Научная статья на тему 'ИНТЕГРАТИВ ЁНДАШУВ АСОСИДА ТАЛАБАЛАРНИНГ КАСБИЙ КОМПЕТЕНТЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ'

ИНТЕГРАТИВ ЁНДАШУВ АСОСИДА ТАЛАБАЛАРНИНГ КАСБИЙ КОМПЕТЕНТЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
44
9
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ИНТЕГРАЦИЯ / КОМПЕТЕНТЛИК / КОМПЕТЕНЦИЯ / ИНТЕГРАТИВ ЁНДАШУВ / КАСБИЙ / РИВОЖЛАНТИРИШ / МУТАХАСИС

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Акбарова И.А.

Ушбу мақолада талабаларнинг касбий компетенциясини интегратив ёндашув асосида ривожлантириш масаласи кўрсатилган. Фанларнинг интеграциясининг аҳамияти берилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

DEVELOPING PROFESSIONAL COMPETENCE OF STUDENTS ON THE BASIS OF INTEGRATIVE APPROACH

This article addresses the issue of developing students' professional competencies based on an integrated approach. The importance of the integration of sciences is given.

Текст научной работы на тему «ИНТЕГРАТИВ ЁНДАШУВ АСОСИДА ТАЛАБАЛАРНИНГ КАСБИЙ КОМПЕТЕНТЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ»

Акбарова И.А.

Карши давлат университети инглиз тили уцитувчиси

ИНТЕГРАТИВ ЁНДАШУВ АСОСИДА ТАЛАБАЛАРНИНГ КАСБИЙ КОМПЕТЕНТЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ

Аннотация: Ушбу мацолада талабаларнинг касбий компетенциясини интегратив ёндашув асосида ривожлантириш масаласи курсатилган. Фанларнинг интеграциясининг ауамияти берилган.

Калит сузлар: Интеграция, компетентлик, компетенция, интегратив ёндашув, касбий, ривожлантириш, мутахасис.

Akbarova I.A. teacher of English Karshi state university

DEVELOPING PROFESSIONAL COMPETENCE OF STUDENTS ON THE BASIS OF INTEGRATIVE APPROACH

Annotation: This article addresses the issue of developing students' professional competencies based on an integrated approach. The importance of the integration of sciences is given.

Keywords: Integration, competence, competence, integrative approach, professional, development, specialist.

Бугунги кунга келиб техника тараккиёти жуда тез ривожланиб бормокда. Х,ар бир соха учун замонавий техникалар кун сайин янгиланиб, мутахасисдан доимо изланиш талаб килмокда. Бундай ривожланиш даврида олий таълим муассасалари талабаларини замон талабларига монанд, иш берувчилар талабларига мос, ишлаб чикариш техникаларини амалиётда куллай олидаган ва жамоавий ишлай оладиган кадр килиб тарбиялаш бугунги куннинг долзарб масалаларидан бири булиб колмокда. Бу масалаларнинг ечимини топиш ва олий таълим муассасаларда уни амалга ошириш устида куплаб ислохатлар амалга оширилиб борилябди. Олий таълим муассасаларида умумкасбий ва ихтисослик фанларини узаро интеграциясини ва касбга йуналтирилган таълимни жорий этиш булажак кадрларни тайёрлашда мухим ахамият касб этади. Барча фанларни укитиш тизимли мувофикдаштирилган булиши, бу ягона максад - давр талабларига мувофик касбий мослаша оладиган тармокли мутахассисларни тайёрлашга каратилган булмоги лозим. Таълим сифатини ошириш - бу бугунги кунда бутун жахон хамжамиятидаги энг долзарб муаммоларидан бири хисобланади. Уни хал этиш учун эса, таълим мазмунини модернизациялаш, таълим жараёни технологияларини ва сузсиз таълимнинг якуний максадини кайта куриб чикиш талаб этилади. Шу контекстда мутахассисларни касбий

компетентлигини ва касбий мослаша ола билиши, узлаштирган билимларини касбий фаолиятида куллай олиши ва иш берувчининг талабларига мослаша олишини ривжлантириш зарур.

М.А.Инназаров фикрича касбий компетентлик - шахснинг фаолиятда мустакил, муваффакиятли иштирокини таъминлашга йуналтирилган таълим ва ижтимоийлаш жараёнида мавжуд билимлари, тажрибасига асосланувчи хамда касбий фаолият самарадорлигини таъминловчи билим, куникма ва малакалари, тажриба, шахсий сифатлари йигиндисидир [3]. Касбий компетентлик - мутахассис томонидан касбий фаолиятни амалга ошириш учун зарур булган билим, куникма ва малакаларнинг эгалланиши ва уларни амалда юкори даражада куллай олиниши. Касбий компетентлик мутахассис томонидан алохида билим, малакаларнинг эгалланишини эмас, балки хар бир мустакил йуналиш буйича интегратив билимлар ва харакатларнинг узлаштирилишини назарда тутади. Шунингдек, компетенция мутахассислик билимларини доимо бойитиб боришни, янги ахборотларни урганишни, мухим ижтимоий талабларни англай олишни, янги маълумотларни излаб топиш, уларни кайта ишлаш ва уз фаолиятида куллай билишни такозо этади. Касбий компетентлик куйидаги холатларда яккол намоён булади:

- мураккаб жараёнларда;

- ноаник вазифаларни бажаришда;

- бир-бирига зид маълумотлардан фойдаланишда;

- кутилмаган вазиятда харакат режасига эга була олишда

Касбий компетенцияга эга мутахассис:

- уз билимларини изчил бойитиб боради;

- янги ахборотларни узлаштиради;

- давр талабларини чукур англайди;

- янги билимларни излаб топади;

- уларни кайта ишлайди ва уз амалий фаолиятида самарали куллайди

[1].

Булажак мутахасисларнинг касбий компетентлигини ривожлантиришда фанлар интеграциясини амалга ошириш самарали усул булиб, у фан мавзуларини узаро боуликлиги ва фанлар аро богланишларни талаб этади. Таълим тизимига татбик этилганида, "интеграция" концепция икки хил маънога эга: биринчи навбатда, талабалар атрофидаги дунёни яхлит куринишини хосил килади (бу ерда интеграция таълимнинг максади деб хисобланади), иккинчидан, у мавзу билимларининг якинлашиши учун умумий платформани топади (бу ерда интеграция - урганиш воситаси). Амалда билимларни интеграциялашувидан максадга йуналтирилмаганхолда фойдаланиш купрок даражада амалга оширилади. Узок муддатли кузатувлар шуни курсатадики, талабалар фанларни урганишда билим, куникма ва малакаларни куллашда кийинчиликларга дуч келади. Уларнинг мустакил фикрлашга эга эмаслиги, олинган билимларни ухшаш булган масалаларга татбиги ёки бошка холатларга утказиш кобилияти кабилар шаклланмаган булади. Таълим фаолиятида умумий мотивация асосида талабалар турли

мавзуларга аник муносабатда булишади. Мавзунинг касбий таълимга йуналган булиши муайян билим сохасига булган кизикиш ва унинг бир кисми таълим сифатига мослашиш, объектни узлаштириш каби кобилиятларнинг мухимлиги билан белгиланади. Математик ва табиий-илмий фанларини укитиш методлари куйидагиларни таъмилаш керак: касбий ва амалий ахамиятга богликдикни; математик ва табиий-илмий фанларини умумкасбий ва ихтисослик фанлар билан бирлаштирилишни; математик дастурлар ёрдамида талабаларнинг когнитив ишлашини; рагбатлаитиришни.

Булажак мутахассислар касбий компетенциясини ривожлантириш макисадида лаборатория иши ва компьютер дастурларини интеграция килиш амалиёти куйидагиларни амалга оширишга имкон беради: назарий курс буйича билимларни мустахкамлаш ва амалий тахлил килиш; машгулотга кизикишни ва машгулотнинг мотивациясини кучайтириш; ахборот такдим этиш имкониятларини кенгайтириш (ранг, анимация, мусика, овозли нутк); талабаларнинг хотира, хис килиш, фикрлаш ва хоказоларнинг узига хос хусусиятларини хисобга олган холда, индивидуаллаштирилган таълимни яратиш [2]. Математик ва табиий-илмий фанларини умумкасбий ва ихтисослик фанлар билан интеграцияси асосида амалга оширувчи укитиш шаклларини комбинациялаш, турли даража ва йуналишларда интеграциялашишни куллаш булажак мутахасисларнинг касбий компетенциясини ривожлантиришга ёрдам беради.

Адабиётлар:

1. Муслимов Н.А., Усмонбоева М.Х,., Сайфуров Д.М., Тураев А.Б. Педагогик компетентлик ва креативлик асослари /. Т.2015: «Sano-standart» 4-5-б. Уцув-методик цулланма

2. Колягин Ю.М. Задачи в обучении математике. Часть I. Математические задачи как средство обучения и развития учащихся [текст] /Ю.М. Колягин. -М.: Просвещение, 1977. -110 с.

3. М.А.Инназаров. Малака ошириш тизимида педагог кадрлар касбий компетентлигини ташхислаш технологияларини такомиллаштириш (Олий таълим муассасалари мисолида). Автореферат. пед.фан.фал.док. - Т. 2020. 11-б.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.