Научная статья на тему 'ХИЗМАТ КЎРСАТИШ КОРХОНАЛАРИДА МАРКЕТИНГ ТАДҚИҚОТЛАРИНИ ОЛИБ БОРИШ АЙРИМ ХУСУСИЯТЛАРИ'

ХИЗМАТ КЎРСАТИШ КОРХОНАЛАРИДА МАРКЕТИНГ ТАДҚИҚОТЛАРИНИ ОЛИБ БОРИШ АЙРИМ ХУСУСИЯТЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
114
21
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Маркетинг / хизмат кўрсатиш соҳаси / стратегия / маркетинг стратегияси / Ўзбекистон иқтисодиёт. / Marketing / services / strategy / marketing strategy / economy of Uzbekistan.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Nabieva, Nilufar Muratovna

Бозор муносабатларининг енг фаол ривожланиши даврида ҳар хил турдаги маҳсулотларни харидорларга ҳам, етказиб берувчиларга ҳам хизмат кўрсатиш тартибида воситачилик қилувчи тузилмаларнинг роли катта. Бундай шароитда етказиб берувчилар ва истеъмолчилар билан ишлашнинг замонавий усуллари кенг қўлланилмоқда, кўрсатилаётган хизматлар ҳажми сезиларли даражада ошиб, тегишли хизматнинг сифат даражаси ҳам ошиб бормоқда. Ушбу мақолада бозор муносабатларини ривожлантириш шароитида турли хил хизматларнинг роли тасвирланган. Хизмат кўрсатиш соҳасидаги маркетинг тадқиқотларининг асосий йўналишлари, шу жумладан ушбу бозордаги рақобатчиларни ўрганиш берилган. Асосан тижорат йўналишига ега бўлган баъзи янги хизмат турлари тавсифланган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по экономике и бизнесу , автор научной работы — Nabieva, Nilufar Muratovna

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

SOME FEATURES OF MARKETING RESEARCH AT SERVICE ENTERPRISES

During the period of the most active development of market relations, the role of structures that mediate in the procedure of servicing both buyers and suppliers of various types of products is great. In these conditions, modern methods of working with suppliers and consumers are widely used, the volume of services provided is significantly increased, and the level of quality of the corresponding service is also increased. This article describes the role of various services in the conditions of developing market relations. The main directions of marketing research in the service sector, including the study of competitors in this market, are given. Some new types of services that have a predominantly commercial orientation are described.

Текст научной работы на тему «ХИЗМАТ КЎРСАТИШ КОРХОНАЛАРИДА МАРКЕТИНГ ТАДҚИҚОТЛАРИНИ ОЛИБ БОРИШ АЙРИМ ХУСУСИЯТЛАРИ»



INTERNATIONAL JOURNAL OF THEORETICAL AND PRACTICAL RESEARCH

International journal of theoretical and practical research

Scientific Journal

Year: 2022 Issue: 4 Volume: 2 Published: 30.04.2022

http://alferganus.uz

SJIF 2022:5.962 QR-Article

Citation

Nabieva, N.M. (2022). Some features of marketing research at service enterprises. SJ International journal of theoretical and practical research, 2 (4), 59-74.

Набиева, Н.М. (2022). Хизмат курсатиш корхоналарида маркетинг тадащотларини олиб бориш айрим хусусиятлари. Nazariy va amaliy tadqiqotlar xalqaro jurnali, 2 (4), 59-74.

Doi:

https://dx.doi.org/10.5281/zenodo.6656696

DOI 10.5281/zenodo .66 56696

Nilufar Muratovna, Nabieva

PhD, Department of "Economics", Fergana Polytechnic Institute

UDC 339.138.338.46

SOME FEATURES OF MARKETING RESEARCH AT SERVICE

ENTERPRISES

Abstract: During the period of the most active development of market relations, the role of structures that mediate in the procedure of servicing both buyers and suppliers of various types ofproducts is great. In these conditions, modern methods of working with suppliers and consumers are widely used, the volume of services provided is significantly increased, and the level of quality of the corresponding service is also increased. This article describes the role of various services in the conditions of developing market relations. The main directions of marketing research in the service sector, including the study of competitors in this market, are given. Some new types of services that have a predominantly commercial orientation are described.

Keywords: Marketing, services, strategy, marketing strategy, economy of Uzbekistan.

ХИЗМАТ КУРСАТИШ KОРXОНAЛAРИДA МАРКЕТИНГ ТАДЦЩОТЛАРИНИ ОЛИБ БОРИШ AЙPИM XУСУСИЯТЛAPИ

Нилуфар Муратовна Набиева

PhD, "Ицтисодиёт " кафедраси, Фарзона политехника институти

Аннотация: Бозор муносабатларининг енг фаол ривожланиши даврида уар хил турдаги маусулотларни харидорларга уам, етказиб берувчиларга уам хизмат курсатиш тартибида воситачилик цилувчи тузилмаларнинг роли катта. Бундай

@ ®

59

шароитда етказиб берувчилар ва истеъмолчилар билан ишлашнинг замонавий усуллари кенг цулланилмоцда, курсатилаётган хизматлар уажми сезиларли даражада ошиб, тегишли хизматнинг сифат даражаси %ам ошиб бормоцда. Ушбу мацолада бозор муносабатларини ривожлантириш шароитида турли хил хизматларнинг роли тасвирланган. Хизмат курсатиш соуасидаги маркетинг тадцицотларининг асосий йуналишлари, шу жумладан ушбу бозордаги рацобатчиларни урганиш берилган. Асосан тижорат йуналишига ега булган баъзи янги хизмат турлари тавсифланган.

Калит сузлар: Маркетинг, хизмат курсатиш соуаси, стратегия, маркетинг стратегияси, Узбекистон ицтисодиёт.

НЕКОТОРЫЕ ОСОБЕННОСТИ ПРОВЕДЕНИЯ МАРКЕТИНГОВЫХ ИССЛЕДОВАНИЙ НА ПРЕДПРИЯТИЯХ СФЕРЫ УСЛУГ

Нилуфар Муратовна Набиева

PhD, кафедра "Экономика", Ферганский политехнический институт

Аннотация: В период наиболее активного развития рыночных отношений велика роль структур, являющихся посредническими в процедуре обслуживания как покупателей, так и поставщиков различных видов продукции. В указанных условиях довольно широко применяются современные методы работы с поставщиками и потребителями, значительно увеличивается объем предоставляемых услуг, а также повышается уровень качества соответствующего обслуживания. В настоящей статье характеризуется роль различных услуг в условиях развивающихся рыночных отношений. Приводятся основные направления маркетинговых исследований в сфере услуг, включая изучение конкурентов на данном рынке. Описываются некоторые новые виды услуг, которые имеют преимущественно коммерческую направленность. Ключевые слова: Маркетинг, сфера оказания услуг, стратегия, маркетинговая стратегия, экономика Узбекистана.

Кириш

Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 7 февралдаги ПФ-4947-сонли «Узбекистон Республикасини янада ривожлантириш буйича Хдракатлар стратегияси тугрисида», 2018 йил 22 январдаги ПФ-5308-сонли «20172021 йилларда Узбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йуналиши буйича Хдракатлар стратегиясини «Фаол тадбиркорлик, инновацион гоялар ва технологияларни куллаб-кувватлаш йили»да амалга оширишга оид давлат дастури тугрисида», 2020 йил 5 октябрдаги ПФ-6079-сонли «Ракамли Узбекистон -2030» стратегиясини тасдиклаш ва уни самарали амалга ошириш чора-тадбирлари тугрисида»ги фармонлари, 2020 йил 8 июндаги ПК,-4742-сонли «Тадбиркорлик фаолияти ва узини узи банд килишни давлат томонидан тартибга солишни соддалаштириш чора-тадбирлари тугрисида», 2020 йил 16 июндаги ПК,-4752-сонли «Хизматлар сохдсини куллаб-кувватлаш чора-тадбирлари тугрисида»ги карорлари

сс

®

60

INTERNATIONAL JOURNAL OF THEORETICAL AND PRACT RESEARCH

хамда мазкур сохага тегишли бошка меъёрий-хукукий хужжатларда белгиланган вазифаларни амалга оширишда ушбу макола муайян даражада хизмат килади.

Муаммонинг урганилганлик даражаси

Хизматлар сохасини, жумладан, хизмат курсатиш корхоналари фаолиятини ривожлантиришнинг илмий назарий ва методологик муаммолари хорижлик олимлардан Аакер Д., Аванесова Г.А., Ансофф И., Бакшт К., Балаева О.Н., Бередин И.С., Бест Р., Дихтль Е., Котлер Ф., Келлер К.Л., Лавлок К., Ламбен Ж.Ж., Минетт С., Оуэн Р. ва бошкаларнинг илмий ишларида тадкик килинган.

Сунгги йилларда мамлакатимизда хизмат курсатиш корхоналарида маркетинг стратегиясидан фойдаланиш масалаларига баFишланган илмий ишлар К,.Х.Абдурахмонов, Г.Н.Ахунова, А.Ш.Бекмуродов, М.Р.Болтабаев, М.А.Икрамов, М.М.Зияева, Д.Х.Набиев, Ш.Дж.Эргашходжаева, М.С.К,осимова, М.Юсупов ва бошкаларнинг илмий тадкикотларида уз аксини топган.

Шу билан бирга таъкидлаш лозимки, республикамизда ижтимоий вазифаларни хал этишда, ахолини иш билан таъминлаш, камбаFалликдан чикариш, тобора усиб бораётган моддий ва маънавий эхтиёжларини кондиришда хизматларни тизимли йулга куйиш, унинг маркетинг стратегиясини ишлаб чикиш билан боFлик масалаларга мутахассислар ва олимлар томонидан етарлича эътибор берилмаган. Бу холат мазкур йуналишда илмий изланишлар олиб бориш зарурлигини белгилайди.

Тадцицотнинг усуллари. Тадкикотда гурухлаш, абстракт-мантикий фикрлаш, монографик, таккослаш, солиштирма тахлил, эксперт бахолаш, суровнома, иктисодий-математик, статистик, кластер тахлил, STEP тахлил усулларидан фойдаланилган.

Та^лиллар ва натижалар Хизмат курсатиш билан шуFулланаётган корхона ва тадбиркорларнинг маркетинг стратегиясини ишлаб чикилишида маркетинг тадкикотларини утказилиши мухим урин эгаллайди. Айникса, ракамли иктисодиёт даврида камчилик маркетинг тадкикотлари тезкор ва самарали утказилган холда тадбиркорлик фаолиятининг натижадорлиги хамда истеъмолчиларнинг коникиш даражаси юкори булади. Хизматлар маркетингининг асосий максади ва вазифалари хам истеъмолчиларга ташкилот ва унинг хизматларини муносиб бахолашга ёрдам беришдан иборатдир.

Президентимиз Олий Мажлисга килган Мурожаатномасида асосий вазифалардан бири сифатида «..баркарор иктисодий усишнинг энг мухим гарови -ракобатдош махсулотлар ишлаб чикариш, улар учун янги халкаро бозорлар топиш ва экспортни купайтириш, транзит салохиятидан тулик фойдаланиш»,- деб таъкидлаб утган [39]. Ушбу вазифани бажаришда, албатта, маркетинг тадкикотларининг урни бекиёсдир. Маркетинг тадкикотларининг ялпи маркетинг фаолиятини ташкил этишда, уни бошкаришда, режалаштиришда ва назорат этишда мухим ахамиятга эга булиши замонавий маркетинг назариясининг асосий хусусиятларидан бири сифатида намоён булмокда.

Маркетинг тадкикотлари учун керакли ва зарурий булган ахборот ва маълумотлар куламини муайян тартибга солиш вазифасини хал килиш билан

© ®

INTERNATIONAL JOURNAL OF THEORETICAL AND PRACT RESEARCH

MaMnaKaTuMroga MagaHuH Tap3ga 6o3op th3hmh, yHuHr HH$paTy3HHMacH öapno этнnagн. Eo3op MyHocaöaraapuHuHr guHaMuK paBumga puBo^naHumu, HoaHuKnuK mapouTuga MyBa^aKuarau Tu^opufi xapaKaT Kunumu, paKoöaT MyxuTuHuHr KecKHH^amyBH uKTucoguH ^aonuaT KypcaTaeTraH cyöteKTnap ToMoHugaH ymöy HoaHHK^HKHH KaMaHrnpum Ba acocnaHraH öomKapyB KapopuHu Kaöyn Kunum öopacugaru ycynnapra эxтнe^нн maKnnaHTupagu. KypcaranraH Basu^anapHu caMapanu öa^apumHu TatMuHnamga MapKeTuHr TagKuKoTnapuHu yTKasum Harn^acuga onuHraH MatnyMoTnap MyxuM ypuH эгa.naнgн.

MapKeTuHr aManueTuga MatnyMoTnap TynnamHuHr 3 Ta maKnu öynuö, 6u3 TagKuKoraapuMroHu aManra omupumga ynanacugaH xaM yHyMnu ^ofiganaHumra xapaKaT KunguK. Ymöy MatnyMoT Tynnam ycynnapu KyHugarunapgaH uöopaT: Ky3aTyB, cypoB, экcпepнмeнт- öynapHuHr öapnacuHu, KucMaH öynca-ga, KynnaguK. TagKuKOTnap acocaH OapFOHa bmho^tu xu3MaT KypcaTum TamKunoTnapuga aManra omupunraHuHu uHoöaTra oncaK, PecnyönuKaMrogaru yMyMufi xonaTHu, atHu xu3MaT Kypcaram coxacura эtтн6opнн KynaHTupum 3apypnuru KypuHagu. AHHuKca, paKaMnu uKTucogueTHuHr Tanaönapu uHoöaTra onuHaguraH öynca, TagKuKoT KunuHaeTraH coxaga axBon aHna oFupnuruHu KypumuMro MyMKuH.

X,o3upru KyHga uHTenneKTyan uhcoh MexHaTu y3ura xoc puBo^naHum Ba axaMuaT Kacö этмoкga, yHuHr SynuHumu Maxcyc u^mmh TafieprapnuKHu Kyn coHnu um ypuHnapuHu, ogaMnapHuHr SupranuKgaru cafitu-xapaKaTnapuHuHr roKopu gapa^agaru uHTerpannamyBuHu Ba н^тнмoнн ^apoBoHnuKHu omupumHu Tanaö KunaguraH Kynnaö MyTaxaccucnuK Ba KacönapHu apamoKga.

Ymöy тeнgeнцнanap xu3MaTnap coxacu Ba öomKapyB öunaH öeBocuTa 6of.uk öynuö, uhcoh ^aonuaTuHuHr öomKa coxanapra HucöaTaH yHuHr ^aga. omumuHu öenrunafigu. MacanaH, uKTucogueTHuHr caHoaT coxacu KumnoK xy^anuru TapMoKnapura KaparaHga, roKopu gapoMagnuru öunaH TaBcu^naHagu. ffly 6unaH öupra, xroMaraap pyHxaTu gouMufi paBumga KeHrafiuö öopMoKga. ^aBnaT cTaTucTuKa KyMuTacuHuHr MatnyMoTnapura Kypa, xu3MaT Typnapu KyHgaH-KyHra aHrunaHuö öopMoKga, aHru xu3MaTnap Syfiuna xucoöoTnap ropmunMoKga. 1 - ^agBanga pecnyönuKaMro MuKecugaru xu3MaT Typnapu KenTupunraH öynuö, oxupru 10 Hun MoöaHHugaru yзгapнmnapнн u^oSufi öaxonam MyMKuH (^aBnaT cTaTucTuKa KyMuTacuHuHr pacMufi MatnyMoTnapura Kypa).

© ®

1- жадвал. И^тисодий фаолиятнинг асосий турлари буйича курсатилган хизматлар хажми (млрд. сум)

Курсаткичлар 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

Хизматлар жами, жумладан асосий турлари буйича: 27126,8 35196,3 44386,0 55872,8 68032,1 78530.4 97050.0 118811 150889,8 193697,8

- ахборот ва алока со^асидаги хизматлар 2080,2 2653,0 3219,3 3749,8 4541,3 5181,5 6306,8 8196,7 10332,6 10869,2

- молия хизматлари 2643,7 3346,6 4208,8 5546,5 6128,2 8206,7 9098.4 15023,8 21296,3 34635,0

- транспорт хизматлари 10524.4 13517,7 16498,8 20562,0 23781.0 26817,3 30617,8 36217,2 44159,4 53576,5

шу жумладан: автотранспорт хизматлари 5124,0 6462,4 8054,4 10313,9 12954.7 16032,1 19216,7 20232,7 21786.8 25279,1

- яшаш ва овкатланиш буйича хизматлар 292,7 381,2 463,4 590,1 729,1 890,6 3038,7 3649,6 4673.3 5715,9

- савдо хизматлари 6620,8 8789,9 11533,6 14807,9 18979,2 21366,9 27368,2 32006,9 39743.4 47693,3

- кучмас мулк билан боглик хизмат 809,3 1063,8 1408,6 1755,3 2236,0 2757,3 3405,1 4026,5 4949,2 5862,2

- таълим со^асидаги хизматлар 763.1 1027,4 1385,3 1793,0 2154,7 2281.4 3263,0 4402.0 5416,5 6990,4

- согликни саклаш со^асидаги хизматлар 258.0 354,4 498,8 671,9 869,9 1100,4 1416,3 1701,5 222,0 2930,3

- ижара ва лизинг буйича хизматлар 548,0 694,7 902,7 1177,2 1494,6 1801,6 2270,1 2509,2 3297,4 3952,3

- компьютерлар ва маиший товарларни таъмирлаш буйича хизматлар 624,2 762,9 941,1 1122,8 1388,3 1724.5 2187.8 2329,2 2630,7 3102,1

- шахсий хизматлар 756,5 963,9 1233,6 1558,0 2036,4 2366,5 2915,5 3134,2 2630,7 4564,8

- меъмор, мухандис изланишлар, техник синовлар ва тахлил со^асидаги хизматлар 299,2 383.1 537.2 661.1 748,7 841,0 1132,6 1611,7 2953,6 4039,0

- бошка хизматлар 906,7 124,0 1551,8 1877,2 2345,0 2794,7 3229,7 3922,3 5516,8 6425,0

INTERNATIONAL JOURNAL OF THEORETICAL AND PRACT RESEARCH .

Жамиятда доимо янги хизматлар пайдо булмокда ва уларга куйидагиларни киритиш мумкин:

ЯИМ турдаги ишбилармонлик (касбий) хизматлари :кучмас мулк билан савдо килиш, вактинчалик эркин пулларни жойлаштириш , ахборот, маркетинг ва реклама хизматлари, бухгалтерия баланси ва хисоботларни тузиш;

болаларни тарбиялаш ва укитилиш буйича хизматлар: хусусий боFчалар ва мактаблар;

уй хайвонларига караш буйича хизматлар: хайвонларни даволаш, бокиш, сайр килдириш ва вактинчалик караб туриш;

жамиятда эхтиёж мавжуд булган бошка турли-туман хизмат турлари. Масалан, суFурталаш, брокерлик, дистрибьютерлик ва бошка инновацион хизматларнинг пайдо булишини айтиб утишимиз мумкин. Аммо бундай холат хам коникарли эмаслиги хизмат курсатишнинг турлари ва сифати хали дунё стандартларидан анча йироклигини курсатишимиз мумкин.

Хрзирги кунда банкларимиз ахоли ва бошка юридик шахсларга 80-100 га якин хизмат курсатиб келмокда, вахоланки, ривожланган давлатларда 200 га якин хизмат тури мавжуд. Айникса, коронавирус даврида хонадонларга озик-овкат, дори-дармон махсулотларини етказиш хизматлари ривожланди. Электрон тижоратнинг ривожланиш куламини айтмаса хам булади. Аммо Узбекистонда мавжуд булган маркетинг хизматларини амалга оширувчи фирма ва ташкилотларнинг 90 фоизи Тошкент шахрида жойлашган, вахоланки, аксарияти факат реклама ва PR кампаниясини утказиш билан овора. Маркетинг тадкикотларини утказиб, ундаги муаммолари аниклаш ва амалий ёрдам бериш билан шуFулланаётган фирмалар жуда кам.

Узбекистондаги маркетинг уюшмасининг маълумотига кура, маркетинг тадкикотларини утказиш учун вакт, маблаF ва энг асосийси, керакли малакали маркетологлар етишмаслиги муаммоси мавжуд.

Маълумки, маркетинг маълумотлари бошкарув карорини кабул килишга асос булади, ва у канчалик сифатли ва кенг камровли булгандагина, бошкарув карорини самарали кабул килиш мумкин. Аммо бирламчи шаклда маълумотларни туплаш учун конкрет объектда маркетинг тадкикотларини утказиш зарурлиги, юкорида таъкидлаганимиздек кузатув, суров ва эксперимент (тажриба утказиш) оркали маълумотларни туплаш имкониятига эга буламиз. Бирок маълум объектив ва субъектив сабабларга кура бу жараёнлар куп ташкилотларда амалга ошмай келмокда. Куйидаги 2.2-жадвалда Узбекистон Республикаси ва ФарFOна вилояти микёсида иктисодий фаолиятнинг асосий турлари буйича курсатилган хизматлар хажмининг усиш суръати (олдинги йилга нисбатан фоизда) келтирилган. 2.3-жадвалда эса биз томонимиздан курсатилган хизматлар хажми ва уларнинг усиш суръатинии Республика ва ФарFOна вилояти буйича таккослаш имкониятига эга булдик.

© ®

ISSN 2181-2357

Т. 2. №4. 2022

I INTERNATIONAL JOURNAL OF THEORETICAL AND PRACTICAL

RESEARCH _

SJIF 2022:5.962

Улар асосида умумий холатни тахлил килишга харакат килдик.(3-жадвалга каранг).

1-расмдан куриниб турганидек, хизматлар сохасида хам Республика, хам Фаргона вилояти буйича охирги 10 йил мобайнида нисбатан пасайиш кузатилмокда. Тугри, йилдан-йилга нисбатан усиш мавжуд, аммо у хозирги кун талабларига, айникса, ракамли иктисодиёт талабларига жавоб бермайди.

1-расм. Хизматлар со^асининг ривожланиш инфографикаси

12

12 Узбекистон Республикаси Давлат статистика кумитаси маълумотлари асосида тузилган.

© ©

65

INTERNATIONAL JOURNAL OF THEORETICAL AND PRACTICAL RESEARCH

2-жадвал

И^тисодий фаолиятнинг асосий турлари буйича курсатилган хизматлар ^ажмининг усиш суръати13

Курсаткичлар 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

Хизматлар - жами : 115,8 117,2 114,7 114,4 114,2 113,4 114,7 110,7 108,9 113,2

Жумладан асосий турлари буйича:

- ахборот ва алока сох,а хизматлар 130,5 141,4 123,6 121,2 127,6 116,0 114,6 121,3 115,9 108,0

- молия хизматлари 116,4 115,4 114,5 131,5 132,1 130,6 119,8 136,5 121,5 154,6

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

- транспорт хизматлари 109,8 112,5 109,4 108,0 104,6 104,3 107,8 109,9 104,5 105,6

жумладан автотр. хизматлари 122,3 118,5 117,6 119,7 116,7 115,9 119,0 102,1 101,6 103,5

- яшаш ва овкат буйича хизматлар 127,1 123,5 116,0 119,1 116,5 119,0 121,1 112.1 107,0 105,6

- савдо хизматлари 121,5 115,7 115,4 113,9 115,7 118,5 120,5 100,3 104,9 105,1

- кучмас мулк билан боглик хизматлар 128,4 122,0 123,6 116,8 119,9 118,5 117,5 106,6 107,9 103,1

- таълим со^аси хизматлари 90,1 105,0 105,2 105,2 109,1 119,2 107,8 125,6 110,5 106,8

- согликни саклаш со^аси хизматлари 121,2 133,2 138,8 130,9 116,3 117,2 122,2 116,9 113,4 113,4

-ижара ва лизинг буйича хизматлар 116,0 117,9 121,2 119,2 119,1 113,8 117,6 102,1 110,4 104,1

- ком., шахс фойд. буюмлар ва маиший тов. таъмир. хизматлар 115,3 119,5 120,7 117,5 116,3 116,3 115,6 102,6 104,2 103,7

- шахсий хизматлар 119,0 124,9 124,5 121,7 121,4 107,0 113,8 100,7 102,2 103,7

13 Узбекистон Республикаси Давлат статистика кумитаси маълумотлари асосида тузилган.

@ ®

66

INTERNATIONAL JOURNAL OF THEORETICAL AND PRACTICAL RESEARCH

- MetMop., Myx. u3n.,TexH. cuhob Ba Tax.coxa xroMaraapu 108,0 118,8 131,0 115,8 107,4 106,6 115,3 124,7 118,1 108,1

- 6omKa xu3Maraap 121,0 123,9 120,7 113,6 117,0 113,5 114,9 111,8 121,2 102,8

©CD

67

3-жадвал

Узбекистон Республикаси ва ФарFOна вилоятида курсатилган хизматлар ^ажми (млрд сум) ва усиш сураъти

(%да)14

Курсаткичлар 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

Узбекистон Республикаси хажми(млрд. сум) 27126,3 35196,3 44386,0 55872,8 68032,1 78530,4 97050,0 118811,0 150889,8 193697,8

усиш суръати (%) 115,8 117,2 114,7 114,4 114,2 113,4 114,7 110,7 108,9 113,2

Фаргона вилояти х,ажми(млрд .сум) 1471,3 2041,8 2707,0 3532,0 4472,8 5256,0 6670,7 7602,2 9237,9 11684,1

усиш суръати (%) 121,1 121,4 118,6 121,5 120,3 118,1 117,7 104,9 108,0 113,0

14 Узбекистон Республикаси Давлат статистика кумитаси маълумотлари асосида тузилган.

© G)

68

INTERNATIONAL JOURNAL OF THEORETICAL AND PRACT RESEARCH .

^aB^aT cTarucTHKa KyMHTacuga xH3Maraap coxacHHHHr puBo^naHHmuHH acocaH yHTa KypcaTKHH opKanu H^oganam MyMKHH : - axo^H ^oh öomura KypcaTH^raH 6o3op xH3Maraap xa^MH - MacanaH, 2020 hhh 1 MapTHra ymöy KypcaTKHH pecnyö^HKa MHKecuga 989,9 MHHr cyMHH TamKHH этгaн; xroMaraap ycum cyptaru yTraH ÖH^ra HucöaraH - 110,8 xroMaraap xa^MHHHHr MHKgopufi ycumu - 176,3 MHHr cyM. Pa^aM^H HKTHcogHeTHHHr puBO^aHum cyptaraapHHH HHoöarra o^caK, pecnyö^HKa Ba yHHHr xygyggapuga xroMaraap coxacura эtтнöopнн KyHaHTupumHu Ta^O3O KHHagu. ÄfiHHKca, axo^H 3hh öy^raH xygyggapga um ÖH^aH öaHg^HK MyxHM ypHH эramaнgн.

Hннoвaцнoн TexHo^orua^apHH ^opufi этнm Ba aHatHaBHH xH3MaraapHH puBo^naHTHpum öyHHHa aHHK MaKcag^H kom^TOKC Hopa-Tagöup^apHH aManra omupum, um^aö HHKapu.nraH öo3op xH3MaraapH xa^MHHHHr omumura ohhö Ke^agu.

KypcaTH^raH öo3op xroMaraapu ^aMH xa^MHHHHr omumugaru acocufi omhh MO^H^BHH xH3MaT^ap 35,3 ^orora (KypcaTH^raH xH3Maraap ^aMH xa^MHHHHr MyraoK omumra Tatcupu 6,6 $oh3 (6,6 nyHKT), TpaHcnopT xroMaraapu 11,1 ^ou3ra (1,1 nyHKT), anoKa Ba axöoporaamTHpHm xroMaraapu 18,3 ^orora (1,0 nyHKT), Tat^HM coxacugaru xroMaraapHHHr 14,7 ^orora (0,5 nyHKT) ycumu Xucoö^aHagu.

Xu3MaT^ap coxacugaru aKcapuar ^ao^H^T Typ^apHHHHr y3ura xoc xycycuaraapH öy - Maxan^HH^amTHpumHHHr roKopu gapa^acu, Mat^yM öup xygyg^ap (xygyg, TyMaH, maxap Ba KHm^oK axo^H nyHKraapu) öoF^HK^uru xucoö^aHagu. ffly caöaö^H ^ao^HflTHHHr xa^MH, ^ofi^amumu, ^ao^H^TH Typ^apu Ba KyHHKManapu, My^KHH^HK maKmapu, KopxoHa Ba xH3MaT KypcaTHm TamKH^oT^apuHHHr um yc^yö^apu, ynapHHHr мogepннзaцнa KH^umgaru po^H Ba puBo^naHHm canoxuaTH MHHTaKa HKTHcogueTHgarH нннoвaцнoн y3rapum^apHHHr эxтнe^пapн, ycTyBop^HKnapu Ba cTpaTeruacu ÖH^aH y3apo öofhhk öyrnmH KepaK.

Mat^yMKH, xH3MaT^ap coxacHHHHr puBo^naHHm gapa^acu axo^HHHHr xygyguH Ba H^THMOHH xapaKarHaHHHrHHH, aHru xy^anuK xygyg-^apuHH y3rapTHpum, um^aö HHKapum caMapagop^uruHH Ba Moggufi ucTetMo^HHH omupumHH TatMHH^afigH.

4-^agBanga ÖH3 ToMoHgaH Pecnyö^HKa cTaracTHKa KyMHTacuHHHr MatHyMoraapura Kypa axo^H ^oh öomura TyFpu Ke^aguraH xroMaraap xa^MH Ba yHHHr ycum cyptaTHHH TaxgHH KH^umra xapaKaT KH^guK. ffly acocga 2-pacMga Ke^Tupu^raH HH^orpa^HKaHH maKmaHTHpgHK.

© ®

I INTERNATIONAL JOURNAL OF THEORETICAL AND PRACTICAL RESEARCH

2.2-расм. Ахоли жон бошига т^ри келадиган хизматлар хажмини узгариш инфраструктураси15

Расмдан куриниб турганидек, ахоли жон бошига тугри келадиган хизматлар хажми йилдан-йилга усиб бормокда, аммо 2017 йил ва 2018 йилларда республика буйича, Фаргона вилояти ва Тошкент шахри буйича нисбатан пасайиш кузатилмокда. Вахоланки, инфляция даражаси уртача 10%дан юкорилигини инобатга олган такдиримизда пасайиш, айникса, Фаргона вилоятида кузатилмокда.

15 Давлат статистика кумитаси маълумотлари асосида тузилган. © ©

70

4-жадвал

Х,удудлар буйича ахоли жон бошига тyFри келадиган хизматлар хажми (минг.сум) усиш суръати16 (%)

Курсаткичлар 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

Узбекистон Республикаси минг сум 949,7 1199,6 1499,7 1847,4 2211,9 2509,0 3047,3 3668,3 4578,5 5668,6

112,6 114,1 113,0 112,6 112,3 111,4 112,7 108,9 107,0 110,4

Фаргона 466,8 627,3 819,0 1051,8 1309.5 1512,5 1887,1 2116,1 2529,7 3034,2

117,1 117,6 116,8 119,6 118,3 116,0 115,7 103,2 106,2 107,5

Тошкент 3887,0 4722,9 5755,4 6941,4 8373,8 9700,5 12235,9 15815,0 20172,2 25703,0

116,9 117,1 115,5 111,8 115,4 116,3 118,6 116,3 108,9 114,8

16 Узбекистан Республикаси Давлат статистика кумитаси маълумотлари асосида тузилган.

© ®

71

Xy^oca

1. MaM—aKaTga xH3MaT—ap coxacuHH puBo^naHTupumga xap öup xu3MaT KypcaTyBHH KopxoHa ëKH TagöupKop aMa—ra omupaëTraH ^ao—H^raga xo—hcthk MapKeTHHr кoнцепцнaснгa TatfHraH xo—ga HcTebMo—HHHHHr xoxum Ba ucTaK—apuHH KoHgupumra эtтн6oр ^aparnmu xaMga xH3MaT—ap ch^thhh omupuö öopumu -03hm.

2. XH3Maraap coxacuHH pHBo^naHHmHHHHr KoHyHH^raapu Ba xycycutfraapu, agaÔHëT Ba aMa—uëT $ao—HflTH Tax—H— kh—hhhö, ymöy coxara Tatcup этyвнн OMH-nap TH3HM-amTHpH-gH. Hmga xu3Maraap um—aö HH^apumHUHr ^HM y—ymu aHH^—aHuö, acocuñ эtтн6opнн Kañcu HyHa—umnapra ^apara—umu —o3HM—Hru KypcaTH—raH.

3. Xu3MaT Ba TOBap ypTacugaru acocuñ ^ap^—ap ypraHH—uö, KopxoHa Ba TagöupKop—apHHHr ^aHgañ MapKeTHHr cipaTeruflcuHH um—aö nuKu—umu Maca—acu xa— этн—gн. Pa^aM—u HKTHcogHëT Ta—aö—apu mapouTuga AKT Ba Tat—HM xH3MaT—apuHH ca^—am Ba Ke—a^aKKa yTKa3um hmkohhath acoc—aö öepu—raH. MyMTo3 MapKeTo—oraap arap 4 Ta $ap^HH u^oga—araH öy—ca, Tag^u^oT—ap HaTH^acuga öat3H xu3MaT—ap TypuHH ca^—am hmkohhath MaB^yg—uru ucöoT—aHgu. Maca—aH, HHTe—eKTyan My—K Hac—gaH-Hac—ra yramu, axöopoT TexHo—orua—apuga KaTTa MaccuB Mat—yMoT—apHH ca^—añ o—um hmkohhoth öop—uru ÖH3HHHr Te3ucuMH3 ganu—ugup.

ŒoHgamHH^raH agaônëT^ap pynxara:

1. Akramovich, I. M., & Muratovna, N. N. (2019). Importance of Peculiarities of Services in Management of Enterprises. Asian Journal of Technology & Management Research [ISSN: 2249-0892], 9(1).

2. Imamov O. Sh., & Ikramov M.A. (2021). Corporate Insurance Development Trends In The Republic Of Uzbekistan. Euro-Asia Conferences, 7(1), 582-584. Retrieved from http://papers.euroasiaconference.com/index.php/eac/article/view/185

3. Ivanovich, K. K. (2020). About some questions of classification of institutional conditions determining the structure of doing business in Uzbekistan. South Asian Journal of Marketing & Management Research, 10(5), 17-28. Doi: https://doi.org/10.5958/2249-877X.2020.00029.6

4. Kurpayanidi, K. (2021). National innovation system as a key factor in the sustainable development of the economy of Uzbekistan. Published online: 20 May 2021. Doi: https://doi.org/10.1051/e3sconf/202125805026

5. Kurpayanidi, K. (2021). AKTya—bHMe Bonpocw цн$poвнзaцнн b HHgycTpHa—bHoM ceKTope экoнoмнкн Y3ÖeKucTaHa. 06rn,ecTBo h нннoвaцнн, 2(4/S), 201-212. https://doi.org/10.47689/2181-1415-vol2-iss4/S-pp201 -212

6. Kurpayanidi, K. (2021). AKTya—bHwe Bonpocw цн$poвнзaцнн b uHgycTpua—bHoM ceKTope экoнoмнкн Y3ÖeKucTaHa. 06rn,ecTBo h нннoвaцнн, 2(4/S), 201-212. https://doi.org/10.47689/2181-1415-vol2-iss4/S-pp201 -212

7. Kurpayanidi, K. I. (2021). Financial and economic mechanism and its role in the development of entrepreneurship. ISJ Theoretical & Applied Science, 01 (93), 1-7. Doi: https://dx.doi.org/10.15863/TAS.2021.01.93.1 .

8. Kurpayanidi, K.I.(2022). Issues of regulation of small business development in the region. Proceedings of the XV International Multidisciplinary Conference «Prospects and Key Tendencies of Science in Contemporary World». Bubok Publishing S.L., Madrid, Spain. 2022. Doi: https://dx.doi.org/10.32743/SpainConf.2022.1.15.331624

INTERNATIONAL JOURNAL OF THEORETICAL AND PRACTICAL

ISSN 2181-2357

T. 2. №4. 2022

RESEARCH __

SJIF 2022:5.962

9. Mamatova, Z. M., Nishonov, F.M. end ets. (2019). To the question of science approach to the construction of outsourcing business model of modern enterprise structure. Dostijeniya nauki I obrazovaniya. 7 (48). URL: https://cyberleninka.ru/article/n/to-the-question-of-science-approach-to-the-construction-of-outsourcing-business-model-of-modern-enterprise-structure

10. Margianti, E. S., (2020). Role of goal orientation as a predictor of social capital: Practical suggestions for the development of team cohesiveness in SME's. Monograph. Gunadarma Pulisher, Indonesia. Doi: http://dx.doi.org/10.13140/RG.2.2.28953.44641

11. Mukhsinova, S. O. end ets. (2021). The problem of optimal distribution of economic resources. ISJ Theoretical & Applied Science, 01 (93), 14-22.

12. Muminova, E. A., Abdullaev, A. M., Nabieva, N. M., Kurpayanidi, K. I., & Honkeldieva, G. S. (2020). Economic and Social Policies During Covid-19 Period: Relief Plan of Uzbekistan. International Journal of Advanced Science and Technology, 29(06), 5910.

13. Nabieva, N. (2021). The Use of Digital Technology in Marketing. Бюллетень науки и практики, 7(6), 375-381.

14. Nabieva, N. M. (2021). Digital marketing: development. Theoretical & Applied Science, (2), https://dx.doi.org/10.15863/TAS.2021.02.94.65

15. Nabieva, N. M. (2021). Digital marketing: development. Theoretical & Applied Science, (2), https://dx.doi.org/10.15863/TAS.2021.02.94.65

16. Tkach, D. V. and ets. (2020). Some questions about the impact of the COVID-19 pandemic on the development of business entities. ISJ Theoretical & Applied Science, 11 (91), 1-4. Doi: https://dx.doi.org/10.15863/TAS.2020.11.9L1

17. Tsoy, D., Tirasawasdichai, T., & ets. (2021). Role of Social Media in Shaping Public Risk Perception during COVID-19 Pandemic: A Theoretical Review. International Journal of Management Science and Business Administration, 7(2), 35-41.

18. Аакер Д., Кумар, Дэй Дж. Маркетинговая исследования, СПб., 2007

19. Абдуллаев, А., & Мухсинова, Ш. (2021). Analysis of the macroeconomic policy of the Republic of Uzbekistan. Общество и инновации, 2(6/S), 248-252.

20. Абдурах,монов К.Х. Новые тенденции в экономической науке и образовании. Монография. - Т., 2016

21. Аванесова Г.А. Сервисная деятельность, - М., 2006

22. Ахунова Г.Н.Исследование рынка образовательных услуг в Узбекистане. -Т., 2003

23. Ашуров, М. (2021). Проблемы формирования конкурентоспособной национальной инновационной системы Республики Узбекистан. Общество и инновации, 2(4/S), 213-223. https://doi.org/10.47689/2181-1415-vol2-iss4/S-pp213-223

Ашуров, М.С. и др. (2020). COVID-19 пандемия шароитида тадбиркорлик ва масалалари: назария ва амалиёт - Предпринимательство и

current trends 333-340.

current trends 333-340.

in Doi:

in Doi:

24.

ривожлантириш

направления его развития в условиях пандемии COVID-19: теория и практика. GlobeEdit, С. 212. Doi: http://doi.org/10.5281/zenodo.4025593

@ ®

73

ISSN 2181-2357

Т. 2. №4. 2022

I INTERNATIONAL JOURNAL OF THEORETICAL AND PRACTICAL

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

RESEARCH _

SJIF 2022:5.962

25. Байдинов, Ж. (2021). Развитие маркетинга и его природа, особенности. Общество и инновации, 2(4/S), 345-353. https://doi.org/10.47689/2181-1415-vol2-iss4/S-pp345-353

26. Бакшт К. Построение отдела продаж. - СПб., 2015

27. Бадаева О.Н., Предводителева М.Д. Управление организации сферы услуг. -М., 2010

28. Бекмуродов А.Ш., Косимова М.С., Эргашходжаева Ш.Дж. Стратегический маркетинг. - Т., 2010

29. Икрамов М.А., Абдухалилова Л.Т. Маркетинг тадкикотлари. - Т., 2017

30. Икрамов, М. А., & Алимов, Г. А. (2019). Формирование спроса как фактор инновационного развития Узбекистана. In Экономический рост России: проблемы и стратегические перспективы (pp. 38-44).

31. Котлер Ф., Келлер К.Л. Маркетинг менеджмент. - СПб., 2014

32. Курпаяниди, К. И. (2022). Теоретические аспекты развития предпринимательства. Экономика и бизнес: теория и практика. 3-1(85). - С. 186188. - Doi 10.24412/2411-0450-2022-3-1-186-188. - EDN GTSXVO.

33. Курпаяниди, К.И. (2021). Современные концепции и модели развития предпринимательства. Бюллетень науки и практики. 7(9).

34. Лавлок К. Маркетинг услуг: персонал, технология, стратегия. - М., 2018

35. Минетт С. Маркетинг: разные подходы к разным клиентам. - М., 2004

36. Муронов А.С, Хончев М.А., Афонин С.Е. Зарубежный опыт организации эффективного функционирования предприятий сферы услуг. - М., 2013

37. Пардаев М.К., Аминов З.Ю. Хизмат курсатиш корхоналар иктисодий хавфсизлиги: муаммолар ва уларнинг ечимлари. - Самарканд, 2020

38. Перминов С. М. Управление компанией на рынке В2В. - СПб., 2015.

39. Президент Шавкат Мирзиёев раислигида хизмат курсатиш ва ички туризм сохаларини ривожлантириш масалалари буйича видеоселектор йигилиши утказилди // Халк сузи, 2020 йил 16 июнь. - https://xs.uz

40. Толибов, И. Ш. (2019). К вопросу оценки состояния и эффективности инфраструктуры предпринимательства в регионах Узбекистана. Экономика и бизнес: теория и практика, (1).

41. Тухлиев И.С. Особенности матриц SWOT и БКГ в стратегическом планировании организационных систем. - Т., 2014

42. Фаттахов А.А. ва бошкалар. Маркетинг: бошкарувнинг бозор концепцияси. -Т., 1999

43. Эргашходжаева Ш.Ж. Бозор ракобати шароитида кишлок жойларида кооперацияни ривожлантиришнинг маркетинг стратегияси. Диссертация. - Т. Т., 2014.

@ ®

74

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.