Научная статья на тему 'Хизмат кўрсатиш соҳасидаги тадбиркорлик тузилмалари фаолияти мезонлари ва ишчанлик муҳити'

Хизмат кўрсатиш соҳасидаги тадбиркорлик тузилмалари фаолияти мезонлари ва ишчанлик муҳити Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
623
80
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Life Sciences and Agriculture
Область наук
Ключевые слова
тадбиркорлик / бизнес / кичик бизнес / иқтисодиёт / хизмат кўрсатиш / ишчанлик муҳити / хусусий мулк / рақобат / тадбиркор / entrepreneurship / business / small business / economy / service / business environment / private property / competition / entrepreneur

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Комолов Хурсанбек Хасанович

Ушбу мақолада хизмат кўрсатиш соҳасидаги тадбиркорлик тузилмалари фаолияти мезонлари ва ишчанлик муҳити каби масалалар кўриб чиқилган. Хусусан, хизмат кўрсатиш соҳасида тадбиркорлик тузилмалари фаолияти самарадорлигини ошириш, мамлакатимиз ва хорижлик иқтисодчи-олимларнинг хизмат кўрсатиш соҳасида тадбиркорлик тузилмалари фаолиятини ривожлантириш, улар фаолиятини баҳолаш мезонларига бағишланган фикрлари ва ушбу мавзуда муаллифнинг фикр-мулоҳазалари ўз аксини топган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

CRITERIA AND ACTIVITIES OF STRUCTURES OF ACTIVITIES IN THE FIELD OF SERVICES

This article discusses issues such as the criteria for the activities of business structures in the service sector and the business environment. In particular, the author's views on improving the efficiency of business structures in the service sector, the development of domestic and foreign economists in the service sector, the criteria for evaluating their activities and the author's views on this topic are reflected.

Текст научной работы на тему «Хизмат кўрсатиш соҳасидаги тадбиркорлик тузилмалари фаолияти мезонлари ва ишчанлик муҳити»

ХИЗМАТ КУРСАТИШ СОХДСИДАГИ ТАДБИРКОРЛИК ТУЗИЛМАЛАРИ ФАОЛИЯТИ

МЕЗОНЛАРИ ВА ИШЧАНЛИК МУХИТИ

Комолов Хурсанбек Хасанович

Тошкент давлат аграр университеты Андижон филиали

Ушбу мацолада хизмат курсатиш сох,асидаги тадбиркорлик тузилмалари фаолияти мезонлари ва ишчанлик мух,ити каби масалалар куриб чицилган. Хусусан, хизмат курсатиш сох,асида тадбиркорлик тузилмалари фаолияти самарадорлигини ошириш, мамлакатимиз ва хорижлик ицтисодчи-олимларнинг хизмат курсатиш сох,асида тадбиркорлик тузилмалари фаолиятини ривожлантириш, улар фаолиятини бах,олаш мезонларига багишланган фикрлари ва ушбу мавзуда муаллифнинг фикр-мулох,азалари уз аксини топган.

Калит сузлар: тадбиркорлик, бизнес, кичик бизнес, ицтисодиёт, хизмат курсатиш, ишчанлик мух,ити, хусусий мулк, рацобат, тадбиркор.

КРИТЕРИИ И ДЕЯТЕЛЬНОСТЬ СТРУКТУР ДЕЯТЕЛЬНОСТИ В ОБЛАСТИ УСЛУГ

В данной статье рассматриваются такие вопросы, как критерии деятельности бизнес-структур в сфере услуг и бизнес-среда. В частности, отражены взгляды автора на повышение эффективности бизнес-структур в сфере услуг, развитие отечественных и зарубежных экономистов в сфере услуг, критерии оценки их деятельности и взгляды автора на эту тему.

Ключевые слова: предпринимательство, бизнес, малый бизнес, экономика, сервис, бизнес-среда, частная собственность, конкуренция, предприниматель.

CRITERIA AND ACTIVITIES OF STRUCTURES OF ACTIVITIES IN THE FIELD OF SERVICES

This article discusses issues such as the criteria for the activities of business structures in the service sector and the business environment. In particular, the author's views on improving the efficiency of business structures in the service sector, the development of domestic and foreign economists in the service sector, the criteria for evaluating their activities and the author's views on this topic are reflected.

Keywords: entrepreneurship, business, small business, economy, service, business environment, private property, competition, entrepreneur.

DOI: 10.24411/2181-0761/2020-10078

Кириш. Мамлакатимизда утказилаётган шиддатли ислохотлар и;тисодиётнинг барча сох,аларини, шу жумладан, тадбиркорлик тузилмалари фаолиятини ривожлантиришга замин яратди. Тадбиркорлик тузилмалари фаолиятини мамлакатимиз ички имкониятларидан келиб чикиб, ривожлантириш механизмларини такомиллаштириш долзарблигича колмокда. Хизмат курсатиш сох,асида тадбиркорлик тузилмалари фаолиятининг самарадорлигини ошириш йулларини тад;и; этишда уз ечимини кутаётган ;атор муаммолар мавжуд.

И;тисодиётни модернизациялаш ва ах,оли фаровонлигини ошириш шароитида хизмат курсатиш сох,асида тадбиркорлик тузилмалари фаолияти самарадорлигини ошириш бугунги кунда мамлакат и;тисодиёти олдида турган мух,им масалалардан биридир. Хусусан, мулкчиликнинг асосий х,аракатлантирувчи кучи деб эътироф этилаётган хизмат курсатиш сох,асидаги тадбиркорлик тузилмалари фаолияти

самарадорлигини оширишнинг истикболини белгилаш, ташкилий-и;тисодий механизмларини такомиллаштириш ва шу сохада илмий жихатдан асосланган таклиф ва амалий тавсиялар ишлаб чи;иш ута мухимдир. Чунки бозор муносабатларини такомиллаштиришда, и;тисодиётни янада эркинлаштиришда тадбиркорлик тузилмалари фаолиятини ривожлантириш, унинг натижасида мамлакат бюджети баркарорлигини таъминлаш, ялпи ички махсулотни (ЯИМ) ишлаб чи;ариш, ахоли бандлигини таъминлаш каби долзарб муаммоларни хал килишга эришилмокда. Мазкур сохани ривожлантириш учун маълум шарт-шароитларнинг яратилиши, соли;, божхона ва бош;а туловлар буйича имтиёзларнинг белгиланиши, банк кредитларидан самарали фойдаланиш натижасида ;ис;а давр ичида тадбиркорлик тузилмалари субъектларининг сони тобора ошиб бормокда. Расмий маълумотларга кура, 2019 йилда 59,3 фоизга етди. Холбуки, бу курсаткич муста;илликнинг дастлабки йилларида 1,5 фоизни, 2000 йилда эса 31,0 фоизни ташкил этган эди. Лекин, бу борада айрим муаммолар мавжуд. Бунинг асосий сабаби тадбиркорлик тузилмалари фаолиятининг бугунги кун талабига мос и;тисодий механизмининг яратилмаганлиги, улар фаолиятида и;тисодий воситалардан фойдаланиш, хужалик юритувчи бош;а субъектлар билан и;тисодий ало;алари ва давлат хокимият органлари билан муносабатларининг такомиллашмаганлигидир. Шу билан бирга, хизмат курсатиш сохасида тадбиркорлик тузилмалари фаолияти субъектларининг самарадорлигини ошириш билан богли; масалалар, хусусан уларни ифодаловчи курсаткичлар тизимини ани;лаш ва тахлил килиш йулларининг х,амон уз ечимини топмаганлиги хам ушбу тад;и;отимиз мавзусининг ута долзарблигидан дарак беради.

Тадкикот усуллари ва материаллар. Мамлакатимиз ва хорижлик и;тисодчи-олимларнинг хизмат курсатиш сохасида тадбиркорлик тузилмалари фаолиятини ривожлантириш, улар фаолиятини бахолаш мезонларига багишланган ;атор илмий ишлари мавжуд.

Кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик фаолиятининг назарий асослари ва ижтимоий ахамияти А.Смит, Ж.Б.Сей, Дж.М.Кейнс, И.Шумпетер, А.В.Чаянов, К.А.Раицкий, И.А.Журавлева{1}, А.П.Киселев{2} каби иктисодчи-олимлар томонидан урганилган. Улар кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик назариясини ривожлантиришга уз хиссаларини кушганлар.

Муста;иллик йилларида мамлакатимиз олимлари томонидан хам ушбу мавзу буйича ;атор илмий изланишлар олиб борилди. Хусусан С.С.Гуломов{3}, Г.Х.Кудратов{4}, Ё.Абдуллаев{5}, М.С.Косимова{6}, Б.Ходиев{7}, А.Абдуллаев{8}, Д.Суюнов{9}, М.К,.Пардаев{10}, С.К.Салаев{11}, Б.А.Абдукаримов{12}, Г.С.Севликянц ва Э.Н.Ходжаевлар{13}, Б.Б. Мардонов ва А.М.Саидов{14} кабиларнинг бу борада олиб борган тадкикотларини алохдда таъкидлаб утиш лозим.

Бугунги кунда республикамиз ижтимоий-и;тисодий хаётида и;тисодиётни ислох килиш ва модернизациялаш жараёнлари хизмат курсатиш сохасининг янада ривожланишини таъминлашга ;аратилган. Ушбу соханинг улуши ялпи ички махсулотда, и;тисодиётда банд булганларнинг таркибида, давлат бюджетига туланадиган соли;ларда, янги иш уринларини яратиш, мамлакатимиз ички бозорини истеъмол моллари билан тулдиришда кескин ошиб бормокда ва келажакда хам бу жараённинг давом этишига каратилган юридик-меъёрий асос яратилган.

Тадкикот натижалари ва уларнинг му;окамаси. Маълумки, Узбекистан Республикасида тадбиркорлик фаолиятининг жадал ривожланишини таъминлаш, хусусий мулкни химоя килиш ва унинг дахлсизлиги кафолатларини мустахкамлаш, тадбиркорликни ривожлантиришда бюрократик тусикларни бартараф этиш, мамлакатда инвестиция ва ишбилармонлик мухитини яхшилаш, тадбиркорлик фаолиятига кенг эркинлик бериш, уларнинг фаолиятига давлат органларининг аралашувини тубдан ;ис;артиш, хукукбузарликларнинг олдини олишни таъминлаш,

ху;у;бузарликларга йул ;уйилмаслик тадбиркорлик фаолиятини янада ривожлантириш сох,асида давлат сиёсатининг мух,им устувор йуналиши ва давлат органларининг биринчи даражали вазифаси этиб тайинланди. Шу сабабдан х,ам, х,озирги кунда Узбекистон Республикасида тадбиркорлик тузилмалари ра;обатбардошлигини бош;ариш тизимининг шаклланиши ва исти;болларига ;аратилган тад;и;отларга эх,тиёж ю;оридир.

Шу боис тад;и;отимизда хизмат курсатиш сох,аси тадбиркорлик тузилмалари ра;обатбардошлигини бош;ариш тизимининг назарий-услубий асосларини урганишга багишланади.

Ушбу ма;садда ;уйидаги масалалар куриб чи;илади:

- хизмат курсатиш сох,асидаги тадбиркорлик тузилмалари фаолияти мезонлари ва ишчанлик мух,ити;

- хизмат курсатиш сох,асида кичик тадбиркорлик функциялари ва хусусиятлари ;

- самарали тадбиркорлик тузилмалари асосидаги институционал мух,ит ва инновацияларни жорий этиш - Узбекистон Республикасида тадбиркорлик тара;;иётининг мух,им шартлари сифатида.

Узбекистон Республикасида тадбиркорлик тузилмалари ра;обатбардошлигини бош;ариш тизимининг шаклланиши ва исти;боллари жамият тара;;иётининг ута ах,амиятли ва шу сабабли и;тисодиёт илмининг энг долзарб ва х,акли равишда куп тад;и;отчиларнинг ди;;ат-эътиборини узига жалб этаётган биринчи даражали муаммолардан бири х,исобланади.

Хизмат курсатиш сох,асидаги тадбиркорлик тузилмалари фаолияти мезонлари ва ишчанлик мух,итининг мазмунини ёритиш учун изланишда маълум манти;ий кетма-кетликка риоя этишни лозим топдик: дастлаб тадбиркорлик фаолияти ва бизнес тушунчаларининг мох,ияти илмий изох,ланади, сунг амалдаги ;онунчилик доирасида мамлакатимизда мавжуд тадбиркорлик тузилмалари фаолияти хусусиятлари очиб берилади ва них,оят хизмат курсатиш сох,асида тадбиркорлик тузилмалари фаолиятининг назарий тал;ини ва и;тисодий тизимлаштириш ;оидаларига асосланиб уларни бош;ариш жараёни тушунчаси зарурий элементларининг илмий-методологик шарх,и берилади, хизмат курсатиш сох,аси ижтимоий-и;тисодий мазмунига муаллифнинг янгича ёндошуви асослаб берилади.

Хизматларни ривожлантириш буйича 2018 йилнинг 17 апрелда мухтарам Президентимизнинг "2018-2021 йилларда ;ишло; жойларида хизмат курсатиш ва сервис сохасини жадал ривожлантириш юзасидан ;ушимча чора -тадбирлар тугрисида"ги 1957-сонли карори асосида вилоят хокимининг 2018 йил 19 апрелда 92 -К сонли ;арори кабул килинди.

Шунингдек, "Андижон вилоятида 2018-2021 йилларда кишлок жойларда хизматлар курсатиш ва сервис сохасини жадал ривожлантириш Дастури" ишлаб чикилиб тасдикланганлиги юкоридаги фикримизнинг далилидир.

Шунинг натижасида, хизматлар сохасининг мамлакат ялпи ички махсулотидаги улуши 2018 йилда 52 фоизга, 2019 йилда 53 фоизга етганлиги иктисодиётда руй бераётган ижобий тенденцияларнинг далилидир. Аммо бугунги кунда ривожланган мамлакатларда бу курсаткич ялпи ички махсулотда 60-70 фоизни ташкил килади. Демак, мамлакатимизда хизмат курсатиш сохаси бошка тармокларга нисбатан тез ривожланиши зарур.

Шунингдек, хизмат курсатиш сохаси ривожи халкимиз фаровонлигининг ошишига хизмат килади.

Хизмат курсатиш сох,асида тадбиркорлик тузилмалари фаолияти самарадорлигининг назарий масалалари тадбиркорлик фаолиятининг иктисодий мазмуни ва мохиятига, уларнинг фаолияти натижасига бориб такалади. Шу сабабли

тадкикот жараёнида тадбиркорлик фаолиятининг мазмуни ва мохиятини кенг ёритишга харакат килдик.

Хулоса. Бугунги кун иктисодий адабиётлар ва юридик-меъёрий хужжатларда "Тадбиркорлик", "Тадбиркор", "Бизнес", "Бизнесмен" каби тушунчалар кенг кулланила бошланди. Уларнинг мазмуни ва мохиятини англаш маълум маънода кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик хакида тасаввурни шакллантиради.

"Тадбиркорлик" тушунчаси энциклопедик лугатда "тадбиркорлик - (ингл. enterprise) шахсий даромад, фойда олишга каратилган фукароларнинг мустакил фаолияти сифатида курсатилган. Бу фаолият уз номидан, уз мулкий масъулияти ва жавобгарлиги, шахснинг юридик масъулияти эвазига амалга оширилади.

Тадбиркор конун томонидан таъкикданмаган барча хужалик фаолияти, шу жумладан, воситачилик, сотиш-сотиб олиш, маслахат бериш, кимматбахо когозлар билан иш олиб бориш кабилар билан шугулланиш мумкин" деб таърифланган{16}.

Бошкача суз билан айтганда, тадбиркорлик - иктисодиётнинг инсон омили, унинг интеллектуал фаолияти оркали фукаро ёки фукароларнинг уз максадларига эришиш учун хужалик юритиш фаолияти ёки фаолиятидир.

Тадбиркорлик фаолияти натижалари хусусий мулк ва мулкчилик муносабатларининг шаклланиши билан юзага келиб, кейинчалик тараккий этган булса-да, унинг том маънодаги мохияти замонавий бизнеснинг карор топишида, иктисодий эркинлик асосида тадбиркорлик олиб борилишида яккол ифодаланади.

Тадбиркорлик уз ичига ижтимоий муносабатларни камраб олган ижтимоий-иктисодий ходисадир. Унда хукукий, рухий, ташкилий, иктисодий ва тарихий томонлар мавжуд. Тадбиркорликни ривожлантиришда улуг аждодларимиздан мерос булиб колган улмас асарлар бизга бебах,о манба булиб хизмат килади. Урта Осиёда иктисодий фикрларнинг шаклланиши буюк мутаффакирлар Фаробий, Ал-Хоразмий, Ал-Фаргоний, Абу Али Ибн Сино, Абу Райхон Беруний, Юсуф Хос Хожиб, Алишер Навоий, Захириддин Мухаммад Бобур ва бошкаларнинг номи билан узвий боглик. Улар уз асарларида иктисодиётни, шу жумладан, тадбиркорликнинг жамиятдаги урнига жуда катта эътибор беришган.

Тадбиркорлик - ишбилармонликнинг энг гуллаган даври Амир Темур (1336 -1405 йиллар) номи билан бевосита богликдир{17}.

"Темур тузуклари"да "тижорат ахилларини" жамиятни бошкариш устунларидан бири деб таърифлаб, узи бошкарган катта давлатда тадбиркор ва ишбилармонлар учун барча шарт-шароитлар яратилиб хукумат томонидан х,имоя килинган. Имтиёзлар берилиб, тадбиркор ва ишбилармонлар такдирлангани баён килинган. Амир Темур садокатли ва ташаббускор ходимларни кадрлаган. Давлатни бошкаришда Амир Темурнинг тадбиркорлиги, мана карийб етти асрдирки, дунёга андоза булиб келмокда. "Мен тажрибамдан шуни билдимки, - деб ёзади Амир Темур уз тузукларида - юз минг отлик аскар кила олмаган ишни бир тугри тадбир билан амалга ошириш мумкин экан".

Тадбиркорлар фаолияти дастлаб илмий-тадкикот ишларининг тахлил объекти булмаган. Инглиз иктисодчи-олимлари А.Смит (1723-1790) ва Д. Рикардо (1772-1823) иктисодиётни уз-узини мувофиклаштирувчи механизм деб кабул килганлар. Ушбу механизмда ижодий тадбиркорликка урин йук эди. "Халклар бойлигининг мохияти ва сабабларини тадкик этиш" (1776) китобида А.Смит тадбиркор таърифига эътибор каратган. Унинг фикрича, тадбиркор - капитал эгаси. У муайян тижорат гоясини амалга ошириб, даромад олиш учун таваккалчилик билан иш бошлайди, чунки капитални бирор-бир ишга сарфлаш доимо таваккалчилик билан богликдир.

Тадбиркорликдан олинган даромад, А.Смит фикрича, шахсий таваккалчилик учун олинган мукофот. Тадбиркор ишлаб чикаришни узи режалаштиради, ташкил этади, ишлаб чикариш фаолияти натижаларига эгалик килади. Шу боис А.Смит бозор тизимининг марказий механизимини ракобат механизми деб тушунган. Уз

манфаатини кузлаб юрган х,ар бир киши бозорда шу мацсад билан юрган кишиларга дуч келади. Натижада, бозорда х,аракат цилувчи х,ар бир субъект рацобатчи таклиф цилган нархларга рози булади. Бундай рацобатда ухшаш товарларга меъёрдан ортиц нарх цуйган ишлаб чицарувчи харидорни йуцотиши х,еч гап эмас. А.Смитнинг цайд цилишича, тадбиркор жамият сотиб олишни х,ох,лаган ва керакли мицдордаги товарларни ишлаб чицаради. Шу билан бирга, А.Смит бозорнинг цудратли куч эканлигини, у жамиятни керак булган товарлар билан доимо таъминлашини ва бу тизим уз-узини мувофицлаштиришини курсатиб берган. А.Смит рацобат ва даромад ишларига давлатнинг аралашишига царши булган. Унинг фикрича, уз-узига цуйиб берилган бозор тизими ривожланади ва бундай тизими бор халцнинг бойлиги ортаверади .

Бу борада вужудга келган ицтисодиёт назариясидаги янги йуналиш, асосчиси булган Дж.М.Кейнс (1883-1946) назариясига цисман тухталиб утамиз. Унинг фикрича, ицтисодиёт назариясида иккита оцим - "тартибга солинувчи ицтисодиёт" ва "эркин тадбиркорлик" мавжуд булган.

Бизнес - иш ёки фаолият. Хужалик юритиш нуцтаи-назардан бизнес - ицтисодий фаолият, иш олиб бориш тизими ёки фаолият юритиш тизими булиб, унда товар ёки хизмат ишлаб чицаришни ташкил цилиш, уларни сотиш, ишлаб чицариш омиллари, яъни мулк эгаси томонидан амалга оширилади.

Бизнес ишлаб чицаришни ташкил цилишдан иборат фойдали мах,сулот ишлаб чицариш х,амда хизматлар курсатиш тизимидир.

Бизнес тушунчаси цачон, ким томонидан, цандай вазиятда дастлаб ишлатилганлиги тугрисида маълумотлар тарихий манбаларда деярли учрамайди. Бизнес сузи инглиз тилидан келиб чикишига цараб, унинг Ватани Буюк Британия деб тан олишимиз х,ам мумкин. Бунга яна бир асос сифатида XVШ-XIX асрлардаги саноат инцилоби, ицтисодий, ижтимоий ва сиёсий тарацциёт х,ам Буюк Британияда юз берганини мисол цилишимиз мумкин{18}.

Бизнинг фикрича, бизнес деганда уз ёки царз маблаги, уз жавобгарлиги остида ташаббускорлик ва таваккалчилик билан фойда олишга царатилган фаолият тушунилади. Кичик бизнес деганда иктисодиётнинг тез узгарувчанлигига мослаша оладиган, цонунлар билан чегараланган ходимлар сонига эга булган, кичик х,ажмда фаолият курсатувчи хужалик юритувчи субъектлар тушунилади.

Тадбиркорлик объекти деганда, аввало маълум бир фаолиятни юритишга имконият яратадиган корхонани тушуниш лозим. Улар: ишлаб чицариш сох,асидаги тадбиркорлик; хизмат курсатиш сох,асидаги тадбиркорлик; савдо -сотиц тадбиркорлиги; молия сох,асидаги тадбиркорлик.

Тадбиркорлик ишлаб чицилган товар (курсатилган хизмат)лар ва шунга яраша даромадда моддийлашади. Даромад тадбиркорлик фаолиятини бах,олайдиган асосий мезон х,исобланиб, у фаолиятнинг барча омилларидан оцилона фойдаланишга боглиц. Тадбиркорлик бошида маълум бир сох,а фаолият курсатиш имконини белгилаш учун керак булса, сунгра бундай ресурсларнинг янги муносабатлари тадбиркор учун ута зарур булиб цолади.

АДАБИЁТЛАР:

1. Смит А. Исследование о природе и причинах богатства народов. - М.: "Соц.экгиз", 1962. - 332 е.;

2. Кейнс Дж. Общая теория занятости процента и денег. - М : "Прогресс", 1948. - 240 е.;

3. Шумпетер Й. Теория экономического развития. - М : "Мысль", 1982.-159 е.;

4. А.В.Чаянов. О размере семьи и крестьянского домохозяйства. // Вестник статистики. 1991, №7,- 47 с.;

5. Раицкий К.А. Экономика предприятии. Учебник - М.: ИВЦ "Маркетинг". 2003. - 683 с.;

6. Журавлева И.А. Основные направления развития малого бизнеса в сфере услуг и их экономическое обоснование., Дисс. На соискание ученой степени кандидата экономических наук, Белгород-2005.

7. Киселев А.П. Теория и практика современного бизнеса. - "Либра", 1995. - 246 с.

8. Fуломов С.С. Тадбиркорлик ва кичик бизнес. - Т.: "Шарк" нашриёт-матбаа акциядорлик компанияси бош тахририяти. 2002. - 365 б.

9. Кудратов F.X-, Пардаев М.К-, Абдукаримов Б.А. Сервис ривожи - ахолининг бандпигини таъминлаш ва фаровонлигини ошириш омили. Рисола. Т.: "Фан ва технология", 2007. -16 б.

10. Абдуллаев Ё., Каримов Ф. Кичик бизнес ва тадбиркорлик асослари. 100 савол ва 100 жавоб (1-кисм), Т.- "Мех.нат", 2000 - 347 б.

11. Косимова М.С., Ходиев Б.Ю., Самадов А.Н., Мухитдинова У.С. Кичик бизнесни бошкариш. -Т: "Укитувчи", 2003. - 239 б.

12. Ходиев Б., Беркинов Б., Кравченко А. Бизнес кийматини бахолаш. Т.: "Иктисод-молия" 2007,- 254 б.

13. Абдуллаев А., Сотволдиев А., Уринбоев И, Абдуллаев С. ва бошкалар. Кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик: ташкил этиш, режалаштириш, бошкариш. - Т: "Фан ва технология", 2005. - 243 б.; Абдуллаев А., Муфтайдинов К-, Айбешов X. Кичик бизнесни бошкариш. - Т.: "Молия" 2003. - 191 б.

14. Суюнов Д.Х. Кичик ва урта бизнес субъектларида бошкарувни ташкил килиш ва унинг самарадорлигини ошириш йунапишлари:иктисод фанлари номзоди илмий даражасини олиш учун ёзилган диссертация автореферата. -Т., ТДИУ, 2004. - 23 б.

15. Пардаев МД., Исроилов Ж.И. Хусусий корхоналар фаолияти тахлилининг назарий ва методологик муаммолари, (Монография), Т:"Фан ва технология", 2007. - 163 б.

16. Энциклопедический словарь предпринимателя.5-е изд. Составители: Синелькинов С.М. и др. - Спб: "Алга фонд", "АЯКС", 2017.-Б. 137-138.

17. Темур тузуклари. Т.: F.Гулом

18. Косимова М.С., Ходиев Б.Ю., Самадов А.Н., Мухитдинова У.С. Кичик бизнесни бошкариш. "Укитувчи" нашриёти, 2003. 7-б..

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.