CC BY
15
I
BADANIA I ROZWÖJ
dr inz. Jerzy Obolewicza)*
a Politechnika Bialostocka / Bialystok University of Technology * Autor korespondencyjny / Corresponding author: [email protected]
Wykorzystanie analizy wielokryterialnej do diagnozy stanu bezpieczenstwa pracy i ochrony zdrowia na budowie
The Use of Multi-Criteria Analysis for the Diagnosis of the State of Work Safety and Health Protection at Construction Sites
Использование многокритериального анализа для диагностики безопасности труда и охраны здоровья на строительной площадке
ABSTRAKT
Cel: Bezpieczenstwo i ochrona zdrowia na budowie (BIOZ) zalezq od wielu czynniköw. Sq one zröznicowane i cz^sto trudne do ustalenia, gdyz rözniq si§ w zaleznosci od zastosowanych technologii, a takze organizacji i metod prowadzenia prac budowlanych. Celem artykutu jest przyblizenie czytelnikom zasad stosowania analizy wielokryterialnej w budownictwie na przyktadzie metody DEMATEL przeznaczonej do diagnozy stanu bezpieczenstwa pracy i ochrony zdrowia.
Projekt i metody: Artykut zostat opracowany w oparciu o literature naukowq oraz posiadanq wiedze i wyniki badan wtasnych autora. Do okreslenia bez-posrednich zaleznosci pomi^dzy czynnikami majqcymi wptyw na bezpieczenstwo i ochrony zdrowia w uj^ciu przyczynowo-skutkowym wykorzystano wyniki badan ankietowych przeprowadzonych wsröd kierownictwa budöw w ramach projektu badawczego Narodowego Centrum Nauki nr N N115 347038 (2010-2013) pt. „Identyfikacja stanu bezpieczenstwa i ochrony zdrowia w polskich przedsi^biorstwach budowlanych po wejsciu do UE i zaprojektowanie modelu zarzqdzania bioz spetniajqcego europejskie kryteria jakosciowe, ochrony srodowiska, ergonomii i ochrony pracy". Na ich podstawie zastosowano metody DEMATEL.
Wyniki: Istnieje wiele sposoböw identyfikacji czynniköw wptywajqcych na poziom bezpieczenstwa i ochrony zdrowia. W artykule zaproponowano wykorzystanie metody DEMATEL, ktöra znalazta zastosowanie w rozwiqzywaniu ztozonych zagadnien, w tym takze w budownictwie. Wykorzystanie metody DEMATEL do identyfikacji czynniköw majqcych wptyw na poziom bezpieczenstwa i ochrony zdrowia na budowie na szczeblu kierownictwa budowy i ustalenie zaleznosci przyczynowo-skutkowych pozwolity na utworzenie mapy znaczenia (relacji), na podstawie ktörej mozna byto stwierdzic, ktöre z analizowanych czynniköw byty dominujqce i wymagaty szczegölnej uwagi w dalszym post^powaniu.
Wnioski: Podczas realizacji procesu budowlanego wyst^pujq röznorodne czynniki mogqce stanowic zagrozenie dla zdrowia, a nawet zycia pracowniköw
budowy. W zwiqzku z tym czynniki te nalezy identyfikowac, na przyktad za pomocq badan ankietowych lub poprzez wykorzystanie wiedzy pozyskanej od
ekspertöw. W dalszej kolejnosci nalezy stosowac metody badan operacyjnych, ktöre dzi^ki uzytym modelom matematycznym oraz ustalonym kryteriom,
pozwalajq oceniac mozliwe decyzje oraz poszukiwac decyzji optymalnej.
Stowa kluczowe: budownictwo, bezpieczenstwo i ochrona zdrowia, analiza wielokryterialna
Typ artykutu: oryginalny artykut naukowy
Przyj^ty: 21.11.2016; Zrecenzowany: 24.05.2017; Opublikowany: 30.06.2017;
ProszQ cytowac: BiTP Vol. 46 Issue 2, 2017, pp. 28-40, doi: 10.12845/bitp.46.2.2017.2;
Artykut udostQpniany na licencji CC BY-NC-SA 4.0 (https://creativec0mm0ns.0rg/licenses/by-nc-sa/4.0/).
ABSTRACT
Objective: Work safety and health protection at construction sites (WSHP) depends on many factors. They are varied and difficult to identify, as they vary between the applied technologies, and the organisation and methods of work.. This paper aims to familiarise the readers with the rules of applying multi-criteria analysis in construction as exemplified by the DEMATEL method, which is designed to diagnose the state of work safety and health protection.
Design and Methods: This paper is based on research literature and the author's own knowledge and research findings. In order to determine the direct relationships between the factors affecting work safety and health protection in terms of cause and effect, the paper uses the results of National Science Centre research project, N N115 347038 (2010-2013), involving a survey conducted among construction managers, on "The identification of the state of work safety and health protection within Poland's construction industry following entry into the EU and the design of an WSHP management model meeting the European qualitative, environmental, ergonomics and labour protection criteria". They served as the basis for the use of the DEMATEL method. Results: There are many ways to identify factors that affect the level of work safety and health protection. The paper proposes the use of the DEMATEL method, employed extensively for solving complex problems, including in the construction industry. The use of the DEMATEL method to identify factors affecting the level of work safety and health protection at construction sites and to determine the causal relationship has made it possible to create a map of significance (relations) that can be used to determine which factors were dominant and required special focus when performing further action. Conclusions: Many factors occur during the construction process which may pose a threat to the health and even life of the construction workers. These can be identified, for instance, by questionnaire surveys or expert knowledge. This should be followed by operational research methods, which, via set criteria and applied mathematical models, enable the evaluation of decisions so as to ascertain the optimum decision. Keywords: construction site, work safety and health protection, multi-criteria analysis Type of article: original scientific article
Received: 21.11.2016; Reviewed: 24.05.2017; Published: 30.06.2017;
Please cite as: BiTP Vol. 46 Issue 2, 2017, pp. 28-40, doi: 10.12845/bitp.46.2.2017.2;
This is an open access article under the CC BY-NC-SA 4.0 license (https://creativec0mm0ns.0rg/licenses/by-nc-sa/4.0/).
АННОТАЦИЯ
Цель: Безопасность и зашита здоровья на строительной площадке (BIOZ) зависят от многих факторов. Эти факторы разнообразны и часто сложны для определения, так как они зависят, кроме всего прочего, от используемой технологии, организации и методов проведения строительных работ. Целью статьи является ознакомление читателей с принципами применения методов многокритериального анализа в строительстве на примере метода DEMATEL, предназначенного для определения состояния безопасности труда и охраны здоровья. Проект и методы: Статья написана на основе научной литературы, а также знаний и результатов собственных исследований автора. Для определения прямой связи между факторами, имеющими причинно-следственную связь и влияющими на безопасность и охрану здоровья, были использованы результаты опроса, проведенного среди руководителей строительных плошадок в рамках научно-исследовательского проекта Национального центра науки № N N1 15 347038 (201 0-2013) под названием „Идентификация состояния безопасности труда и охраны здоровья в польских строительных компаниях после входа в ЕС, а также проектировка модели управления Ь^, соответствующей европейским критериям качества по защите окружающей среды, эргономики и охране труда". На их основе использовался метод DEMATEL.
Результаты: Существует много способов определения факторов, влияющих на уровень безопасности и охраны здоровья. В статье предлагается использование метода DEMATEL, который неоднократно использовался для устранения сложных вопросов, в том числе и в строительной отрасли. Применение DEMATEL с целью определения факторов, влияющих на уровень безопасности и охраны здоровья на строительных площадках на уровне управляющих строительством и установление причинно-следственных связей, помогло создать смысловую карту (карту связей), на основе которой можно было определить, какие из анализируемых факторов были доминирующие и требовали особого внимания в дальнейших этапах работы.
Выводы: Во время реализации строительного процесса присутствуют разные факторы, которые могут представлять опасность для здоровья и даже для жизни рабочих. Именно поэтому их необходимо определять, например, посредством опросов или пользоваться знаниями экспертов. На следующих стадиях необходимо использовать методы оперативных исследований. Они позволяют оценить решения на основе установленных критериев с помощью математических моделей и найти оптимальное решение. Ключевые слова: строительство, безопасность и охрана здоровья, многокритериальный анализ Вид статьи: оригинальная научная статья
Принята: 21.11.2016; Рецензирована: 24.05.2017; Опубликована: 30.06.2017;
Просим ссылаться на статью следующим образом: BiTP Vol. 46 Issue 2, 2017, pp. 28-40, doi: 10.12845/bitp.46.2.2017.2; Настоящая статья находится в открытом доступе и распространяется в соответствии с лицензией CC BY-NC-SA 4.0 (https://creativecommons.Org/licenses/by-nc-sa/4.0/).
Wprowadzenie
Do potowy lat 90. bezpieczenstwo pracy w budownictwie ko-jarzono przede wszystkim z technik^, stanem wyposazenia i po-ziomem dostosowania warunków pracy do mozliwosci cztowie-ka. Najcz?sciej pracodawcy podejmowali w tej kwestii wyt^cznie dziatania niezb?dne do spetnienia wymagan obowi^zuj^cych przepisów prawnych - tzw. warunków bezpieczenstwa i higie-ny pracy (popularne BHP). Podejscie to zmienito si? po wejsciu Polski do Unii Europejskiej, wraz z dostosowywaniem polskiego prawa w dziedzinie BHP do prawa unijnego.
Obecnie zagadnienia bezpieczenstwa i ochrony zdrowia w sposób kompleksowy reguj dyrektywy UE, które okresj zadania pracodawców i pracowników oraz sposób ich realiza-cji [1]. Zapisy tej dyrektywy zostaty wprowadzone do polskiego systemu prawnego [2-5].
Ustawa Prawo budowlane [6] normuje dziatalnosc budow-lan^ w obszarze projektowania, budowy, utrzymania i rozbiórki obiektów budowlanych oraz okresla zasady dziatania organów administracji publicznej w tych dziedzinach. Kazdy obiekt budow-lany powstaje w procesie inwestycyjnym, który jest ci^giem sko-ordynowanych czynnosci o charakterze technicznym, prawnym, technologicznym, organizacyjnym, finansowym, obejmuj^cym przygotowanie, realizacj? i eksploatacj? planowanej inwestycji budowlanej w bezpieczny sposób, w okreslonym czasie i przy ograniczonych zasobach finansowych. Wszyscy uczestnicy pro-cesu inwestycyjnego odpowiadaj^ za bezpieczenstwo i ochron? zdrowia, kazdy we wtasnym, okreslonym prawnie zakresie.
Wspótczesnie bezpieczenstwo i ochrona zdrowia to jedno z zasadniczych zagadnien nurtuj^cych budownictwo, które wy-maga systematycznych dziatan obejmuj^cych identyfikacj? za-grozen zdrowia i zycia pracowników budowlanych podczas wy-konywania robót na budowie. Jest to szczególnie wazne, ponie-waz wtasnie na budowie do wypadków dochodzi najcz?sciej [7].
Do diagnozy stanu bezpieczenstwa pracy i ochrony zdrowia (BIOZ) na etapie realizacji inwestycji (na budowie) wykorzysta-no metod? DEMATEL. Metoda ta zostata opracowana przez E. Fonela i A. Gabusa w latach 70. XX wieku w Szwajcarii. Byta zastosowana do rozwi^zywania ztozonych zagadnien, w tym zwi^zków przyczynowo-skutkowych. W obecnych czasach stosuje si? j^ takze w budowlanym procesie inwestycyjnym [8] na etapie projektowania [9], realizacji i eksploatacji obiektów budowlanych [10].
Analiza zaleznoéci pomi^dzy czynnikami wplywajgcymi na stan bezpieczenstwa i ochrony zdrowia na poziomie kierownictwa budowy
Procedura zastosowania metody DEMATEL obejmuje kilka etapów. W literaturze tematu mozna odnalezc je w publikacjach krajowych oraz zagranicznych. Wykorzystuj^c przegl^d opra-cowany przez M. Dytczaka [10], sporz^dzono algorytm ztozony z pi?ciu faz:
— identyfikacja czynników maj^cych wptyw na poziom bezpieczenstwa i ochrony zdrowia budowy,
Background
Until mid-1990s, construction work safety was mostly associated with technology, equipment and the level of adjusting working conditions to suit workers' capabilities. Most employers, however, limited themselves to measures essential for meeting the applicable legal regulations, the so-called occupational safety and health rules (OSH). This approach changed after Poland's accession to the European Union, and as a result of adjusting Polish OSH law to EU law.
Currently, the issues of safety and health are specified in detail in EU directives specifying the responsibilities of employers and employees and the manner of fulfilling them [1]. The provisions of this directive have been introduced to the Polish legal system [2-5].
The Construction Law Act [6] regulates construction activities in the field of design, construction, maintenance and demolition of construction facilities, and it specifies the rules of operation of public administration bodies in these areas. Each construction facility is created based on a project which involves a series of coordinated technical, legal, technological, organisational and financial operations. These include the preparation, implementation and use of the planned construction project in a safe manner, in a specified time window and with limited financial resources. All the participants in the project implementation process are responsible for safety and health protection, each to its own extent specified by law.
Today, safety and health protection is one of the key issues in construction, requiring systematic action, including the identification of threats to the health and life of construction workers on site. This is particularly essential as accidents still occur most frequently at construction sites [7].
For diagnosing the state of work safety and health protection (WSHP) at the project implementation stage (at construction sites), the DEMATEL method was used. The method was developed in the 1970s, in Switzerland, by E. Fonel and A. Gabus, for gaining solutions to complex issues, including cause-and-effect relationships. Nowadays, it is also used in construction projects [8] at the construction facility design [9], implementation and use [10] stages.
The analysis of correlations between factors impacting on the state of safety and health at the construction site management level
The procedure for applying the DEMATEL method consists of several stages, discussed in Polish and foreign publications on the issue. Based on the review prepared by M. Dytczak [10], an algorithm consisting of five stages was developed:
— identifying factors with an impact on the level of safety and health at construction sites,
— okreslenie bezposrednich zaleznosci pomiçdzy czynnikami,
— okreslenie bezposrednich i posrednich zaleznosci w formule matematycznej,
— okreslenie znaczenia i relacji pomiçdzy czynnikami,
— budowa mapy charakteru wybranych czynników w formie dwuwymiarowej przestrzeni znaczeniowo-relacyjnej.
Schemat procedury przedstawiono na rycinie 1.
— determining direct correlations between these factors,
— expressing direct and indirect correlations in a mathematical formula,
— determining the significance and relations between the factors,
— creating a map presenting the nature of selected factors in the form of two-dimensional significance and relations space.
The flowchart for the procedure is presented on Figure 1.
Rycina 1. Schemat procedury przebiegu analizy zaleznosci pomiçdzy czynnikami wptywaj^cymi na stan bezpieczenstwa i ochrony zdrowia na poziomie kierownictwa budowy
Figure 1. The flowchart for the analysis procedure of correlations between factors impacting on the state of safety and health at the construction site
management level
Zródto: Opracowanie wtasne.
Source: Own elaboration.
Identyfikacja czynników majqcych wptyw na poziom bezpieczenstwa i ochrony zdrowia na budowie
Identifying factors with an impact on the level of safety and health at construction sites
Algorytm procedury zastosowania metody DEMATEL rozpoczyna identyfikacja czynników maj^cych wptyw na poziom bezpieczenstwa i ochrony zdrowia (BIOZ). Czynniki te okreslono na podstawie wyników badan projektu badawczego nr N N115 347038, 2010-2013 [11].
The algorithm for the procedure of applying the DEMATEL method starts with the identification of factors influencing the level of work safety and health protection (WSHP). The factors were specified on the basis of the results of research project No. N N115 347038, 2010-2013 [11].
Projekt ten obejmowat grupç 350 pracowników budow-lanych. Wsród respondentów 300-osobow^ grupç badawcz^ stanowili robotnicy budowlani, a 50-osobow^ cztonkowie kie-rownictwa budów. W ramach projektu badawczego opracowano kwestionariusz ankietowy dla cztonków kierownictwa budowy, który obejmowat zagadnienia zwi^zane ze zrozumieniem po-lityki BIOZ ustanowionej przez kierownictwo przedsiçbiorstw, zrozumieniem celu ogólnego i zobowi^zan z niego wynikaj^cych dla kierownictwa budów i innych dziatów przedsiçbiorstwa oraz zagadnienia zwi^zane z okresleniem i realizaj celów szcze-gótowych dotycz^cych ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy na budowach, szkolenia pracowników budowlanych i od-powiedzialnosci za poszczególne dziatania. Badania przeprowa-dzono wsród 50 przedstawicieli scistego kierownictwa budów. Zestawienie zagadnien badawczych przedstawiono w tabeli 1. Dla poszczególnych zagadnien ankietowani przedstawiciele kierownictwa budów (kierownicy budów, kierownicy robót, in-zynierowie budów) przypisywali wartosci od 1 do 10 punktów wedtug nastçpuj^cych zatozen: 1 - wystçpuje sporadycznie, 5 - czçsto wystçpuje, 10 - zawsze wystçpuje. Zagadnieniom przypisano równiez wagç znaczeniow^, gdzie wartosc 1 ozna-czata niewielkie znaczenie (mato istotne) danego zagadnienia, natomiast 4 oznaczata istotne znaczenie dla bezpieczenstwa i ochrony zdrowia. Wagi mogty siç powtarzac.
Tabela 1. Zestawienie zagadnien ankietowych opracowanych dla kierownictwa budów Table 1. Summary of survey questions developed for the management of construction projects
Lp. / No. Czynniki decydujqce o poziomie bezpieczenstwa i ochrony zdrowia (BIOZ) na poziomie kierownictwa budowy / Factors determining the level of work safety and health protection (WSHP) at the construction site management level Symbol
1. Widoczne zaangazowanie kierownictwa budowy w problematykç BIOZ / Noticeable involvement of construction site management in WSHP issues A1
2. Jasno okreélone i mierzalne cele ogolne i szczegotowe dla budowy w obszarze BIOZ / Clearly defined and measurable general and specific construction project objectives in the field of WSHP A2
3. Opracowane plany osiqgania celow BIOZ na budowie, ktore zawieraty zadania, terminy, odpowiedzialnoéc i érodki na realizacjç dziatan / Plans developed for WSHP objectives on the construction site, with tasks, dates, division of responsibilities and resources for the implementation of tasks A3
4. Wybrany przedstawiciel kierownictwa budowy odpowiedzialny za utrzymanie poziomu BIOZ na budowie / Construction site management representative selected to be responsible for maintaining WSHP on the construction site A4
5. Opracowana polityka BIOZ budowy na piémie / WSHP policy for the construction site prepared in writing A5
6. Widoczne zaangazowanie cztonkow kierownictwa budowy w utrzymanie poziomu BIOZ na budowie / Noticeable involvement of construction site management members in maintaining WSHP at the construction site A6
7. Jasno okreélone procedury dotyczqce szkolen w obszarze BIOZ i dostosowane programy szkoleniowe do potrzeb poszczegolnych grup pracowniczych / Clearly defined procedures for WSHP training courses and adjusting training programmes to the needs of specific employee groups A7
8. Istniejqcy system komunikacji wewnçtrznej na budowie obejmujqcy obszar BIOZ / Site communication systems in place covering WSHP A8
9. Istniejqcy system BIOZ komunikacji budowy z instytucjami z poza budowy / WSHP system in place for communication between the site and external institutions A9
10. Istniejqcy system dokumentowania i nadzoru nad dokumentacjq dotyczqcq BIOZ / System for WSHP documenting and documentation supervision in place A10
11. Istniejqca procedura identyfikacji zagrozen i ocena ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy budowy / Procedure for the identification of occupational hazards and risk assessment for construction site workplaces A11
12. Nadzorowanie dziatan zwiqzanych ze znaczqcymi zagrozeniami dla zdrowia i zycia cztowieka w érodowisku pracy na budowie / Supervising measures associated with significant hazards to life or health in the construction site working environment A12
13. Istniejqcy system na budowie stuzqcy zapobieganiu, gotowoéci i reagowaniu na wypadki przy pracy i powazne awarie / System in place to prevent, be prepared for and respond to accidents at work or to major failures A13
The project included a group of 350 construction workers. 300 respondents were construction operatives, and 50 were managers. Within the research project, a survey questionnaire was developed for construction managers, which included issues associated with understanding the WSHP policy established by company management, the awareness of the general objective and the resulting obligations of construction site management members and other company divisions. It also concerned matters related to specifying and implementing detailed objectives related to occupational risk in construction work, and in training construction workers, as well as the held responsibility for specific measures. The survey was carried out among 50 high-level construction managers. Research issues are presented in Table 1. The surveyed construction site management representatives (site managers, works managers, site engineers) assigned values from 1 to 10 points to particular issues according to the following scale: 1 - occurs rarely, 5 - occurs often, 10 - always occurs. The issues were also assigned specific significance, with 1 meaning low significance of a given issue, and 4 - high significance for safety and health. The values could be repeated.
14. Nadzorowanie materiatow dostarczonych na budowie pod k^tem BIOZ / Supervising materials supplied to the construction site with regard to WSHP A14
15. Ocena podwykonawcow w aspekcie warunkow BIOZ na budowie / Evaluating subcontractors in terms of WSHP conditions at the construction site A15
16. Monitorowanie stanu BIOZ na budowie / Monitoring the state of WSHP at the construction site A16
17. Przeprowadzanie audytów wewnçtrznych BIOZ na budowie / Conducting WSHP external audits at the construction site A17
18. Istniej^ce, ustanowione procedury realizacji dziatañ koryguj^cych i zapobiegawczych wynikaj^ce z monitorowania, audytów i przegl^dów BIOZ / Procedures in place for corrective and preventive measures resulting from WSHP monitoring, audits and inspections A18
19. Przeprowadzane przegl^dy BIOZ na budowie przez przedstawicieli kierownictwa budowy / Management representatives conducting WSHP inspections at the construction site A19
20. Zgodnoéc sposobu zorganizowania i prowadzenia budowy z przepisami BHP / Compliance of the construction organisation and execution with OSH regulations A20
21. Koordynowanie przez kierownika budowy planowanych zadañ zapobiegaj^cych zagrozeniom BIOZ / Site manager's coordination of tasks planned to prevent WSHP hazards A21
22. Koordynowanie przez kierownika budowy dziatañ zapewniaj^cych przestrzeganie zasad BIOZ zawartych w przepisach oraz w planie BIOZ / Site manager's coordination of measures to ensure the following of WSHP rules included within the relevant regulations and in the WSHP plan A22
Wprowadzanie przez kierownika budowy niezbçdnych zmian w informacji BIOZ oraz w planie BIOZ wynikaj^cych z postçpu 23 wykonywanych robot oraz odstçpstw od przyjçtego projektu organizacji robot i harmonogramu robot budowlanych / Site manager's g
introduction of the required changes in WSHP information and plan resulting from progress of works and departures from the adopted
site management plan and construction works schedule
Zródto: Opracowanie wtasne. Source: Own elaboration.
Uregulowania prawne [2, 6], literatura tematyczna [13-19], doswiadczenia autora z praktyki budowlanej oraz wyniki badan ankietowych pozwolity okreslic zaleznosci pomi^dzy czynnikami decyduj^cymi o poziomie bezpieczenstwa i ochrony zdrowia (BIOZ) na poziomie kierownictwa budowy.
Okreélenie bezpoérednich zaleznoéci pomi^dzy czynnikami
Po okresleniu czynników w kolejnym etapie zastosowania metody DEMATEL dokonano identyfikacji wystspuj^cych mi^dzy nimi bezposrednich zaleznosci. Etap ten polega na porównywaniu czynników parami i okresleniu t^cz^cych ich bezposrednich relacji za pomoc^ odpowiedniej skali punktowej. W wyniku wykonania wszystkich kolejnych porównan kazdej z par uzyskano tzw. macierz bezposrednich relacji. Macierz ta miata wymiar równy liczbie analizowanych czynników (elementów). Bezposrednie wartosci macierzy odzwierciedlaty bezposredni wptyw jednego elementu na drugi. Elementy nie oddziatywaty same na siebie, a wszystkie wielkosci na gtównej przek^tnej byty zerowe.
W tabeli 2 przedstawiono bezposrednie zaleznosci pomi^dzy czynnikami w skali 0-4, w nast^puj^cym uktadzie: 0 - brak bez-posredniego wptywu jednego czynnika na drugi, 1 - maty wptyw, 2 - sredni wptyw, 3 - duzy wptyw, 4 - bardzo duzy wptyw.
Legal regulations [2, 6], the literature on the subject [13-19], the author's experience related to construction practice and questionnaire survey results made it possible to define correlations between factors determining the level of work safety and health protection (WSHP) at the construction site management level.
Determining direct correlations between these factors
After identifying factors, the next stage of applying the DEMATEL method is to specify direct correlations between these. This stage consisted of comparing the factors as pairs and defining the direct relations between these by way of applying a suitable scale. As a result of the successive comparisons of each pair, a so-called matrix of direct relations was generated. The matrix dimensions were equal to the number of the analysed factors (elements), and direct matrix values reflected the direct influence of one element on the other. The elements did not influence each other, and all values on the main diagonal amounted to zero.
Table 2 presents the direct correlations between factors on a scale from 0 to 4 based on the following arrangement: 0 - no direct impact of one factor on the other 1 - low impact, 2 -moderate impact, 3 - high impact, 4 - very high impact.
Na przyktad na zaangazowanie kierownictwa budowy w bezpieczenstwo i ochronç zdrowia duzy wptyw wywiera przedstawiciel kierownictwa budowy odpowiedzialny za utrzymanie wtasciwego poziomu BIOZ na budowie.
For instance, the involvement of construction site management in safety and health is largely influenced by the representative of construction site management responsible for maintaining the required WSHP level on site.
Tabela 2. Macierz bezposrednich relacji M Table 2. M matrix of direct relations
A1 A2 A3 A4 A5 A6 A7 A8 A9 A10 A11 A12 A13 A14 A15 A16 A17 A18 A19 A20 A21 A22 A23 SUMA / SUM
A1 0 0 0 4 0 5 0 0 0 0 0 4 2 2 4 4 4 0 3 0 4 0 4 40
A2 1 0 4 0 3 0 0 0 0 4 0 0 0 0 0 4 0 0 0 0 0 0 0 16
A3 0 4 0 0 2 0 0 0 0 4 0 0 4 0 0 0 0 0 0 0 2 0 0 16
A4 4 0 4 0 0 0 1 0 0 0 0 4 4 0 4 4 4 0 0 0 4 0 0 33
A5 3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 4 0 0 0 0 0 7
A6 4 0 4 0 2 0 3 0 0 0 0 4 4 4 3 4 0 0 3 0 4 0 0 39
A7 3 3 4 0 2 1 0 0 0 4 0 4 3 2 4 0 0 0 0 0 0 0 0 30
A8 4 1 4 0 2 0 4 0 0 0 0 0 4 1 4 1 0 4 0 0 0 0 0 29
A9 2 1 4 0 2 0 4 4 0 0 0 0 4 1 4 1 0 4 0 0 0 0 4 35
A10 4 1 4 0 1 0 4 4 0 0 0 0 4 1 4 1 0 0 0 0 0 0 0 28
A11 2 3 4 0 1 0 4 4 0 4 0 0 4 2 4 1 0 0 0 0 0 0 0 33
A12 4 4 4 0 0 0 4 4 0 0 0 0 0 0 4 1 0 0 0 0 0 4 0 29
A13 4 0 4 0 0 0 4 4 0 0 0 0 0 0 4 0 1 4 0 0 0 4 4 33
A14 3 0 4 0 0 0 1 0 0 3 0 0 0 0 0 4 0 0 0 0 0 0 0 15
A15 4 0 4 0 0 0 0 0 0 4 0 4 4 0 0 2 0 0 0 0 3 0 0 25
A16 3 3 4 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 4 0 4 0 0 0 0 0 0 20
A17 4 4 4 0 0 0 4 4 0 0 0 4 3 0 0 4 0 0 4 0 0 0 3 38
A18 4 4 4 0 0 0 4 0 0 0 0 0 2 1 0 4 0 0 2 0 0 0 0 25
A19 4 4 0 0 0 0 4 4 0 4 0 0 4 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 25
A20 4 4 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 4 4 0 0 0 0 0 0 0 16
A21 4 4 0 0 0 0 0 0 0 0 0 4 4 0 0 0 0 0 0 4 0 0 0 20
A22 4 3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 4 4 0 4 0 3 0 0 0 4 0 4 30
A23 4 3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 0 0 0 0 0 4 0 13
SUMA / SUM 73 46 60 4 15 6 41 28 0 27 0 32 54 17 51 41 16 16 12 4 21 12 19
Zrodto: Opracowanie wtasne. Source: Own elaboration.
Okreslenie bezposrednich i posrednich Expressing direct and indirect correlations in
zaleznosci w formule matematycznej a mathematical formula
Kolejne dziatanie w procedurze postçpowania polegato na okresleniu posrednich powi^zan pomiçdzy poszczególny-mi czynnikami. Osi^gniçto to poprzez normalizacjç macierzy M, która polegata na podzieleniu elementów macierzy bezposrednich relacji M przez najwyzsz^ wartosc sumy wierszowej. Uzyskano w ten sposób macierz M' (tabela 3), dziçki której mozna byto wyznaczyc macierz ostateczn^ okreslan^ mianem macierzy posrednich i bezposrednich relacji N. Macierz ta wy-znaczana byta wedtug nastçpuj^cej formuty matematycznej:
N = M'(I - M')~', gdzie I oznacza macierz jednostkow^.
Bezposrednie i posrednie relacje w formule matematycznej (N) przedstawiono w tabeli 4.
Another measure under the procedure consisted of defining indirect relations between the factors. This was achieved by the normalisation of the M matrix, i.e. dividing elements of the M matrix of direct relations by the highest row total. The obtained M' matrix (Table 3), can be with the used to determine the final matrix, referred to as the N matrix of direct and indirect relations. The matrix was calculated according to the following mathematical formula:
N = M'(I - M')~', where I means an identity matrix.
Direct and indirect relations expressed via mathematical formula (N) are presented in Table 4.
Tabela 3. Macierz M' bezposrednich relacji po normalizacji Table 3. M' matrix of direct relations after normalisation
A1 A2 A3 A4 A5 A6 A7 A8 A9 A10 A11 A12 A13 A14 A15 A16 A17 A18 A19 A20 A21 A22 A23
A1 0 0 0 0,1 0 0,125 0 0 0 0 0 0,1 0,05 0,05 0,1 0,1 0,1 0 0,075 0 0,1 0 0,1
A2 0,025 0 0,1 0 0,075 0 0 0 0 0,1 0 0 0 0 0 0,1 0 0 0 0 0 0 0
A3 0 0,1 0 0 0,05 0 0 0 0 0,1 0 0 0,1 0 0 0 0 0 0 0 0,05 0 0
A4 0,1 0 0,1 0 0 0 0,025 0 0 0 0 0,1 0,1 0 0,1 0,1 0,1 0 0 0 0,1 0 0
A5 0,075 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0,1 0 0 0 0 0
A6 0,1 0 0,1 0 0,05 0 0,075 0 0 0 0 0,1 0,1 0,1 0,075 0,1 0 0 0,075 0 0,1 0 0
A7 0,075 0,075 0,1 0 0,05 0,025 0 0 0 0,1 0 0,1 0,075 0,05 0,1 0 0 0 0 0 0 0 0
A8 0,1 0,025 0,1 0 0,05 0 0,1 0 0 0 0 0 0,1 0,025 0,1 0,025 0 0,1 0 0 0 0 0
A9 0,05 0,025 0,1 0 0,05 0 0,1 0,1 0 0 0 0 0,1 0,025 0,1 0,025 0 0,1 0 0 0 0 0,1
A10 0,1 0,025 0,1 0 0,025 0 0,1 0,1 0 0 0 0 0,1 0,025 0,1 0,025 0 0 0 0 0 0 0
A11 0,05 0,075 0,1 0 0,025 0 0,1 0,1 0 0,1 0 0 0,1 0,05 0,1 0,025 0 0 0 0 0 0 0
A12 0,1 0,1 0,1 0 0 0 0,1 0,1 0 0 0 0 0 0 0,1 0,025 0 0 0 0 0 0,1 0
A13 0,1 0 0,1 0 0 0 0,1 0,1 0 0 0 0 0 0 0,1 0 0,025 0,1 0 0 0 0,1 0,1
A14 0,075 0 0,1 0 0 0 0,025 0 0 0,075 0 0 0 0 0 0,1 0 0 0 0 0 0 0
A15 0,1 0 0,1 0 0 0 0 0 0 0,1 0 0,1 0,1 0 0 0,05 0 0 0 0 0,075 0 0
A16 0,075 0,075 0,1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0,05 0,1 0 0,1 0 0 0 0 0 0
A17 0,1 0,1 0,1 0 0 0 0,1 0,1 0 0 0 0,1 0,075 0 0 0,1 0 0 0,1 0 0 0 0,075
A18 0,1 0,1 0,1 0 0 0 0,1 0 0 0 0 0 0,05 0,025 0 0,1 0 0 0,05 0 0 0 0
A19 0,1 0,1 0 0 0 0 0,1 0,1 0 0,1 0 0 0,1 0,025 0 0 0 0 0 0 0 0 0
A20 0,1 0,1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0,1 0,1 0 0 0 0 0 0 0
A21 0,1 0,1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0,1 0,1 0 0 0 0 0 0 0,1 0 0 0
A22 0,1 0,075 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0,1 0,1 0 0,1 0 0,075 0 0 0 0,1 0 0,1
A23 0,1 0,075 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0,05 0 0 0 0 0 0,1 0
Zrodto: Opracowanie wtasne. Source: Own elaboration.
Tabela 4. Macierz N bezposrednich i posrednich relacji Table 4. N matrix of direct and indirect relationships
A1 A2 A3 A4 A5 A6 A7 A8 A9 A10 A11 A12 A13 A14 A15 A16 A17 A18 A19 A20 A21 A22 A23 I R,
A1
A2
8 9 1 7 1 2 8 5 8 3 7 2 8 1 1 5 6 9 6 5 3
6 4 1 1 7 0 5 1 3 7 2 7 9 4 8 4 3 8 5 2 6 3
i— O^O^OCOCOCNO co iJocncNrocnm^ooocNoor^
6 0 3 8 5 7 1 9 2 3 1 0 3 9 8 0 4 4 0 7 7 5 8 0 3 8 2 8 6 1 1 7 6 6 0 2 3 0 0 8 4 2 3 7
A3 8 2 9 4 2 3 0 8 0 0 0 4 9 7 2 1 3 5 4 8 8 5 8 8
4 6 8 7 1 0 1 3 2 9 9 3 4 8 7 5 9 6 8 0 5 5
7 3 6 0 7 1 4 3 3 2 4 1 5 3 1 2 0 0 6 2 2 3 Oi— OOOOOO i— ^,.— 00000000000 CD CD CD CD CD CD CD CD CD ° CD CD CD CD CD CD CD CD CD CD CD
3 9 4 4 4 2 9 3 9 6 3 2 3 4 8 6 9 1 9 5 3
4 4 6 7 9 7 5 7 7 7 9 8 0 8 5 3 2 5 0 4 8 5 7 8 6 3 6 6 1 6 8 3 9 7 7 8 1 1 3 2 5 4 0 3 3 1 2 2 9 3 8 8 5 9 2 4 4 1 8 4 0 8 2 0 2 6
2 7 4 3 3 5 2 7 6 2 2 9 2 3 9 9 7 6 8 5 5 5 A4 3 4 1 3 9 9 5 5 0 7 0 6 4 2 9 6 0 7 8 8 6 4 4 1
3 3 4 7 4 6 1 1 8 5 1 8 8 4 9 3 0 6 8 0 7 8
7 2 5 2 3 3 1 7 7 0 3 3 2 9 5 3 4 1 6 5 6 4
C^.— — o c^c^c^c^.— .— —
CD CD CD CD CD CD CD CD CD CD CD CD CD CD CD CD CD CD CD CD ° CN
A1 A2 A3 A4 A5 A6 A7 A8 A9 A10 A11 A12 A13 A14 A15 A16 A17 A18 A19 A20 A21 A22 A23 I Ri
A5
A6
A7
A8
A9
A10
A11
A12
A13
A14
A15
A16
A17
A18
A1 A2 A3 A4 A5 A6 A7 A8 A9 A10 A11 A12 A13 A14 A15 A16 A17 A18 A19 A20 A21 A22 A23 I R|
A19
A20
A21
A22
A23
IC,
Zrodto: Opracowanie wtasne. Source: Own elaboration.
Okreélenie charakteru wybranych czynnikow na podstawie wartoéci wskaznika relacji oraz wskaznika znaczenia
Defining the nature of selected factors based on the value of the relations and significance indicators
Wykorzystuj^c macierz bezposrednich i posrednich relacji N, w odniesieniu do poszczegolnych czynnikow, obliczono tzw. wskazniki znaczenia i relacji, a nastçpnie przeprowadzono ich ana-lizç. Otrzymano w ten sposob wartosci dodatnie i ujemne (tabela 5). Wartosci dodatnie reprezentowaty czynniki o najbardziej dominuj^-cym (przyczynowym) charakterze, natomiast wartosci ujemne ce-chowaty siç skutkowym charakterem i tym samym stanowity efekt oddziatywania pozostatych analizowanych czynnikow.
Using the N matrix of direct and indirect relations for specific factors, the so-called significance indicator and relations indicator were calculated and analysed. In this way, positive and negative values were obtained (Table 5). Positive values represented factors of the most dominant (causative) nature, while the effects of the impact of other analysed factors were revealed as negative factors.
Tabela 5. Wartosci wskaznika znaczenia oraz wskaznika relacji
Table 5. The indicator values and the importance of the indicator relationship
RI Ci Ri + C Ri - CI
A1 2,926450358 4,724738355 7,651188713 -1,798287997
A2 0,961259008 3,016328392 3,977587401 -2,055069384
A3 1,035875733 4,155484633 5,191360367 -3,1 196089
A4 2,448156353 0,572473836 3,020630188 1,875682517
A5 0,564690337 1,113002683 1,67769302 -0,548312345
A6 2,665427168 0,801879919 3,467307087 1,863547249
A7 2,063219323 2,451504975 4,514724298 -0,388285652
A8 2,03219306 1,744492183 3,776685243 0,287700878
A9 2,336864939 0 2,336864939 2,336864939
RI CI Ri + CI Ri - Ci
A10 2,026088548 2,164398704 4,190487252 -0,138310157
A11 2,281466785 0 2,281466785 2,281466785
A12 2,0645295 2,419130365 4,483659865 -0,354600865
A13 2,367439387 3,586366376 5,953805762 -1,218926989
A14 1,04115802 1,146884878 2,188042899 -0,105726858
A15 1,845056909 3,506670553 5,351727462 -1,661613644
A16 1,395495458 2,729138479 4,124633938 -1,333643021
A17 2,637660908 1,371191549 4,008852457 1,266469359
A18 1,702065604 1,044386124 2,746451728 0,65767948
A19 1,888693919 0,903834832 2,79252875 0,984859087
A20 1,112826173 0,271088016 1,38391419 0,841738157
A21 1,443250443 1,710880164 3,154130607 -0,267629722
A22 2,182366744 1,051964301 3,234331045 1,130402443
A23 0,977750909 1,514146269 2,491897178 -0,536395361
Zrodto: Opracowanie wtasne. Source: Own elaboration.
Budowa mapy charakteru wybranych czynnikow w formie dwuwymiarowej przestrzeni znaczeniowo-relacyjnej
Creating a map of the nature of selected factors in the form of two-dimensional significance and relational space
Po wyznaczeniu wskaznikow znaczenia i wskaznika relacji
After identifying the significance and relations indicators, their
przedstawiono ich interpretacjç graficzn^ za pomoc^ tzw. mapy graphic interpretation was presented in the form of the so-called znaczenia (relacji), poprzez zaznaczenie wskaznikow znaczenia significance (relations) map, by plotting the significance indicators na osi poziomej, a wskaznikow relacji na osi pionowej (rycina 2). on the X axis and the relations indicators on the Y axis (Figure 2).
Rycina 2. Mapa znaczenia i relacji Figure 2. Significance and relations map Zrodto: Opracowanie wtasne. Source: Own elaboration.
Wyniki
Otrzymane wyniki badan grupy 50 respondentów (przed-stawicieli kierownictwa budów) oraz ich interpretacja graficz-na pozwala stwierdzic, ze najbardziej znacz^cym czynnikiem sposród wszystkich analizowanych jest czynnik A1 (widoczne zaangazowanie kierownictwa budowy w problematykç bez-pieczenstwa pracy i ochrony zdrowia). Dodatni^ wartosc obu wskazników (wskaznika relacji i wskaznika znaczenia) wykazuj^ czynniki, odpowiednio: A10 (istniej^cy system dokumentowania i nadzoru nad dokumentaj BIOZ), A12 (nadzorowanie dziatan zwi^zanych ze znacz^cymi zagrozeniami dla zdrowia i zycia cztowieka w srodowisku pracy na budowie), A17 (przeprowa-dzenie audytów wewnçtrznych BIOZ na budowie). Oznacza to, ze maj^ one duze znaczenie i najwiçkszy wptyw na pozostate czynniki, a tym samym w najwiçkszym stopniu decyduj^ o poziomie bezpieczenstwa i ochrony zdrowia na budowie.
Podsumowanie
Proces budowlany, w efekcie którego powstaje obiekt bu-dowlany, wymaga naktadów rzeczowych (tzw. zasobów budow-lanych). Zasoby te mozna uj^c w trzech podstawowych grupach jako: zasoby ludzkie, materialne (materiaty, maszyny, urz^dzenia, sprzçt) i niematerialne (wiedza, umiejçtnosci z dziedziny techno-logii, organizacji, zarz^dzania).
Bezpieczenstwo i ochrona zdrowia na budowie s^ zalezne od uzytych w procesie budowlanym zasobów. W zwi^zku z tym wymagaj^ one identyfikacji. Mozna jej dokonac z wykorzysta-niem np. badan ankietowych lub wiedzy ekspertów. W dalszej kolejnosci nalezy jednak stosowac metody badan operacyjnych. Dziçki ustaleniu kryteriów oraz wykorzystaniu modeli matema-tycznych pozwaj one oceniac mozliwe decyzje i poszukiwac decyzji optymalnej.
Wykaz skrótów
BHP - bezpieczenstwo i higiena pracy BIOZ - bezpieczenstwo i ochrona zdrowia
Literatura / Literature
[1] Dyrektywa Rady 89/391/EWG z dnia 12 czerwca 1989 r. w sprawie wprowadzenia srodków w celu poprawy bezpieczenstwa i zdrowia pracowników w miejscu pracy (Dz.U. L 183 z 29.06.1989, s. 0001-0008).
[2] Ujednolicone przepisy - budownictwo, stan prawny - 5 wrzesnia 2016, Wydawnictwo LEGIS, 2016.
[3] Koradecka D. (red.), Nauka o pracy - bezpieczenstwo, higiena, ergonomia. Zarzqdzanie bezpieczenstwem i higienq pracy, Wyd. CIOP, 2000.
[4] Ejdys J., Lulewicz A., Obolewicz J., Zarzqdzanie bezpieczenstwem wprzedsiçbiorstwie, Wyd. Politechniki Biatostockiej, Biatystok 2008.
[5] Ejdys J., Ksztaltowanie kultury bezpieczenstwa i higieny pracy w organizacji, Oficyna Wydawnicza Politechniki Biatostockiej, Biatystok 2010.
Results
The results obtained for the group of 50 respondents (construction site management representatives) and the graphic interpretation of the results makes it possible to conclude that the most important of the analysed factors is factor A1 (noticeable involvement of construction site management in WSHP issues). Positive values of both factors (the relations and significance indicators) were achieved for the following factors: A10 (system for WSHP documenting and documentation supervision in place), A12 (supervising measures associated with significant hazards to life or health in the construction site working environment), and A17 (conducting WSHP external audits at the construction site). This means that these factors are significant and have the highest impact on other factors, and thus they hold greater influence on the level of safety and health at construction sites.
Summary
The construction process resulting in the completion of a construction facility requires in-kind inputs (the so-called construction resources). These resources can be divided into three basic groups: human resources, tangible resources (materials, machinery, equipment, appliances) and intangible resources (knowledge, technology skills, organisation, management).
Safety and health at construction sites depend on resources used in the construction process, which need to be identified. This can be achieved with the use of, e.g., questionnaire surveys or expert knowledge. Subsequently, however, methods based on operational research should be used. Defining the criteria and using mathematical models make it possible to evaluate the available options and make an optimum decision.
List of abbreviations
OSH - occupational safety and health rules WSHP - work safety and health protection
[6] Obwieszczenie Marszatka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 9 lutego 2016 r. w sprawie ogtoszenia jednolitego tekstu ustawy -Prawo budowlane (Dz.U. z 2016 r., poz. 290).
[7] Sprawozdanie Gtównego Inspektora Pracy z dziatalnosci Panstwowej Inspekcji Pracy - za 2015 r., Warszawa 2016, 7.
[8] Obolewicz J., Koordynacja budowlanego procesu inwestycyjnego, „Budownictwo i Inzynieria Srodowiska" 2016, 7(3), 153-156.
[9] Ogrodnik K., Mozliwosc zastosowania analizy wielokryterialnej do diagnozy procesu planowania przestrzennego na poziomie lokalnym - przyklad teoretyczny, „Architecture et Artibus" 2015, 1, 44-52.
[10] Dytczak M., Wybrane metody rozwiqzywania wielokryterialnych problemów decyzyjnych w budownictwie, Politechnika Opolska, Opole 2010.
[11] Obolewicz J., Identyfikacja stanu bezpieczenstwa i ochrosy zdrowia w pol-skich yrzedsiqbhrstwach budowlanych po wejsciu do UE i zaprojektowa-nie modelu zarzqdzania bios spetniajqcego earopojskie kryteria jakoscio-weo ochjony Sjodowiskai ergonomii i ochroey pracy, fprojokt badawcey na lb N1 15 347038,2j10-2Sj 3, Politechnika giktos1ockt,Biatystok 2013.
[12] Rozporr^dzen ie Ministra Inirastruktuio z dnir 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeñstwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz.U. z 2003 r. Nr 47, poz. 401).
[13] Ejdys J., Lulewicz A., Obolewicz J., Zarzqdzanie bezpieczenstwem w przedsiqbiorstwie, Wyd. Politechniki Biatostockiej, Biatystok 2008.
[14] Obolewicz J., Bezpieczenstwo i ochrona zdrowia w budownictwie, Wyd. Unimedia, Warszawa 2014.
DR INZ. JERZYOBOLEWICZ - praktyk i wyktadowca obszaru budow-nictwa. Starszy wyktadowca Wydziatu Budownictwa i Inzynierii Srodo-wiska Politechniki Biatostockiej, adiunlrt Wyzszej 55zzl<oty Agrobiznesu w tomky, red aktor naczelny „ IFIodern Engineeribg". Posiada duLy staz przemystowy i doswiadczenie w rozwwvi^zywaniu probilenccóvs z obsoa-ru bezpieczeñstwa i ochrony zdrowia na stanowiskach kierowniczych w przedsi^biorstwach budowlanych. Odbyt staze zagraniczne w Irlan-dii, Holandii, Wielkiej Brytanii i Danii. Przewodnicz^cy Rady ds. Bezpieczeñstwa Pracy i Ochrony Zdrowia w Budownictwie przy Okr^go-wym Inspektorze pracy w Biatymstoku. Cztonek komisji konkursów organizowrcych przez Pañstwow§ Inspekj Pracy. Przewodnicz^cy coroczrej Komisji PZITB Budowa noku. Organizator i wspcitorganizator konferencji poáwi^conych Cabpieczeñstwu pracy i ochronie zdrowia w budownictwie. Promotor wyrózni onych prac Syplomowych inzysier-skich i magisterskich kierznków buYowlanych. Autor i recenzent wielu podr^czników i artykutów dotycz^cych bezpieczeñstwa pracy i ochrony zdrowia w budownictwie.
[15] PN-N-i8001:2004 Systemy zarzadzaaia bezpieczeñstwem i higiena pracri. Wymacania, PCN, Warszrwe 2.04.
[1j] Obolewicz J., Assersment of legal and administrative health and safety in the construction sector after Poland accession to the European Union, "Actual Problems of Economics" 2013, 11.
[17] Pellicer E., Yepes V., Teixeira J., Zarzqdzanie budowq, Poltext, Politechnika Warszawska, Warszawa 2009.
[18] CITB, Health and Safety Testing in Construction, CITB Construction Skills, Norfolk 2005.
[19] Obolewicz J., Determinanty BIOZ w budownictwie, [w] Bezpieczen-stwo systemu: Cztowiek - obiekt techniczny - otoczenie, Sz. Salomon (red.), Politechnika Cz^stochowska, Cz^stochowa 2013.
JERZY OBOOEWICZ, Ph.D. 0cgo - prhctitioner and lecturer in the field of construction engineering. Senior lecturer at the Faculty of Civil and Environmental Engineering), the Biatystok University of Techcology, assistant professor at tZe Higher School of /Agribusiness in lomza, editor-in-chief of MODERN ENGINEERISG. Holds longstanding industry experience and orpertise in solving is sues .elated to safety and healgh gained in mhfsgerial positions in construction companies. Has attended internships in Ireland, the Netherlands, the UK and Denmark. President of the Work Safety and Health Protection Board by the District Labour Inspectorate in Biotystod. Member of the jury (of competitions organised by the ktate Labour inspectorate. President of ths annual Committee of the Pclish Association of Construction Engineers and Technicians for the Construction o1 the Ysar Award. Orgabiser acd co-organiser of conferencea on occupatioaal stfety and health in construction. Supervisor oO distitguished engineer and MSc theges in ctnstruction engineering. Author and reviewer of numerous course books and articles on occupational safety andhealth in construction.
Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyzszego
ArtykeJ soptk prsatJemkysosy se sroSkkw MdiSW w rkmrch skSksik: Stworsasia ksyioiosyyssyyh Werpj¡ Hrsyiskissyh rr-tykelkw skekowyrh wySkWksyyh w kwrrtkisike „BiTZ. Basoiaysañprwo i Tarhsikk Zozkrsiysk" - typ skSksir: prworsasia ksyiHjosyyssyyh warpji wySkwksyyh pebiikkrji fiskspowksa w rkmrch emowy Cfg/P-DhdZDOt h sa sroSkkw Misiptrk dreki i Sskoisiytwr Wyzpsayo prsasskysosyyh sr Ssiklklsosc epowpsayhsikj^y^ sreko.
U NAS ZAWSZE OTWARTE
CNBOP-PIB
Definiowane s^ cele ochronne Bezpieczenstwo. jego zapewmenie jest zatem celem. ktory zostaje osiggniijty przy wfasciwej organizacji i powiqzaniu wszystkich dziatart podejmowanych na jego rzecz Przeciw rozlgcznemu podchodzeniu do wybranych zagadnieii bezpieczenstwa przemawiajq migdzy innymi cele stosowania w tym sa-mym obiekcie roznego todzaju ochrony. Przykladem moze bye ochrona fizyczna oraz ochrona przeciwpozarowa W okreslonych warunkach cele stosowania tych ochrort mog§ pozostawac w sprzecznosci. co wynika z oczekiwanycti funkcjonalno-sci (np kontrola dost^pu a zapewnienie wlasciwych waronkow ewakuacji). Dlatego konieczne jest uwzglqdnianie ich w szerszym kontekicie patrzenia na zagadnienia zapewnienia bezpieczenstwa w obiekcie budowlanym.
System ochrony przeciwpozarowej projektowany. organizowany. wdrazany oraz utrzymywany w danym obiekcie powinien gwarantowac okreslony poziom bezpieczenstwa pozarowego, tj. realizacji na okreslonym poziomie zakladanych celdw ochronnych (Rye. 1),
AnaLiza i ocena obecnie funkcjonujacych wymagari organizacyjnych i technicznych dotyczacych bezpieczenstwa pozarowego obiektow zabytkowych
Rye, 1 Ceh». liiütääcnm^ Opracowa^toWIJSTB napcxtua^kiT, KfcHbaia. J .-lu i (i
OchavprseciupaitvcnKio bvpteWh^^KM.j ¿l^-'.j. B V/kwn"-: irad . CNBOP-PIB JilMfim .Xu.. $ u
Beats Wojtasiak. Damian Buk
CENTRUM NAUKOWO-BAOAWCZE OCHRONY PRZECIWPOZAROWEJ PANSTWOWV INSTVTUT BADAWCZY
praz certyfikacj,; rozumte sit; potwierdzenie, praz tak zwani, stton? trzecia fniezatezn^). spetnienia okreslonych wymagari odpowiednio przez produkt, ustugs personel oSiekt iW. Dlatego lez niezbisdnyin dementem do opracowania zalcieii do wytycznych doopinioivania i potencjalnej certyfikacji rozwitpai organizacyjnych i technicznych obiektow zabytkowych jest w pierwszej kotejnoSci analiza obecnic funkcjonujacych wymagan do!yczi|cych bezpieczenstwa pozarowego obiektow za-bytkowych i muzeo* Spelnienie odpowiednio wymagari organizacyjnych i technicznych w wynitaJ przeprowadzenia procesu certyfikacji stanowi podstawe cd>' certyfikacji.
^ DO PUBLIKACJI
CENTRUM NAUKOWO-BADAWCZEGO OCHRONY PRZECIWPOZAROWEJ - PIB
wejdz na
www.cnbop.pl/wydawnictwa
CZYTAJ I POBIERAJ
WERSJE NA SMARTFONY I TABLETY DO POBRANIA W APLIKACJI GOOGLE PLAY
POBIERZ Z
Google play
