Научная статья на тему 'ХУСУСИЯТҲО ВА ВАЗИФАҲОИ ОМОМОРФЕМАҲО ДАР ЗАБОНИ АНГЛИСӢ'

ХУСУСИЯТҲО ВА ВАЗИФАҲОИ ОМОМОРФЕМАҲО ДАР ЗАБОНИ АНГЛИСӢ Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
49
14
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ОМОМОРФЕМАҲОИ «-ER» / «-S (-ES)» ВА «-EN» / АФФИКСҲОИ ШАКЛВАЗКУНАНДА / КАЛИМАСОЗИИ ОМОМОФЕМАҲО

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Абдуллоев Муминҷон Мамадҷонович

Мақола ба омӯзиши яке аз ҳодисаҳои забонӣ - омонимия дар системаи морфологии забони муосири ангисӣ бахшида шудааст. Омонимия дар сатҳи морфемаҳо - ин як зерсистемаи омонимии забонӣ маҳсуб меёбад. Омонимия ҳамчун як ҳодисаи забонӣ на танҳо дар сатҳи лексикология, балки дар сатҳи морфология ва фонология низ серистеъмол мебошад. Системаи морфологии забони англисӣ яке аз қабатҳои серҷабҳаи сохтори забонӣ маҳсуб ёфта, системаи аффиксиалии ин забон бошад маҷмӯи воситаҳои морфологиро ташкил медиҳад. Дар навбати худ, морфема - ин як воҳиди сохтории хурдтарин аст, ки хосияти дуҷониба дорад. Фарқият байни фонема ва морфема дар он зуҳур меёбад, ки морфема хусусияти ягонагии шакл ва маъноро дорад. Дар мақола системаи аффиксиалии забони муосири англисӣ ҳамчун маҷмӯи воситаҳои морфологӣ дида баромада шудаанд. Панҷ омоморфема меҳвари асосии тадқиқоти мазкурро ташкил дода, вазифаҳо ва хусусиятҳои ин морфемаҳои омонимии флективӣ дар мақола мавриди омӯзиш ва баррасӣ қарор дода шудаанд. Мавҷудияти омоморфема дар муайян намудани баъзе ҳодисаҳои грамматикӣ метавонад мушкилотҳоро ба миён орад. Дар асоси омӯзиши ҷанбаҳои назариву амалии забоншиносони хориҷиву ватанӣ оид ба омоморфемаҳои флективӣ дар забони англисӣ хосиятҳои иловагии омоморфемаҳо муайян карда шуда, вазифаҳои нави онҳо пешниҳод гардидаанд. Ҳамин тавр, дар натиҷаи омонимияи пасвандҳои калимаивазкунанда шаклҳои алоҳидаи калимаҳо, ки ба ҳиссаҳои гуногуни нутқ мансубанд, метавонанд шакли зоҳирии якхела дошта бошанд.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

FEATURES AND FUNCTIONS OF HOMOMORPHEMES IN ENGLISH

The article is devoted to the study of one of the linguistic phenomena - homonymy in the morphological system of modern English. Homonymy at the level of morphemes is a linguistic homonymy subsystem. Homonymy as a linguistic phenomenon is widely used not only at the level of lexicology, but also at the level of morphology and phonology. The morphological system of the English language is one of the most complex layers of the language structure, and the affix system of this language is a set of morphological devices. In turn, a morpheme is the smallest structural unit that has a dual nature. The difference between a phoneme and a morpheme is that a morpheme is a unit of form and meaning. The article examines the affix system of modern English as a set of morphological devices. Five homomorphemes are the main focus of this study, and the functions and characteristics of these inflectional homonymous morphemes are studied and discussed in the article. The presence of an homomorpheme can cause difficulties in identifying certain grammatical events. Based on the study of theoretical and practical aspects of foreign and domestic linguists on inflectional homomorphemes in English, additional features of homomorphemes were identified and their new tasks were proposed. Thus, as a result of the homonymy of word-changing suffixes, individual forms of words belonging to different parts of speech may have the same appearance.

Текст научной работы на тему «ХУСУСИЯТҲО ВА ВАЗИФАҲОИ ОМОМОРФЕМАҲО ДАР ЗАБОНИ АНГЛИСӢ»

УДК: 4И (Англ).81.2 (Англ) ХУСУСИЯТ^О ВА ВАЗИФАХ,ОИ ОМОМОРФЕМА^О ДАР ЗАБОНИ АНГЛИСЙ

Абдуллоев М. М.

Донишгощ Давлатии Хуцанд ба номи академик Бобоцон Fафуров

Омонимия дар сата,и мор фемах,о - ин як зер системаи омонимии з абонй мах,суб меёбад [4,3]. Омонимия х,амчун як х,одисаи з аб онй на танх,о дар сата,и лексикология, балки дар сата,и морф ология ва ф онология низ сер истеъмол мебошад.

С истемаи морф ологии з абони англисй яке аз кабата,ои серчабхди сохтори заб онй мах,суб ёфта, системаи аф ф иксиалии ин заб он бошад мачмуи воситах,ои морф ологир о ташкил медихдд.

Дар навбати худ, морф ема - ин як вохдд и сохтории хурдтарин аст, ки хосияти дучониба дорад. Фаркият байни ф онема ва морфема дар он зу^ур меёбад, ки морф ема хусусияти ягонагии шакл ва маънор о дор ад.

Проф ессор Ж. В андриес з ери мафхуми « морф ема» барои иф одаи шакл, ки дар он категор ияи грамматикй тачассум ёфтааст, хдмаи элементами забоние, ки муносибати грамматикиро ифода менамояд (аффиксхд тартиби онх,о дар чумла ва ибора, тартиби садонокхд флексиях,ои дохилй, зада, мор ф емаи сифрй, калимах,ои ёвар, тартиби калима) маънидод менамояд [3, 136].

Дар забони англисй дар умум 13 морф емаи флективй мавчуд мебошад:

1. «—s» («es») - мор фемаи шакли чамъсоз: computers;

2. «—s» - мор ф емае, ки дорои маънои сох,ибият мебошад:parent's house;

3. «—s» («-es») - морф емаи мазкур б ар ои сохтани шакли чамъи чонишинх,ои наф сй истиф од а ш : ourselves, themselves;

4. «—s» - мор ф емаи шакли мутлаки чонишинх,ои сох,ибй: ours, theirs, yours;

5. «—s» («-es») — мор фемаи нишондихдндаи шахси сеюми танх,о: he tells, she teaches;

6. «-ed» - морф емаи замони гузаштаи ф еълх,ои дуруст: played;

7. «-ed» - мор ф емаи сиф ати ф еълии замони гузаштаи феълх,ои дуруст: completed - тамом шуда;

8. «-ing» - мор фемаи герундий: finding — ковиш, кофтан;

9. «-ing» - мор фемаи сифати ф еълии якум: finding - кофтаистода;

10.«-er» - морфемаи дарачаи киёсии сифат ва зарф: bigger, faster;

W.«-st» - морф емаи дар ачаи олии сифат: biggest, fastest;

12. «-en» - мор фемаи сиф ати ф еълии замони гуз аштаи феълх,ои нодуруст: taken (гирифташуда);

13.«-en» - морфемаи чамъсози исм: oxen, children [7, 13]

Тах,лил нишон медихдд, ки морфемах,ои зикргардидаи забони муосири англисй вазифах,ои индивидуалии худр о дор анд ва аксарияти онх,о зиёда аз як вазиф аро ичро мекунанд.

А руи анъана омонимияро бештар дар сата,и калима (лексемах,о ва калимашаклх,о) ё иборах,о меомузанд ва тадкикота,ои алох,ида оид ба омонимия дар дигар сатвдои забонй кам ба назар мерасанд.

О. С. Ахманов дар китоби худ «Словарь омонимов русского языка» омонимх,оро гурух,бандй намуда, кайд кардааст, ки омонимия дар шаклх,ои лугавй дорои сохтори морфологии барчаста мавчуд мебошад. Масалан: омонимияи асосхд фаркияти сохтори таркибй, гурух,бандй дар асоси

мансубият ба хиссахои нутк; [1, 214].

Омонимия дар системаи грамматикии забон коф иятан мур аккаб ва хос ба шумор меравад, яъне вохиди арз ишноки минималии з аб он - морф ема хам метавонад омонимхои худр о дошта бошад.

Омузиши морф емахои флективии з абони англисй нишон мед ихад, ки вобаста б а хусусиятхо и сохториву маъной ва вазифахояшон 5 морфемахои сермахсули ин забонро метавон ба гурухи омоморфемахо дохил намуд. Инхо морфемахои омонимии флективии «-ed», «-er», «-ing», «-s (es)» ва «-en» мебошанд, ки маврид и хар яки онхо тахлили муф ассал дода мешавад.

Дар забони муосири англисй морфемахои омонимй ба таври васеъ истифода шуда, барои ташаккули шаклхои грамматикй хизмат мекунанд. Морфемахо аз лихози морф ологй мустакил нестанд ва ба чузъхо чудо намешаванд.

Дар забони муосири англисй пасванди ифодакунандаи ичрокунандаи амал «-er» пасванди аз хама пурмахсули калимасоз махсуб меёбад. Аслан пасванди «-er» ба гурухи алломорфии «-ог» дохил мешавад. Мутобики акидаи англисшинос Л. М. Карашук гурухи алломорфии пасванди «-ог» гунахои ф онематикии худро над орад [6, 91]. Дар чараёни инкишоф и худ пасванди «-er» аз исм ва феъл исмхое месохт, ки шахси ичрокунандаи ягон фаъолиятро ифода мекарданд. Ба ин нукта асоси калима ишор а менамояд.

Мис ол: cartere - аробакаш, haberdaschere - тоцир.

Инчунин, морфемаи «-er» дар чараёни инкишофи худ маънохои ичрокунандаи амал (hatter-кулохдуз), мансубият ба ягон минтака (Londoner -сокини шахри Лондон) ва сохиби ягон олат будан ё бо он олат ягон ф аъолият ичро намуданр о (knocker - халцаи дар) ифода мекард.

Дар забони муосири англисй морфемаи мавриди назар махсулнокй ва маъмулии хамачонибаашро аз даст надода, бар замми ин хусусияти ифода намудани маънои ичрокунандаи амал ва олатии худро нигох доштааст.

Чунин хусусият имконият медихад, ки морф емаи «-er» ба гурухи пасвандхо-омонимхо мансуб шумор ем, з еро он метавонад ду мафхуми гуногунр о иф ода намояд.

Махз мафхуми ичрокунандаи амал ва мафхуми олатиро ифода намудани морфемаи «-er» дар забони муосири англисй яке аз заминахои асосй барои омоморфема шуморидани он ба хисоб меравад. Б оз як заминаи дигар он аст, ки пасванди «-er» на танхо исм месозад, балки он ба асоси сифат хамрох шуда, метавонад дарачаи киёсии онро созмон дихад, ки рочеъ ба ин хусусияти «-er» п ё л х .

Пасванди «-er» б а асоси исм хамрох шуд а, мафхуми мансубият ба минтакаи муайянр о ифода мекунад. Ин маъноро шартан бо мафхуми «нисба"-и забони точикй баробар шуморидан мумкин астМисол: villager - сокини деха, hosteller - донишцуи дар хобгох истицоматкунанда, islander -сокини цазира.

Пасванди «-er» бо асоси сифати дорои маънои ранг ё хусусияти хос якчоя шуда, метавонад вожах,оеро ифода кунад, ки ба шахси сох,иби хусусияга,ои зикршуда далолат менамояд. Мисол: greener - дар курси аввал тахрилкунанда, fresher - нав ба донишгох цабулшуда.

Х,олата,ои нодире ба назар мерасанд, ки вобаста ба серистеъмолй ва сермах,сулии худ омоморфемаи «-er» на танх,о ба асоси калима, балки ба пасванд хдмрох, шуда, исми нав месозад. М л: onlooker - назораткунанда, come - outer - баромадкунанда.

Омоморфемаи флективии «-er» дар забони муосири англисй хдмчунин дарачаи киёсии сиф ата,ои аслй месозад. Ин хусусияти пасванди «-er» низ яке аз асосх,ои омоморфемаи флективй х,исоб шудани он мебошад.

Дар забони англисй дарачаи киёсии сифатро бо се восита иф ода мекунанд. В оситаи якум - яъне воситаи синтетикии дарачаи киёсии сифат бо рох,и ба асоси сифати аслй хдмрох, намудани пасванди «-er» созмон дода шуда, аломатхои кавии дар натичаи мукоиса зохир шудаи ашё ва хосиятхоро иф ода менамояд.

М л: fast - faster;

big - bigger;

young - younger.

Х,ангоми соз мон додани сиф ати дарачаи киёсй пасванди «-er» танхо ба сиф атхое, ки аз ду хичо х х ш . М л: tall - taller, soft - softer, small - smaller, easy - easier, happy -happier, heavy - heavier. И х л х , г л х ч ё

ш х , ш лх ч к ё ш л пл й лй г

дар бунёди чунин калимахо омоморф емаи флективии «-er» иштирок намекунад. Мисол: well—better

- best (хуб—хубтар - хубтарин ё бехщарин), bad — worse - the worst (бад — бадтар - бадтарин), little

— less - the least (хурд — хурдтар - хурдтарин)

Шаклхои аналитикии дарачаи киёсии сифат метавонанд тавассути калимахои ёвар низ ташаккул ёфта метавонанд. Б а ин гурух бештар сифатхое дохил мешавнд, ки аз з иёда ду хичо ибор атанд. Мисол: interesting - more interesting (шавцовар - шавцовартар), beautiful - more beautiful

(зебо -зеботар).

Ф «-ing» л х , л г

англисй морфемаи хеле мухим мебошад, аз он сабаб, ки махсулнокй ва такроршавандагй дар истиф одабарй ба инкишофи на танхо з абони англисй, балки ба дигар заб онхои гуногунсохтор низ таъсир мерасонад.

Этимологияи пасванди «-ing» аз заб онхои кад има олмонй буда, дар он ин забон дар намуди ду вар иант — ing в а — ung вазифа ичро менамуд, ва дар пайдоиши топонимхо ва номгуи чинсй махдуд намешуд [5, 60 - 62].

Дар забони англисии муосир морф емаи — ing васеъкунии ваз ифахо ва хусусиятхои в алентнокии х х х л ю й, ълй, й х х

намуда.

Мувофикан морфемаи флективии додашуда, яке аз бештари аффиксхои бисёрвазифа буда, кш х х г й ш л ъ х г г г й .

Д , ъ г х «- ing» - гл

мушохида кард ан мумкин аст. А он ки ин ф ор мант дар дар системаи мор фологии забони англисй бисёрвазифаю бисёрчабха меб ошад.

Масалан:

1. It s raining.

2. Flattering won^t help.

Д лх ш ш у шш ч х х л ш х

дихем: якум ин чун нишондихандаи замони хозир аи давомдор ва дую м хамчун аф ф икси флективии калимасоз.

О «-ing», гл й х х г , ш лх

бешахси феълро - герундийро ба вучуд меорад. Герундий дар худ хосиятх,ои исм ва феълро муттахид менамояд ва баъзан ваз иф ахои зеринр о дар чумла ичр о менамояд: мубтадоро, пур кунанд ар о, хол ва хиссаи номии хабар ва муайянкунандаро. Масалан: speak — speaking, to keep — keeping. Лекин, якчанд коидахои истеъмоли пасванди «-ing» дар забони англисй мавчуд аст:

а) Агар феъли амалро ифодакунанда дар шакли масдар бо садоноки «-е» тамом шавад, вакти хамрох намудани пасванди «-ing» «-e» аз байн мер авад.: to take — taking, to bite — biting;

) Д гл й ъл «ie» ш л . Д х л х г

ба вучуд омадани герундий бо рохи хамрох намудани омоморфемаи «-ing» тащйироти зерин ба вучуд меояд: die — dying ва lie — lying. Яъне, аз койидахои калимасоз ии з абони англисй б ар меояд, ки бандаки «ie» -ро бо морф емаи «-у» иваз намоем;

в) Хангоме ки, калима бо хичои баста дар зер и зад а тамом мешавад, он гох харф и хамсад ои охирони он шадда мегард ад. Масалан, run — running, swim — swimming, cut—cutting

Мушохидахо нишон медиханд, ки пасванди «-ing» метавонад герундий на танхо аз масдари амалро ифодакунанда, алки аз холатро ифодакунанда низ ба вучуд орад. Масалан: Annette's being French might upset him a little. Д ч л ш л - ш л «being», х х х

«-ing» «to be», х ш , х л ,

холати додашуд а пайдоиши Annette.

Чй хеле ки маълум аст, системаи шаклхои ф еълии забони англисй бо назардошти танхо худуд ё замон тавассути чор намуд иф ода меёбанд:

- Indefinite (номуайян);

- Continuous (давомдор);

- Perfect (тамомшуда);

- Perfect Continuous (тамомшудаи давомдор).

Хар яки ин шаклхои аналитикй ба замони ба вукуъ омаданиамал ишора менамояд. Замони давомдор дар холатхое, истеъмол мегард ад, вакте ки ин ё он вокеа, амал ё холат дар давоми муддати муайяни вакт тул мекашад, ва ин ё он чараёни давомдорро дар бар мегирад. Накши феъли ёридихандаи to be ва омоморфемаи «-ing» хангоми ташкили хамаи замонхои шакли Continuous (давомдор) ва Perfect Continuous (тамомшудаи давомдор) хеле ахамиятнок мебошанд. Барои амали дар чараёни нутк ба вукуъомадаро ифода намудан дар сохтори чумла феъли ёридихандаи to be ва омоморфемаи «-ing», истифода бурда мешавад, яъне пасванди «-ing»» ба асоси феъли маънодор барои иф одаи маънои зарурии гр амматикй хамрох карда мешавад. Масалан:

1. Fm listening to you.

2. Yesterday at the breakfast we were talking about our upcoming trip.

3. She will be having breakfast with Prime-minister at this time on Friday.

4. I have been waiting for you for two hours.

Омузиши морф емаи флективии омонимии «-ing» - и з аб они англисй нишон медихад, ки вохиди

3a6oHnn a Oflamyfl a Ba3HcC an rpaMMarHKHpo Aopa,.

MopcCeMaH Ma3Kyp 6a cucCam cCopMatir 6apoMa, HaMy,a, TaipopmaBawia Ba MaxcynHoi ,ap hcthcC o,a Merap^afl.

3a6oHu Myocup h aHrnHcH aie a3 MopcC eMaxoH cCneiTHBHH omohhmH - nacBaHAH «- ed» 6a xhco6

MepaBa,.

MyTo6uKji aKH,au n. M. Kapa^yn MopcCeMaH cCneiTHBHH omohhmhh «ed» 6apou coxTaHH maKnH 3aMoHu ry3 amTa Ba chcC am cCetnHH ^y^ mh CCetnxoH Aypycr h6th,o eCrraacr. ^ap ^apaeHH HHKHmocC h 3a6oHu aHrnHcH nyHHH chcC arxoH cC etnH xycycurm chcC aip o rapHCrraaHfl. [6, 73]

Omomopc h «- ed» xaMnyH acC cC hkch KanuMauBa3KyHaH,a 6apou coxTaHH mainxoH 3 aMoHH ry3 amTa, cHFaH FaiipHBoKeH Ba cHcCarH cC etnHH Ayro mh cC etnxoH ,ypycr xH3MaT MenyHafl.

MaB^y,HHTH oMoMop^eMa ,ap MyaiiaH HaMy,aHH 6at3e xo,HcaxoH rpaMMaTHKH MeTaBoHa, MymiHnorxopo 6a MHeH opa,. MacanaH, xaHroMH AapecCrH nyHHH omohhmhhx,o 6aiiHH mainxoH cCetnH to have Ba My6Ta,oH 6eBocHTa, kh 6o hcm Ba e H6opaxoH HcMHBy cHcCarH HcCoAa ecCraaH,, MyaMMoH rpaMMaTHKH naiiflo my,a MeTaBoHa,. ^tHe caBone 6a MHeH Meoa,, kh oe nyHHH mainH rpaMMaTHKH 6a xa6apH ,ap mainH nepcCeiTH TaannyK flopa, e MyaiiaHKyHaHAaH hcmh MHH6at,a Me6oma,. MHcon «... had grilled salmon» xaMnyh «Moxupo mafi dod» (Present Perfect) e moxuu mafibobamybapo bomm (Past Simple) mapx Ao,a MemaBa, [9, 62]. HeraiH xannH nyHHH MyaMMoH rpaMMaTHKH a3 KoHTeicTH yMyMH Ba hcthcC o,aH xa6apH coflfla, kh 6o naiiBaHAaKH naiiBacTKyHaHAa oMa,a, 6a hcthcC o,aH Present Simple Ba cHcCarH cCetnHH 6a hcm HmopanyHaH^a HHrapoHma my,aacr, 6ap Meoa,: The we all went to a restraunt and had grilled salmon.

HaTH^aH omohhmhhh nacBaH,xoH KanHMaHBa3KyHaH,a mainxoH anoxmaH KanHMaxo, kh 6a x,Hccax,oH ryHoryHH HyTK MaHcy6aH,, MeTaBoHaH, mainH 3 oxHp hh aKxena ,omTa 6omaH,. ^ap HaB6aTH xy,, TaBpe kh Kaiifl nap^a my,, mainH 3aMoHH ry3amTaH cCetnH Aypycr (the method he suggested) 3oxHpaH a3 cHcCarH cC etnHH 3 aMoHH ry3 amra (the method he suggested) TaMoMaH cC apK HaMenyHafl. Bap oh MyaiiaH HaMy,aHH KanHMamaiinxoe, kh 6o MopcCeMaxoH cCneiTHBHH omohhmH coxTa my,aaH,, 6oa, MyKappap HaMy,, kh 6a ia,oM cHcreMaH maiinxo, atHe napaflHrnaxo xap aiH hh KanHMamaiinxo aoxiw MemaBaH,. ^tHe 6apoH MyaiiaH HaMy,aHH 6a ia,oM xHccaH HyTK Aaxn ,omTaHH KanHMamaiinH suggested, n m , r m nx x n e

maBaH,: suggesting, suggests Ba Faiip axo (2. c.17)

a3 cepMaxcynTap hh Mop c eMaxoH omohhmhh cneKTHBHH 3 a6 ohh aHrnHcH - MopcceMaH «-s» e «es» x e .

Omomopc eMaH «-s (-es)» yaMnyn c opMaHTH myMopaH ^aMtH hcmxo xH3MaT MenyHa,.

HrnyHHH hh boxhah nonmcyHicHoHanH ,ap coxtoph H6opaxo Ba ^yMnaxo 6apoH H^oflaH MyHocH6aTH 3epHH xH3MaT MeHaMoa,: Mop c eMaH ,oflamy,a MatHoH noceccHBHpo H^ofla MeHaMoa,: Arthur's eyes travelled slowly down the page.

Omomopc eMaH cero mh «-s (es)» - hh boxh, h Mop<c onorae, kh 6apoH h<c o,aH ai KaTop MatHoxoH rpaMMaTHKHH ^etn xH3MaT MeHaMoa,. Hhxo: a) h<c o,aH 3aMoHH xo3Hp aH cetnxoH MatHo,op.

Gemma raises her eyebrows slightly.

XycycHaTH nopyMH oMoMop^eMaH «-s» a3 naiifloHmH maiinH MyrnaKHH ,oHHmHHxoH coxh6h ,ap myMop aH ^aMt H6op aT Me6oma,. MHcon: our - ours, your - yours, their - theirs.

hh ^yctnxo maiinH aKyM anoKaMaH, Me6oma,, maiinH ,yro m MyrnaK Me6oma,. fflannH aiyM 6a MoHaHAH cH^aT 6apoH MyaiiaH HaMy,aHH aroH hcm xH3Mar MeiiyHa,. Oh 6a MaHcy6HarH ame 6a maxcoHH MyaiiaH xH3MaT MeHaMoa, [8, 160].

fl,ap 3 a6oHH MyocHpH aHrnHcH Mop ^eMaH cneKTHbhh «-en» Ha3 ap 6a omomop^ eMaxoH 3HKprapAH,a KaMrap hcthcc o,a MemaBa,. fl,ap 3 a6oHH aHrnHcHH Ka,HM to ,aBpaH TapaKKHeTH xy, nacBaH, h Ma3Kyp a3 acocH hcm cHcCarxoe MecoxT, kh MatHoH coxTamy,a e a3 aroH hh3 TapKH6ecCTapo HcCo^a Meiap,. nacBaH, h «-en», kh a opoH nyHHH xycycHaT 6y,, TaHxoH 6o acocH hcmxoh Maxcyc 6a xaM oMa, a, MatHoH ameH moaahpo hcC o,a Meiap,. MacanaH: hempen, liken, silken Ba Faiipaxo [6, 81].

OMy3HmH MopcCeMaH cCneKTHBHH Ma3Kyp hhmoh MeflHxa,, kh hh nacBaH, xaHroMH HHKHmocCH xycycHarxoH HnoBarapo naiiflo HaMy,a, ,oHpaH Ba3HcCaxoH oh hh3 Bacet rapflmaacT. yMyM, Mop CeMaH cCneKTHBHH Ma3Kyp ,ap 4 xycycHar Me6oma,:

1. M «-en» x t x tn x x m , n

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

e n x m . M n : taken, forgetten.

2. XocHarH AHrapH Mop 4 eMaH CneKTHbhh «-en» a3 coxTaHH maiinH ^aMtH hcmxoh Maxcyc H6op aT 6y,a, MHKqop h nyHHH hcmxo ,ap 3a6oHH aHrnHcH KaMaH,. Mucon: children, oxen ea &

3. 6yHe,H chcC arxoH hhc6h omomopC eMaH CneKTHbhh «-en» xene nypMaxcyn Me6oma,. Hh nacBaH, 6a acocH hcm xaMpox my,a, cHcCarxoepo Meco3a,, kh a3 aroH hh3 TapKH6ecCTapo HcCo^a MenyHafl. MacanaH: golden watch, silken dress. B o By^y,H cepMaxcyn 6y,aHam, nacBaH,H chcC arco3 h «-y (-ly)» ,ap ianHMaco3HH chcC aT a3 omomopcC eMaH «-en» 6onoTap MeHcTa,.

4. XocHarH nopyMH MopcC eMaH «-en» hh coxTaHH cHcCar a3 AHrap xHccaH MycTaKjinH HyTK - a3 cC etn

мебошад. Яъне он ба асоси феълхои маънодори якхичогй пайваст шуда, сифатхои яктаркибаро

ё . М л: sharpen, shorten. Х л х , п

хамрох шуда, феълро бунёд мекунанд. Масалан: blacken, яъне маънои сиёх карданро дорад. Аммо к , г х ълх гл й frighten,

lengthen, strengthen ва f. морфемаи «-en» мавчуд бошад хам, ин феълхо на аз сифат, балки аз исм ташаккул ё фтаанд.

Хамин тавр, дар натичаи омонимияи пасвандхои калимаивазкунанда шаклхои алохидаи калимахо, ки ба хиссахои гуногуни нутк мансубанд, метавонанд шакли зохирии якхела дошта бошанд.

Дар забони муосири англисй аз хама омоморфемахои пурмахсул аффиксхои «-er», «-ed», «-ing», «-s (-es)» ва «-en» махсуб меёбанд. Ин морфемахои аз лихози ифодаи маъно ва вазифаву сохторашон аз дигар морфемахои пурмахсул фарк менамоянд. Масалан, дар забони муосири гл й л «-er» ч л х х л х , ч ё

ш х л х х ш , шх ъ г г .

Пасванд и «ed»- и ф еълсоз ва пасванди «ed»- и сиф атсоз низ хеле сермахсул меб ошад. Дар л х faced pale faced ш лх г ш х ш . Д

л л ш л г ш ъл ш л ю л . А

, «ed» х ш лх г ш , ъл ю

сотаи Fайри реалй б алки бар ои сохтани сиф ат низ истиф ода мешавад.

О «-ing» х г ш лё ш лх ш х ъл, х г

ъл х ъ л г г

ш . И л «-ing» п ш х х ш л Continuous

(давомдор) Perfect Continuous (тамомшудаи давомдор) . А у х л

п «-ing» - к х гл й у к ш .

Хамин тавр, омонимияи аффиксхои шаклвазкунанда дар забони англисии муосир, ки яке аз хусусиятхои барчастаи забони зикргардида буда, тарчумаи чумлахое, ки дар онхо морфемахои л й ш , ччух х л .

АДАБИЁТ

1. Ахманова О.С. Словарй лингвистических терминов. М.; 1969, 608с.

2. Арбекова Т.И. Лексикология английского языка (практический курю). Москва, 1977, 240с

3. Вандриес Ж. Язык. Лингвистическое введение в историю. - М., 1937

4. Вардуль И.Ф. Основы описательной лингвистики. Синтаксис и супрасинтаксис. М.: Наука, 1977, 330с

5. Жердева. М. О. Су ффикс -ing/-ung в истории английского языка // Лесной вестник, №4, 2003. стр: 60-62,

6. Каращук П.М. Аффиксиальное словообразование в английском языке. - М.,1965, 171с.

7. Усмонов К. Грамматикаи мукоисавии забонхои англисй ва точикй. Китоби дарсй. - Хучанд, 2017. - 372 с.

8. Усмонов К., Р. Ибрагимова Английская омоморфема «-s» («-es»). // Учёные записки ХГУ №4(53) -Худжанд, 2017

9. Усмонова М.Э., Абдуллоев М. Рочеъ ба морфемаи омонимии флективии «-ed» дар системаи морфологии забони англисй // Армутони наврюхони илм. - Хучанд: Нури маърифат, 2017, - 268 с.

ХУСУСИЯТ^О ВА ВАЗИФА^ОИ ОМОМОР ФЕМА^О ДАР ЗАБОНИ АНГЛИСЙ

Мацола ба омузиши яке аз уодисауои забони - омонимия дар системаи морфологии забони муосири ангиси бахшида шудааст. Омонимия дар сатуи морфемауо - ин як зерсистемаи омонимии забони маусуб меёбад. Омонимия уамчун як уодисаи забони на тануо дар сатуи лексикология, балки дар сатуи морфология ва фонология низ серистеъмол мебошад.

Системаи морфологии забони англиси яке аз цабатуои серцабуаи сохтори забони маусуб ёфта, системаи аффиксиалии ин забон бошад мацмуи воситауои морфологиро ташкил медиуад. Дар навбати худ, морфема - ин як воуиди сохтории хурдтарин аст, ки хосияти дуцониба дорад. Фарцият байни фонема ва морфема дар он зууур меёбад, ки морфема хусусияти ягонагии шакл ва маъноро дорад. Дар мацола системаи аффиксиалии забони муосири англиси уамчун мацмуи воситауои морфологи дида баромада шудаанд. Панц омоморфема меувари асосии тадцицоти мазкурро ташкил дода, вазифауо ва хусусиятуои ин морфемауои омонимии флективи дар мацола мавриди омузиш ва барраси царор дода шудаанд. Мавцудияти омоморфема дар муайян намудани баъзе уодисауои грамматики метавонад мушкилотуоро ба миён орад. Дар асоси омузиши цанбауои назариву амалии забоншиносони хорициву ватани оид ба омоморфемауои флективи дар забони англиси хосиятуои иловагии омоморфемауо муайян карда шуда, вазифауои нави онуо пешниуод гардидаанд. Храмин тавр, дар натицаи омонимияи пасвандуои калимаивазкунанда шаклуои алоуидаи калимауо, ки ба уиссауои гуногуни нутц мансубанд, метавонанд шакли зоуирии якхела дошта бошанд.

Вожахри калидй: омонимия, омоморфемауои «-er», «-ed», «-ing», «-s (-es)» ва «-en»,

аффикс^ои шаклвазкунанда, морфология, калимасозии омомофемщо, формант.

ОСОБЕННОСТИ И ФУНКЦИИ ОМОМОРФЕМ НА АНГЛИЙСКОМ ЯЗЫКЕ

Статья посвящена изучению одного из языковых явлений - омонимии в морфологической системе современного английского языка. Омонимия на уровне морфем - это подсистема лингвистической омонимии. Омонимия как языковое явление широко используется не только на уровне лексикологии, но и на уровне морфологии и фонологии.

Морфологическая система английского языка - один из самых сложных слоев языковой структуры, а аффиксная система этого языка - набор морфологических приемов. В свою очередь, морфема - это наименьшая структурная единица, имеющая двойственную природу. Разница между фонемой и морфемой в том, что морфема - это единица формы и значения. В статье исследуется аффиксная система современного английского языка как совокупность морфологических приемов. В центре внимания этого исследования находятся пять гомоморфем, а функции и характеристики этих флективных омонимических морфем изучаются и обсуждаются в статье. Наличие гомоморфемы может вызвать трудности в идентификации определенных грамматических событий. На основе изучения теоретических и практических аспектов зарубежных и отечественных лингвистов относительно флективных омоморфем в английском языке были выявлены дополнительные особенности омоморфем и предложены их новые задачи. Таким образом, в результате омонимии изменяющих слова суффиксов отдельные формы слов, принадлежащие к разным частям речи, могут иметь одинаковый внешний вид.

Ключевые слова: омонимия, омоморфемы «-er», «-ed», «-ing», «-s (-es)» и «-en», аффиксы -модификаторы, морфология, словообразование омоморфемы, формант.

FEATURES AND FUNCTIONS OF HOMOMORPHEMES IN ENGLISH

The article is devoted to the study of one of the linguistic phenomena - homonymy in the morphological system of modern English. Homonymy at the level of morphemes is a linguistic homonymy subsystem. Homonymy as a linguistic phenomenon is widely used not only at the level of lexicology, but also at the level of morphology andphonology.

The morphological system of the English language is one of the most complex layers of the language structure, and the affix system of this language is a set of morphological devices. In turn, a morpheme is the smallest structural unit that has a dual nature. The difference between a phoneme and a morpheme is that a morpheme is a unit of form and meaning. The article examines the affix system of modern English as a set of morphological devices. Five homomorphemes are the main focus of this study, and the functions and characteristics of these inflectional homonymous morphemes are studied and discussed in the article. The presence of an homomorpheme can cause difficulties in identifying certain grammatical events. Based on the study of theoretical and practical aspects offoreign and domestic linguists on inflectional homomorphemes in English, additional features of homomorphemes were identified and their new tasks were proposed. Thus, as a result of the homonymy of word-changing suffixes, individual forms of words belonging to different parts of speech may have the same appearance.

Key words: homonymy, homomorphemes «-er», «-ed», «-ing», «-s (-es)» and «-en», affix modifier, morphology, word formation homomorphism, formant.

Маълумот дар бораи муаллиф:

Абдуллоев Муминцон Мамадцонович- докторант (PhD) - и кафедраи тарцума ва грамматикаи забони англисии МДТ «Донишгоуи давлатии Хуцанд ба номи академик Бобоцон Fафуров "E-mail: muminjon1994@bk.ru Tel: +992 98 546 29 99

Сведения об авторе:

Абдуллоев Муминджон Мамаджонович - докторант кафедры английского перевода и грамматики ГОУ «Худжандский государственный университет им. академикаБободжона Гафурова» Электронная почта: muminjon1994@bk.ru Телефон : +992 98 546 29 99

About the author:

Abdulloev Muminjon Mamadjonovich - PhD of the Department of translation and grammar of the English Language of Khujand State University named after academician Bobojon Ghafurov Email: muminjon1994@bk.ru Tel: +992 98 546 29 99

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.