Научная статья на тему 'ХИЗМАТ КЎРСАТИШ ТИЗИМИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ ЙЎЛЛАРИ'

ХИЗМАТ КЎРСАТИШ ТИЗИМИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ ЙЎЛЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Гуманитарные науки»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Хизмат / хизмат турлари / сифат / маданият / ҳудуд ҳусусияти / давлат ва хусусий шерикчилик. / Service / types of services / quality / culture / regional characteristics.

Аннотация научной статьи по Гуманитарные науки, автор научной работы — Ёдгорова З.Я.

Мақолада Ўзбекистон ҳудудида Фарғона вилояти мисолида хизмат кўрсатиш турларини ошириш ва уларнинг сифати, маданияти ҳамда самарадорлигини оширишда ташкилий ва иқтисодий рағбатлантириш тизими таклиф этилган. Ҳозирги кунда вилоятларнинг ҳусусиятидан келиб чиққан ҳолда хизмат турини ривожлантириш схемаси ишлаб чиқилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

WAYS TO IMPROVE THE SERVICE PROVISION SYSTEM

The article proposes a system of organizational and economic incentives for increasing the types of services and improving their quality, culture and efficiency on the territory of Uzbekistan using the example of Fergana region. Currently, a service development scheme has been developed based on the characteristics of the regions.

Текст научной работы на тему «ХИЗМАТ КЎРСАТИШ ТИЗИМИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ ЙЎЛЛАРИ»

Ёдгорова З.Я.

Бухоро мухандислик- технологияси институти

Старжёт уцитувчиси

ХИЗМАТ КУРСАТИШ ТИЗИМИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ

ЙУЛЛАРИ

Аннотация. Мацолада Узбекистон уудудида Фаргона вилояти мисолида хизмат курсатиш турларини ошириш ва уларнинг сифати, маданияти уамда самарадорлигини оширишда ташкилий ва ицтисодий рагбатлантириш тизими таклиф этилган. Хозирги кунда вилоятларнинг уусусиятидан келиб чиццан цолда хизмат турини ривожлантириш схемаси ишлаб чицилган.

Калит сузлар. Хизмат, хизмат турлари, сифат, маданият, уудуд уусусияти, давлат ва хусусий шерикчилик.

Yodgorova Z. Ya.

Astronaut teacher Bukhara Institute of Engineering and Technology

WAYS TO IMPROVE THE SERVICE PROVISION SYSTEM

Abstract. The article proposes a system of organizational and economic incentives for increasing the types ofservices and improving their quality, culture and efficiency on the territory of Uzbekistan using the example of Fergana region. Currently, a service development scheme has been developed based on the characteristics of the regions.

Key words. Service, types of services, quality, culture, regional characteristics.

Узбекистонда, расмий маълумотларга кура хизматлар ЯИМ даги улуши, 50% атрофида. Бошкача килиб айтганда, 65% дан кам курсаткич давлатнинг ривожланмаганлигини ифодалайди. Узбекистонда иктисодиёт баркарорлигини таъминлаш буйича асосий йуналишлар белгиланди. Уларнинг иккинчи йуналиши-камбагалликни кискартириш ва ахрли бандлигини оширишдан иборат булиб, 2020 йили мобайнида 810 мингта доимий иш урнини кайта тиклаш, 310 минг доимий ва 633 мингта мавсумий иш урни яратиш зарурлиги таъкидланди[2].

Узбекистон Республикасида хизматлар хджмининг 2010-2019 йиллардаги уртача усиши 14, 2 фоизни ташкил этган булса, Фаргона вилоятида бу курсаткич 16, 1 фоизни ташкил этган. Вилоятда 2019 йилда жами 11280 млрд.сум хизматлар бажарилиб, бу курсаткич Республика вилоятлари ичида 5, 93 фоиз улуш билан 4-уринни эгаллайди (Тошкент

шахар, Тошкент вилояти, Самарканд шахридан кейин). Фаргона вилоятида хизматлар бозорининг усиш тенденцияларини Республика даражаси билан таккослаш натижалари шундан далолат бермокдаки, вилоятда ахоли жон бошига курсатилаётган хизматлар республиканинг умумий даражасига нисбатан фаркининг камайиш тенденцияси мавжуд. Ушбу холат вилоятда хизматлар бозори республиканинг умумий уртача курсаткичига нисбатан ижобий тенденция мавжудлигини асослайди.

Кластер тахлил усулини утказишдан максад Фаргона вилоятининг туман ва шахарларини жами 13 та хизмат тури буйича ихтисослашувини аниклаш ва хизматлар бозорининг ривожланиш даражаси буйича гурухлашдан иборатдир. Кластерлаштиришнинг максади, маълум хусусиятлар буйича гурухлашни назарда тутганлиги сабабли улар канчалик ухшаш ёки фарк киладиганини бахолаш учун муайян улчов бирлигидан фойдаланиш керак.

Хизматларнинг мухимлилик даражасини аниклашда кенг таркалган усулларидан бири вазн коэффициентларини тайинлашдир, улар одатда эксперт бахолаш усуллари ёрдамида топилади. Текширув усулларидан фойдаланган холда вазн коэффициентларини тайинлаш респондентлар фикрларини сифат буйича эмас балки микдорий ифодалаш имконияти беради.

Фаргона вилоятида курсатилаётган хизмат турлари буйича истеъмолчилар томонидан берилган бахоларнинг умумий уртача кийматлари асосида Фаргона вилояти учун хизматларни мухимлилик даражасини куйидаги формуладан фойдаланилади:

Бу ерда: Км- хизматларнинг мухимлилик даражаси;

Х; - истеъмолчининг хизматлар холати буйича берган бахоси;

^ - ранг коэффициенти;

Хизматларни мухимлилик даражасини аниклаш учун респондентлар томонидан анкета суровлари натижаларини уртача микдорларини хар бир хизмат учун алохида хисоблаш талаб этилади.

2-жадвал

Хизматларни мухимлилик даражасини аниклаш буйича курсаткичлар __таснифи[3]___

№ XroMaraap xизмaт сифэти xизмaт нapxи xизмaт дapaжaси еткэзиб беpиш ^никиш дapaжaси Км

1 Алoк;a вэ axбopoтлaштиpиш xизмaтлapи 1, 74 2, 57 3, 8 1, 17 2, 7 37, 4

2 Moлиявий xизмaтлap. 4, 54 3, б5 4, б4 4, 7 4, 57 бб, 5

3 Тpaнспopт xизмaтлapи 3, 89 3, 72 4, 57 3, 1 3, 87 58, O

4 Яшэш вэ oвкaтлaниш xизмaтлapи 4, 45 4, 74 3, 75 2, 57 4, 95 б1, 3

5 Сaвдo xизмaтлapи 3, 47 2, 84 4, 45 2, бЗ 4, 27 54, O

б Кучмэс мулк билэн бoFлик xизмaтлap 1, 14 1, 41 1, 87 5, O3 4, 83 43, 5

7 Тэълим сoxaсидaги xизмaтлap 2, 47 1, 79 1, 89 4, 87 2, 87 41, 2

8 СoFликни сэклэш cox,aOTAara xизмaтлap 1, 78 3, б2 1, 8б 3, 37 3, 9 43, б

9 Ижapa xизмaтлapи 4, 87 4, 4б 4, 32 3, 97 3, 33 б2, 4

1O Кoмпьютеpлap вэ мэиший тoвapлapни тaъмиpлaш буйичэ xroMaraap 3, 41 3, 89 4, 21 2, 47 2, 2 48, 9

11 Шaxсий xизмaтлap 4, 15 4, 73 4, 74 3, б 2, O3 57, 7

12 Mеъмopчилик, мyxaндислик излaнишлapи, теxник синoвлap вэ тэхлил cox,aOTAara xизмaтлap 1, 25 1, 85 2, 7б 4, 27 4, 37 44, б

13 Бoшкa xизмaтлap 2, 35 3, 29 2, 94 3, 74 2, б5 45, O

Омиллapнинг pa^ кoэффициентлapи (Wi) 2, 4б 2, 85 3, б2 2, 85 3, 23

Муэллиф фикpичa, xизмaтдap бoзopини pивoждaнтиpишдa дэвлэт-xyсyсий шеpичидик лoйиxдси aсoсидa дaвдaт ßa xизмaт xypcaram тaшкидoти ёки тaдбиpкop ypтaсидaги мyнoсaбaтлapни тaкoмиддaштиpиш aсoсий стpaтегик йyнaдиш сифaтидa кapaдиши дoзим. Дaßдaт-xyсyсий шеpикчидик лoйиx1aси-ик;тисoдий, ижтимoий ßa инфpaтyзидмaßий ßaзифaдapни хэл этишгa кapaтидгaн булиб, xyсyсий инвестициялapни жэлб килиш вэ идFop бoшк;apyв тaжpибaсини жopий этиш aсoсидa aM^ra oшиpидaдигaн тaдбиpдap м&змунига aйтидaди. Ушбу мэжмуэ 2-paсмдa тэклиф этидaётгaн тaшкилий-ик;тисoдий меxaнизмининг узэги булиб Xисoбдaнaди.

2-расм. Давлат-хусусий шерикчилик лойихдсининг тузилмаси

Давлат-хусусий шерикчилик уч шаклда амалга оширилиши мумкин. Биринчи шаклда хусусий секторнинг мулкидавлат корхоналарининг ишлаб чикариш ёки хизмат курсатиш жараёнига давлат листинги ёки ташкилотнинг маълум бир мулкини кисмини (акция, бошка кимматбахо когози) сотувчи оркали амалга оширилади. Иккинчи шакли, давлат томонидан давлат хизматларини амалга ошириш маълум давлат корхонасини бошкаришни хусусий шерикка ишониб, маъсулиятни утказишга айтилади. Ва, охирги шерикликнинг учинчи шакли, хусусий хамкорнинг давлат активларидан тижорий самарали фойдаланиш максадида давлат хизматларинихусусийхамкорга сотувини коплашдан иборатдир.

Хизмат курсатиш корхоналарини ривожланиши ахолини бандлигини таъминлаш, даромад даражасини ошириш, Фаргона вилоятида камбагаллик даражасини пасайтиришга олиб келади. Аммо бу вазифаларни амалга ошириш борасида ташкилий-иктисодий механизмда ушбу соханинг маркетинг стратегиясини ишлаб чикиш мухимлигини амалиёткурсатмокда.

Фойдаланилган адабиётлар руйхати:

1. Остонакулова Г., Жалилов Ж., Мухсинов Б. Методы оценки эффективности маркетинговой деятельности предприятий //Общество и инновации. - 2021. - Т. 2. - №. 4/S. - С. 740-745.

2. Mukhsinov B. T. et al. MECHANISMS OF MARKETING ACTIVITY ECONOMIC PERFORMANCE INDICATORS //Экономика и социум. - 2022. - №. 7 (98). - С. 66-69.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.