Научная статья на тему 'ХУРМО-КАРОТИННИНГ МУҲИМ МАНБАИДИР'

ХУРМО-КАРОТИННИНГ МУҲИМ МАНБАИДИР Текст научной статьи по специальности «Сельскохозяйственные науки»

8
1
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
субтропик / витамин / хурмо / каротин / Денов қанди / Хиякума / Тамонан / нав / тадқиқот / натижа / тахлил / хулосалар / subtropical / vitamin / date / carotene / Denov sugar / Hiyakuma / Tamonan / variety / research / result / analysis / conclusions

Аннотация научной статьи по Сельскохозяйственные науки, автор научной работы — Р. Нормахматов, Б. Ҳайдаров

Мамлакатимизда субтропик мева боғларини яратиш айниқса хурмо боғларини кўпайтиришни тарғиб қилишни вазифа қилиб олдик. Чунки хурмо меваси каротин манбаи бўлиб хизмат қилади. Ушбу мақолада “Денов қанди, Зенджи-мара, Хиякума ва Тамонан” навлари таркиби ўрганилган ҳамда адабиѐтлардаги маълумотлар билан тахлил қилинган ва хулосалар берилган

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по Сельскохозяйственные науки , автор научной работы — Р. Нормахматов, Б. Ҳайдаров

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

We have made it our mission to create subtropical orchards in our country, especially to promote the increase of date orchards. Because dates are a source of carotene In this article, the composition of "Denov Kandi, Zenji-mara, Hiyakuma and Tamonan" varieties is studied and analyzed with the information from the literature, and conclusions are given.

Текст научной работы на тему «ХУРМО-КАРОТИННИНГ МУҲИМ МАНБАИДИР»

Samarkand branch of Volume 3 | SB TSAU Conference | 2022 Tashkent State Agrarian University Theoretical and Practical Principles of Innovative Google Scholar indexed_Development of the Agricultural Sector in Uzbekistan

ХУРМО-КАРОТИННИНГ МУХИМ МАНБАИДИР

Р. Нормахматов

Самарканд иктисодиёт ва сервис институти профессори

Б. Хайдаров

Тошкент давлат аграр университети Самарканд филиали магистранти

АННОТАЦИЯ

Мамлакатимизда субтропик мева богларини яратиш айникса хурмо богларини купайтиришни таргиб килишни вазифа килиб олдик. Чунки хурмо меваси каротин манбаи булиб хизмат килади. Ушбу маколада "Денов цанди, Зенджи-мара, Хиякума ва Тамонан " навлари таркиби урганилган хдмда адабиётлардаги маълумотлар билан тахлил килинган ва хулосалар берилган.

Калит сузлар: субтропик, витамин, хурмо, каротин, Денов канди, Хиякума, Тамонан, нав, тадкикот, натижа, тахлил, хулосалар.

ABSTRACT

We have made it our mission to create subtropical orchards in our country, especially to promote the increase of date orchards. Because dates are a source of carotene

In this article, the composition of "Denov Kandi, Zenji-mara, Hiyakuma and Tamonan" varieties is studied and analyzed with the information from the literature, and conclusions are given.

Keywords: subtropical, vitamin, date, carotene, Denov sugar, Hiyakuma, Tamonan, variety, research, result, analysis, conclusions

КИРИШ

Богдорчилик Узбекистан кишлок; хужалигининг мухим тармоги хдсобланади. Сунгги йилларда мамлакатимизда субтропик мева богларини яратиш ва кенгайтиришга катта эътибор берила бошлади. Маълумки, субтропик мевалар орасида хурмо анордан кейин иккинчи уринни эгалайди. Шуни алохида кайд этиш лозимки, сунгги йилларда академик М.Мирзаёв номидаги Узбекистон богдорчилик, узумчилик ва виночилик илмий-текшириш институти ва унинг филиаллари,

October 5-6

531

Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Google Scholar indexed

Volume 3 | SB TSAU Conference | 2022 Theoretical and Practical Principles of Innovative Development of the Agricultural Sector in Uzbekistan

жойлардаги тажриба станцияси илмий ходимлари, шунингдек богдорчилик хддисини олган тажрибали богбонлар томонидан субтропик меваларни, шунингдек хурмони етиштиришнинг агротехнологияси яхши урганилган булсада, лекин хурмо мевасининг витаминлик киймати кам урганилганлигича колмокда.

Шу сабабли биз энг мухим А витаминлик хусусиятини берадиган-каротинни урганишни вазифа килиб куйдик.

Тадкикот объекти сифатида академик М.Мирзаев номидаги Узбекистон богдорчилик, узумчилик ва виночилик илмий-текшириш институтининг Бандихон (Сурхондарё вилояти) тажриба хужалиги богларида етиштирилган хурмонинг Хиякума, Зенджи-мара, Денов канди ва Тамонан каби навлари танланди.

Биз каротин микдорини И.К.Мурри (1) усулидан фойдаланиб аникдадик. Бунда каротин ацетон ёрдамида экстракция килинди. Каротинни хдсоблашда К2 Сг2 О7 эритмаси асосида тузилган калибровка чизигидан фойдаландик.

Каротин (А провитамин) табиатда кенг таркалган сарик-кизил пигменти хдсобланади. У усимликларнинг яшил кисмида хлорофилл билан бирга келади ва купчилик сарик рангли мевалар таркибида учрайди. Каротиннинг узи витаминлик хусуиятига эга булмасада, инсон жигарида каротиноза ферменти таъсирида А витаминига айланади. Мутахассислар каротиннинг бета изомерини энг фойдали деб хдсоблашади. Бунинг сабаби шундаки, каротиннинг бета изомери инсон организмида икки молекула ретинолни хосил килса, колганлари эса бир молекула ретинолни хосил килади (2).

Бугунги кунда бета каротин ва унинг хрсилалари озик-овкат махсулотларига кушиладиган энг самарали кушимча хдсобланади. У организмнинг радиация нурларининг зарарли таъсирига карши хдмоя кобилиятини оширади ва юрак-кон томири касалликлари хавфини камайтиради

Бизнинг тадкикотимиз ва илмий адабиётлар тахлили шуни курсатадики, помологик навлари ва тупрок-иклим шароитига караб хурмо мевасида каротин микдори 5 мг% дан ортик булмайди. Биз урганган хурмо навларида каротин микдори куйидаги диаграммада келтирилди.

(3,4,5).

October 5-6

Samarkand branch of Volume 3 | SB TSAU Conference | 2022 Tashkent State Agrarian University Theoretical and Practical Principles of Innovative Google Scholar indexed_Development of the Agricultural Sector in Uzbekistan

Диаграмма. Хурмо мевасида каротин микдори (100 г да мг ларда)

Диаграмма маълумотларидан куриниб турибдики, урганилган хурмо навлари орасида каротинга энг бойи Денов канди ва Зенджи-мара навлари хдсобланади, яъни уларда каротин микдори 2,5 мг% га якинни ташкил этди. Хурмонинг биз урганган Хиякума ва Тамонан навларида эса каротин микдори 1,5 мг% якинни ташкил этди. Агар хурмо мевасининг таркибида буладиган каротин микдорини олма мевасида учрайдиган каротин микдори билан солиштирилса, унда хурмо олма мевасига нисбатан каротинга 5-6 баробар бойрок эканлигини куриш мумкин.

Хурмо меваси, шунингдек бошка витаминларга бойлиги билан хам алохида диккатга сазовордир.

ХУЛОСА

Хулоса килиб айтганда каротин микдори буйича хурмо субтропик мевалар орасида биринчи уринни эгаллайди. Узбекистоннинг об-хаво шароити хурмо меваларида каротиннинг синтези учун энг кулай хисобланади. Хурмо меваси бошка меваларга нисбатан каротинга бой булганлиги учун бу мева конфитюр, джем махсулотлари олишда каротиннинг энг мухим кушимча манбаи хисобланади.

REFERENCES

1. Ермаков А.И. Методы биохимического исследования исследования растений. Л.: Агропрониздат. Ленингр. Отделение, 1987.

2. Карепин А.О. Витамины. М.: Серия советы доктора, 2002, 139с.

October 5-6

533

Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Google Scholar indexed

Volume 3 | SB TSAU Conference | 2022 Theoretical and Practical Principles of Innovative Development of the Agricultural Sector in Uzbekistan

3. Блинкин С.А. Иммунитет и здаровье. М.: знание, 1977.

4. Печинский С.В. Курегян А.Г. Влияние каротиноидов на иммунитет. Химический-формацевийический журнал, 2013, Т. 47, N10, с 3-8.

5. Спровичник по днетолоши. Под редакцин А.А. Покровского. М.: медицина, 1981, 704 с.

October 5-6

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.