Научная статья на тему 'Инсульт профилактикасының жаңа жүйедегі идеологиясы'

Инсульт профилактикасының жаңа жүйедегі идеологиясы Текст научной статьи по специальности «Клиническая медицина»

CC BY
149
74
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Инсульт / алдын алу / insult / apoplexy / prevention

Аннотация научной статьи по клинической медицине, автор научной работы — Қ. Құнанбай, А.Қ. Қайрбеков, Д.А. Дәулетбаев, А.Б. Сейданова

Бүгінгі таңда инсульт дүниежүзі халқының денсаулығы мен өміріне қауіп төндіріп тұрған эмидемия болып табылады. Инсульт мәселесі Қазақстанда да өзекті мәселелердің бірі. Қазақстан Республикасы ТМД мемлекеттерінің ішінде жүрек қантамыр ауруларынан туындайтын өлім көрсеткіштері бойынша Молдавадан кейінгі екінші орында.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

IDEOLOGY OF STROKE PREVENTION IN THE NEW SYSTEM

Today, insult is declared as a global epidemic threatening the lives and health of the whole world. Mortality from cardiovascular diseases among the CIS countres, republic of Kazakhstan is in the second place after the Republic of Moldava.

Текст научной работы на тему «Инсульт профилактикасының жаңа жүйедегі идеологиясы»

8%ЙЬ П

www.kaznmu.kz В

Правосторонняя гемианестезия и гемианопсия. Диагноз: Острое нарушение мозгового кровообращение в среднем мозговом артерий по ишемическому типу слева. Диагноз подтвержден КТ исследованием.

Выводы. Таким образом, как видно из приведенных данных, заявляемый способ исследования безусловного рефлекса обладает преимуществами по сравнению с известными:

СТНИК-У—

сгибательный стопный рефлекс высоко чувствителен к патологии и специфичен для здоровых, и является надежным индикатором спинального шока у детей одномесячного возраста. Заявляемый способ делает более объективной оценку неврологического статуса у взрослых и способствует более точному диагнозу и адекватной терапии.

СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ

1 Скоромец А.А. Неврологический статус и его интерпретация, М: МЕДпрес-информ, - 2009. -. 175 с.

2 Ратнер А.Ю., Бондарчук С.В. Топическое значение безусловных рефлексов новорожденных, изд. Казанского университета, -1992, - С. 26-33.

3 Гусева Н.А. автореф. дисс. канд. мед. наук. «Частота встречаемости и информативности патологических стопных рефлексов». -М., 2004. - 26 с.

4 Пальчик А.Б., Федорова Л.А., Понятишин А.Е. Неврология недоношенных детей. - 3-е изд. - М.: МЕДпресс-информ, 2012. -С. 8788.

5 Бондаренко Е.С., Зыков В.П. Перинатальная гипоксическая энцефалопатия. 1999 г., том 7, № 4- С. 2-6.

6 Пальчик А.Б., Шабалов Н.П. Гипоксически-ишемическая энцефалопатия новорожденных. - СПб: Питер- 2001. С.47-49.

7 Патент на изобретение РФ №2459578 от 27.08. 2012.

8 Володин Н.Н. с соавт., Ранняя диагностика неблагоприятных последствий перинатальных гипоксически-ишемических поражений головного мозга у недоношенных детей и оптимизация их лечения . Педиатрия.- 2010.- № 2, С.101-106.

9 Скоромец А.А., Скоромец А.П., Скоромец Т.А. Пропедевтика клинической неврологии: Учебник для студентов медицинских вузов. - СПб.: Политехника, 2004. - С. 43-46.

К. Б. БРАЛОВ., Г.М. ЕЛИКБАЕВ., А. А.ТУТАЕВА

К,.А. Ясауи атындагы Халъщаралъщ цазац тургкуниверситет!, Туркктан ц. Цазацстан

БАЛАЛАРДА 0М1Р1НЩ АЛFАШКЫ АЙЛАРЫНДА ЗЕРТТЕЛЕТ1Н ЖАНА ШАРТСЫЗ РЕФЛЕКС

TyWh: Балаларда емiрлерiшц алгаш;ы айларында зерттелетш жаца эдк - шартсыз рефлекс усынылды. Жаца тэсш бойынша табандагы рефлексогендi айма;тыц кеп белМ ;амтылады жэне аяк;тыц 2-5 сауса;тарыныц шлуше алып келедъ Т^шда свздер: патологиялы; рефлекс, пирамидалы; жол, рефлексогендi аймак;, к;озгалыс ЖYЙесi.

K.B. BRALOV, G. M. YELIKBAYEV, A.A. TUTAYEVA

International Kazakh-Turkish University, Turkestan, Kazakhstan

A NEW WAY TO STUDY THE UNCONDITIONAL REFLEX IN YOUNG INFANTS

Resume: Invented by a new way to study the unconditioned reflex children of the first months of life. The invention improves the diagnosis due to a wide coverage of reflexogenic zone over the entire surface of the plantar side, which contributes to the appearance of flexion 2-5 toes.

Keywords: pathological reflexes, pyramidal path, reflexogenic zone, the motor area.

Э0Ж 616.12.-02:613.62

К. Ц¥НАНБАЙ, а.Ц. ЦАЙРБЕКОВ, Д.А. ДЭУЛЕТБАЕВ, А.Б. СЕЙДАНОВА ИНСУЛЬТ ПРОФИЛАКТИКАСЫНЬЩ ЖАНА ЖУЙЕДЕП ИДЕОЛОГИЯСЫ

БYгiнгi тацда инсульт дYHиежYзi халцыныц денсаулыгы мен eMiprne цаут твндiрiп турган эмидемия болып табълады. Инсульт мэселеа Цазацстанда да eзeктi мэсeлeлepдiц 6ipi. Цазацстан Республикасы ТМД мемлекеттершц iшiндe журек цантамыр ауруларынан туындайтын eлiм кepсeткiштepi бойынша Молдавадан ^üi^i eкiншi орында. Tyttmdi свздер: Инсульт, алдын алу

бзектШп:

XX гасырдыц соцы кепштк элем елдерi y™h басты мэселенщ бiрi жук;палы емес -созылмалы аурулар. Бул аурулар ;ыск;а уа;ыт аралыгы, ягни 50-80 жастагы адамдар арасында елiмге экелетш басты себеп ретшде ;аралды. [1] .ЖYрек ;ан тамыр ЖYЙесi (ЖКДЖ) - аурулары ,елiмшiлдiк, мэселесi бойынша бiрiншi орында, келешекте елiмнiц кебеюiне бiрден- бiр себеп болары даусыз. Медициналы;

технологияныц жетiстiгi,ол орташа емiр CYPУ уза;тыгы ;ыс;аруы - ишемиялы; инсульт(ИИ) ауруыныц кебеюiмен байланысты деп пайымдалады. Соцгы жылдары АКШ елiнiндегi эрбiр 18-шi елiм себебi ми ;анайналымыныц жедел бузылысына(МКЖБ) байланысты. Бiздiц елде ИИ ауруы жылына 0,5% га кебеюде. Каза;станда жылына 1000 адамга шавданда 2,5-3,7 жагдайпркелед оныц Мнде 1 ден 1,8 жагдайы елiммен ая;талады. Аурудыц орташа жасы-

67 жасты курайды. Инсультпен ауыргандардыц 29 пайызы -ецбекке кабшетт (60 жаска дейш). Бул niKip миорад инфарктыне(МИ) салыстырмалы турде Караганда кеп кездеседi [2]. ЖИА-да шугыл кемектщягни коранарлы ангипластикпен емдеу алдын алу эдга сощы жылдар жаксы нэтижеге жеттi . Бiрак, инсульттiц алдын алу шаралары оц нэтижеге ие емес. ИИ-тщ даму механизмi жэне себептершщ кептiгiне карамай, МКЖБ алдын алу шаралары антигипертензивт жэне карапайым антитромбатикалык терапиямен шектеледi [2,3]. ЖYЙелi жэне селективтi тромболизис, жаксы уйымдастырылган медициналык мекемелердiц жетiстiгi болып табылады жэне МКЖБ саныныц кебеюiне эсер етпейдь Кдзакстанда бiрiншiлiк инсульттiц орта жасы 63,ал европа елiнде 70 жастан асады [1]. Халык арасындагы емiр CYPУ узактыгы бiршама темендед (2011 ж орта жас 38,9). Эрбiр казак елiнiц бес!ншi тургыны (17,2 млн адам 2015 ж. 1 кацтарда ресми тсркелген) - зейнеткер жаста [1,4]. Бул салыстыру казак елiнде кантамырлык аурулардыц саны артканын керсетедi. Кантамырлык апатты болдырмау ол жалпы улттык KYPделi мэселе, ол идеологиялык негiзде

уйымдастырылган,гылыми жэне тэжiрибелiк негiзiнде МКЖБ ауруыныц керсеткiшiн темендету. Fалымдар мен тэжiрибелi дэрiгер идеологиясы бойынша, инсульт болуыныц ескерту шаралары, тек жалпы ужым корытындысы бойынша уйымдастырылады жэне тэж!рибелш шаралар ЖYргiзiледi. Инсульттiц заманауи алдын алу эдiстерi , ол дэстYрлi жэне жаца концепциялар , тэж!рибелш дэрiгерлер мен галымдардыц МКЖБ - ныц агымына, даму мехазанимiне, себебше бiршама жаца кезкарас тудырады.

Мацызды кагида , ол - жаца концепция мен жаца YPДiстiц дамуы кардионеврология саласына негiзделген. Бул инсульт туралалы мамандардыц кезкарасын арттырып кана коймай, аритмия,артериальды гипертензия, гиперкоагуляционды синдром туралы кардиолог жэне невролог мамандарыныц ортак шешiм кабылдауына кол жеткiзiледi [5,6,7]. Жаца интеграция аркасында МКЖБ бар жогары кауiп катер наукастарды тексеру эдктерше эхокардиография(ЭхоКГ), холтерлiк монитерлеу (ХМ), коронарография, функцональды сынамалар жэне т.б пайдалылады. Инсульттщ гетерогендiлiгiн - диагностикалау жэне емдеу, дэртр Yшiн кыйынга согады. Мамандар ми канайналымы жедел бузылысыныц (МКЖБ) 60 тан аса себебш аныктап,оныц жиырмасы ЖYрекке байланысты екешн керсеттi [8]. Ал калган себептерге канныц курамдык езгерiстерi (гемостаз,реологиялыксипаты , формалык элементтердiц касиетi,биохимиялык параметрлер жэне т.б) мен кан тамырлар езгерга (атеросклероз, васкулопатия) т.б. жатады [7,8 ]. ИИ дифференциалды диагностикасы TOAST бойынша жштелед:

• Атеротромбатикалык (АТИ)

• кардиоэмболиялык (КЭИ)

• лакунарлы

• себебi аныкталган инсульт

• себебi аньщталмаган инсульт [9]

АТИ бас миын кандандыратын iрi артерияларда тромбтыц TYзiлуiмен ЖYретiн атеросклеротикалык езгерiс. КЭИ кардиогенд тромбоэмболиямен байланысты, кебiнесе ЖYрекше жыбырымен керiнiс табад1 . Гипертониялык микроангиопатияныц нэтижесiнде лакунарлы инсульт дамиды, бiрак кейбiр зерттеулерде бул тужырым дэлелденбеген [10]. ЖYрек кан тамырлык ЖYЙенiц гемодинамикалык езгерiсi жэне бас миыныц канайналымы Кажеттiлiгiнiц сэйкес келмеуiнiц нэтижейнде гемодинамикалык ишемиялык инсульт (ГИ) дамиды [5,6,7]. Микроциркуляторлы инсульт (МИ) - гемореологилык микрооклюзия механизмi бойынша дамид1 [5,6,11]. Микроциркуляторлы блокада - полицитемия,сусыздану, канныц ую жылдамд1гы жэне де баска жагдайлардыц нэтижесiнде дамидь

Ишемиялык инсульттiц патогенетикалык TYрi, жас пен жынысына карай езгередi. Жастарда - кардиальды себепке

байланысты дамитын церебральды ишемия,ал егде жастагыларда - тромбоз жэне тромбоэмболия [1,11,12]. МКЖБ - ныц 30-35% АТИ к¥райды. Ал екiншi орында -кардиоэмболикалык инсульт(20-28%). Сощы жылдары КЭИ саны есуде. Кантамырлык апаттыц алдын алу ушш заманауи жуйеде гетерогендi инсульттiц концепциясы мацызды рел аткарады. МКЖБ патогешзш жетiк зерттеу, инсульттiц алдын алуына жол ашады жэне дер кезшде кажеттi ем ЖYргiзiледi. ИИ гетерогендi концепциясы МКЖБ клиникасын, клинико-лабараторлы жэне клинико-аспаптык синдромдарды аныктайды. Кептеген кауш-катер факторлары жэне ЖYрек кантамыр ЖYЙесiндегi аурулар, негiзгi терт синдромга назар аудартады [5,11]. Артериалды гипертензия, аритмия, канныц гиперкоагуляциясы жэне iрi артериялардагы атеросклеротикалык стеноз - инсульттщ дамуымен ЖYретiн синдромдар. Клиникикалык лабараторлы синдромдь лабараторлы тест (МНО,АЧТВ жэне т.б ) аркылы аныктап, клиникалык керiнiсi (тромбоз,тромбоэмболия) болуы MYMкiн немесе л жасырын TYPДе боладь Гиперкоагуляцига экелетiн себептер: т¥кым куалайтын жэне ЖYре пайда болган коагулопатия, атеросклероз, кан аурулары, интоксикация, гипергомоцистеинемия, кант диабетi, дэрiлiк заттарды кабылдау жэне т.б. Артериялык кысымныц жогарылауы кантамырлык жагдайымен тыгыз байланысты. Дэртк каражаттыц рандомизирленген клиникалык сынагы(РКС), мына синдромдардщ коррекциясына багытталган: гемодинамикалык керсетгаштщ антигипертензивтi езгерiсiне, антикоагулянттар - гемостаз ЖYЙесiндегi езгерiстерге жэне т.б. РКС протоколы, аурудыц шыгуына эсер ететш репрезентативтi синдром туралы мэлiметтi аныктап жэне емдеу барысында абсолюттi жэне салыстырмалы кауш катердiц азаюына бага бередь Осынадай зерттеулер ИИ-тiц «беспайыздык» кауiп катер шкаласын негiздедi [11].

Инсульт кауш катершщ беспайыздык шкаласы.

Репрезентативтi синдром. Инсульттiц жылдык кауш катера

%

Артериалды гипертензия 5 Гиперкоагуляция 5 Аритмия 5

Бас миы магистральды артериясыныц стенозы 50% Басты ерекшелiгi - инсульт кауш катерше жылдык жеке бага берудi камтамасыз етедi. Тэж1рибелш мацызы -KYHделiктi ж¥мыстыц ыцгайлылыгы. Дэрiгерге алгоритм диагностикасы жэне репрезентативт синдромды багалау (клиникалык керiнiсi, анамнез,лабараторлы тест, аспаптык зерттеу) оцайга TYседi. Мысалы, бiр репрезентативтi синдром (РС) езiмен бiрге шамамен 5% жылдык инсульт кауш катердi (теменгi кауш катер), ею - 10 %(орташа кауш катер) жэне т.б алып ЖYредi. Кептеген гылыми кауымдастыктар соцгы он жылда МКЖБ эсер ететш шю жэне сырткы факторлардщ эсерш аныктап, инсульттi дамытатын 300 ден аса кауш катер фактордыц аныкталуын керсеттi [1,4,12]. Цереброваскулярлы аурудыц патогенезi мен этиологиясын бiлу, кауiп катер факторы концепциясы аньщтауга MYMкiндiк тугызады. ИИ кауiп катерiн алдын алу максатында, РС -ке TYзетiлiм жасалады (Кесте 2). Кесте 2. Инсультт ескерту стратегиясы (12 метанализ, 106 зерттеу, п=2109266, ЖYрек кантамыр ЖYЙесiнiц алгашкы кауiп катерi 24,4%).

Антигипертинзивная терапия - кайталамалы ИИ кауш катершщ темендеуi 25-28% Класс I, А сатысы ¥зартылган антитромботикалык терапия

(антиагреганттар,антикоагулянттар) - ИИ кауш катершщ темендеуi 16-68 % Класс I, А сатысы

Статиндермен гиполипидемиялык терапия - ИИ кауш катершщ темендеуi 10-30% Класс I, А сатысы Антигипертензивт жэне антитромбатикалык терапия -кардионеврологиядагы магистральды багытты алдш алу максатында ЖYргiзiледi. МКЖБ - ныц 60% артериальды гипертензиямен катар ЖYредi, жедел жэрдемнiц 20% шакырылуы гипертониялык кризбен байланысты [11]. АГ ишемиялык инсульттщ келей патогенетикалык TYрлерiн

р

www.kaznmu.kz D

дамытады: лакунарлы,

гемодинамикалы;,атеротромбатикалык;. Журек ;антамыр ЖYЙесiне АГ ;ауш тугызатынын Фрамингемдi зерттеулер растады. Метанализ 45 зерттеуi бойынша 450 мыц нау;асты тексеру барысында АКК систоликалы; 10 мм.с.б K0терiлуi, инсульттщ дамуы 1,95 рет есе кебейед (Prospective Studies Collaboration, 1995). PROGRESS зерттеуь периндоприла жэне индапамид ;олдану нэтижесiнде инсульт дамуы 28 %-га T0мендедi. MOSES зерттеуi кальций каналы блокаторын эпросартанмен салыстырып, АКК мен инсульттщ емшде жа;сы нэтиже керсетп.

Инсульт патогенiзiнде ;арыншалык; экстрасистолия жэне к;арыншаYCтiлiк тахикардия мацызды рел ойнайды. Карыншалы; экстрасистолия ЖYрек ;антамыр ауруларыныц ауыр ас;ыныуна экеледi [7,10,13]. ЖYрекше жыбыры кардиогендi эмболияныц дамуына жагдай жасап, оныц саны 0суiнiц непзп себебi болып табылады. ЖYрекше жыбыры бар нау;астарда, инсульт дамуы 5 есе кебейд жэне соцгы 70 жыл бойы ерiстеп келедi [13]. ЖYрекше жыбыры бар нау;астарда антикоагулянттарды ;абылдау, жа;сы нэтижеге ;ол жетгазедъ Альтернативтi - ацетисалицил ;ышык;ылы (АСК) немесе пероральды антикоагулянттар да пайдаланады. BAFTA зерттеуi АСК алдында варфаринд пайдалану 75 жастан ас;ан нау;астарды ;олдану тиiмдi. Соцгы жылдары клиникалы; практикага жаца антикоагулянттарды (дабигатран, ривароксабан) енпзу, ЖYЙелi лабараторлы ба;ылауды ;ажет етпейдi жэне де оральды антикоагулянттарды ;олдану тиiмдiрек екенiн керсетедi. RE-LY жэне ROCKET-AF зерттеулерi бойынша К витмиш антогонистi жаца антикоагулянттарга ;араганда басымдылы; керсетедi. Нау;астар пероральды антикоагулянттарды ;абылдаудан бас тарт;анда, PKO, BHOA жэне ACCX (2012) зерттеулерi нэтижесшде, ЖYрекше жыбыры кезiнде АСК тагайындауга шек к;ойды. ЖYрек ритмiн ;алпына келтiру Yшiн антитромбатикалы; терапия усынылды.

GISSI-P зерттеуъ 11 мыц нау;асты ба;ылау барысында ;анык;паган май ;ышк;ылыныц жеткiлiктi дозасын таFайындау,ЖYрек ;антамыр ЖYЙесiнде елiмнiц 30% га азайтатынын керсетп.

Атеротромбатикалы; инсульт (АТИ) жэне

гиперкоагуляциямен ас;ынган нау;астарга,

антиагреганттар мен статиндерд ЖYЙелi енгiзу негiзделген. PROFESS зерттеуi барысында, АСК мен дипиридамол ай;ын ас;ыну кезiнде YЙлеседi жэне клопидогрелдi нау;аск;а операциядан кейiн (ангиопластика)енгiзiледi деп болжамдайды. Жаца антикоагулянттарды,

кардицеребральды эмболия жэне атеротромбатикалы; инсульт кезшде ;олдану, соцгы жылдары кептеп кездеседъ АТИ - тiц ;ауштшт биваленттi, екi шыгу кезi бар: тромб TYзiлуге бейiмдiлiгi жэне ;антамыр ;абыргасындагы локальды езгерiстерден тромбоздыц дамуы. Бас миы iрi артерияларыныц атеросклеротикалы; стенозы, каскада уюыныц белсендiлiгi ушш жиi субстрат болып табылады. Атеротромбатикалы; немесе гемодинамикалы; исульт пайда болуын стеноз дамытады. Инсульттi ескерту ма;саты каротидтi ангиопластикамен байланысты, АТИ ;ауштШп осы эдiс кемегiмен багалануы MYMкiн [14]. Кеп жагдайда каратойдты ангиопластика, 70% ай;ындалган стенозбен бай;алады. Симтоматикалы; стеноз, гетерогендi активтi атреосклеротикалы; TYЙiнда; жэне бас;а да аурулардыц агымы бар нау;астарга жеке емдеу тэсiлдерi ЖYргiзiледi. Ангиопластика эдiсi ;анша тшмды болса да, ЖYрек ;антамыр нау;астарыныц клиникалы; лабаратолы жэне аспапты; кершктерше ;арай, атеросклероздыц алдын алу емдеу эдкшде - статиндер мацызды болып ;алады. Бiрак;, статиндер алдын алу ма;сатындагы эсерi коранарлы жагдайга байланысты екешн жэне МКЖБ саны азайганы на;ты деректер бар (ASCON - LLF жэне т.б зерттеуi бойынша).

Гемодинамикалы; криз концепцисыныц инсульттi алдын алу ма;сатында дамыту, болашагы бар багыт [11]. Аурудыц ас;ынуыц механизiмiн зерттемей, бiз ;антамыр апатыныц себебiн TYсiне алмаймыз. Курылымды; жэне биохимиялы; езгерктер, ;антамыр ЖYЙесiнiц паталогиялы; YДерiстi

С I H И К K'ÎHM7N.4-20,5

сипаттайды [15]. Бул жаца TYсiнiк, кардионеврологиядагы алдын алу -зерттеуштердщ ауру агымыныц ерекшiлiгiне, аса мэн бершдъ Клиникалы; тургыдан ;араганда, криз ретшде гемодинамикалы; гемореологялы; биохимиялы; Yрдiстердегi езгерiстермен TYсiндiремiз. Аурудыц тэртiбi, нау;астыц ауругу деген тэртiбi, ;ауш ;атер факторына денi сау адамныц кез;арасы - бул жаца багыттагы зерттеулер, ;антамыр ЖYЙесiндегi динамикалы; предиктор [16]. Мундай предикторларды заманауи функциональды диагностика эдкшщ кемегiмен зерттеледi(ХМ, ЖYрек ритмi вериабельдiгi, АКК тэулiктiк профилы, сынамалы; ЖYKтеме жэне т.б). Дианмикалы; анализ - цикл ;урылымын , амлитуда ауыткуын зерттеудi болжайды. Гемодинамикалы; криз нус;асын бiрнеше концепциясы керсетшген: гипертониялы;, гипотониялы;, аритмиялы;,

микроциркуляторлы, коронарлы, нэйроэндокриндi, ангиодистониялы; гемореологиялы;. Заманауи кез;араста, криз TYсiнiгi - артериальды гипертензия, гиперкоагуляция, вегетативтi ЖYЙенiц бузылысы жэне ишемия (жYрек, бас ми, бYЙрек). Гемодинамикалы; криздiц дамуы, ;антамыр ауруларыныц алдын алу ма;сатында жаца эдiстердi жан-жа;ты зерттуге жол ашады.

Кардионеврологиялы; ауруларды алдын алу ма;сатында кептеген заманауи стратегиялар, емдеу эдктерь дэрiлiк заттардыц тиiмдi екенiн бiлдiк. ИИ ескертуде ангиопластика эдкь ЖYрек ритмiн ;алпына келтiруге арналган эртYрлi эдiстер, ЖYрек жеткiлiксiздiгiн емдеу мацызды болып табылады. Инсультт ескертуде терт мацызды медициналы; жоспарды ЖYзеге асырса, ораташа емiр CYPУ уза;тыгы 5-7 жылга созылады. Бiрак;, емдеу эдiстерi ар;ылы инсульттщ болу MYMкiндiгiн азайту, тек превентивт потенциал . Бул TYсiнiк жа;сы уйымдастырылган зерттеу орталы;тарында керсетiлдi жэне клиникалы; тэжiрибенiц на;ты нэтижесi ретшде емдеу эдктерше эсер етедi. Мысалы, ЖYрекше жыбыры нау;астарына варфариндi ;олдану, КЭИ ;ауш ;атерi РКС бойынша 64-68%га темендегенiн керуге болады. РКС жагдайында 60-65% нау;астардыц ХКК (хальщаральщ ;алыпты ;атынас ) керсеткiштi устап турды жэне олар барлыгы белгшеген мелшердегi дэрi ;абылдаган. На;ты клиникалы; тэжiрибеде бул керсеткiш темен. Тэж1рибелш сына;тарда барлы; нау;астардыц 100 %, дэрiнi усынылган мелшердi зерттелген хаттама бойынша ;абылдаган. Медициналы; мекеме усынысына(датты; ултты; зерттеу, 2011ж) сэйкес, тэжiрибеде тек 55,5% ЖЖ бар нау;астар антикоагулянтарды ;абылдады [17]. Люберецк зерттеуi (ЛИС-2)мэлiметi бойынша, МКЖБ ауыргандардыц 24,3% -ы ЖЖ болганын аны;таган жэне оральды антикогулянттарды тiкелей ;абылдауга керсетгаш болд^1 [18]. МКЖБ байланысты госпитализацияга дейiн 41 % гипертониктер,антигипертензивтi дэрiлердi ;абылдады. Кантамыр апатыныц алд^1н алуыныц ец мацызды ;агидасы - салаутты емiр CYPу. Эмiр салтын езгерту нау;ас адамдард^1ц гана емес, сау адамдардыц емiрiн езгертедi [12,16]. Темеюден бас тарту, калорий кеп тагам пайдаланбау, дене салмагын арттырмау, физикалы; ЖYKтеменi бiр;алыпта устап туру, МКЖБ ;ауш к;атерiн 50% га темендетедъ К^'мбатк;а TYсетiн дэрi дэрмек терапиясы, мундай нэтижеге ;ол жеткiзе алмайды. Бiрак;, инсульттi басынан еткiзген нау;астардыц 11 % гана темекiден бас тартады екен [11].

Сонымен, алдын алу к - шаралары, емдеу эдiстерiмен тыгыз байланысты. Алд^1н алудыц жолдары: жогары мамандандырылган дэрiгер жэне дурыс емдеу эдiсiн тацдау ^тсйз, лабараторлы ба;^1лау, клиникалы; анализ). Дэр^ердщ арты; ЖYKтемесi жэне ба;^1лауд^1ц элйздМ, емдеу YPДiсiне эсер етедi. Емнщ нэтижесi болу Yшiн, Yнемi дэр^ер нау;аспен ;арым ;атынаста болу керек. Емдеу багдарламасын дербестендiру, нау;ас;а жекелей кез;арас, дэрiгер мен нау;ас арасындагы ;арым ;атынастыц уза;тыгы - алдын алу шарасындагы дурыс багыт. Кан тамыр апатыныц к;ауiп к;атерi бар нау;астар, ;ай маманд^1; иесiне ;аралу керек? Жалпы тэжiрибедегi дэрiгер, кардиолог, невролог - нау;астыц ;аралатын маман иелерь Профилактика - бул элеуметтш, эканомикалы;, мэдени,медициналы; шаралармен ауруд^1ц алдын алуына

багытталган. МКЖБ - ныц алдын алудыц, бiрiншiлiк жэне екiншiлiк TypiH ажыратады [10]. Бiрiншiлiк алдын алу -МКЖБ басынан 0TKi36ereH, кан тамыр ауруына шалдыгуы MyMKiH, екiншiлiк алдын алу - инсультпен зардап шеккен наукастар. Соцгы 5 жыл келемшде 30 % жуык наукастар ИИ басынан етгазген жэне журек кантамыр ауруына шалдыккан.

Сонымен, инсульттiц алдын алу жуйей гылыми кез;араспен жэне мэселеш уйымдастырылган турде шешiледi. Ол мамандардыц МКЖБ патогенезi мен этиологиясына негiзделген,дэстYpлi жэне жаца концепциялар. Дэpiгеpдiц жогары мамандандырылуы, инсульт саныныц артып кетпеуше Yлкен сенiм арттырады.Кардионеврологияда заманауй алдын алу эдостерш бiлу, клиникалык тэж1рибенщ жаксаруына жэне накастарга тиiмдi емд тагайындауга жол ашады. Осы максатта,»Саламатты Казакстан» стратегиясы бойынша мемлекеттiц каржылануымен Караганда каласында инсульттi алдын алу максатында жаца емхана бой кетердъ Бул емхананыц 0зiндiк шарттары: АКК Yнемi бакылауда устау(40 тан аскан адамдарга,бул KYHделiктi

pэсiм),KYЙзелiстi болдырмау, кунделшт антиагрегентты дэpiлiк заттарды кабылдау(дэр^ер нускауымен), жылына екi рет мойын кантамырына, бас миын кандандыратын кантамырларга УДЗ жэне ЭКГ, кандагы холестерин жэне кант мелшерш тексеpiп катац бакылау^нем! дененi шыныктыру(гиподинамияныц алдын алу -кушне 3000 кадам ЖYPу), темекi жэне Ммдщ пайдаланбау, агза сусыздану кезшде аз-аздан тек таза су немесе шамалы тэттi кампот(минералды сулар кан кысымын к0тередГ),психолог к0мегiн уйымдастыру(кажет болган жагдайда). Наукастыц тамактануына аса мэн бершу керек. Тамактану тецгеpiмдiлiкпен, майлы тамакты шектеумен басталады. Рационда мшдетт TYPДе нерафинированный растительное масло, балык, жемк-жидек, майлы емес CYT тагамдары. Нан 0нiмдеpiн пайдаланбауга тырысу.

Корытынды:Жыл сайынгы Казакстан пpезидентi Нурсултан Назарбаев халыкка жолдауында "Казакстандьщтардыц орташа 0мip CYPУ узактыгын 72 жаска жетгазу жэне 0лiм к0pсеткiшiн 30% т0мендету. Бул мацызды максат,бiз мiндеттi TYPде нэтижеге кол жеткiзуiмiз керек",-делшген

ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1

1 Р.Г. Оганова, Р.А. Хальфина Руководство по медицинской профилактике. - М.: ГЕОТАР -Медиа, 2009. - 464 с.

2 Симоненка В.Б., Широков Е.А. Превентивная кардионеврология. - СПб.: Баспа «Фолинт, 2008. - 220 с.

3 Скворцова В.И, Чазова И.Е., Стаховская Л.В. Вторичная профилактика инсульта. - М.: ПАГРИ, 2012. - 120 с.

4 В.В. Парфенов Медицинское инфармационное агенство. -М.: 2012. - 288 с.

5 Симоненка В.Б., Широков Е.А.Основы кардионеврологии : Руководство для врачей. 2-е изд., переработанное и дополнение. - М.: Медицина, 2011.- 210 с.

6 З.А.Суслиной Очерки кардионеврологии. - М.: Атмосфера, 2005. - 368с.

7 Фонякин А.В., Гераскина Л.А., Суслина З.А., Кардиологическая диагностика при ишемическом инсульте. - СПб.: Инкрат, 2005. -290 с.

8 Пизова Н.В. Подтипы ишемических нарушений мозгового кровообращения, вмолодом возрасте: диагностика жэне емдеу // Неврология, нейропсихиатрия, психосоматика. - 2012. - №34. - 382 с.

9 Adams Y.P., Bendixen B.N., Kappele J. et al. Classification of subtype of acute ische mic stroke // Stroke. - 1993. - №24. - Р. 35-41.

10 Шевченко Ю.Л., Кузнецов А.Н., Виноградов О.И. Лакунарный инфаркт головного мозга. - М.: РАЕН, 2011. -159 б.

11 Симоненка В.Б., Широков Е.А., Превентивная кардионеврология. - СПб.: Фолиант, 2008. - 224 б.

12 П.А.Воробьва, Инсульт. Нормативные документы. - М.: Ньюдиамид 2010. - 480 б.

13 Halliday A., Harrison M., Hayter E. et. al. 10-year stroke prevention after successful carotid endarterectomy for asymptomatic stenosis (ACST-1): a multicentre randomised trial // Lancet. - 2010. - №376. - Р. 1074-1048.

14 Симоненка В.Б., Широков Е.А., Фролов В.М. Клиническая кризология в кардионеврологии // Руководство для врачей. -М.: КВОРУМ, 2013. -294 б.

15 Bernadette B. Interventional and New Approaches to Stroke Prevention. Education Strategies for Stroke Prevention // Stroke. - 2013. -№44. - Р. 548-551.

16 Stronsen R., Gislason G., Torp-Pedersen C., et al. Dabigatran use in Danish atrial fibrillation patients in 2011: a nationwide study // BMJ Open. - 2013. - №3. - Р. 3-9.

17 Бойцов С.А., Марцевич С.Ю., Гинзбург М.Л., с соавт. Люберецкое исследование смертности больных, перенесших инсульт или транзиторную ишемическую атаку (ЛИС-2) // Рациональная фармакотерапия в кардиологии. - 2013. - №9(2). - С. 114-122.

к. К¥НАНБАЙ, а.^. КАЙРБЕКОВ, ДА. ДЭУЛЕТБАЕВ, А.Б. СЕЙДАНОВА

ИЕОЛОГИЯ ПРОФИЛАКТИКИ ИНСУЛЬТА В НОВОЙ СИСТЕМЕ

Резюме: Сегодня инсульт объвлен глобалной эпидемией, угражающей жизни и здоровью населения всего мира. Остро стоит проблема инсульта и в Казахстане. По смертности от сердечно-сосудистых заболеваний стран СНГ Казахстан на втором месте после Молдавы.

Ключевые слова: инсульт, профилактика.

K. KUNANBAI, A.K. KAIRBEKOV, D.A. DAYLETBAYEV, A.B. SEIDANOVA

IDEOLOGY OF STROKE PREVENTION IN THE NEW SYSTEM

Resume: Today, insult is declared as a global epidemic threatening the lives and health of the whole world. Mortality from cardiovascular diseases among the CIS countres, republic of Kazakhstan is in the second place after the Republic of Moldava. Keywords: insult,apoplexy, prevention

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.