10Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 10 | 2021
ISSN: 2181-1385
Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89
DOI: 10.24412/2181-1385-2021-10-1115-1123
ХУДО ВА ХДСТЙ АЗ ДИДГОХДОИ АРАСТУ, ФОРОБЙ ВА СИНО
Ч,аъфар Холмуъминов
Доктори улуми фалсафа (DSc), донишёри кафедраи "Манбаъшиносй ва херменевтикаи тасаввуф"-и Донишгохи
давлатии ховаршиносии Тошканд j afarmuhammad@mail .ru
ЧАКИДА
Дар ин макола ба таври мухтасар дидгоххои файласуфони бузурги Гарбу Шарк чун Арасту, Форобй ва Абуалй Ибни Сино дар мавриди "хакикати хастй", ки ба "Вучуди Худо" таъбир мешавад, мавриди мукоиса, тахлил ва баррасй карор мегирад. Дидгоххои фалосифаи бузурги исломй чун Абунасри Форобй ва Ибни Сино дар мавриди Худо ва Хастй аз дидгохи Арасту комилан фарк мекунад. Форобй ва Сино, ба унвони намояндагони ростини фалсафаи исломй, ба хастии Худованд коиланд ва барои тасбити назари худ далоили фаровони илмй, аклй ва мантикй доранд. Аммо бузургтарин ва маъруфтарин файласуфи Юнони бостон - Арасту аз таъбири "Худо" ё "Офаринанда" ё худдорй мекунад, ё намехохад эътироф бикунад ва онро "Сабаби аввал"ё "Мухаррики аввал" меномад. Ин Сабаби аввал, ки манзури Арасту аст, мавчудест, ки дорои харакат нест. Арасту ин вучуди олиро ба унвони "Мухаррики бехаракат" муъаррифй мекунад.
Калидвожа^о: Худо, Хдстй, Сабаби аввал, харакат, Мухаррики аввал, олам, вучуд, Вучуди аввал, Арасту, Форобй, Ибни Сино, фалсафа, Юнони бостон, Ислом, Фалсафаи ислом, фалосифаи исломй, маърифат (шинохт), маърифати хакикат, фалсафаи шинохт, Холик, холикият.
GOD AND EXISTENCE FROM THE POINT OF VIEW ARISTOTLE,
FARABI AND IBN SINA
ABSTRACT
This article briefly compares and analyzes the views of the great philosophers of the West and the East, such as Aristotle, Abu Nasr Farabi and Abuali ibn Sina in relation to the "Truth of Being", which in Islamic philosophy is called "the Absolute Truth", that is, "God"
Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 10 | 2021
ISSN: 2181-1385
Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89
DOI: 10.24412/2181-1385-2021-10-1115-1123
The views of the great Islamic philosophers like Forobi and Ibn Sino regarding the "Truth of Being" and "Knowledge of Truth" are quite different from those of Aristotle. Farabi and Ibn Sina, as true representatives of Islamic philosophy, believe in the existence of God and to substantiate their views, have many scientific, rational and logical arguments
But, Aristotle - the greatest and most famous philosopher of Ancient Greece, calls the truth "First Cause" or "First Mover" and thus, retains or rejects the name of his "God" or "Creator". This "First Cause" that Aristotle speaks of is a being devoid of movement. Aristotle describes this supreme being as the First cause of all movement - an immaterial being, without parts, located outside of space, motionless, that is, "Engine without movement»
Keywords: God, existence, First cause, movement, First engine, Universe, Existence, First existence, Aristotle, Farabi, Ibn Sina, philosophy, Ancient Greece, Islam, Islamic philosophy, "Truths of being", philosophy of knowledge, cognition of Truth, Creator, creation
МУКАДДИМА
Бахси маърифати хастй назди фалосифаи бузурги Юнони бостон аз таъйини таърифи мафохими "фалсафа" ва "файласуф" огоз меёбад. Аз чумла, бино бар таърифи Афлотун - бузургтарин файласуфи Юнони кадим, "файласуф" шахсест, ки "омодаи ба тачруба даровардани хар шакле аз маърифат аст, аз донишомузй шодмон аст ва харгиз аз дониш омухтан сер намешавад" 1 Арасту бо ин ки бузургтарин ва машхуртарин шогирди Афлотун будааст, дар робита ин бахс, таърифе комилан мутафовит аз уро матрах
л
мекунад: "Фалсафа маърифати хастй аст". Яъне, агар "фалсафа" дар назди Афлотун "ба тачруба даровардани хар шакле аз маърифат" бошад, дар назди Арасту "шинохти хакикати" будааст. Манзур аз "маърифати хакикат", хамон шинохти мохияти хастй мебошад, ки бо биниши фалосифа ба "чавхар" (substantia) ва бо диди илохиётшиносон ба "Худо" таъбир мешавад.
АДАБИЁТ ВА МЕТОДОЛОГИЯ
Дидгоххои Абунасри Форобй, ки ба унвони "Муаллими сонй", яъне, Арастуи дуввум шинохта шуда ва Шайхурраис Абуалй Сино, ки ба усули
1 Plato. Republic. 475 c-c, tr. and ed. H.D.P. Lee (Harmondsworth, Penguin, 1955). - Pp. 237-238.
2 Aristotle. Metaphysics. 9936b 19. tr. and ed. J.Warrington (1956) London, Dent. - P. 362.
Google Scholar Scientific Library of Uzbekistan
Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 10 | 2021
ISSN: 2181-1385
Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89
DOI: 10.24412/2181-1385-2021-10-1115-1123
MaHTHKu y Ha3ap Kapga Ba gap Ma^Myt, xap gy 6a yHBoHH noary3opoHH "Oanca^au Mamon" Ba 6a KaBne "HaMoaHgaroHH apucTOTenroMH fflapK" Marpax mygaaHg, a3 gugroxu ApacTy gap MaBpugu Xygo Ba xacTH KoMHnaH $apK MeKyHag. ApacTy TaBa^^yxu xoce 6a mHHoxTH XygoBaHg HagomT Ba gap ^anca^au xyg HH3 KaMTapHH ^onroxepo 6a hh 6axc hxthcoc Hagog. To xagge, kh xarro gap Ta6ftHHH Macounu axnoKn Ba Ma6oxucu cnecn Bopugu hh 6axc Hamyg. OHHyHOH kh Mymoxnga Merapgag, Ban gap u6THgo Ka6n a3 oh kh 6a Hupyu HoaeH Ba Myga66upu oh 6uaHgemag, 6a onaMH xucc Ba unanu oh Ha3ap aHgoxT.
Ha3apn cogau ApacTy gap Ta6ftHHH xacTH hh 6yg, kh Ta6Htar, nac a3 oh kh unan Ba ac6o6u xygpo ^apoxaM coxt Ba ^anaKxo gap caftpu xyg gopou Ha3M rapgugaHg, MyxappuKH aBBan 6a TaxpuKH MaB^ygoTH Fanpu xyg napgoxT. A3 Huroxu y, hh MyxappuKH aBBan MaB^ygoTH Fanpu xygpo 6a xapaKar BoMegopag, Bane xyg HH3e Fanpu MyraxappuK acT. Hh MyxappuKH 6exapaKaT Ba e MyxappuKH cyBapn, gap 6uHHmu ApacTy Xygo Ta^xuM MemaBag. ApacTy a3 ch^oth Xygo a3 Ka6unu Kygpar Ba xannoKHATH y, ^y3 hh kh y aKnu gouMyn^HKp acT Ba $HKpu y 6o 3oth y hpth6ot gopag, HH3e HaMeryag. MyxappHKH aBBan, a3 HHroxu MyannHMH aBBan, MycTaFpuK gap cyKyru aMHK Ba kohm gap cyKyHH gouM acT. ApacTy a3 MaTpax HaMygaHH Macounu gHHH Menapxe3ag Ba mHHoxTH oHpo ^apoTap a3 TaBoHH aKnu 6amap0 MegoHag. Ehho 6ap Tacpex Ba Tampexu y, MaB^ygora a3an0 Ba H,oBHgoH0 6o hh kh Bono Ba MyKaggac xacTaHg, 6a MHKgop hhxoat KaM mHHoxTa mygaaHg.
"XygomuHoc0"-H ApacTy xaMoH reTumuHocuu ycr, kh xacTHpo gap hh3omh xapaKaTH canepaxo Ba a^poMH MaB^yg gap oh TacaBByp MeKyHag. ^ap KanxoHmHHocHH ApacTy 6aHHH Kypaxou noeHfl Ba 6onouu onaM Ta^oByr By^yg gopgag. Ha3apu y gap MaBpugu "xapaKarxou "Ta6ut0" Ba "Ma^6yp0" Huc6arH oh kucmh onaM, kh 6a 3aMHH Ha3gHKTap acT ("gyHeu paBmaH"), Ko6unu Tar6uK acT. CuTopa Ba canepaxo 6a HHMKypau 6ono, kh oh ^o xapaKaT MyBo^HKH gaBpaxou MyKaMMan 6o Te3HH MyHa33aM cypar Merupag, MaHcy6aHg. Actpohomhah apacTyn a3 ce $ap3Hau acocn u6opar acT. 1) OnaM 6a Kypau noeHH Ba 6onoa, kh xap KagoMH oh gopou KoHyHxou Maxcycu xapaKaT acT, TaKcuM MemaBag. 2) ^ap Kypau 6ono0 xapaKaT MygaBBap acT. 3) ^hcmxoh ocmohh 6o Te3HH MyHTa3aM MyBo^HKU gaBpaxo xapaKaT MeKyHaHg".
A3 gugroxu ApacTy, onaM 6a maKnu 3ann Ta6aKa6aHg0 MemaBag:
- MaB^ygHflTH co$.
3 Гуннар Скирбекк, Нилс Гиле. Таърихи фалсафа. - Тошкент: "Адолат", 2004. - С.96.
Google Scholar Scientific Library of Uzbekistan
Academic Research, Uzbekistan 1117 www.ares.uz
Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 10 | 2021
ISSN: 2181-1385
Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89
DOI: 10.24412/2181-1385-2021-10-1115-1123
- Инсон.
- Хдйвонот.
- Наботот.
- Ч,имодот (ашёи гайриорганикй).
- Имконпазирии соф (материяи соф).
Инсон офариниши вопасин аст, дорои мавчудият ва хастии моддист. Арасту дар садри олами дарачавии худ Сабаби аввал (шакли нахустин)-ро карор медихад, ки аз нигохи фалосифаи исломй чун Форобй ва Сино, Худованд таъбир мешавад. Вале ин Сабаби аввал, ки манзури Арасту аст, мавчудияти мутлакест, ки дорои имконпазирй ва харакат намебошад. "Худованд"-и Арасту худоест бетахаррук, орамида дар ихтифо, сукут ва танхоиву оромиши хеш. Ин худо ташхисшуда нест, намуди антропоморфй надорад. Арасту ин вучуди олиро ба унвони "Мухаррики бехаракат" муъаррифй мекунад. Ин "Мухаррики бехаракат", ки дар холи осойиш карор дорад, ба тарики ба худ хос ва дар замоне муъайян ашё ё мавчудоти бокимондаро ба харакат меоварад.4 Мовароуттабиъаи Арасту бо хамин кисса, ки як навъ намои теологй дорад, ба поён мерасад.
Нигохи Арасту дар маърифати Худо яксон нест, балки мутагаййир ва мураддад аст: гохе мебинем, ки Худо дар фалсафаи у Мухаррики гайри мутахаррик аст, вале ба хар сурат, ин нигох моро ба яктопарастии у дар хошияи хирад умедвор мекунад; гохе дигар мебинем, ки бузургтарин файласуфи Юнони бостон аз марзи яктопарастй ба хадди чандгонапарастй фарор кардааст. Вай дар мавориде мунодии ягонагист, ба вижа, вакте, ки сухани Хрмерро такрор мекунад: "Мумкин нест, ки худоёни мутаъаддид вучуд дошта бошанд" Ё вакте, ки якдаст будани низоми чахонро мусталзими ягонагии иллати той медонад. Вале дар мавриде дигар иброз медорад, ки хар фалаке мухаррики хосе дорад ва хар кадом аз ин мухаррикон бо Мухаррики аввал ва Худои бузург ихтилофе надоранд. Арасту, бо вучуди ин ки бонги вахдат зада ва бурхоне хам бар он оварда, аз таъаддуди афлок ва харакоти он ба вартаи чандхудой афтодааст. Ин баёнгари он аст, ки Арасту бо он хама хиради навгарои худ натавонистааст аз кайди суннатхо ва акоиди бостонии юнониён, ки ситорагонро худоён мепиндоштанд, ворахад. Ин холате табиъй буд. Зеро тасаввури ягонагии Худо дар зехни андешамандони Юнони бостон, ки хануз дастрасй ба ойини ростини Зардушт надоштанд ва аз расолати Мусои яктопараст низ дуртар
4 Гуннар Скирбекк, Нилс Гиле. Таърихи фалсафа. - Тошкент: "Адолат", 2004. - С.98.
Google Scholar Scientific Library of Uzbekistan
Academic Research, Uzbekistan 1118 www.ares.uz
Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 10 | 2021
ISSN: 2181-1385
Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89
DOI: 10.24412/2181-1385-2021-10-1115-1123
6ygaHg, nunBaxoH xupae gomT. AKougu whohhchh Koun 6a HaHgroHarH, kh 6ap xap aK yHcype a3 Ta6utar xygo e Kygparepo Mactyn MegoHucraHg, oh Kagap Tatcupu 6opu3 Ba ko6h3 gomT, kh paxoH a3 Kafigu oh HMKoHHona3up 6yg.
nac a3 oh kh An-KuHgH 6o mypyxu xyg 6ap ocopu ApacTy Ba gurap ^anocu^au Mhohh KagHM hokhhh xuKMaru MHoHueH 6a aHgemau ucnoMH rapgug, xyKaMou MycanMoH 6a oMy3um Ba TaxKHKH oh Mepoc napgoxTaHg. Bane HyH 6a 6axcu xacTHH Xygo pacugaHg, hohop mygaHg xaKHKarn Xygopo Bopugu ^anca^au apacTyn KyHaHg Ba HyHoH 6a Tampexu oh napgo3aHg, kh noe 6apou maKKy h6xom 6okh HaMoHag. Oafinacy^oHH MycanMoH hc6ot KapgaHg, kh Xygo Bynygu aBBan Ba unnara xaKHKHH MaBnyguaTH gurap MaBnygoT acT Ba a3 mapHK, Ha3up, MoHaHg Ba 3ugg MyHa33ax Ba opH acT. Hh Bynygu aBBan e Ca6a6u aBBan Xygou Boxug (aroHa), Kogup (TaBoHo), xonHK (o^apaHga), xafifi (3HHga), xaKHM (goHo), caMet (myHaBo), 6acup (6hho)... acT. ^ap po6ura 6a hh Oopo6H 6a yHBoHH aK $afinacy$u noK6oBapu MytTaKug 6a xacTH Ba aroHaruu Xygo Meryag: "MaBnygu aBBan, unnara HaxycT 6apou Bynygu gurap MaBnygoT acT Ba a3 xap KocTHBy HyKce gyp acT. Bynygu y 6apTapuH Ba KoMHnTapuH Bynyg Ba KaguMTapuHy a3anuTapuH Bynyg acT Ba hmkoh Hagopag Bynyge 6apTapy KagHMTap a3 Bynygu y 6omag... Ea ca6a6u 3oth y naBxapam a3anH Ba xaMemarucT, 6ugyHH hh kh gap a3anH 6ygaHH xyg Hue3 6a HH3H gurape gomTa 6omag, kh Moau 6aKou y 6omag. ^,aBxap Ba 3oth y 6apou 6aKo Ba gaBoMH Bynygam ko^hct... y 6o naBxap Ba 3oth xyg, MyTa^oByT 6o xap hh Fafipu xyg acT, Me6omag Ba hmkoh Hagopag Bynyge, kh 6apou ycT, 6apou Fafipu y 6omag."5
H6hh Chho gap hh MaBpug Meryag: "Bynygu aBBanpo xen Macan, 3ugg, nHHc Ba $acne HecT Ba a3 xaMHH py Tatpu^u xagge xaM 6apou y (MyMKHH) HecT Ba umopae xaM 6a y HaMemaBag, Marap 6o mHHoxTH Max3H aKnH. Bynygu aBBan, MatKyn 6h33ot acT, kohm 6h33ot acT, nac y KafiwM acT Ba MyHa33ax a3 xaMau Bo6acTaruxo, axgxo, Moggaxo Ba gurap HH3xoe, kh 3oTpo 6a axßon Ba cu^oTe 3oug 6ap 3ot TaBcu^ MeKyHag. MatnyM acT, kh MaBnyge, kh HyHHH 6omag, oKun 6h33ot Ba MatKyn 6h33ot acT. TaaMMyn KyH, hh ryHa 6aeHH mo 6apou cy6yTH Bynygu aBBan Ba aroHarH Ba My6appo 6ygaHH y a3 anoHM, Hue3 6a TacaBByp Bynygu Fafipu y Hagopag, xaMHyHHH Hue3 6a Mynoxu3au o^apugaxo Ba ^etnu y HecT? TapHH MaxnyKoT Ba $etn ganen 6ap Bynygu y xacTaHg, Bane hh pox MyBaccaKTap Ba 6apTap acT. ^tHe, BaKTe mo xonu Bynygpo gap Ha3ap 6urupeM, xygu Bynyg a3 hh xafic, kh Bynyg acT, 6a Bynygu y ryBoxH Meguxag, cunac, oh Bynyg 6ap Bynygxou
5 - . ^ ijj^jljb - ^J^^ ^^^ ^^^ J ^ ja] «iji .j^j jji t^jljli
Google Scholar Scientific Library of Uzbekistan
Academic Research, Uzbekistan 1119 www.ares.uz
Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 10 | 2021
ISSN: 2181-1385
Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89
DOI: 10.24412/2181-1385-2021-10-1115-1123
6atg a3 y ryBoxH Meguxag. ^ap KyptoHH KapuM 6a HH3e ma6exu xaMHH Maraa6 umopa mygaacT: ^i j jliVI ^i f&jj^ .HtHe, "6a 3ygH oeTH xygpo gap 6ypyH Ba gapyHH By^ygamoH 6a HmoH hhooh xoxeM gog".
MYXOKHMA BA HATH^AXO
Hh ucTHgnon a3 oh rypyx acT, cunac XygoBaHgu Myraton gap KyptoH Me^apMoag: J^ ^ ^ fJjl ^tHe: "Oe ko$h HecT, kh XygoBaHgu Ty
6ap xap HH3e ryBox acr?" Hh 6ypxoHH cugguKHH acT, kh 6a BocuTau Xygo (6ap
— o
gurap By^ygxo) ucTHmxog MeKyHaHg, Ha (a3 gurap By^ygxo) 6ap Y".
^ap Topuxu ^anca^au hchomh Oopo6H Ba H6h Chho HaxycTHH ^afinacy^oHaHg, kh 6o paBume My6TaKHpoHa Ba 6o Maxopare MyxaKKH;oHa 6a xacTH Ba aroHaruH Xygo ganenxou MaHTHKH gypycT KapgaaHg. BaKTe, kh MeryeM Xygo Boxug acT, HaMeTaBoHeM gopou ch^oth xopu^ a3 3ot 6ygaHH Ypo TacaBByp 6uKyHeM. XygoBaHg 6a 3oth xyg xaKHM, xaM, ;ogup Ba caMet acT. BaKTe kh nyHHH acT, "6apou muHoxT, Hue3e 6a 3oth gurape Hagopag to $a3Hnare xopu^ a3 3oTampo 6a BocuTau oh 6a gacT oBapag, nyHoH kh 6apou muHoxTH Y Hue3 6a 3oth gurape HecT, kh Xygopo 6umuHocoHag. ^ap ohhm Ba MatnyM 6ygaH, xyg 6acaHga 6yga, hhmh Y 6a 3oTam ^y3 ^aBxapu xyg HH3e HecT, nac, Y MegoHag Ba muHoxTa MemaBag Ba xyg hhm acT. X,aMau hhxo 3ot Ba ^aBxape Boxug acT".9 ^ap hh HyKTa, gugroxu Oopo6H Ba H6hh Chho 6a Ha3apHeTH MytTa3Hna xaMxoHH MeKyHag: xaM MytTa3HnHeH Ba xaM hh gy $aönacy$ MytTa;Hg 6a BaxgaTH 3oTaHg Ba ch^oth xopu^upo a3 Xygo Ha^fi MeKyHaHg. ^ap Ha3apu ohxo эtтнкog 6a Xygo pyKHH acnuu TaMoMH Macounu gHH acT Ba gurap Macoun gap 6apo6apu hh эtтнкog $apt Maxcy6 MemaBaHg. Hh Tap3H Ta^aKKyp 6a TaBpu Mymaxxac Hy;Tau acnuu hxthho^h Ha3apu 6afiHH hh gy $aönacy$ Ba ApacTypo 6o3rymoH MeKyHag. TaHxo hh HecT, kh xaKHMoHH hchomh 6o ApacTy Ba apacTyueH hxthho^h Ha3ap gomTaaHg. Mactanau po6uraH Xygo Ba ^axoH (xacTH) HH3 a3 Ma6oxucu MyTa^appu^au hh gy rypyx 6ygaacT.
TaMoMH Kymumxou 3exHHBy aKnuu ApacTy 6a Tac6uTH Ta;aggyMH Mogga Ba xapaKaT TaMapKy3 e^Taacr. Eo hh kh a3 Xygo 6a yHBoHH "MyxappuKH aBBan" xupa-xupa hom Me6apag, gap KaöxoHH aHgemau y KaMTapuH ^ofiroxepo 6apou Xygo HaMe6uHeM. ApacTy 6a "MyxappuKH aBBan", atHe 6a Ca6a6u ^otunH Ba ;aguM
6 .53 (41) ^l^s
7 .53 (41) ^l^a SJJU
8 m^ff - .^rVi i^ft^jJij^j - .r .^mllj ^IJ^VI Oil U^ tljy^ jjl
9 .10 .Al^lÜI AjjjJl JA! «IJ .^j|Ji
Google Scholar Scientific Library of Uzbekistan
Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 10 | 2021
ISSN: 2181-1385
Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89
DOI: 10.24412/2181-1385-2021-10-1115-1123
6ygaHH oh Koun acT, Bane oHpo Xygo HaMexoHag. Ammo Meryag: hh MyxappHK cokhh acT Ba naxoH 6a cyu y xapaKaT MeKyHag.10 A3 HHno 6apMeoag, kh hh "MyxappuKH cokhh", kh 6a "Xygo" Tat6up MemaBag, gap aHgemau ApacTy $aKar xaga^ Ba HuxoaT acT Ba Tatcupam gap naxoH 6emTap a3 Tatcupu aK TacBupu 3e6o gap Huroxu 6uHaHga HecT.
^yHHH 6apgomTe xocun MemaBag, kh onaMH MoggH KaguM Ba MyTaxappuK acT. BaKTe kh MeryeM "KagHM", HaMeTaBoHeM 6a MaxnyKuaT e xyg 6a o^apugamyga 6ygaHH oh Koun 6omeM. Ba BaKTe kh MeryeM "MyTaxappuKH aBBan", TacaBBype gap 3exH 6a co3aHga Ba o^apuHaHga 6ygaHH oh nagug Meoag. nac, hh naxoH e xacTH, kh Mynaxxa3 6a cu^oTe HyH "KaguM" Ba "MyraxappHK" acT, gap 6apo6apu MyxappHKH cokhh - Xygou Fafipu $otun aBnaBHaT nafigo MeKyHag. ^yHoH mHHoxTa Ba TacaBByp Kapga MemaBag, kh Xygo $aKar xaga$ Ba HuxoaT acT Ba Tatcupy mupKare gap o^apuHHmu xacTH Hagopag. Ohhoxth Xygo 6a hh paBHm, aK HaBt caHaBHaTpo 6a xoTup MepacoHag, aMMo gap caHaBHaT gy KyT6u Myxonu^ e MyxTanu^ xaMxoHH Ba xaMcoHH gopaHg. ^hohkh AxypaMa3ga xonHKU xafip Ba AHrpuMaHW xonuKH mapp acT. Ammo gap "caHaBHaTu"-H ApacTy "xyKyK"-H Xygo 6o naxoH e onaM MycoBH Ba MyraBo3H HecT.
Oopo6H Ba H6hh Chho gap 6axcu po6uTau Xygo Ba xacTH, MaB3etrupuH MueHaepo 6afiHH opou $anca$H Ba oMy3axou guHH 6apry3ugaaHg. Bane BaKTe kh 6axcu pyx Ba noBugoHaruu oh MaTpax MemaBag, xap gy a3 MaB3et Ba MaBKetu ApacTy KoMHnaH gyp MemaBaHg. 3epo, xap Kace, kh MyHKupu noBugoHaruu pyx MemaBag, 6a HHKopu Khto6h ocmohH Ba KaBoHHHH maputar gacT Me3aHag. Oopo6H Ba H6hh Chho 6a yHBoHH xyKaMou MytTaKHg Ba MyragafifiHHH MycanMoH xapru3 gap cagagu hh ryHa TacMHM Ha6ygaaHg Ba gap 6o6aTH a6aguaTH pyx xap KagoM KaTtaH a3 gugroxu ucnoM xHMoaT KapgaaHg.
H6hh Chho gap khto6h "HanoT" 6axce My^accan 6o yHBoHH "Ha$c (pyx) 6o Mapru 6agaH HaMeMupag" gopag Ba gap hh $acn Kymum MeKyHag 6o aHgemaxou noBHgoHarHH Ha^cpo co6ht KyHag.11
H6hh Chho a3aMaT Ba myKyxe 6a ^anca^au apacTyH 6axmugaacT. Hh kh H6hh Chho Meryag "MaH khto6h "MoBapoyTTa6uta"-H ApacTypo Hun 6op xoHgaM, aMMo Ha^axMugaM" 6a hh ganen HecT, kh y MaTna6po Ha^axMugaacr, 6anKH xaMHH antoH xaM MymHKo^TapuH ^afinacy^ HH3 hh KHTo6po hhxhh 6op 6uxoHag, 6o3
10 Aristotle. Metaphysics. - P. 25.
11 v»^ - . ^vff o^j^j »l^äib ciljl^jjl töjjy ^¿b ^äj ^ j ^yljjj .^iv^^jl jaj ^ ^ sl^jjl .ijj^ ¿ji
Google Scholar Scientific Library of Uzbekistan
Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 10 | 2021
ISSN: 2181-1385
Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89
DOI: 10.24412/2181-1385-2021-10-1115-1123
HaMe^axMag. ^apo? 3epo MaTonu6H hh khto6 xene ^umypga Ba roxe xaM 6agu6opar HaBHmTa mygaacT.
Oopo6fl a3 MyTapH,HMHHH Macexuu HacTypn Ba FanpHHacTypuH X,appoH, kh ycTogoHamoH co6uKau xa3opconau ugpoK Ba Tampexu opou ApacTypo gomTaHg, Ta^py6axoepo eg rupu^Ta 6yg Ba 6a xaMHH ganen, MyBa^aK myg khto6h "MoBapoyrra6Hta"-H ypo MaBpugu mapx Kapop 6uguxag, to 6o MyTonutau oh, H6hh Chho 6a KyHxu MaronH6H khto6 6upacag.
H6hh Chho ^anca^au Mamoupo 6a aB^u KaMon MepacoHag, aMMo a3 cyan gurap 6a Ta6ftHHH xuKMaru MampuKH Menapgo3ag Ba gap hh 3aMHHa cuncunae a3 ocopu xygpo Meo^apag. Arap HMpy3 khto6h 20 ^unguu "Ah-Hhco$"-h y gap gacTpacu mo Kapop MegomT, mo 6a xe^ Ba^x Mamon 6ygaHH H6hh CuHopo HaMena3Hpy^TeM. Eoag gap hh caMT rycTapgaTap Ba aMHKTap $HKp Kapg: H6hh CuHopo HaMemaBag 6a TaBpu KoTet aK ^annacy^H Mamon xoHg, 3epo aHgemau ^anca^HH H6hh Chho gap Tynu yMpu HanaHgoH gapo3H xyg (57 con) xaHy3 gap xonu TaxaBByn Ba TaKoMyn 6yg: a3 aK cy TaMownoT 6a aHgemau ApacTy, a3 cyan gurap, Mann 6a a^Kopu A^noTyH, TaBa^^yx 6a unMH KanoM Ba 6unoxupa, me^Tarfl 6a xHKMaTH MampHKHa Ba ry3amTa a3 oh Mann 6a up^oHH ucnoMH goMaHau aHgemau ^anca^fl Ba ^axoH6uHHH ypo 6eHHxoaT rycTapum goga 6yg Ba arap yMp Ba^o MeKapg, Topuxu ^axoH ryBoxu TaBannygu TatnHMoTH KoMHnaH H,agHgH ^anca^H Memyg, kh Myannu^am xaTMaH nypu Chho Me6yg. Hh $anca$a HHKuno6u KoMHnaH ^agugepo gap mHHoxTH hhcoh Ba xacTH, pyx Ba Mogga, aKn Ba Kan6 Ba By^yg MeoBapg.
XY.HOCA
Ea hh TaKpup, MeTaBoH nyHHH HaTH^arnpfl Kapg, kh:
- Oanca^au ApacTy 6o oh rapoHHmxou aKnoHHBy MaHTHKpucaHgHH xyg 6a xen, Ba^x HaMeTaBoHucT aHgemau xygomuHocupo TanaKKH KyHag. 3epo, mHHoxTH Xygo TaHxo a3 poxu aKn Ba MaHTHK HMKoHna3up Ha6yg;
- ApacTy gap reTHmHHocHH xyg, kh "Matpu^ara xacTH" MeHoMag, a3 Tat6upH "Xygo" e "O^apuHaHga" xyggopn MeKyHag. Ammo MatnyM HecT, kh hh "xyggopn" aMgaH 6yga e TacaBBypu nyHHH Xygo - napBapguropu Kogupy xonHK gap oh 3aMoH xopu^ a3 MaKynau aKny 3exHH ^anocu^a 6ygaacT;
- ApacTy gap $anca$au mHHoxTH xyg a3 "Ca6a6u aBBan" e "MyxappuKH aBBan" cyxaH 6a MueH MeoBapag. Hh Tat6up to xagge 6a 6axcu "Ma6gat"-u xyKaMou ucnoMH ma6oxaT gopag. Ammo "MyxappHKH aBBan"-H ApacTy
Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 10 | 2021
ISSN: 2181-1385
Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89
DOI: 10.24412/2181-1385-2021-10-1115-1123
TaxpuKguxaHgaecT, kh xyg Kogup 6a xapaKaT HecT. OyKgoHH xapKaT "MyxappuKH aBBan"-po 6a Macou6au Ma6gate, kh gap o^apuHumu xacTH mupKar HagomTaacT, Mytappu^H MeKyHag.
- Oanocu^au 6y3ypru ucnoMH - Oopo6H Ba H6hh Chho gap 6axcu "mHHoxTH xaKHKaTH xacTH" xaMcy Ba xaMHa3apaHg. X,ap gy $afinacy$ 6a yHBoHH xyKaMou ucnoMH 6a xacTHH XygoBaHgu a3an Ba a6ag, Kogup Ba xonHK, xafifi Ba KafiwM... KounaHg Ba 6apou Tac6uTH hh Ka3ua ganounu ^apoBoHH aKnHBy 3exHH Ba MaHTHKH gopaHg;
- Oopo6H Ba H6hh Chho xaMoH "Ca6a6u aBBan"-H ApacTypo 6a "Ma6gat" -"XygoBaHg" Tat6up MeKyHaHg, Bane "Ca6a6u aBBan" e "MyxappuKH aBBan"-H ^afinacy^oH MyxappuKH $aton Ba goMHMH, xapaKaTKyHaHga Ba o^apuHaHga, $otun Ba MyxTop, coxh6h upoga Ba uxTuep Me6omag.
REFERENCES
1. Plato. Republic. 475 c-c, tr. and ed. H.D.P. Lee (Harmondsworth, Penguin, 1955).
- Pp. 237-238.
2. Aristotle. Metaphysics. 9936b 19. tr. and ed. J.Warrington (1956) London, Dent. -P. 362.
3. TyHHap CKup6eKK, Hunc rune. Tatpuxu $anca$a. - TomKenr: "Agonar", 2004.
- C.96.
4. ^ - t^jAxJljb ;CiJJJJ - .j^tj ^j^j JJÜJI ¿L J A ^ .Al^liJ! JA! .j^j jjl t^jljli
5. Aristotle. Metaphysics. - P. 25.
