CC BY
65. Молотков А.И. Фразеологии в современном русском языке. / А.И. Молотков Высшая школа, М., 1999.- 254 с.
6. Потебня А.А. Развитие пословицы и поговорки в настоящее время. / А.А. Потебня Наука, М., 2007.265 с.
ЭТИМОЛОГИЧЕСКИЙ КОММЕНТАРИЙ ПОСЛОВИЦ И ПОГОВОРОК
В этой статье автор исследует изучения пословиц и погорок в современной школе. Автор статьи на основе обширного материала показывает развитие пословиц и поговорок в современном языкознании.
Надо отметить, что пословицы и поговорки наряду с другими видами народного творчества составлений самостоятельную область филологии-паремиологию занимающуюся разработкой проблем афористических жанров - пословиц, поговорок, афоризмов. Он пытался разработать теоретические вопросы паремиологии и паремиографии, изучая пословиц поговорки в трех аспектах - лингвистическом, логика -семиотическом и предметно-образном. Он исходил из того положения, что «....пословицы и поговорки при своей видимой простоте представляют собой весьма непростые образования.
Фразеологизм-идиома - застившее словосочетание, не переводимое на обычный язык по сумме лексем. В структурном отношении фразеологизм-одночленнаяпразема. В роли самостоятельным фразы он выступать не может. В этом коренное отличие фразеологизма от молвушки, которая выступает лишь в роли самостоятельной
Ключевые слова: пословица, погорок, образование, школа, изучение, русский язык.
ETYMOLOGICAL COMMENTARY ON PROVERBS AND SAYINGS
In this article, the author explores the study of proverbs and pogorka in the modern school. The author of the article, on the basis of extensive material, shows the development ofproverbs and sayings in modern linguistics.
It should be noted that proverbs and sayings, along with other types of folk art, are an independent field of philology - paremiology, which deals with the development of problems of aphoristic genres -proverbs, sayings, aphorisms. He tried to develop theoretical questions of paremiology and paremiography, studying proverbs and sayings in three aspects - linguistic, logic - semiotic and subject-figurative. He proceeded from the position that ".... The words and sayings, with their apparent simplicity, are very complicated formations.
Phraseologism-idiom is an obscured phrase that cannot be translated into ordinary language by the sum of lexemes. Structurally, the phraseological unit is a single-term prasema. He cannot act as an independent phrase. This is the fundamental difference between a phraseological unit and a gossip, which acts only as an independent
Keywords: proverb, pogorok, education, school, study, Russian
Сведение об авторе
Мирзоева Шамигул Идибековна - старший преподаватель общеуниверситетской кафедры русского языка Таджикского государственного университета имени С. Айни, Тел:. (+992) 902558591
About the author
Mirzoeva Shamigul Idibekovna - Lecturer tacher at the University-wide Department of the Russian Language of the Tajik State University named after S. Aini Tel: (+992) 902558591
ТДУ 372.8-681.3 (575.3) ИСТИФОДАИ ТЕХНОЛОГИЯИ МУОСИРИ ИГТИЛООТЙ-ИРТИБОТЙ ДАР РАВАНДИ ТАЪЛИМИ МУАССИСА^ОИ ТОМАКТАБЙ
Ёров А.Б.
Донишго^и давлатии омузгории Тоцикистон ба номи С. Айни
Технологияи муосири иттилоотй ва иртиботй дар таълим, мачмуи таълимию методй, воситахои техникй ва тачхизотие дар раванди таълим мебошад, ки ба воситаи он фаъолияти мутахассисони муассисахои таълимй (рохбарият, мураббияхо, мутахассисон), инчунин, раванди таълим (инкишоф, тахлил, танзим, ислохот) ба рох монда мешавад. Дар шароити имруза, муассисахои томактабй аз маводхои таълимию методй холй нестанд.
Бо кдрори Хукумати Чумдурии Точикистон "Барномаи давлатии рушди муатедоадои томактабй ва миёнаи умумии xycycï барои голдои 2020-2025" таодик гардид.Дар даврони Истикдолияти давлатй диккати аввалиндарача ба шдаи маориф равона карда шyдaacт, ки мутобики он заминаи моддй-тexиикй мустадкам ва маводдои тaълимй-мeтодй дар шакли элeктpонй тадричан баргардон карда шуда иcтодaacт.
Нишондоддои оморй таодик мeнaмоянд, ки кyдaкони cинни томактабй ба омузиши маводи нав бо истифода аз тexнологияи мyоcиp таваччуди зиёд зодир мeкyнaнд. Мардила ба мардила мувофики барномадои рушди таълиму тарбиявии томактабй ва компютepкyнонии мyaccиcaдои томактабй маводдои омузишии нав таълиф ва cai^ таълиму тарбия ниcбaтaн баланд бардошта шуда истодааст. Х,оло дар мyaccиcaдои томактабй намуддои гуногуни воштадои тexникй мавриди иcтифодa карор гирифтааст.
Компютер^ои х,амадон. Кудакони даврони мо xyшбaxттapин нacл мeбошaнд, зepо дар татиёри ондо тexнологиядои мyоcиp мeбошaд. Илмдои замони xyдpо бо тамоми нозукидояш ва бо иcтифодaи воштадои аёнй аз xyд намоянд. Азбажи тeлeфоидои мобилй, плaншeт ва компютep ба ч^ми кудак тaъcиpи нжбатан зиёд доранд, компютepдои "дамадон" вобаста ба имконият накши ондоро ичро карда мeтaвонaнд. Компютepдои дамадон барои гузаронидани мaшFyлиятдои таълимй дар муатедоадои томактабй иcтифодa карда мeшaвaд. Тарзи кори он ба тарики бозии компютepй ба род монда шудааст ва ба кудакон ниcбaтaн зарар камтар мepacонaд. Ин тачдизот барои кудакони аз шнни 3 то 6-шла пeшбинй карда шyдaacт. Ба воштаи он шиноxти дайвоноту растанидо, мудити атроф, xондaни cypyд, омузиши дарфдо ва тacaввypотдои аввалини мaтeмaтикй имконпазир мeбошaд. Ин тачдизот дар шакли омузишй ва caнчишй тешнидод карда мeшaвaд, маводдои омузишй ва caнчишй дар корт cоxтa шудааст. Х,ар як тачдизот то 120 корти рангаи омузиширо доро мeбошaд, ки дар 8 мавзуи омузишй чамъоварй карда шyдaacт. Гapчaндe, ин тачдизот дорой 15 мавзуи омузишй аст, аммо дар гуруддои точикй бaъзe аз кортдо фаъол шаганл,. Он кортдо ба забони pyCT ва aнглиcй пeшнидод карда шудаанд, ки xоcи гуруддои pycй ва англист мeбошaд. Созандагони он то дол барномаи омузишии онро бо забони точикй тадия ва гошнидод накардаанд. Онро мeтaвон дар мaшFyлиятдои омузиши забони pycй ва англист вaceъ иcтифодa намуд. Тачдизоти мазкур ба инкишофи xотиpa, фикрронии мантикй, acоcдои диcоб ва омодагй ба xониш мycоидaт намуда, дар гуруддои точикй истифода мeшaвaд.
Тахтаи электронй. Тaxтaи элeктpонй - экрани ceнcоpии ба компютep пaйвacтe мeбошaд, ки навор тарики пpоeктоp ба тaxтaи элeктpонй чило дода мeшaвaд. Барои нишон додани навор дар дачми калон ва кор дар тaxтaи yиивepcaлй мeбошaд. Кyдaконe, ки дар назди тaxтaи элeктpонии интepaктивй кор мeкyнaнд ва таълим мeгиpaнд, мувофики стнну cол гуногун мeбошaд. Мacaлaн, дар cинни томактабй дар дар тоат 15-30 дакика иcтифодa намудан кифоя мeбошaд. Иcтифодa кардани тaxтaи элeктpонй ниcбaт ба компютep, плaншeт, тeлeфони мобилй ба кудакон таъшри зиёд нaмepacонaд, зepо он бо мавчи элeктpонй кор нaмeкyиaд. Агарчи гузаронидани вакт дар назди тaxтaи элeктpонй окибати xapобиовap надорад, аммо гузаронидани машки чашм датмй шуморида мeшaвaд [9, 63]. Тaxтaи элeктpонй бо ycyлдои гуногун идора ва корфармой карда мeшaвaд. Мacaлaн, тaxтaдои ceнcоpй (ба воcитaи ангушт), оптикй, инфpacypx, yлтpacaдой ва тexиологияи элeктpомaгнитй. Тexиологияи сенсори дар тaxтaдои элeктpониe иcтифодa мeшaвaд, ки киcми болоии он аз ду кабат иборат мeбошaд.
Пaйвacтнaмой ба компютep ба восттаи нокили навъи USB, VGA ва HDMI амалй мeгapдaд. Пpоeктоppо ба барк пaйвacт карда, тaxтaи элeктpониpо бошад, ба компютep пайваст мeкyнeм ва cипac дар компюгер фитаро (диcкpо) мeгyзоpeм. Баъди гузоштани фита барномаи компютepиpо родандозй карда, онро мeкyшоeм ва тaxтaи элeктpониpо фаъол мecозeм. Амали дaмодaнгcозии тaxтaи элeктpонй бо компютep ва барномаи амалкунанда (калибровка) пeш аз OFOзи кор дар он ба шмон pacонидa мeшaвaд (pacми 1).
Рacми 1. Х,амодангсозии компютep бо пpоeктоp ва тaxтaи элeктpонй
Родандозй кардани тaxтaи элeктpонй бо роддои гуногун ичро карда мeшaвaд ва як тарзи онро мо дида мeбapоeм. Ба воcитaи acбоби чeнкyнй чои тaxтapо муайян намуда, дар чои муайяншуда бо acбоб cypоxидо мecозeм ва киcми болоии онро дар cai^ лозимй кайд мeкyнeм. Пояи пpоeктоp, ки дар дeвоp №c6 мeгapдaд, аз болои тaxтaи элeктpонй мaвкeъ мeгиpaд ва мacофaи миёни ондо на бояд аз 15-25 cм зиёд гардад. Х,ачми навори тaxтaи элeктpонй ва cифaти он аз наздик ва дур мав^ъг^рии пpоeктоp ба дeвоp вобаста мeбошaд. Дар шифти xонa нacб кардани пpоeктоp низ имконпазир буда, он бояд аз тaxтaи элeктpонй дар матофаи 2-3 мeтp дур чойгир бошад. Дар ин долат як мушкилй пeш мeояд, дар вакти дуруст намудани мacофa ва навор бояд пpоeктоp ба кор дароварда шуда, cифaти навор низ дуруст карда мeшaвaд. Сипac онро дар шифти макони он мустадкам кардан лозим мeояд. Дар ин долат машфаи имконпазир аз 160 cм то 240 cм мepacaд. Тaxтaи элeктpонй дар дeвоp бояд ба таври вepтикaлй ва рост мав^ъ гирад, чунки pacми нишондодашаванда дар тaxтa бояд дуруст ва caдeд намудор гардад. Дар долати дуруст №c6 накардани он xaтapи афтодан ва шикастани чузъи он аз миён мepaвaд. Баъди ба кор даровардани тaxтaи элeктpонй бояд пpоeктоp бо тaxтaи элeктpонй мувофик карда шавад. Барои ичрои ин амал барномаи мaxcyc вучуд дорад, ки онро амалй мeбояд кард. Чузъи дигари чудонашавандаи тaxтaи элeктpонй ин калами мaxcyc (cтиллyc), ки дар шакли нишондиданда мeбошaд, ба воштаи он биcёp амалдо амалй карда мeшaвaд. Тарзи нacби дамчояи пpоeктоp ва тaxтaи элeктpониpо А. Е. Ш^ман дар дастури мeтодиaш нишон додааст.
Миёни кабатдои тaxтaи элeктpонй xaбappacондои мaxcyc вучуд доранд, ки дар вакти pacиш ба кжми болоии он мaвкeи xyдpо ба чои рашда мeгyзapонaд. Дар доли имруз гунадои мyxтaлифи тaxтaи эгектронй мавриди истифода карор гирифтаанд, ки тexнологияи маъмултаринашон индо мeбошaнд:
-Намуди тexиологияи оптики дар тaxтaдои элeктpонй, имкони кор карданро бо дигаод тачдизот доро мeбошaд. Хaбappacоидои мaxcycи инфpacypx то pacидaн ба тaxтaи элeктpонй маълумотро ба компютep мepacонaнд.
-Тexнологияи ултрасадои бошад, кор дар тaxтaи элeктpониpо факат бо каламчаи мaxcyc (cтиллyc) имкон мeдидaд. Х,ангоми pacиш ба тaxтa, каламча caдои yлтpacaдоии инфpacypx мeдидaд, ки аз тарафдои чорчубаи тaxтaи элeктpонй ба кайд гирифта мeшaвaд.
-Тexнологияи электромагниты низ бо каламчаи мaxcyc идора карда мeшaвaд, ки xaбappacоидои он дар атрофдои чорчубаи тaxтaи эгектронй мaвкeъ дорад, ба компютep xaбappо мepacонaд. Тaxтaи элeктpонй бо xyд барномаи мaxcycи омузиширо доро мeбошaд, ки ба воcитaи он дам омузгор, мураббия ва xонaндaгон раванди таълимро ба род монанд. ^оидадои оддитарини истифодаи он чунин аст:
• истифодаи ранги баланди пpоeктоp, ки он ба пушти нафари коркунанда инъикоc мeшaвaд;
• истифода кардани дуруфи зард дар заминаи caфeд;
• дуруфи cиёд дар заминаи xокиcтapй;
• истифодаи яквактаи якчанд ранг дар дачми xyp,n^ дуруф;
• хангоми баромадан ба назди тахтаи электрони аз нури баланди проектор эмин гаштан хатмист;
• тахтаи электрони бояд бо кади кудакон дар девор насб карда шавад;
• кисми болоии тахтаи электрониро хамавакт дар холати тоза нигох доштан лозим;
• тахтаи электрони дар мавзеи намнок ва чангнок насб карда намешавад.
Афзорхои дигари истифодашаванда дар муассисахои таълимии томактаби ин сканнер ва
принтер мебошанд, ки раванди таълимро боз хам шавковар мегардонад. Кудакон расмхои дар тахтаи электрони тасвирнамудаи худро ба осони метавонанд дар принтер чоп намоянд ва онхоро ба хона бурда пешкаши волидайн намоянд. Ба воситаи сканнер низ баръакси чунин амалхоро ичро кардан имконпазир мебошад.
Барномаи тахтаи электрони содда ва фахмо барои хар нафари сохибмаълумот (маълумоти оли) мебошад. Дар кисми болоии равзана афзорхои вазифави (функсионали) чойгир мебошад, ки ба воситаи онхо хар гуна асбобхоро гузоштан ва ё ба кор бурдан мумкин аст. Ба мисли гузоштани чадвали электрони, шаклхои геометри, сабти навор, сабти мизи кори, кашидани расм, хисоб кардан ва гайраро имкон медихад.
Дар кисми чапи он равзанаи афзорхои ичрокунанда чойгиранд, ки бо истифодаи онхо хар гуна амалро ичро кардан мумкин аст, ба мисли калам, хаттозакунак, шунидани овоз, кучонидани объекти дар равзанабуда ва гузариш ба дигар сахифаро ичро мекунад. Яке хосиятхои он ки ичро кардани хар гуна амалхои арифметикй ва гузоштани шаклхои геометрй
мебошад, нишон додан мумкин аст. Аз равзанаи афзорхои ичрокунанда тугмаи — -ро зер мекунем ва хосиятхои он пайдо мегардад. Пас аз пайдо шудани тугмачахои лозима
% <* А АVI ^ ш
(3 в ш й 1
афзори (пиктограмма) мувофикро интихоб намуда, аз онхо якеро зер мекунем. Дар мисоли зерин афзори сиркул интихоб гардидааст, ки ба воситаи он давраи хачмаш муайян тасвир карда мешавад.
Х,ар мураббия метавонад дар рафти корхои таълиму тарбиявии худ аз методхои инфироди васеъ истифода намояд. Аз малака ва махорати педагог вобаста будани чи тавр истифода кардани технологияхои иттилоотй-иртиботй аст.
(Я) (Щ >| 1 1? № $
Кудакон метавонанд бо воситаи ин барнома ба осони харфхои алифбо, ракамхо, хар гуна шаклхои геометри, расмхои дилхохро тасвир намоянд ва ба ин восита усули кори тахтаи электрониро меомузанд ва малакаи истифодабариро пайдо мекунанд.
Баъди насби фита нишонаи барнома дар мизи кори намуддор мешавад. Нишонаи соячои онро ду маротиба зер кардани тугмаи чапи муш дохил шуда, ба барномаи асосии он ворид
мешавем. I
Яке аз коидахои дигари бехатари ин риоя намудани масофагири бо тахтаи электрони мебошад.
^адв. 1. Масос агири тахтаи электрони бахри саломатии кудакон
Масофаи проектор аз тахтаи электронй (м) Пахнии расми экран (м) Масофаи мизи якум аз тахтаи электрони (м)
4,0 1,2 2,4
3,5 1,0 2,1
3,0 0,9 1,8
2,5 0,75 1,5
2,0 0,6 1,2
Проектор. Тачхизоти оптикие мебошад, ки ба воситаи он наворхои хосияташон гуногунро дар хачми нисбатан калон дар ягон сатх нишон медихад. Он бо технологияи шуоъ (лазери) дар
сатди дамвор навордои гуногунро бо истифода аз шаклдои геометрй инъикос менамояд. Дар шароити имруза дар санъати киносозй аз проектордои муосир истифода мебаранд, ки ондоро 3D-проектордо меноманд. Х,ар як объекте, ки намоиш дода мешавад ва аз низоми намоишдидй истифода мекунад, дорои 3 элементи асосй мебошанд: манбаи равшанй, барандаи нигориш ва линза. Аввалин асбоби проексиониро дануз дар асри XVI ихтироъкори долландй Христиан Гюйгенс сохт ва дар дарсдои лексионии худ истифода мебурд. Бо инкишофи илму техника талабот ба ин асбоб зиёд гашт ва онро дар муассисадои тадсилотй васеъ истифода мекарданд. Дар асри XIX олими амрикой Томас Эдисон кинетоскопро сохт ва чои асбоби сохтаи Гюйгенсро танг кард. Дар охири солдои 80-уми асри гузашта ширкати Proxima проектордоеро сохт, ки бевосита бо компютер шаклдои дученакаро дар сатди дамвор намоиш медод. Баъди пайдо шудани технологиядои ракамй проектордои шакли нав руи кор омаданд ва аввалин бор ширкати Cannon проектордои 3D-истедсол намуд. Х,оло бошад, кариб дар тамоми муассисадои таълимиии кишвардои олам аз проектордо васеъ истифода мебаранд.
Технологияи блютуз (Bluetooth). Аввалин нишонадои пайдоиши технологияи "блютуз" дануз соли 1994 дар шадри Лундеи Шведсия пайдо шуда буд, ки онро ширкати Эриксон (Ericsson) сохта буд. Ин технология аввалин технологияи бесим ба дисоб рафта, то имруз нуфузи худро аз даст надодааст. Истифода кардани мавчдои радиой дар масофаи наздик (дар доираи мавчаш 2,4 гига дертез), ки даври он масофаи то 10 метрро ташкил медидад, дар як сония кобилияти гузаронидани 720 килобит маълумотро доро мебошад. Ин технология имкони интиколи маълумотдои аудиой, графикй, наворй, ракамй ва гайраро доро мебошад. Блютуз-технология дар тачдизотдои электронй, ба мисли телефондои мобилй, магнитофондо, гушмонакдо, мушаки компютер, идоракунандаи телевизион, кондитсионер ва гайрадо васеъ истифода мешавад. Х,оло стандартдои нави он мавриди истифода карор гирифтааст:
-стандарти 802.11 - соли пайдоиш 1990, суръати мубодилаи маълумот 1-2 Мбит/сония ва доираи мавч 2.4 Гдертз мебошад.
-стандарти 802.11а - мубодилаи маълумотдо бо суръати 54 Мбит/дар сония ва доираи мавчаш бошад, 5 Гдертез мебошад.
-стандарти 802.11b - ин стандарт бисёртар дар бинодои дохилй ба мисли хона ва коргод, ки онро бо дигар ибора wi-fi меноманд. Суръати интиколи маълумотдо 11 Мбит/сония буда доираи мавчаш 5-5,2 Гдертезро ташкил медидад.
-стандарти 802.16d - бо номи технологияи wi-max машдур мебошад ва мавчи он метавонад доираи як шадрро дар бар гирад.
Технологияи WI-FI. Технологияи мазкур соли 1998 мавриди истифодабарй карор гирифт, мавзеи татбики он шадри Канберраи Австралиё буда, он тагйироти навро дар технологиядои муосир ворид кард. Самти татбики васеаш на дар содаи таълим ва омузиш балки он аз чониби мудандиси ширкати ситорашиносии CSIRO (Commonwealth Scientific and Industrial Research Organisation) Ч,он Осаливен протоколи бесими мубодилаи маълумотдо сохта шуда мавриди истифода карор гирифт. Соли 2009 стандарти маъмули он бо номи IEEE 802.11n руи кор омад, ки доираи мавчаш аз 2,4 то 5 гигадертз ва суръати мубодилаи додадо то 150 Мбит/сония мерасид. Худи калимаи wi-fi аз ибораи англисии "Wireless Fidelity" гирифта шуда, маънояш "мубодаилаи бесими маълумотдои дарачаашон баланд" мебошад. Х,оло аз чунин каман дар кам истифода мебаранд ва Wi-Fi Alliance номи ширкати бузурги таъминкунандаи шабакаи Интернет мебошад. Ин технология метавонад якбора якчанд тачдизотро ба дамдигар муттадид намуда, ондоро бо Интернет таъмин созад.
Технологияи Wi-Fi ба таври инфиродиву умумй дар коргоддои давлативу хусусй ва муассисадои тадсилотй васеъ истифода гашта истодааст. Норасоии асосии он доираи мавчи он мебошад, ки дангоми кори муш клавиатураи компютер, технологияи "блютуз" ва печи микромавчй (аз калимаи русии "микроволновая печь") халал ворид шавад, зеро дамаи ин технологиядо дар як мавч фаъолият мекунанд.
Камера^ои назоратй. Дар замони рушди илму техника ва чадонишавй, тачдизотдои наворгирандаи назоратй дар далли бисёр масоили бадсталаб кумакрасон шуда метавонанд. Аввалин низоми назоратй дар Олмон соли 1942 аз чониби ширкати Siemens сохта шуд, ки он барои назорати давопаймодои тачрибавй родандозй гардида буд. Соли 1956 бошад, тамоми кучаву хиёбондои шадрдои калонтарини Олмон бо дастгоддои наворгиранда мучаддаз карда
шуданд. Штатхои муттахида низ аз технологияи назоратй соли 1949 истифода намуд, ки онро ширакати Vercion сохта пешкаши истифодабарандагон кард. Низоми назорати видеой аз чониби полис соли 1956 дар шахри Гамбурги Олмон истифода гардид, тибки он дар кучаву хиёбонхои шахр камерахои назоратй насб карда шуданд. Максад аз насби камерахои назоратй таъмин кардани бехатарии шахр ва харакат дар роххо иборат буд. То соли 1960 низом дар тамоми кишвар чорй гардид, хатто дар холати вайрон кардани коидаи рох аз чониби ронандагон, холати коидавайронкуниро расм мегирифт. Дар шахрхои калонтарини ШМА низ то солхои 70-уми асри гузашта бо максади таъмин намудани тартиботи дохилии шахрхо, дар кучахо камерахои назоратй насб карда шуданд. Солхои 90-ум дар калонтарин шахрхои Аврупои гарбй камерахои назоратй бо максади таъмин намудани тартиботи дохилй насб карда шуданд. Холо бошад на танхо дар кучаву коргоххо, балки дар муассисахои таълимй низ камерахои назоратй насб карда шуда истодаанд. Бо рохандозй гаштани низоми назорати электронй, кори рохбарият ва дигар ходимон осон мегардад.
Телефонной мобилй. Гарчанде, телефонхои мобилй таърихи якасра доранд, аммо то хол тачхизоти наве сохта нашудааст, ки таъсири манфии онх,оро ба чисми инсон кам карда бошад. Принсипи аввалини фаъолияти алокаи мобилй соли 1947 аз чониби озмоишгохи Bell пешниход карда шуда буд. Накши олими шуравй дар сохтани тачхизоти мобилй бузург мебошад, Л.И. Куприянович якчанд намунахои онро сохта ба истифода супорид. Аммо аввалин тачхизоти мобилии кисагй, ки хачми хурд дошт, аз чониби корманди ширкати Motorolla Мартин Купер сохта шуд. Технологияхои нав ба нав дар сохаи алокаи мобилй сохта шуданд, ки мавчи онхо ба бадани инсон таъсири худро мерасониданд. Дахаи охири асри гузашта мархилаи инкишофи технологияхои иттилоотй ба шумор меравад, зеро дар он муддат шабакаи Интернет арзи вучуд кард ва телефонхои хушманд пайдо шуданд. Телефонхои хушманд аз оддй бо системаи амалиётии инкишофёфтааш фарк мекунад. Тахкикотхои чандинсола собит сохтааст, ки таъсири мавчхои электромагнитии тачхизотхои мобилй ба чисми инсон бевоситаи таъсиррасон аст, вале одамон аз истифодаи он даст намекашанд. Ташкилоти умумичахонии тандурустй баъди 5 соли тахкикот 31 майи соли 2011 ба таври расмй эълон намуд, ки аз таъсири мавчи телефонхои мобилй инсон ба бемории саратони майнаи сар дучор мегардад. Телефонхои мобилй дар чахон 6,9 миллиард муштарй дорад, ки шумораи зиёди онхоро наврасон ва чавонон ташкил медихад. Азбаски телефони мобилй афканишоти электромагнитй дорад ва ба бадани инсон наздик аст, эхтимолияти расонидани зарар низ зиёд мебошад. Бо вучуди таъсироти манфии он одамон аз истифодаи технологияхои электромагнитии мобилй даст намекашанд. Гарчанде, соли 2009 аз таркиши телефони мобилии IPhone навчавоне осеб дид, августи соли 2010 дар Хиндустон чунин холат ба амал омад, ки дар натича чавоне аз таркиши телефони мобилии Nokia осеб гирифт. Хамсони чунин холат соли 2016 дар Фаронса ба кайд гирифта шуд, ки аз таъсири телефони мобилии Samsung кудаке осеб дид. Хамаи ин ходасахо моро водор месозанд, ки хангоми интихоби тачхизотхои электронй эхтиёткор бошем ва кудаконро аз он дар масофа нигох дорем.
Сомонанои интернетй. Сомонаи интернетй усули муосири муаррифии ин ё он муассиса дар шабакаи Интернет мебошад. Зеро дар замони рушди технологияхои муосири иттилоотй одамон аз шабакаи Интернет васеъ истифода мекунанд. На танхо корхонахои тичоратй аз ин усул ба таври фаъол истифода мебаранд, инчунин муассисахои давлатй низ дорои сомонахои интернетй хастанд. Хануз солхои 90-уми асри гузашта дар Штатхои муттахидаи Амрико технологияи сомонасозй рушд намуда буд. Худи калимаи сомона мафхуми англисии "site" буда, маънояш "чой" мебошад. Сомона дар шабакаи Интернет сурогаи ягонаро доро мебошад, ки онро сурогаи доменй меноманд. Сурогаи доменй шакли мувофики инъикоси сурогаи сомона дар Интернет мебошад. Якумин сомонаи интернетй 20-уми декабри соли 1990 аз чониби Тим Бернерс Ли сохта шудааст. Дар он вакт дар сомонахои интернетй иттилоотхои матнй ва расмхо намоиш дода мешуданд. Бо гузашти вакт шакл ва дизайни сомонахо низ ба эътидол даромаданд ва диккатчалбкунанда шудан гирифтанд. Сомонахои интернетй дар шаклхои гуногун пешниходи истифодабарандагон карда шудааст, ки машхуртаринашон инх,о мебошанд:
■ Сомонадои корпоративй
■ Сомонаи таълимотй
■ Сомонадои чустучуй
■ Сомонадои хизматрасонй
■ Манбадои абрй
■ Видеохостдо (мисли сомонаи Youtube)
■ Хизматрасонии почтавй
■ Тахтаи эълондо
■ Шабакадои ичтимой ва гайрадо.
Сомонадои интернетй аз руи самти фаъолияташон дар содадои гуногун мавриди истифода карор мегиранд. Дар шабакаи Интернет сомонадои интернетие ба кайд гирифта шудаанд, ки дар он ба таври мустаким муштариён метавонанд ба бозидои омузишии компютерй машгул шаванд. Барномаи омузишй барои инкишофи тасаввуротдои аввалини математикй ба донистани дисоб, мустадкамкунии дониш дар бораи бузургидои математикй, шиносой бо шаклдои геометрй ва дарч кардани мудити атроф, тасвир намудани дар гуна шаклдо ва бозидои зеднии компютерй нигаронида шудааст.
Расми 2. Машгулиятдои рушди зедни кудакон
Машдуртарини гоядои рушди шахсияти кудакон дамчун фард дар далли муаммодои ба таври электронй далшаванда, бозидои мантикии компютерй, тачдизот, шаклу тасовир ва гайрадо ба шумор меравад.
Барои ба род мондани раванди таълиму тарбия аз барномадои таълимии мувофики синну сол дар муассисаи томактабй ва интихоби барномаи компютерии таълимй мадсуб ёфта, насб намудани он ба компютер мудим мебошад. Ба тасдики гуфтадои боло барномаи омузишии рассомй, дисобу китоб, дарфдои алифбо ва гайрадо мувофик мебошад (нигаред ба расми 2).
Чомеаи имрузаи Чумдурии Точикистон давраи мудими тагйирёбии ичтимоию иктисодй, сиёсй ва маданиро аз сар мегузаронад. Тагйиротдои вокеан мудимро зинаи аввали тадсилот -таълим ва тарбияи томактабй дар мадди назар гирифтааст, ки мазмуну мудтавои он ба эдёи маънавиёт, ташаккули фарданги миллй, баланд бардоштани сатди маърифати техникии кормандони сода ва накши созандагии маориф дар чомеаро фаро гирифтааст.
АДАБИЁТ
1. Барномаи давлатии амалй намудани технологиядои иттилоотй - коммуникатсионй дар муассисадои таълимии умумии Чумдурии Точикистон барои солдои 2018-2022.
2. Барномаи давлатии компютеркунонии сохаи маориф Душанбе, 2008. - 24 с.
3. Барномаи тарбия, таълим ва инкишофи кудакони синни томактабй "Рангинкамон" - Иматова Л., Мачидова Б., Девоншоева Т. - Душанбе, 2013.
4. Вазорати маориф ва илми Ч,умдурии Точикистон. https://www.maorif.tj/asosi/strategiya-va-barnomao/Барномаи давлатии рушди тарбияи томактабй дар Чумдурии Точикистон барои солдои 2020-2025
5. Моторин В. "Воспитательные возможности компьютерных игр". Дошкольное воспитание, 2000г., № 11.
6. Вераксы Н.Е., Комарова Т.С., Васильева М.А. Примерная общеобразовательная программа дошкольного образования "От рождения до школы". Мозаика-Синтез М:, 2014.
7. Новейший самоучитель по работе в Интернете // Под ред. Симоновича С. - М.: Десс, 2000. -228с
8. Академияи тадсилоти Точикистон \ инкишофи кудак http://www.aot.tj/ru/index/index/pageId/345/
9. Пешкова В.Е. Педагогика. Часть 5. Педагогические технологии в начальном образовании. Учебное пособие. Майкоп, 2010. - 288с.
10. Сомонаи интернетии https://Wikipedia.org/
ИСПОЛЬЗОВАНИЕ СОВРЕМЕННЫХ ИНФОРМАЦИОННО-КОММУНИКАЦИОННЫХ ТЕХНОЛОГИЙ В ОБРАЗОВАТЕЛЬНОМ ПРОЦЕССЕ ДОШКОЛЬНЫХ ОБРАЗОВАТЕЛЬНЫХ УЧРЕЖДЕНИЙ
В данной статье рассматриваются педагогические основы использования информационно-коммуникационных технологий в дошкольных учреждениях и типы используемых учебных материалов в працессе образования. Кроме того, автор написал свою статью на основе исследовательских источников и изучил ее очень хорошо и точно. Следует отметить, что эта тема является одной из самых важных и разносторонних тем в педагогической науке, которая дополняет существующие исследования в данном направлении. Автор статьи рассматривает воспитателя дошкольных учреждений как авторитетного человека в техническом воспитании детей. Соблюдение правил безопасности в дошкольных учреждениях сильно зависит от воспитателя. Это способствует правильному использованию детьми информационных технологий. В статье освещены вопросы информационно-коммуникационных материалов обучения для детей старшего дошкольного возраста. Электронная доска играет центральную роль в использовании информационных и коммуникационных технологий в дошкольной жизни детей. Его использование в образовательном процессе признано международным сообществом.
Ключевые слова: материалы, педагогика, технология, информация, образование, виды, дошкольники, психология, автор, исследование, тема, система образования, наука, дошкольное учреждение, современность, труд, отношение, метод, ресурсы, образование.
USE OF MODERN INFORMATION AND COMMUNICATION TECHNOLOGIES IN THE EDUCATIONAL PROCESS OF PRESCHOOL EDUCATION INSTITUTIONS
This article discusses the pedagogical foundations of the use of information and communication technologies in preschool institutions and the types of teaching materials used in the process of education. In addition, the author wrote his article based on research sources and studied it very well and accurately. It should be noted that this topic is one of the most important and versatile topics in pedagogical science, which complements existing research in this direction. The author of the article considers the teacher of preschool institutions as an authoritative person in the technical education of children. Compliance with safety rules in preschool institutions is highly dependent on the preschool teacher. This contributes to the correct use of information technology by children. The article highlights the issues of information and communication teaching materials for older preschool children. The electronic board plays аn important role in the use of information and communication technologies in the preschool life of children. Its use in the educational process is recognized by the international community.
Keywords: materials, pedagogy, technology, information, education, types, preschoolers, psychology, author, research, topic, education system, science, preschool institution, modernity, attitude, method, resources, education, etc.
Сведения об авторе:
Ёров А.Б. - аспирант кафедры общей педагогики Таджикский государственный университет имени Садриддина Айни, тел: +992 918120314, E-mail: yorov. akmal@mail. ru
About the author:
Yorov A.B. - graduate student of the common pedagogy departure, Tajik state pedagogical university named after S. Ayni, tel: +992 918-12-03-14, E-mail: yorov.akmal@mail.ru
УДК:78:79(091)(575.3) «ЗЕБО» ВА АНЪАНАИ МЕРОСБАРЙ ДАР РАЦСИ ТОЧЦК
Файзалиева С.А.
Институти таърих ва археология ба номи А. Цомй
Ракс - аз анвои хунархои намоишии бостонй ва падидаи нодири бадеию эстетикй дар таърихи тамаддуни точикон буда ва чойгохи хос дорад. Дар осори фарханги моддй ва маънавии точик аз мавчудияту вижагии хоси ин анвои хунари намоишй- бадей гузоришу тасвирии басе рангомез ба назар мерасанд.
Дар нигорахои руидеворй ва сарчашмахои таърихию бадей, тавсирй минётур) ракс ба сифати офаридаю нодиракории зебоипарастии инсон, яке аз пояи андешаи тасвиргарии у тавассути харакати мавзуни падидоянда ба риштаи тасвир шудаанд. Дар тавсирхои руидеворй, хунари китоборой, ороиши толору кушкхо,колохо, махсусан тоблухои коху
