бир бирларига нисбатан хайрихох, ижобий хиссиётда булишлари, бир -бирларининг фазилатларини узаро бахолашлари, кадрлашларини назарда тутади.

Педагогик муомала-муносабатлрда хиссиёт аралашгани учун уларнинг ахлокий ва рухий жихатларини бир-биридан ажратиш кийин булади. Шунинг учун хам бундай ходисалар хакида гапирганда, одатда педагогик жамоадаги ахлокий-рухий вазият тушунчаси ишлатилади.

Демак, укитувчининг муомала одоби-ю, алока киладиган одамлар, муассасалар билан уз профессионал вазифасини бажараётганда содир буладиган ахлокий муносабатлар мажмуидир. Бу ёндошув

© Урмонова М.М., Хамидова СО., 2020.

BecmnuK Maeucmpamypu. 2020. № 2-6 (101)

ISSN 2223-4047

acocuga negarorHK MyoMana ogoÖHHH maprnu paBHmga KyHHgaru rypyxnapra a^parum MyMKHH: yKHryBHH ÖunaH y^yBHHnap ypracugarH MyoMana; yKHryBHH 6unaH negarorHK ®aMoa ypracugarH MyoaMana, yKHryBHH ÖunaH ora-oHanap ypracugarH MyoMana, yKHryBHH 6unaH MaKTaö paxÖapnapu ypracugarH MyoMana.

MyoMana ogoöuga yKHryBHHHHHr axnoKHH ^aonuHTHHHHr eryKnHK gapa^acu, axnoKHH эxrнe®napн Ba axnoKHH MyHanumnapu, cy3H 6unaH HmHHHHr ÖupnuK gapa^acu, xynnac YKHryBHHHHHr $aon xaerHH Hy^raH Ha3apH HaMoeH Öynagu

negarorHK ^apaeHgaru ano^anap TH3HMuga y^HTyBHH 6unaH y^yBHH ypracugarH MyoMana-MyHocaÖarnap Karra ypuH эrannaнgн. By ^apaeHga 6ona hhcohhot acpnap gaBoMuga rynnaraH ÖunuMnapHH, axno^HH rapÖHHHH эranna6 onagu. YKHryBHH negarorHK ^apaeHga eraKHH Kumugup. yHra em aBnogHH y^urum Ba rapÖuanam Ba3H$acu MKnarunraH. fflyHHHr ynyH xaM yKHryBHHra, yHHHr axno^HH CH^arnapu, xyn^ura, y^yBHHnap ÖunaH MyoManacura HucÖaraH anoxuga MKcaK ranaÖnap KyHunagu

УРМОНОВА MyXAPPAM MÄXMY^OHOBHÄ, XÄMHffOBÄ CÄHEPÄ OmMMOHOBHÄ -y^Hrena o6^eo6pa3oBarenbHon mKonbi № 39 HopuHCKoro panoHa HaMaHraH, Уз6eкнcraн.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.