CC BY
62
УДК
DOI 10.24412/2411-1945-2022-4-53-59
Бойматов Алижон Азизович,доктори
илмуои ицтисодй, профессор, профессори кафедраи ицтисодиёти корхона ва минтацаи Донишгоуи давлатии ууцуц, бизнес ва сиёсати Тоцикистон (Тожикистон, Хужанд)
Бойматов Алиджон Азизович, д-р экон. наук, профессор кафедры экономики предприятий и региона ТГУПБП ( Таджикистан, Худжанд) Boymatov, Alijohn Azizovish, Dr. of Economics, Professor of the Department of the economy of enterprises and the region under the Tajik State University of Law, Businnes and Politics (Tajikistan, Khujand) E-MAIL: alijon45@mail.ru
Маркетинг ва самтуои идораи он, уамчун раванди идоракунии тацозои харидорон баррасй шудааст. Моуияти консепсияуои маркетингй ва истифодаи ощо рангами гузаронидани фаъолияти маркетингии ширкатуо ва корхонауои соуибкорй ошкор карда шудааст. Зикр шудааст, ки барои омузиши уолатуои бозор дар ширкату корхонауои истеусолию тицоратии мамлакат сохторуои маркетингй ташкил шудаанд. Консепсияи такмили истеусолот шудааст. Корхонауои ватанй карда уолатуои бозории истифодаи он муайян гардидаанд. Корхонауои ватанй дар амалияи худ принсипуои "фуруши цатъй"-ро истифода мебаранд, ки моуияти он бо уар роу фурухтани моли ширкат аст. Дар маруилаи муосир мацмуи маркетинг коркард шуда истодааст ва омилуои таъсиррасон ба талаботи истеъмолгарон ва ба хароцоти истеусоли мол, такмили он ва тагйир додани нарх муайян карда мешаванд. Тарзуои уавасманд гардонидани харидорон ва гузаронидани тадбируои маркетингй, уамчунин тауияи барномауои маркетингй, ки талаботи экологиро оид ба уифзи мууити зист ба назар мегиранд, мавриди омузиш царор гирифтаанд.
Калидвожахр: маркетинг, идоракуни, тацозо, талаб, таклиф, консепсия, такмил, фаъолияти маркетингй, вазъи бозор, истеусолот, мол, цидду цауди маркетинги, цаноатмандии харидор, маркетинг-микс, омилуои таъсиррасон, молуои беманфиат- гализ, беубудии шахс ва цамъият
Маркетинг и направления управления им рассмотрены как процесс управления спросом покупателей. Выявлена сущность маркетинговой концепции и её использование в период осуществления маркетинговой деятельности предпринимательскими структурами. Отмечено, что для изучения состояния рынка в производственно-коммерческих фирмах созданы службы маркетинга. Дана характеристика концепции совершенствования производства, определяются рыночные ситуации её использования. Отечественные предприятия применяют в практике их деятельности принципы «жесткой продажи», сущность которой состоит в продаже товаров фирмы любой ценой. На современном этапе разрабатываются комплексы маркетинга и определяются факторы, влияющие на спрос покупателей и затраты на производство товара и его совершенствование, изменение цен. Рассмотрены способы стимулирования покупателей и проведения маркетинговых мероприятий, а также разработка маркетинговых
ИДОРАИ MAPKEmHr BA РОХХОИ
TÄKMИЛИ КОнстсИЯхрИ oh дар
НИЗOMИ БОЗОРИ
упРАтшш MAPKEmHTOM и
ПУТИ СOBEPШEHСTBOBÄHИЯ ETO
концтции B рыночной систш
MANAGEMENT WITH MARKETING AND THE WAYS OF ITS CONCEPTION IMPROVEMENT IN MARKET SYSTEM
программ, учитывающих экологические требования для сохранения окружающей среды.
Ключевые слова: управление маркетингом, спрос и предложение, потребность рынка, товарное производство, интенсификация коммерческих усилий, удовлетворенность покупателя, маркетинг-микс, влияющие факторы, вредные товары, благополучие человека и общества
Marketing and management streamlines are considered by the author as a process of regulation in regard to purchaser's demands. He elicits the essence of marketing conception and its use in the period of marketing activity effectuation by entrepreneurial frameworks. It is marked that they created marketing services for studying the state of the market in productive-commercial firms. There is given a characteristics of conception as to production improvement; market situations of its utilization being determined. Home enterprises apply in their activity practice the principles of "tough sale" whose essence lies in the sale of firm commodity at any expenses. At the modern stage they work out marketing complexes and determine those factors which affect purchasers' demands and expenditures for commodity production, its perfection, change of prices. The author dwells also on such issues as ways of stimulation of buyers, arrangement of marketing measures, elaboration of marketing programmes, hereby, ecological requirements for environmental protection being taken into account as well.
Key-words: management with marketing, demand and supply, market needs, goods manufacturing, intensification of commercial endeauvors, purchaser's satisfaction, marketing-mix, influential factors, noxious commodities, welfare of man and society
Дар давраи нихои ташшакули иктисоди бозорй дар мамлакат фаъолияти маркетинга ширкатхои ватани авж гтрифта чорабинихои гунногун барои жуыуртар омухтани вазъи бозори минтаыавц ва таносуби байни талабу пешниход гузаронида шуда истодааст. Мухтавои идора кардани маркетинг - хамчун мафхуми пурмазмун дар тахлил ва банакшагирии фаъолияти ширкат, ба амал чорй намудани чорабинихои маркетингй ва ташкили назорат аз болои онхо, бастани созишномахои дорои манфиат бо харидор ифода меёбад. Бо ин рох ширкат ба максади худ, яъне пурратар ыонеъ гардонидани талаботи истеъмолгар ва гирифтани фоидаи дилхох, мерасад. Бояд зикр намуд, ки барои идора кардани фаъолияти маркетингц дар ширкату корхонахои истехсолию тижоратии мамлакат сохторхои маркетингй ташкил шудаанд ва онхо ба мутахассисони баландихтисос - маркетологхо талаб доранд.
Мувофиыи назарияи классики иытисодии бозорц идора кардани маркетинг мазмуии идора кардани талаботи истеъмолгар дорад ва аниытар, ыисми бо пул ифода ёфтаи онро, ки хамчун такозои харидор пешниход мешавад Аз ин чо таъсиррасонии ширкат ба дарачаю хусусиятхои такозои харидор ва рафтори истеъмолгар вазифаи асосии идораи маркетингро ташкил медихад.
Барои халлц ин масъала хар як ширкати истехсолй ё корхонаи тичоратй барои ба самти муайян равон кардани чидду чахди маркетингй бояд консепсияи худро тартиб дихад ва аз руи он кор кунад. Консепсияи идораи маркетинг ин хуччате аст, ки максади стратегии ширкат ва роххои асосии ба даст даровардани онро муайян ва мушаххас мегардонад. (1 с. 70)
Дар низоми иктисодиёти бозорй ашхоси вокей, ширкату корхонахои сохибкории вилояти Сущд ва хукуматхои минтаыавию махаллц фаъолияти маркетингиашонро аз руи 5 намуди консепсияи идораи маркетингй, ки дар амал вучуд дорад, ба рох мемонанд. (ба расми 1 нигаред)
Расми 1. Такмили консепсияхои идораи маркетинг дар низоми бозор
1 тнггпгма
■ 1
н ь
^^ Такмилдихии истехсолот (1) Зисд намудани истехсолот ва кам карлами таннархи мол
^^ Такмилдихии мол (2) н Баланд бардоштани сиёсати мол ь
1 Пуршиддат намудани чидду чах/1 и тичоратй (3) н Бисьсргар фурухтани мол ь
^^ Маркетинга аньанавй (4) н Каноатмандми истсъмолкунанда -
^^ 1У1аркстинги и'п имоию окилона (5) | н Каноатмандии истсъмолкунанда ва бсхбудии намъият н
Консепсияи такмили истехсолот (1) тарзи аввал ва кухнаи идораи маркетинга буда, тарафи асоси фаъолияти ширкатхои истехсолию тичоратиро ифода мекунад. Чунин консепсия ба истехсолот нигаронида шуда дар ду вазъи бозор, ки бо таносуби талабу таклифи молхо муайян карда мешавад, истифода мешавад:
* назар ба таклифи мол зиёдтар будани та^озои харидор дар бозор ва дар ин хол рохбарияти корхона дивдати асосиро барои дарёфти роххои истехсоли барзиёди мол чалб менамояд.
* паст кардани таннархи махсулот дар асоси баланд бардоштани хосилнокии мехнат, вазифаи асосии корхонахои сохибкори ба хисоб меравад.
Консепсияи такмили истехсолот, ки одатан консепсияи истехсолгар ва фурушанда мешуморанд, дар чодаи ба эътибор гирифтани ин ду холати бозории дар боло зикр шуд, чунин зохир мешавад: моли ширкат дар бозор ба истеъмолгар писанд бошад хам, дар ояндаи наздик чунин вазъияти бозор имкони тагйир ёфтанро дорад. Аз ин лихоз ширкат бояд чидду чахди худро барои такмили истехсолот равона кунад ва захираю имкониятхои мавжударо ба чунин тагйирот омода намояд.
Инак, мазмуни консепсияи такмили истехсолот ^онеъ шудани истеъмолгар ба мол бо нархи арзон аст ва аз ин лихоз, вазифаи рохбарони корхонахои сохибкории вилоят, ки ин консепсияро дар фаъолияти маркетингии худ истифода мебаранд, такмили босамари и^тисодии ва паст намудани таннархи махсулоте, ки дар минтаыа истехсол мешавад, мебошад.
Консепсияи такмили молро (2) асосан истехсолгарони дохилию хорижц ва фурушандагон дар бозорхои молхои истеъмоли истифода мебаранд. Онхо чунин мехисобанд, ки моли ба бозор рохёфтаи ширкат сифати баланд ва хусусиятхои ба харидор мувофи^ дорад ва имруз муносибати истеъмолгар назар ба ин мол хушхолона мебошад. Лекин,
ба ин нигох накарда, ширкат бояд барои такмили минбаъдаи мол дивдати аввалиндарача дихад ва бо чунин рафтор ширкат боварии харидоронро нисбат ба моли худ нигох медорад. (2, с.48)
Аз истифодаи ин консепсия дар ширкатхои ватани бармеояд, ки талаботи харидор бояд дар асоси такмили мол гузошта шавад. Аммо тачриба нишон медихад, ки дар амал талабхои истеъмолгарро аз эътибор бароварда, молро "бояду шояд"такмил медиханд. Чунин муносибат ба такмили мол бо кутохандешии маркетингй махсуб меёбад, ки
маъноаш такмили мол на барои ^аноатмандии талаботи харидор, балки бayонaе барои такмил аст.
Инак, аз консепсияи такмили мол бармеояд, ки истсъмолгар ба моли баландсифат та^озо дорад ва ин yолaт истеyсолгaрро барои чорачуиуои мaрбyт ба такмили мол ва баланд бардоштани сифати он бо ма^сади посух гуфтан ба дaрхостyои имрузу фардои харидор водор месозад.
Мувофи^и консепсияи чидду чахди тичоратй (3) ширкат бояд барои yaвaсмaндии харидор yaмaи воситаро пеш оварад, вагарна моле, ки ширкат ба бозор пешниуод намудааст, ба фуруш намеравад. Аз ин чо ин консепсияро нисбат ба моли камта^озо ё камхаридор истифода мебаранд. Агар харидорон аз мол ру гардонанд ё та^озои суст дорад, онгоу тарзи «фуруши ^атъй»-и истифода мешавад. Ма^сад дар он аст, ки бо роууои гуногун (баъзан бо фиребу найранг) харидорро барои хариди чунин мол мачбур менамоянд. Ин тарзро барои тез кардани суръати фуруши моли куунаистеусол уам истифода мебаранд.
Бояд ыайд кард, ки консепсияи пуршиддат намудани чидду чахди тичоратиро асосан ширкатуои истеусолй, ки сифати молашон на он ^адар баланд аст, истифода мебаранд ва истеъмолгарро бо кушиши зиёде ба фуруш мол чалб мекунанд ва имконияти ба мивдори зарурй харидани онуо пайдо мешавад.
Мазмуни консепсияи маркетинг (4) дар он аст, ки аввал эутиёчу талаботро муайян намуда, онуоро назар ба ра^обатгарон бо тарзу усулуои босамар ^онеъ мегардонанд. Молеро бояд истеусол кард, ки ба фуруш равад ва харидор онро интизор бошад, ба ниёзи y посух диуад. Му^аррар кардани нарху маусулоти тавлидй харидорро хушнуд ва ба хариди мол омода месозад. Таъмини дастрасии мол ба фурушгоууое, ки харидор интизор аст, ба мивдори лозимй, бо борчомаи ^улай, таснифоти мусоид, ташкили хуби фуруш ва ва^ти дилхоу бояд сурат гирад.
Аксарияти ширкату корхонауои вилояти Сущд, хусусан ыисми нав таъсиси онуо дар соуаи саноат, дар шароити бозор ба истифодаи чунин консепсия ба муваффа^ият соуиб шудаанд. Масалан, роубарияти ширкати «Конкор» ки ба истеусол маусулоти шири машщул аст, уолати коуиш ёфтани фурушро ба эътибор гирифта, ба ташкили ш\ъбаи маркетинг иыдом намуд ва силсилаи чорабиниуоро оиди баланд бардоштани сифати маусулоташ ва паст кардани нархи он бо воситаи реклама андешид Дар натижаи истифодаи уамаи унсуруои мажмуъи маркетинги, уажми фуруши маусулоти шири ба даражаи фоидаовари расид. (3 с.15)
Консепсияи маркетингро бо иборауои зерин, ки аз тажрибаи гузаронидани фаъолияти маркетингии ширкатуои жауони бармеояд, чунин ифода меёбад:
• дарёфти талабот ва ^аноатмандии истеъмолгар;
• истеусоли моли ба та^озои харидор мувофи^, ки уатман бояд ба фуруш равад;
• дуст доштани уаридор, на моли худ.
Дар ниуоя мувофиыи консепсияи маркетинг харидорро бояд ба уайси меумони оли^адр пешвоз гирифта, хоуиши уро чун ^онун уисобида ширкат бо ёрии тад^и^и эутиёчоту дархости онуо ба бозори ани^у уадафманд мерасад ва ма^саду хоуишашро таъмин карда метавонад.
Дар амали фаъолияти маркетингии ширкатуои ватани, алалхусус корхонауои коркарди шир ва маусулоти шири, талаби конспсияиуои маркетингро то даражаи дилхоу риоя намекунанд. Аз ин лиуоз, барои дуруст сарфаум рафтан ба консепсияи маркетинг фар^ияти онро аз консепсияи пуршиддат намудани чидду чахди тичоратй аниы намудан лозим аст. Дар консепсияи III дивдати асосиро ба мол дода чорауоро барои уавасмандии
харидор гузаронида фоидаро аз уисоби афзоиши уачми фуруши мол мегиранд. Дар консепсияи IV эутиёчу талаби истеъмолгарро дарёфта, фаъолияти худро барои афзоиши дарачаи каноатмандии харидор равона менамоянд ва аз уисоби таъмини каноатмандии баланди истеъмолгар, фоидаро бадаст меоранд.
Дар асоси фаъолияти ширкат мувофиыи консепсияи маркетинг бояд барномаи махсус, дар жауон «маркетинг-микс» ном гирифтааст, гузошта шавад. Маысад дар он аст, ки барои ширкат банди дилхоуи бозор муайян карда дар он фаъолият маркетингии худро пурра гузаронад. Дар ин хусус маслиуати Ф. Котлер айни муддаост.
"Шумо бояд интихоб намоед, ки чиро уифз намоед - уиссаи бозор ё уиссаи фоида? Фаромуш насозед, ки барои уар як бозор бастауои маркетингии хосро ташкил кардан, ба уама гуна бозоруо бо барномауои монанд ворид шудан зарур нест." (4с.8)
Аз ин гуфтауо хулосауои зерин бармеояд. Х^иссаи ширкатро дар бозор нигоу доштан мууимтар аст ва устувор кардани мавкеи худ дар бозор аз ширкат коркарди барномаи "маркетинг-микс" такозо мекунад. Диккати махсусро дар уангоми тауияи барнома ба маусулот (хизматрасонй)-и нав, интихоби сауеуи усулуои паун кардани онуо, инчунин уавасмандгардонии харидорон додан зарур аст. Ширкате, ки дар уамаи уолатуои бозор бо як барнома баромад мекунад ё усулу равишуои якхеларо истифода менамояд - муфлис мешавад. Тарафи дигаре, ки дар уангоми тауияи барнома ба эътибор мегиранд ин сарфи ваыт барои коркарди масъала мебошад. Тажрибаи жауони нишон медиуад, ки "тануо 15% ваыти менежерон барои уаллц масъалауои такмили муносибат бо харидорон ва на кам 5% бо раыобатгарон, боыимонда 80% барои уаллц муаммоуои жории фаъолияти маркетингии ширкат сарф мешавад." (5 с.139)
Тартиб додани барномауои маркетингй раванди мураккаб буда бо истифодаи як катор тарзу усулуои уалли масъалауои маркетингй дар бозори дилхоу вобаста мебошад. Аз ин сабаб ширкату корхонауои соуибкории вилоят акнун ба коркарди чунин барномауои самаранок сарфаум рафта барои сермаусул гардонидани фаъолияти маркетингии худ истифода бурда истодаанд.
Бояд ыайд кард, ки самтуои тартиб додани барномаи маркетинг-миксро бо ифодаи чауор «Пи» «мол-продакт», «нарх-прайс», «чой-плейс» ва «уавасмандй-промовшин» авалин шуда Ч,он Маккарти пешниуод намудааст. Дар маркетинг-микс моле, ки истеусол ва ба бозор гузориш шудааст, олати нахустини таъсиррасон ба такозои харидор маусуб мешавад. Ин чунин маъно дорад, ки моли ба бозор пешниуодшуда микдори муайян, нарху сифатуои хос дорад, дизайн ва когазпеч шудааст. Агар вазъи бозор тагйир ёбад, ширкат барои ба эътидол овардани он мувофики барномаи маркетинг-микс фавран чорауо ба роу мемонад.
Ауамияти нарх уамчун олати таъсиррасон ба такозои харидор, дар барномаи маркетинг- микс бисёр мууим аст. Ширкат барои беутар намудани мууити бозории мол таввасути пасту баланд кардани нархуо бо истифодаи системаи илова ба нарх ва арзон кардани он, фуруши мол ба карз, ки дар барномаи маркетинг-микс чои мууимро ишгол мекунад ба маысад мерасад.
Дар маркетинг-микс чорауои гуногун оиди чо ба чо намудани мол дар бозори дилхоу ба роу монда мешавад. Максад - устувор кардани мавкеи мол дар бозор ва мууайё сохтани шароити муносиб ба харидор аст. Барои ин роууои мутобикати фаъолияти миёнравуое, ки моли ширкатро ба бозори дилхоу мерасонанд, истифода мешавад. (6 с.118)
Дар барномаи маркетинг-микс тарзу усулуои уавасмандии харидор, реклама, таргибот бо намоянда ва миёнравони ширкат, воситауои ахбор, радиою телевизор ифода ёфтаанд.
Хдмин тaвp, тapзy ycyлxoи мaзкyp вacеъ Ba дap вaкгaш мaвpиди иcтифoдa rçapop мегмpaнд, чopaбинмxoи мapкетинг-микc дap aмaл тaтбиrç Ba бapoи тoбoвap шyдaни шмpкaт бa parçoбaт Ba дapёфти фoидa зaминa фapoxaм oвapдa мешaвaд.
Дap Тoжикиcтoн мapxилaи нихоии дaвpaи тaшшaкyли низоми иытиcoди бoзopц жой дopaд Ba корежили мapкетинги бoшyypoнaи ичтимоие(5), ки жиxaтxoи xoc дopaд, дap зaмoни xoзиpa бештap иcтифoдa мешaвaд.
Тиб^и ин ко^ежия вaзифaи шиpкaтy кopxoнaxoи coxибкopии вилоят, xyкyмaтxoи минтaыaвц Ba мaxaлли бa Faйp aз тaъйини эхтиёчу тaлaбoти xapмдop Ba бoзopи мувофЩ, тaъмини rçaнoaтмaндй бо ycyлxoи caмapaбaxш (нaзap бa parçoбaтгapoн), xaмчyнин нигох дoштaни бехбудии иcтеъмoлгap Ba yмyмaн чoмеa дap зaмoни xoзиpa Ba ояцда мебoшaд. Тaлaби acocие, ки мyвoфиrçи ин кoнcепcия пешниход мегapдaд, чунин acт: дap худуди cacara мapкетингии шмpкaт вaзифaи мухим Ba aввaлдapaчa caмapaбaxшии фaъoлмят бyдa, дap тати^ дapёфти фoмдa, rçaнoaтмaндии тaлaбoт Ba тaъмини бехбудии иcтеъмoлгap Ba ^мъият ммкoнпaзмp acт.
Бapoбapи pyшди ycтyвopи иытиcoдиёти минтaыaвц Ba тaкмили иcтеxcoлoтy тмчopaт тaFЙиpoт бa вaзифaю мarçcaд Ba тapзy ycyлxoи фaъoлияти мapкетингй вopмд шyдaнд. Мacaлaн, як ыдами нa чaндoн кaлoни шиpкaтxoи вaтaни фaъoлмятaшoнpo тaнxo бapoи дapёфти фoидa мутоби^ нaмyдaaнд. Дигapи онхо - axaммяти rçaнoaтмaндии xapидoppo дap фaъoлиятaшoн дapк кapдaaнд. Аммо дap зaмoни xoзмpa фaъoлияти мapкетингй бо мухити зиcт вoбacтa мебoшaд Ba шиpкaт бapoи бa комёбй pacидaн бояд дap бopaи бехбудии xap як иcтеъмoлгap Ba yмyмaн чoмеa фикp Ba дap бopaи тaшкили иcтеxcoл Ba ra^opara мол rçapop кдбул нaмoяд.(7 c.28)
Бояд зи^ нaмyд, ки двp кон^^иди мapкетинги бoшyypoнaи ичтимой тaнocyби мaнфиaтxoи ш^тат - гиpифтaни фoидa, иcтеъмoлгap - rçaнoaтмaндии он aз xapидy иcтифoдaи мол, y Ba шaxpвaндy чoмеa - тaъмини бехбудии зиcти дapoзмyддaти онхо pиoя кapдa шyдaacт Ba aз ин caбaб тopaфт вacеъ пaxн мешaвaд. То хол дap бoзop тarçoзoи ноо^илош (Faлиз) aз нукгаи нaзapи opoмии чoмеa Ba aъзoёни чудогоши он жой дopaд. Мacaлaн, тarçoзo бa нушокихои cпиpтй, тaмoкy, мaxcyлoти пopнoгpaфй, мaвoди мyxaддиp, cyпopиш бapoи неcтy нобуд кapдaни aшxocи aлoxмдa ё шиpкaт Ba f. Дap шapoити вacеъ тахн шyдaни мyнocибaтxoи бoзopгoнй тarçoзo бa ин гyнa мол вyчyд дopaд Ba ин мyвoфиrçи ^онуни бoзop бояд ^онеъ гapдoнидa шaвaд. Аз ин чо вaзифaи acocии мapкетинги мyxoлифaт кам намудан ва бо назардошти имконият тамоман бардам додани тацозои нооцилонамебошад. (7.c.28)
Мyвoфиыи коже^ми мapкетинги бoшyypoнaи ичтимой, aлaлxycyc xyкyмaтxoи минтaыaвц Ba мaxaллц чopaбиниxo оиди мaxдyд, боздошт Ba ё мaнъи иcтеxcoли ин гyнa молхо, мycoдмpa Ba неcтy нобуд кapдaни моле, ки бa шaбaкaxoи caвдo гyзoштa шyдaaнд.
Вacеъ Ba бocaмap бa pox мoндaни мaъpaкaю мapocимxoи aнъaнaвии мapдyм, пaxн нaмyдaни иттилоот бapoи oммa xaм фaъoлмят мyвoфиыи кoнcепcмя мебoшaд.
Фaъoлмяти aмaлии мapкетинг дap poxи pyшди иcтеxcoлy фypyши мол Ba aфзyдaни дapoмaд, xaм бa aшxocи xapидop, фypyшaндa Ba ё шaxpвaндoни оддй тaъcмpи кaлoн меpacoнaд. Бa cифaти xaдaфxoи бoшyypoнaи мapкетинги ичтимой rçaнoaтмaндй aз истеъмол бa вocитaи пешниходи имкони вacеъ дap paвaнди интмxoби мол, aфзoиши дapaчaи зиcти онхо то xaдди нихой шинoxтa мешaвaнд. Бештapи мapдyм чунин меxиcoбaнд, ки xaдaфи acocии фaъoлмяти кopxoнaxoи coxибкopoни Ba xyкyмaтxoи минтaыaвц ин бaлaнд бapдoштaни cифaти зиндaгoнй acт Ba вocитaи pacидaн бa он тaтбиrçи кон^^иди бoшyypoнaи ичтимоии мapкетинг мебoшaд.
Хулоса
1. Идopaи мapкетинг бо нaзapдoшти мyнocибaтxoи мyxтaлиф имкони aмaлй шyдaн
дорад. Мазмуни консепсияи такмили истеусолот конеъ шудани истеъмолгар ба мол бо нархи арзон аст. Пас, вазифаи роубарон такмили самараи иктисодии истеусолот ва паст намудани нарх мебошад.
2. Аз консепсияи такмили мол бармеояд, ки истсъмолгар моли баландсифатро такозо дорад ва ин уолат истеусолгарро барои чорачуиуои марбут ба такмили мол ва сифати он бо максади посух гуфтан ба дархостуои имрузу фардо водор месозад.
3. Моуияти консепияи пуршиддат намудани чидду чауди тичоратй ё интенсификатсияи кушишуои тичоратй дар он ифода меёбад, ки агар истеъмолгарро бо кушиши зиёде ба фуруш чалб накунанд, мол ба микдори зарурй харида намешавад.
4. Консепсияи маркетинг чунин тасдикро асос меуисобад, ки ширкат бо ёрии тадкики эутиёчот ва дархост ба бозори анику уадафманд мерасад ва максаду хоуишашро таъмин карда метавонад.
5. Консепсияи маркетинги ичтимой-ахлокй гарави ба уадаф расидани ширкат (яъне гирифтани фоида) буда, каноатмандии истеъмолгар беубудии зисти дарозмуддати y ва чомеаро таъмин менамояд.
ТаваччуУ ба ин фаъолият он гоу афзун мегардад, ки шумораи ширкат ва муассисауои
соуибкорй дар чабуауои байналхалкй ва Faйритичорaтй уарчи бештар бовар кунанд, ки
маркетинг барои ворид шудан ба бозор бомуваффакият мусоидат менамояд.
ПÄЙHÄBИШT:
1. Голубков Е.П. Маркетинг/Голубков Е.П. - Москва: Дело, 2015.- 435 с.
2. Котлер Ф. Маркетинг. Менеджмент / Ф. Котлер. - Санкт-Петербург: Питер, 1999. - 880 с.
3. Бойматов A.A., Шарифзода М.М. Роххои баланд бардоштани самаранокии фаъолияти маркетингии корхонауои вилояти Сугд / A.A. Бойматов, М.М. Шарифзода //Лхбори ДДХБСТ. - Хучанд, 2020. - №2(83). - С.13-21.
4. Котлер Ф. Интервью / Котлер Ф. // Маркетинг в России и за рубежом. - Москва, 2001. - №2. - С.7-12.
5. Дей, Джордж. Стратегический маркетинг /Джордж Дей. - Москва, 2002. - 631с.
6. Котлер Ф. Маркетинг в третьем тысячелетии / Ф. Котлер. - Москва, 2001. - 271 с.
7. Котлер Ф. Основы маркетинга / Ф. Котлер. - Москва, 1996. - 697 с.
Reference Literature:
1. Golubkov Ye. P. Marketing// Ye.P.Golubkov.-Moscow: Business, 2015. - 435pp.
2. Cotlaire F. Marketing. Management// CF.Cotlaire.- Saint Petersburg: Peter.1999.- 880pp.
3. Boymatov A.A., Sharifzoda M.M. The Ways of Elevation of Effective Marketing Activity of
Enterprises in Sughd Viloyat// A.A. Boymatov, M.M.Sharifzoda // Bulletin of TSU LBP.-
Khujand.2020, №2 (83).- pp.13 - 21
4. Cotlaire F. Interview//F.Cotlaire//Marketing in Russia and abroad. Moscow. 201, №2.- pp. 7 -12
5. Dey, George. Strategic Marketing// George Dey. - Moscow. 2002.- 631pp.
6. Cotlaire F. Marketing in the third Millenium // F.Cotlaire.-Moscow. 2001.- 271pp.
7. Cotlaire F. The Grounds of Marketing//F.Cotlaire.-Moscow, 1996.- 697pp.
