CC BY
12ХУСУСИЯТ^ОИ ПЕДАГОГИИ МУТОБИКШАВИИ ДОНИШЧУЁН БА НИЗОМИ КРЕДИТИИ ТА^СИЛОТ
Латипов С.
Донишгоуи давлатии омузгории Тоцикистон ба номи С.Айни
Шароити муосири рушди чомеа дар назди системаи тахсилоти олии касбй вазифахои нави афзалиятнокро мегузорад, ки мутахассисони сохаро ба чустучуи роххои нави баланд бардоштани сифати тахсилот, ба вучуд овардани фазои ягонаи тахсилот дар чахон водор месозад. Ба имзо расидани шартномаи Болония мухимтарин кадам дар ин раванд махсуб меёбад, ки рохандозй намудани системаи тахсилоти кредитиро таргиб менамояд. Сарфи назар аз афзалиятхо, низоми тахсилоти кредитй як катор душворихоеро низ пешоруи мутахассисон мегузорад, ки аз чихати педагогй мухимтаринаш омода набудани донишчуён ва аксари устодон ба ин низом мебошад.
Маълум аст, ки низоми кредитии тахсилот аз технологияи бо истилох "анъанавй"-и тахсилот фарк дорад. Ин фаркият дар максад, принсипхои таълим, банакшагирии таълим, ташкил кардан ва назорати раванди таълим мушохида мешавад. Бешубха, ба низоми кредитии тахсилот гузаронидани тахсилоти олии касбй, дар холате, ки тахсилоти миёнаи умумй дар хамон низоми пештарааш идома дорад, масъалаи мутобикшавии донишчуён ва махсусан донишчуёни курси якуми макотиби олиро ба раванди таълим пеш мегузорад. Кдйд кардан бамаврид аст, ки феълан дар макотиби олй фаъолияти мутобикнамоии донишчуён ба низоми тахсилоти кредитй мутамарказшуда ба мушохида намерасад.
Новобаста аз ин, дар таърихи педагогика тачрибаи бой, тахлил ва асосноккунии назариявие вучуд дорад, ки барои рохандозй кардани низоми тахсилоти кредитй, осон гардондани воридшавии донишчуён ба системаи инноватсионй мусоидат менамояд.
Тахлилхои педагогй нишон медиханд, ки шарти мухими педагогии мутобикшавии донишчуёни курсхои поении макотиби олй ба низоми тахсилоти кредитй инхоянд:
Таъминоти босифати ахборотдихй дар раванди таълим;
Ташаккул додани кобилияти муоширати муколамавй дар байни донишчуёну омузгорон дар синфхона ва машгулиятхои беруназсинфй;
Ташаккул додани тамоюли донишчуён ба фаъолияти худтаълимдихй;
Шарти якуми педагогй-таъминотй бо сифати ахбордихй дар раванди таълим ва ташаккул додани тасаввурот доир ба низоми кредитии тахсилот дар донишчуён, муносибати мусбй бо он, тамоюл ба иштироки фаъол дар раванди таълим, инчунин ба рох мондани мониторинги сифатнок равона карда шудааст. Барои амалй намудани ин шарт ба хар як донишчу бояд бастаи ахборотй пешниход карда шавад, ки дар он доир ба ташкил кардани раванди таълим дар чорчубаи низоми кредитии тахсилот маълумот дода шудааст. Инчунин модулкунонии сохтори ахбороти таълимй, ба рох мондани машваратхои инфиродию гурухй ва чоннок намудани марказхои ахборотй-тахлилии муассисахои тахсилоти олй зарур аст.
Шарти дуюм - ташаккул додани тасаввуротро доир ба усулхои фаъоли таълим, инкишофи махорату малакаи муошират намудан ва азхудкунии тачрибаи хамкории талимиро дар донишчуён фаро гирифта, имконият медихад, ки донишчуён дар рафти тахсил иштироки фаъол дошта бошанд ва як кисми масъулиятро доир ба сифати натичаи таълим ба зиммаи худ гиранд. Пешбинй шудани фанхои интихобй дар худуди 25-то 50%-и микдори умумии фанхои накшаи таълимй имконият медихад, ки донишчу мувофики шавку тамоюли худ фанни дилхохашро интихоб намояд. Махз имконияти интихоб аз чихати педагогй масулиятро оид ба сифати таълим дар донишчуён бедор мекунад. Аммо ин чо саволи дигар ба миён меояд, ки "оё донишчуи имруза махорату кобилияти интихоб карадни фанро дорад?".
Шарти сеюм ба фаъолкунии кори мустакилонаи донишчуён дар самти азхудкунии барномаи таълимй, инкишоф додани махорату малакаи фаъолияти мустакилона мусоидат мекунад. Махз бо ин васила рохандозй кардани парадигмаи муосири тахсилот
- тахсилот тули тамоми хаёт имконпазир мегардад. Ин шарт тавассути коркарди барномаи фаъолияти худтаълимгирй, коркард ва гузаронидани КМРО ва КМД амалй гардида, ба ташаккул додани малакахои фаъолияти худтаълимгирй дар донишчуён равона гардидааст.
Масъалаи асосие, ки мутобикшавии донишчуёнро ба низоми кредитии тахсилот душвор мегардонад, надоштани майорату малакаи кор бо ахбороти васеъ мебошад. Мусаллам аст, ки дар макотиби олй ба донишчуён доир ба мавзуъхо ахбороти васеъ пешниход карда мешавад, ки дар холати аз тарафи донишчу мохирона кабулу хазм карда натавонистани он сарбории фикрй меафзояд. Агар дар мактаби миёна барои тайёр кардани вазифаи хонагй, ки кори мустакилона махсуб меёбад, китоби дарсии аник вучуд дошта бошад ва вазифаи хонагй бо нишондоди аники китобу сахифаи он пешниход гардад, дар мактаби олй ба донишчу руйхати адабиёт пешниход мегардад. Ин донишчуро водор месозад, ки пеш аз хама кор бо адабиётро омузад. Аз ин лихоз, дар даврахои аввали тахсил бояд ин махорату малакаи кор бо якчанд адабиёт сарбории ахбориро дар донишчуён ба вучуд оварада шавку хаваси онхоро ба тахсил кохиш медихад. Сабаби имрузхо дар рафти дарсхо фаъол набудан, дар мухлати муайян насупоридани корхои мустакилона ва ба азёдкунии саволномахои тестй руй овардани донишчуён низ хамин аст.
Дар асосои гуфтахои боло фарохам овардани шароити мусоид чихати мутобик шудани донишчуёни соли аввал ба низоми кредитии тахсилот, бояд;
Таъминнамоии ахборро оид ба бартарият ба нозукихоии ин низоми тахсилот тавассути фаъолияти эдвайзерхо, пешниход кардани маводи ахборотй ва ё хондани махсуси «мукаддимаи низоми кредитй» тахсилот дар нимсолаи аввали тахсил бояд ба рох монд;
Тахия ва нашр намудани маводи дидактикй бо назардошти хусусиятхои фардию синнусолии донишчуён ва бо фарогирии конуниятхои низоми кредитй тахсилот;
Коркарди механизмхои гузаронидани КМРУ бо истифодаи усулхои фаъоли таълим ва бо ин васила заминагузорй намудан дар инкишофи махорату малакаи фаъолияти худтаълимгирии донишчуён;
Махдуд нашудан ба истифодаи санчиши тестй хангоми кабули имтихонхои рейтингй ва истифодаи усулхои гуногуни санчиши дониши донишчуён дар кабули имтихонхои фосилавй;
Коркарди механизмхои дастрас намудани маводи таълимй ва ба донишчуён тавассути воситахои технологияи инноватсионй.
ЛИТЕРАТУРА
1.Абдуллаева Р.С. Деятельность и развития коллектива. —М: Наука, 2010.-215 с.
2.Бежданов А.А. Требования развития коллектива. -М.: Высшая школа, 1990. -308 с.
3.Ефимов В.Т. Разработка критериев социальной зрелости коллектива. М: Наука, 2008.-214 с.
4.Уледов А.К. Общественное мнение коллектива - Москва: В.Ш. интернэшнл, 2011. - 205 с.
ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ ОСОБЕННОСТИ АДАПТАЦИИ СТУДЕНТОВ К КРЕДИТНОЙ СИСТЕМЕ ОБРАЗОВАНИЯ
В статье рассматривается условия адаптации студентов к кредитной системы образования в высших учебных заведениях. В частности, было отмечено, что для адаптации студентов нужно разработать и опубликовать диаграммы в контексте возраста студента, а также охватить систему образования кредитной системы и разработать механизмы проведения самостоятельной работы студента с преподавателем с использованием активных методов обучения и таким образом необходимо развивать навыки и компетенции студентов.
Ключевые слова: образование, учащийся, деятельность, система, кредит, методология.
PEDAGOGICAL FEATURES OF THE ADAPTATION OF STUDENTS TO THE
CREDIT EDUCATION SYSTEM
The article discusses the conditions for the adaptation of students to the credit system of education in higher educational institutions. In particular, it was noted that in order to adapt students, it is necessary to develop and publish diagrams in the context of the student's age, and to cover the education system of the credit system and develop mechanisms for conducting
independent work of the student with a teacher using active teaching methods and thus it is necessary to develop the skills and competencies of students .
Keywords: education, student, activity, system, credit, methodology.
Сведение об авторе
Латипов Сафар - декан математического факультета Таджикского государственного педагогического университета им.С.Айни Тел. (+992) 915535735
About the author
Latipov Safar - Dean of the Faculty of mathematics of Tajik steate pedagogical University named after S. Aini. Tel.- (+992)915535735
МЕТОДИКАМ ТАШАККУЛИ ШАХСИЯТИ ЗАБОНИИ ДУВУМИДОНИШ^УЁН ДАР ШАРОИТИ ТЕХНОЛОГИЯИ ИННОВАТСИОНИ
Сайфуллоева З.Х.
Донишгоуи давлатии омузгории Тоцикистон ба номи С.Айни
Навсозии низоми маорифи Чум^урии Точикистон асосан ба муносибати технолога ва истифодабарии фаъолонаи марбутаи технологияи инноватсионй дар таълим самтгирй менамояд. Муносибати технолога дар амал чорй кардани вазифаи маъмурии омузгорро, ки бо максади баланд бардоштани сифати таълим дар раванди тахсилот нигаронида шудааст, пешбинй мекунад. Барои баланд бардоштани сифати таълим метавонанд нафакат омилхои дар нисбати он объективй, балки инчунин омилхои субъективй, дар навбати аввал вачх дар таълим, хидмат намоянд.
Истифодаи технологияи инноватсионии таълим метавонад натичахои хуб бор оварад, агар онх,о чунин мачмуъхоеро ташкил диханд, ки бар пояи принсипхое аз кабили хамдигарпуррагардонй ва чуброни норасоихои баъзе технологиях^ ба вучуд омада бошанд.
М.И.Махмудов маънои технологияи педагогиро кушода, чунин тавсиф мекунад: «Технологияро метавон хамчун раванди беш ё кам ба таври катъй тархрезишудаи хамкории муаллим ва талабагон, ки бадастоварии максади дар пеш гузоштаро кафолат медихад, тасаввур намуд» [5, с.69].
Дар ин тавсифи технологияи педагогй асосан ба сохтори хамкории омузгор ва хонандагон ахамият дода шуда, зимнан тарзхои таъсиррасонй ба талабагон ва натичахои таъсирбахшй муайян карда шудаанд. Дама гуна технология ба андозаи муайян барои дар амал татбик гардондани коидахо, гояхои илмй, назарияхо нигаронида шудааст. Вобаста ба ин «технологияи педагогй макоми васатиро дар миёни илм ва амалия ишгол месозад>> [5, с.74].
Дангоми муайян кардани «макоми технологияи педагогй онро бо консепсияи илмие, ки асосашро ташкил додааст, мувофик гардондан, таъйиноти хадафхоеро, ки тавассути он ба даст оварда мешаванд, нишон додан ва аломатхои мохиятии онро муайян кардан манфиатовар мебошад. Аломатхои технологияи педагогй инхоянд: хадафхо (ки технологияро ба хотири онхо истифода бурдани муаллим зарур аст); мавчудияти василахои ташхис; конуниятхои мураттабсозии хамкории муаллим бо шогирдон, ки барои лоихасозии (барномарезии) чараёни педагогй имкон медихад; низоми воситахо ва шароитхое, ки барои расидан ба максадхои педагогй мусоидат менамояд; воситахои тахлили раванд ва натичахои фаъолияти муаллим ва талабагон» [5, с.83]. Яъне ба сифати хусусиятхои чудоинопазири технологияи педагогй ахамияти зиёд ба яклухтй, созгорй, натичанокй ва дар шароити вокеии мактаб кобили истифода будани он дода мешавад.
Мувофики акидаи Н.Н.Оголтсова, В.Ю.Птиюков, Е.С.Полат ва дигарон, муносибати технологй барои он истифода бурда мешавад, ки вазифаи маъмурии омузгор ичро карда шавад. Дар ин зимн ташкилдихй, лоихасозй, вачхнокй ва санчиши сифати таълими донишчуён накши назаррас мебозад.
Дар методикаи таълими забони хоричй дар мактаби олй масъалаи ташаккул додани шахсияти забонй макоми асосиро ишгол месозад (Г.И.Богин, Ю.Н.Караулов, И.И.Халеева ва дигарон).
Олими пешбар А.Н.Шукин «дар катори хадафхои мустаъмали таълими забони хоричй (максадхои амалй, умумитаълимй, тарбиявй, инкишофдиханда) хамчунин хадафи стратегиро муайян мекунад, ки он инъикоси фармоиши чомеа ба талабагон мебошад. Мохияти хадафи стратегй зимни раванди таълими забон ташаккул додани шахсияти забонии дуюм, яъне чунин дарачаи азхудкунии (бархурдории) забонро фаро мегирад, ки он аз дидгохи имкониятхои дар раванди муошират инъикос намудани вокеияти атроф (манзараи олам) тавассути василахои
