Научная статья на тему 'English flectional homomorphe “-er” and its equiualents in the Tajik language'

English flectional homomorphe “-er” and its equiualents in the Tajik language Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
442
45
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ФЛЕКТИВНАЯ ОМОМОРФЕМА “-ER” / ТАДЖИКСКИЙ ЭКВИВАЛЕНТ / СУФФИКС / КАЧЕСТВЕННЫЕ ПРИЛАГАТЕЛЬНЫЕ / СТЕПЕНЬ СРАВНЕНИЯ / СИНТЕТИЧЕСКИЕ И АНАЛИТИЧЕСКИЕ ФОРМЫ / ЗНАЧЕНИЕ ИСПОЛНИТЕЛЯ ДЕЙСТВИЯ / INFLECTIONAL HOMOMORPHEM “-ER” / TAJIK EQUIVALENT / SUFFIX / QUALITATIVE ADJECTIVES / COMPARISON DEGREE / SYNTACTICAL AND ANALYTICAL FORMS / OF THE DOER OF ACTION MEANING / MEANING OF THE DOER OF INSTRUMENTAL ACTION / ОМОМОРФЕМАИ ФЛЕКТИВИИ “-ER” / МУОДИЛИ ТОҷИКӣ / ПАСВАНД / СИФАТИ АСЛӣ / ДАРАҷАИ қИЁСИ / ШАКЛҳОИ СИНТЕТИКИ ВА АНАЛИТИКИ / МАЪНОИ ИҷРОКУНАНДАИ АМАЛ

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Усманова Малохат Эхсоновна, Абдуллоев Муминджон

Изучены особенности флективной омоморфемы “-er” английского языка и её эквиваленты в таджикском языке. Указывается, что оморфема “-er” обладает способностью образования не только имён существительных, но и степеней сравнения прилагательных. Таджикскими эквивалентами омоморфемы “-er” являются омоморфемы “-ӣ ” и “-ак ”, а также суффиксы “-гар ” и “-тар ”. Исследование показывает, что в современном английском языке омоморфема “-er” является самым продуктивным суффиксом, который может обозначать существительные со значением исполнителя действия или имеет орудийное значение. Вследствие изучения выявлено, что в современном таджикском языке омоморфем, обозначающих исполнителя действия или передающих орудийное значение, количественно больше, чем в английском. Исходя из этого указано, что функции подобных омоморфем таджикского языка также являются различными, так как они образуют не только существительные, но и слова других частей речи. Однако ряд функций омоморфемы “-er” в современном английском языке ограничен, т. е. данная омоморфема образует только существительные и сравнительную степень прилагательных.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ОМОНИМИЧНАЯ ФЛЕКТИВНАЯ МОРФЕМА “-er” В АНГЛИЙСКОМ ЯЗЫКЕ И ЕЁ ТАДЖИКСКИЕ ЭКВИВАЛЕНТЫ

The article is devoted to the studying of the peculiarities of the inflectional homomorphem “-er” and its equiualents in the Tajik language. Here it is specified that the homomorphe “-er” is able to build not only nouns, but comparative degree of descriptive adjectives either. The homomorphemes “-ӣ ” and “-ак ”, and also suffixes “-гар ” and “-тар ” are considered to be Tajik equivalents of the homomorphe “-er”. The investigation reveals that the homomorphem “-er” in modern English is a very reproductive suffix which is able to build nouns with the meaning of a doer of action or the meaning of a doer of instrumental action. The result of the research shows that the number of morphemes with the meaning of a doer of the action or the meaning of a doer of action by instrument is more than in English. According to this fact, the author points out to the variety of functions of the mentioned morphemes in the Tajik language. The analyzed morphemes can build not only nouns but other parts of speech either. However, the number of functions of the homomorpheme “-er” is limited; i.e. that the given morpheme forms only nouns and comparative degree of adjectives in Modern English.

Текст научной работы на тему «English flectional homomorphe “-er” and its equiualents in the Tajik language»

10 02 00 ЗАБОНШИНОСЙ 10 02 00 ЯЗЫКОЗНАНИЕ 10 02 00 LINGUISTICS

10 02 20 СРАВНИТЕЛЬНО-ИСТОРИЧЕСКОЕ, ТИПОЛОГИЧЕСКОЕ И СОПОСТАВИТЕЛЬНОЕ ЯЗЫКОЗНАНИЕ

10 02 20 COMPARATIVE, HISTORICAL AND TYPOLOGICAL LINGUISTICS

УДК 811.111 ББК81.2 Англ.

МОРФЕМАИ ОМОНИМИИ Усмонова Маловат Эхсоновна, н.и.ф., дотсенти ФЛЕКТИВИИ "-er" ДАР кафедраи тарцума ва грамматикаи забони англисии ЗАБОНИ АНГЛИСЙ ВА МДТ "ДДХ ба номи акад. Б. Гафуров", Абдуллоев МУОДИЛ^ОИ ТОЧИКИИ Муминцон, докторанти PhD-и курси дуюми МДТ

ОН "ДДХ ба номи акад. Б. Гафуров " (Тоцикистон, Хуцанд)

ОМОНИМИЧНАЯ Усманова Малохат Эхсоновна, к.филол.н., доцент

ФЛЕКТИВНАЯ кафедры перевода и грамматики английского языка ГОУ МОРФЕМА "-er"В "ХГУим. акад. Б. Гафурова"; Абдуллоев Муминджон, АНГЛИЙСКОМ ЯЗЫКЕ И докторант PhD второго курса ГОУ "ХГУ им. акад. Б. ЕЁ ТАДЖИКСКИЕ Гафурова" (Таджикистан, Худжанд) ЭКВИВАЛЕНТЫ

ENGLISH FLECTIONAL Usmonova Malohat Ekhsonovna, candidate of philological HOMOMORPHE "-er" AND sciences, Associate Professor of the department of translation ITS EQUIVALENTS IN THE and English grammar of the SEI "KhSU named after acad.

TAJIK LANGUAGE B.Gafurov"; Abdulloev Muminjon, PhD of 2nd course of the SEI "KhSU named after acad. B.Gafurov" (Tajikistan, Khujand) E-MAIL: malohat@mail.ru

Калидвожахо: омоморфемаи флективии "-er", муодили тоцики, пасванд, сифати асли, дарацаи циёси, шаклуои синтетики ва аналитики, маънои ицрокунандаи амал

Мацола ба омузиши хусусиятуои омоморфемаи флективии "-er" дар забони муосири англиси ва муодилоти тоцикии он бахшида шудааст. Дар мацола зикр гардидааст, ки оморфемаи "-er" хусусияти исмсози ва сохтани шакли синтетикии дарацаи циёсии сифатро дорост. Омоморфемауои "-и" ва "-ак" ва пасвандуои "-гар" ва "-тар" муодилуои омоморфемаи "-er"мебошанд. Тадцицот нишон додааст, ки дар забони муосири англиси омоморфемаи флективии "-er пасванди сермаусул ба уисоб рафта, исмуои маънои ифодакунандаи ицрокунандаи амал ва ицроиши амал тавассути ягон олатро ифода мекунад. Дар забони муосири тоцики омоморфемауои ифодакунанда ицрои амал

тавассути ягон олат ва умуман ицрокунандаи амал мицдоран зиёд мебошанд. Муаллиф ишора менамояд, ки чунин омоморфемауои забони тоцики назар ба забони англиси вази-фауои гуногунро ицро намуда, дорои хусусияти на тануо исмсози, балки созмон додани дигар уиссауои нутц низ уастанд. Доираи вазифауои омоморфемаи флективии "-er" бошад назар ба муодилуои тоцикии он маудуд буда, тавассусти он тануо исм ва дарацаи циёсии сифат созмон дода мешавад.

Ключевые слова: флективная омоморфема "-er", таджикский эквивалент, суффикс, качественные прилагательные, степень сравнения, синтетические и аналитические формы, значение исполнителя действия

Изучены особенности флективной омоморфемы "-er" английского языка и её эквиваленты в таджикском языке. Указывается, что оморфема "-er" обладает способностью образования не только имён существительных, но и степеней сравнения прилагательных. Таджикскими эквивалентами омоморфемы "-er" являются омоморфемы "-U" и "-ак", а также суффиксы "-гар " и "-тар ". Исследование показывает, что в современном английском языке омоморфема "-er" является самым продуктивным суффиксом, который может обозначать существительные со значением исполнителя действия или имеет орудийное значение. Вследствие изучения выявлено, что в современном таджикском языке омоморфем, обозначающих исполнителя действия или передающих орудийное значение, количественно больше, чем в английском. Исходя из этого указано, что функции подобных омоморфем таджикского языка также являются различными, так как они образуют не только существительные, но и слова других частей речи. Однако ряд функций омоморфемы "-er" в современном английском языке ограничен, т.е. данная омоморфема образует только существительные и сравнительную степень прилагательных.

Key words: inflectional homomorphem "-er", Tajik equivalent, suffix, qualitative adjectives, comparison degree, syntactical and analytical forms, of the doer of action meaning, meaning of the doer of instrumental action

The article is devoted to the studying of the peculiarities of the inflectional homomorphem "-er" and its equiualents in the Tajik language. Here it is specified that the homomorphe "-er" is able to build not only nouns, but comparative degree of descriptive adjectives either. The homomorphemes "-U " and "-ак ", and also suffixes "-гар " and "-тар " are considered to be Tajik equivalents of the homomorphe "-er". The investigation reveals that the homomorphem "-er" in modern English is a very reproductive suffix which is able to build nouns with the meaning of a doer of action or the meaning of a doer of instrumental action. The result of the research shows that the number of morphemes with the meaning of a doer of the action or the meaning of a doer of action by instrument is more than in English. According to this fact, the author points out to the variety of functions of the mentioned morphemes in the Tajik language. The analyzed morphemes can build not only nouns but other parts of speech either. However, the number of functions of the homomorpheme "-er" is limited; i.e. that the given morpheme forms only nouns and comparative degree of adjectives in Modern English.

Дар забоншиносии муосири англисй ва точикй сермаъной, синонимй ва омономии калимахо мавриди омузиши хамачониба карор гирифта, як катор масъалахои мухими

oh x,aiiy $aciu xygpo e$Ta 6omaHg x,aM, 6at3e xycycuaTx,OH omohhmhh Mop$eMax,ou 3a6oHx,ou OMyxTamaBaHga 6a TaBpu 6oagy moag TaxKHK HamygaaHg. flap MaKOiau Ma3Kyp xycycuaTx,OH MatHOHH nacBaHgx,o, aiaixycyc nacBaHgu "-er"-H 3a6oHH aHriucH Ba nacBaHgx,OH "-H, -aK, -rap Ba -Tap"-H 3a6oHH to^hkh 6a pumTau Tax,iHi Kamuga MemaBag.

Mop$eMax,OH omohhmhh ^ieKTHBH ry^Ta Mop$eMax,oepo MeHOMaHg, kh a3 ihx,03h K0Mn0HeHT^0H obo3h 6o x,aM MyBO^HK,aT HaMyga, MatHOH ryHoryHpo H^oga MeHaMoaHg (8, c. 68).

flap 3a6oHH Myocupu aHriHcH Mop$eMax,ou omohhmh 6a TaBpu Bacet ucTH^oga myga, SapoH TamaKKyiu maKi^ou rpaMMaTHKH xH3MaT MeKyHaHg. Mop$eMax,o a3 ihx,03h

Mop^oiorH MycTaKHi HecTaHg Ba 6a ^y3tx,o ^ygo HaMemaBaHg. (2, c.7)

flap 3a6oHH Myocupu aHriHcH nacBaHgu H^ogaKyHaHgau H^poKyHaHgau aMai "-er" nacBaHgu a3 x,aMa nypMax,cyiu KaiHMaco3 Max,cy6 MeeSag. AciaH nacBaHgu "-er" 6a ry-pyx,H aiiOMop^HH "-or" goxui MemaBag. MyTo6uKH aKugau aHriucmuHoc ^.M.Kapa-myK rypyxu aiiOMop^HH nacBaHgu "-or" ryHax,ou ^OHeMaTHKHH xygpo Hagopag (4, c. 91). flap ^apaeHH HHKumo^H xyg nacBaHgu "-er" a3 hcm Ba $eti ucMx,oe MecoxT, kh maxcu H^poKyHaHgau aroH ^atoiuaTpo H^oga MeKapgaHg. Ba hh HyKTa acocu KaiHMa umopa MeHaMoag.

Mhcoi: cartere-apodaKaw, haberdaschere-mo^p.

HmyHHH, Mop^eMau "-er" gap ^apaeHH HHxumo^u xyg MatHOx,OH H^poKyHaHgau aMai (hatter-Kyno%dy3), MaHcy6uaT 6a aroH MHHTaKa (Londoner -cokuhu waypu London) Ba cox,h6h aroH oiaT 6ygaH e 6o oh oiaT aroH ^atoiuaT H^po HaMygaHpo (knocker - yan^au dap) H^oga MeKapg.

flap 3a6oHH Myocupu aHriucH Mop^eMau MaBpugu Ha3ap Max,cyiHOKH Ba MatMyiHH x,aMa^OHu6aampo a3 gacT Hagoga, 6ap 3aMMH hh xycycuaTH H^oga HaMygaHH MatHOH H^poKyHaHgau aMai Ba oiaTHH xygpo Hurox, gomTaacT.

HyHHH xycycuaT hmkohhht Megux,ag, kh Mop^eMau "-er" 6a rypyxu nacBaHgx,o-omohhmx,o MaHcy6 myMopeM, 3epo oh MeTaBOHag gy Ma$x,yMH ryHoryHpo H^oga HaMoag.

Max,3 Ma^^yMH H^poKyHaHgau aMai Ba Ma$x,yMH oiaTupo H^oga HaMygaHH Mop^eMau "-er" gap 3a6oHH Myocupu aHriucH aKe a3 3aMHHax,ou acocH 6apou 0M0M0p$eMa myMopugaHH oh 6a x,hco6 MepaBag. B03 aK 3aMHHau gurap oh acT, kh nacBaHgu "-er" Ha TaHx,o hcm Meco3ag, 6aiKH oh 6a acocu cu^aT x,aMpox, myga, MeTaBOHag gapa^au Kuecuu ohpo co3moh gux,ag, kh po^et 6a hh xycycuaTH 0M0M0p$eMaH "-er" gap noeH My^accai cyxaH MepaBag.

nacBaHgu "-er" 6a acocu hcm x,aMpox, myga, Ma$x,yMH MaHcy6uaT 6a MHHTaKau MyanaHpo H^oga MeKyHag. Hh MatHopo mapTaH 6o Ma^xyMH "Huc6a"-H 3a6oHH to^hkh 6apo6ap myMopugaH MyMKHH acT.Mhcoi: villager-coKunu deya, hosteller-donuw^yu dap хo6гoxl ucmu^oMamKynanda, islander-coKunu цa3upa.

flap 3a6oHH Myocupu to^hkh OMOMop^eMau a3 x,aMa cepMatHoro cepucretMOi nacBaHgu "-u" 6yga, oh a^HKcu MymTapaKBa3H^a ^uco6uga MemaBag (1, c.9). OMy3umu MyKOucaBHH 3a6oH^o HumoH Megux,ag, kh 6a OMOMop^eMau "-er"-H 3a6oHH aHriucH gap MaBpugu H^ogau Ma$x,yMH MaHcy6uaT 6a MHHTaKau MyanaH Max,3 OMOMop^eMau to^hkhh "-u" MeTaBOHag x,aMnyH Myogui ucTH^oga maBag. ^tHe nacBaHgu "-u" 6a acocu hcm x,aMpox, myga, MatHOH MaHcy6uaT 6a aroH MaKOHpo H^oga MeKyHag, 6a u6opau gurap Huc6a Meco3ag.

Mhcoi: waypu, deyomu, cysdu Ba ranpa.

nacBaHgu "-er" 60 acocu cu^a™ gopou MatHou paHr e xycycuHTH xoc hk^oh myga, MeTaBoHag Bo:®axoepo u^oga KyHag, kh 6a maxcu coxu6u xycycuHTxou 3HKpmyga ga.ro.iaT MeHaMoHg. Mhco^: greener - dap Kypcu aeean ma^cumynanda, fresher - nae 6a донuwго% K,a6ynmyda.

flap MactamH ucTH^ogau 0M0M0p$eMaH "-u" gap 3a6oHH to^hkh 3a6oHmuHocoH Y.Ax,Mag0Ba, M.fflyKypoB, H.MatcyMH, ffl.PycTaMOB aKugaxou xygpo u6po3 HaMygaaHg. A3 ^yM^a, ffl.PycTaMOB KaHg MeKyHag, kh "Cy^HKcu "-u" 0M0M0p$eMa 6yga, gap HCMy CH^aTC03H MatHO Ba Ba3H$axou a3 xaM ^apKKyHaHgau oh paBmaH 3oxup MemaBag" (5, c. 118).

Bo6acra 6a xycycuHTH CH^aTC03Hu Mop^eMau "-u" H.MatcyMH nyHHH H3xopu aKuga KapgaacT: "flap oh cypaT arap 6a xuc^aT^ou MapgyMH Ma^a^ MaHcy66ygapo KaHg KapgaH ,to3hm 6omag, a3 hcm e cu^a™ MaHcy6 6a Ma^a^ 60 u^OBa KapgaHH cy^^HKCH "^u" cu^aTe coxTa MemaBag, kh Ban 6a ax.™ oh Ma^a^ MaHcy6 6ygaHH hh3h TacBupmaBaHgapo Me^a^MOHag. Mhco^: eypypu гuwдyeоnu" (5, c.118).

Tax^ra HHmoH Meguxag, kh 0M0M0p$eMaH "-er" gap 3a6oHH aHraucH xycycuHTH hcmco3h gopag. Mop^eMau "-er" a3 cu^aT hcm Meco3ag, .tckhh goupau xycycuHTxou Ka^HMaco3HH HKe a3 Myograxou oMoMop^eMau "-er" gap 3a6oHH to^hkh - oMoMop^eMau "-u" to aHgo3ae BacetTap Me6omag. Eo ucra^oga a3 oMoMop^eMau "-u" gap 3a6oHH to^hkh hcm (aeonu), cu^a™ hhc6h (cypxu), cu^a™ $et.ra (xypoKu xypdanu) Ba 3ap$ (6его%u) co3moh goga MemaBag.

flap 3a6oHH Myocupu aHraucH nacBaHgu "-er" TaBaccyTH 6a acocu hcm, cu^aT

Ba myMopa naHBacT mygaH TaHxo hcm Meco3ag. rypyxu Ka^oHH hcmxo gap ^apaeHH HK^oamaBHH acocu 6o oMoMop^eMau "-er" coxTa myga, To6umxou ryHoryHH

MatHou H^poKyHaHgau aMa^po u^oga MeKyHag. Muco^: sewer - gy3aHga, learner -oMy3aHga, player 6o3HHrap, speaker -ryHHga Ba raHpa.

X,o.iaTx,oH Hogupe 6a Ha3ap MepacaHg, kh Bo6acra 6a cepucTetMo.™ Ba cepMaxcyrnu xyg oMoMop^eMau "-er" Ha TaHxo 6a acocu KajHMa, 6a^KH 6a nacBaHg xaMpox myga, hcmh HaB Meco3ag. Muco^: onlooker-Ha3opaTKyHaHga, come-outer-6apoMagKyHaHga. (4, c.16)

Eo3 hk MatHoe gurape, kh oMoMop^eMau "-er" u^oga MeHaMoHg, hh MatHou o^aTH Maxcy6 Mee6ag. ^tHe ucMxoe, kh TaBaccyTH nacBaHgu "-er" co3moh Mee6aHg, MatHou u^pou aMa^po 6o BocuTau HroH o^aT e yMyMaH H^poKyHaHgau aMa^po u^oga MeHaMoHHg. OgaTaH oMoMop^eMau "-er" 6a acocu $et.ra,o naHBacT rapguga, nyHHH ucMx,opo Meco3ag: to propel - xapaKaT KyHoHgaH, propeller - xapaKaTKyHoHaHga, to rectify - pocT KapgaH, rectifier - pocTKyHaHga, to compute - xuco6 KapgaH, computer - MomuHau э^eктpoннн xuco66apop. (4, c.17)

Myogu^xou oMoMop^eMau "-er" , kh ogaTaH gap ^apaeHH hcmco3h gy MatHo -MatHou H^poKyHaHgau aMa^ Ba o^aTupo u^oga MeKyHag, gap 3a6oHH to^hkh MHKgopaH 3ueg Me6omaHg. Max3 gap MaBpugu u^ogau MatHou gyroMH oMoMop^eMau "-er"-u 3a6oHH aHraucH mo MeTaBoHeM cuHoMop^eMa Ba oMoMop^eMau "-aK"-po Myogu^ xuco6 KyHeM. Ammo 6ohch Ta3aKKyp acT, kh Ba3H$axou nacBaHgu "-aK" Ha3ap 6a Ba3H$axou nacBaHgu "-er"-u 3a6oHH aHr^ucH MHKgopaH 3ueg Me6omag. 3a6oHmuHoc ffl.PycTaMoB gap MaBpugu nacBaHgu "-aK" u6po3H aKuga HaMyga, 3HKp MeHaMoHg, kh nacBaHgu "-aK" Ha TaHxo Ka^HMa, 6a^KH maK^xopo MeTaBoHag co3moh guxag. (5, c.114).. Muco^: nucapaK. HHnyHUH y KaHg MeHaMoHg, kh a^^HKcu Ka^HMaco3H "-aK" a3 a^^HKcu maK^co3H "-aK" 6o oh $apK MeKyHag, kh gap Ka^HMaxou coxTa TarupoTH cu^a™, Ba^e

дар шаклхо тагироти микдорй мушохида мешавад. (5, с.114). Дар мавриди ифодаи маънои ичрокунандаи амал тавассути ягон олат вожаи оташгирак мисол шуда метавонад. Аз калимаи "оташгирак" маълум мешавад, ки пасванди "-ак" аз исми фоил исми олат сохтааст.

Тахлил нишон медихад, ки агар дар забони англисй пасванди "-er" дар сохтани исмхои ифодакунандаи мафхуми ичрокунандаи амал тавассути ягон олат сермахсул хисоб шавад, дар забони точикй ин вазифаро бештар пасванди "-гар" ичро мекунад. Хдмзамон дар забони муосири точикй исмхое, ки бо ин пасванд сохта мешаванд, шахсро аз руи касбу хунар, хислату коирдор ва вобаста ба амалиёт, машгулият ва кирдораш шарх медиханд. Мисол: сузангар, охангар, имдодгар, даъвогар, ислохгар ва гайра.

Х,амин тавр, яке аз хусусиятхои хоси омоморфемаи "-er" бунёди исмхои ифодакунандаи мафхуми ичрокунандаи амал тавассути ягон олат махсуб меёбад. Дар забони точикй бошад, хангоми ифодаи маънои зикргардида метавон омоморфемахои "-и", "-ак" ва пасванди "-гар"-ро хамчун муодили омоморфемаи "-er" мавриди истифода карор дод.

Омоморфемаи флективии "-er" дар забони муосири англисй хамчунин дарачаи киёсии сифатхои аслй месозад. Ин хусусияти пасванди "-er" низ яке аз асосхои омоморфемаи флективй хисоб шудани он мебошад.

Дар забоншиносй дарачаи киёсии сифатхои аслй гуфта, чараёни киёс намудани ягон ашё ё аломатро бо ашё ё аломати дигар меноманд. Мисол:

1. This room is large - Ин хона калон мебошад.

2. This room is larger than that one - Ин хона назар ба дигараш калонтар мебошад.

3. Tom is a clever student - Том донишчуи боакл мебошад.

4. Tom is cleverer than Peter - Том назар ба Питер боацлтар мебошад.

Дар забони англисй дарачаи киёсии сифатро бо се восита ва дар забони точикй бо як восита ифода мекунанд. Воситаи якум - яъне воситаи синтетикии дарачаи киёсии сифат дар забонхои англисй ва точикй бо рохи ба асоси сифати аслй хамрох намудани пасвандхои "-er" ва "-тар" созмон дода шуда, аломатхои кавии дар натичаи мукоиса зохир шудаи ашё ва хосиятхоро ифода менамояд.

Мисол: fast-faster ё тез-тезтар;

big-bigger ё калон-калонтар;

young-younger ё чавон-чавонтар ва гайра.

Дар забони англисй хангоми созмон додани сифати дарачаи киёсй пасванди "-er" танхо ба сифатхое, ки аз ду хичо каманд хамрох мешавад. Мисол: tall - taller, soft -softer, small - smaller, easy - easier, happy - happier, heavy - heavier. Инчунин холатхое ба назар мерасанд, ки гарчанд калима аз ду хичо зиёд набошад хам, шаклхои дарачаи киёсии сифат тавассути шаклсозии суплективй амалй мегарданд ва дар бунёди чунин калимахо омоморфемаи флективии "-er" иштирок намекунад. Мисол: well-better-best (хуб-хубтар-хубтарин ё бехтарин), bad-worse-the worst (бад-бадтар-бадтарин), little-less- the least (хурд-хурдтар-хурдтарин)

Дар забони англисй шаклхои аналитикии дарачаи киёсии сифат метавонанд тавассути калимахои ёвар низ ташаккул ёфта метавонанд. Ба ин гурух бештар сифатхое дохил мешавнд, ки аз зиёда ду хичо иборатанд. Мисол: interesting-more interesting (шавковар - шавковартар), beautiful-more beautiful (зебо -зеботар). Дар забони точикй бошад новобаста аз микдори хичои сифатхои аслй дарачаи киёсии

онхо тавассусти шакли синтетикй, яъне бо воситаи якчояшавии пасванди флективии "-тар" ба асоси калима сохта мешаванд. Мисол: шавковар-шавковартар, зебо-зеботар ва гайра.

Тадкикот нишон медихад, ки дар забонхои мукоисашаванда пасвандхои "-тарин" ва "-est" дарачаи олии сифат месозанд, ки аз чумлаи хусусиятхои шабехи хар ду забон махсуб меёбад. Лекин дар забони точикй яке аз хусусиятхои фарккунандаи пасванди "-тарин" созмон додани исм буда, чунин хусусият аз он дарак медихад, ки пасванди мазкур дар калимасозии забони точикй метавонад хамчун омоморфема истифода шавад. Мисол: ангуштарин (5, с.132).

Мукоисаи забонхои мавриди назар собит месозад, ки дар забони точикй танхо рохи синтетикии шаклсозии сифат ба назар мерасад. Дар забони англисй бошад гайр аз шаклсозии синтетикию аналитикй шаклсозии суплективии сифатхои аслй низ мавчуд мебошад (7, с.47).

Х,амин тавр, дар забони муосири англисй омоморфемаи флективии "-er" аз чумлаи аффиксхои сермахсул ба хисоб рафта, дар чараёни инкишофи худ ба асоси калима хамрох шуда, тобишхои маъноии гуногунро ифода намудааст. Х,оло тавассути омоморфемаи мазкур исмхои ифодакунандаи маънои ичрокунандаи амал ва ичрокунандаи амал тавассусти ягон олат аз исм, сифат ва феъл сохта мешаванд. Муодилхои точикии пасванди "-er" микдоран зиёд буда, дар макола бештар барои мукоиса омоморфемахои точикии "-и", "-гар" ва "-ак" чалб карда шуданд. Лекин бояд кайд кард, ки дар мавриди ифодаи маънои ичрокунандаи амал ё ичроиши амал тавасути ягон олат боз пасвандхои "-гар", "-анда", "-вар", "-ор" ва"-чи" -ро низ ба сифати муодили пасванди англисии "-er" метавон истифода намуд. Хусусияти дигари омоморфемаи флективии "-er" дар он зохир мешавад, ки шакли синтетикй, яъне дарачаи киёсии сифати забони англисиро бо сифатхои як ва духичой месозад. Дар забони точикй бошад ин вазифаро пасванди "-тар" ичро менамояд. Пасвандхои сермахсули "-er" ва "-тар" дар забонхои мукоисашаванда дорои хусусиятхои шабохаткунанда буда, барои ичрои як вазифа хизмат мекунанд.

ПАЙНАВИШТ:

1. Аумадова У. Аффиксуои муштараквазифа ва мавцеи ощо дар таълими забони модари //Мактаби советы, 1970. - № 9. -С. 7-11

2. Арбекова Т.И. Лексикология английского языка: учебное пособие. - М., 1977. - 240 с.

3. Зятковская Р.Г. Суффиксальная система современного английского языка. - М., 1971. - 200 с.

4. Каращук Л.М. Аффиксальное словообразование в английском языке. - М., 1965. -175с.

5. Рустамов Ш. Исм. Категорияуои грамматики, калимасози ва мавцеи исм дар системаи уиссауои нутц. - Душанбе, 1981. - 210 с.

6. Рустамов Ш. Калимасозии исм. - Душанбе, 1971. - 80 с.

7. Усмонов К. Грамматикаи муцоисавии забонуои англиси ва тоцики. Китоби дарсй. -Хуцанд, 2017. - 372 с.

8. Усмонова М., Абдуллоев М. Роцеъ ба морфемаи омонимии флективии "-ed" дар системаи морфологии забони англиси // Армугони навроуони илм. Хуцанд: Нури маърифат, 2017, - 268 с.

REFERENCES:

1. Ahmadova U. Multifunctional Affixes and their Value in Teaching Mother Tongue // Soviet

School, 1970. - № 9. - pp. 7-11.

2. Arbekova T.I. Lexicology of the English Language. Manual. - M., 1977. - 240 pp.

3. Zyatkovskaya R. G. The System of Suffixes in Modern English.- M., 1971. - 200 pp.

4. Karashuk L.M. Affixal Word-Building in the English Language. - M., 1965. -175pp.

5. Rustamov Sh. Noun. Grammatical Categories, Word-Building and Role of Noun in Parts of Speech System. - Dushanbe, 1981. - 210 pp.

6. Rustamov Sh. Formbuilding of Noun.-Dushanbe, 1971. - 80 pp.

7. Usmonov K. Contrastive Grammar of English and Tajik Languages. Textbook.- Khujand, 2017. - 372pp.

8. Usmonova M. Abdulloev M. On the Inflectional Homomorphem"-ed" in the Morphological System of the English Language// The Symposium of Scientific Articles. Khujand:Light of Enlightenment, 2017, - 268 pp.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.