CC BY
1
Bayzakova D.F.
Jizzax politexnika instituti O'zbekiston, Jizzax
IQTISODIY O'SISH AHOLI FAROVONLIGINI TA'MINLASHNING
MUHIM OMILIDIR
Annotatsiya. Ushbu maqolada O'zbekistonda olib borilayotgan iqtisodiy islohotlar orqali iqtisodiyotning barqaror o 'sishi, makroiqtisodiy ko 'rsatkichlar va aholi farovonligini ta 'minlanishi bayon etilgan. Bunda iqtisodiy o 'sishga ta'sir ko'rsatuvchi omillar tahlili, ya'ni qo'shilgan ulushlarning tarkibi hamda YalMning o 'sishiga qo 'shgan hissasini ko 'rib chiqilgan.
Kalit so 'zlar: iqtisodiy o 'sish, makroiqtisodiy ko 'rsatkichlar, yalpi ichki mahsulot, bandlik, aholi daromadlari, aholi farovonligi.
Bayzakova D.F.
Jizzakh Polytechnical Institute Uzbekistan, Jizzakh
ECONOMIC GROWTH IS AN IMPORTANT FACTOR OF PROVIDING THE WELFARE OF THE POPULATION
Annotation. This article describes the sustainable growth of economy, macroeconomic indicators and ensuring well-being of population through the economic reforms. Being carried out in Uzbekistan. An analysis of the factors affecting economic growth that is the structure of added shares and their contribution to the growth of the GDP was considered
Key words: economic growth, macroeconomic indicators, gross domestic products, employment, population income, well improved life standard of population.
Jamiyatdagi ijtimoiy, iqtisodiy va boshqa barcha muammolarni hal qilishning asosiy yo'li - bu milliy iqtisodiyotning barqaror rivojlanishi va iqtisodiy o'sishiga erishish hisoblanadi. Bunga uning o'sishiga ta'sir ko'rsatgan omillar tahlili, ya'niqo'shilgan ulushlarning tarkibi hamda YalMning o'sishiga qo'shgan hissasini ko'rib chiqish maqsadga muvofiqdir
O'zbekistonda olib borilayotgan iqtisodiy islohotlar orqali iqtisodiyotning barqaror o'sishi ta'minlanmoqda, makroiqtisodiy va moliyaviy barqarorlik mustahkamlanmoqda, iqtisodiyot va uning ayrim sohalari o'rtasidagi mutanosiblik kuchaydi, bozor mexanizmining tarkibiy qismlari qaror topdi va uning infratuzilmalari vujudga keltirilib, rivojlantirilmoqda.
Mamlakatimizda iqtisodiy o'sishning yuqori sur'atlarini ta'minlanish maqsadida quyidagi jarayonlarning amalga oshirilishiga katta e'tibor qaratildi:
- keng ko'lamdagi tizimli bozoг isloqotlarini izchil amalga oshiгish;
- xorijiy investitsiyalaгni jalb qilish choгa-tadbiгlaгini kuchaytirish;
- iqtisodiyotda chuquг taгkibiy o'zgarishlami amalga oshiгish;
- ishlab chiqarishni modemizatsiya qilish va yangilash;
- eksportga ixtisoslashgan yangi tarmoq va korxonalarni barpo etish;
- kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni jadal rivojlantirishga qaгatilgan, haг tomonlama puxta o'ylangan siyosatni amalga oshirish.
Mamlakatimizda YaIMning nafaqat miqdoгan o'sib borishi, balki uning taгkibiy tuzilmasining sifat jihatidan takomillashib boгishi ham alohida ahamiyatga ega.
Bunga uning o'sishiga ta'sir ko'rsatgan omillaг tahlili, ya'ni qo'shilgan ulushlaming taгkibi hamda YaIMning o'sishiga qo'shgan hissasini ko'гib chiqish maqsadga muvofiqdiг
Jadvaldan ko'гinadiki, 2022 yildagi YaIMning tarkibida qo'shilgan ulushi jihatidan xizmat ko'rsatish sohalaгi (41,5%), sanoat (26,7%), qishloq, o'гmon va baliqchilik x o'jaligida (25,1%), qurilish (6,7%), tarmoqlari yetakchi o'гin tutmoqda. 1
1-jadval Yalpi ichki mahsulotning o'sishiga ta'sir ko'rsatgan omillar tahlili
Tarmoqlar Qo'shilgan ulush^ tarkibi, % YaIM ning o'sishiga qo'shgan hissasi, %
2021 yil 2022 yil 2021 yil 2022 yil
1. Yalpi ichki mahsulot 100 100 107,4 105,7
2 Sanoat 27,3 26,7 2,2 1,3
3 Qishloq, o'rnon va baliqchilik xo'jaligida 26,5 25,1 % 1.0 0,9 %
4 Qurilish 6,6 6,7 0,4 0,4
5 Xizmatlar: 39,6 41,5 3,5 3,2
Savdo, yashash va ovqatlanish bo'yicha xizmatlar 6,8 7.0 0,8 0,6
Tashish va saqlash, axborot va aloqa 7,0 7,0 1,1 1,0
Boshqa xizmat tarmoqlari 25,8 27,5 1,6 1,6
Ana shu maqsadlarga yo'naltirilgan taгkibiy o'zgaгisЫaг hamda modemizat-siyalash jarayonlari natijasida o'tgan yilda ham sanoat, qurilish, xizmat^ sohasi qishloq, o'rnon va baliqchilik xo'jaligida o'sish sur'atlarini ko'гishimiz mumkin. Shunisi diqqatga sazovorki, yalpi ichki mahsulotning o'sish sur'atini an'anaviy xom ashyo taгmoqlaгi hisobidan emas, jahon bozoridagi qulay kon'yunktura va ayгim xom ashyo turiari hamda mateгiallaг naгxining yuqoгiligi hisobidan emas, balki birinchi navbatda raqobatga baгdosЫi tayyoг mahsulotlar
1 O'zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Statistika agentligi ma'lumotlari.
ishlab chiqarish hamda zamonaviy xizmat ko'rsatish sohalarini jadal rivojlantirishni belgilab beradigan jiddiy tarkibiy o'zgarishlar va ishlab chiqarish samaradorligini oshirish evaziga ta'minlanishi mumkin.
2-jadval. 2019-2023 yillarda aholi jon boshiga hisoblangan yalpi ichki
mahsulot
№ Yillar Aholi jon boshiga YAIM (joriy narxlarda, ming s o'm) Aholi jon boshiga YAIMning o'sish sur'atlari (o'tgan yilga nisbatan % hisobida)
1 2019 15 863,8 104,0
2 2020 17 688,5 100,1
3 2021 21 149,2 105,3
4 2022 24 919,7 103,5
5 2023 29 300 117,0
Mamlakatimizda iqtisodiy o'sishni ta'minlash, yangi ish o'rinlarini tashkil qilish, bandlik muammosini hal etish, aholining daromadlari va farovonligini oshirishda tobora muhim o'rin tutadigan kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni jadal rivojlantirish, rag'batlantirish va qo'llab-quvvatlashga alohida e'tibor qaratildi.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. Jo'rayev T., Iqtisodiyot nazariyasi. Darslik. -T.: «Fan va texnologiya»nashr, 2018.
2. Bayzakova D. Iqtisodiyot nazariyasi. Darslik. -J.: JizPI, 2023.
3. Bayzakova, D. (2021). THE IMPACT OF ENTREPRENEURSHIP AND INNOVATION ON THE ECONOMY. 3kohomhkh и шциум, (12-1 (91)), 135138.
4. Umirova, G.Sh. (2023). Yosh olimlar, doktorantlar va tadqiqotchilarning onlayn ilmiy forumi. Raqamli iqtisodiyot sharoitida bank tizimini isloh qilishning yo'llari, 37-38. TATUFF-EPAI.
5. Umirova, G. S. (2024). Tadbirkorlikni rivojlantirishda innovatsiyalarning hozirgi kundagi ahamiyati. Educational Research in Universal Sciences, 3(3), 452-454.
6.Gulmira, U. (2023). Theoretical basis of management of the financial stability of the banking system. International Journal of Advance Scientific Research, 3(05), 126-130.
7.Bayzakova, D. F. (2024). O'zbekistonda tadbirkorlik ko'nikmalari va munosabatlarini rivojlantirish masalalari. Educational Research in Universal Sciences, 3(4 SPECIAL), 43-48.
8.Bayzakova, D. F. (2024). O'zbekistonda kichik va o'rta biznesni rivojlantirish uchun yaratilayotgan yangi imkoniyatlar. Educational Research in Universal Sciences, 3(4 SPECIAL), 39-42.
