Научная статья на тему 'ХАЛЫҚҚА ОТОРИНОЛАРИНГОЛОГИЯЛЫҚ КӨМЕК КӨРСЕТУДІ ҰЙЫМДАСТЫРУДЫ ЖЕТІЛДІРУ. ӘДЕБИ ШОЛУ'

ХАЛЫҚҚА ОТОРИНОЛАРИНГОЛОГИЯЛЫҚ КӨМЕК КӨРСЕТУДІ ҰЙЫМДАСТЫРУДЫ ЖЕТІЛДІРУ. ӘДЕБИ ШОЛУ Текст научной статьи по специальности «Медицинские науки и общественное здравоохранение»

CC BY
6
2
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
медициналық көмек / сапа / Лор патологиясы / медицинская помощь / качество / ЛОР-патология

Аннотация научной статьи по медицинским наукам и общественному здравоохранению, автор научной работы — Сапарбек Алтын Дәуренқызы, Кульжанов Максут Каримович

Бүгінгі таңда ЛОР-органдарының патологиясы маңызды медициналық-әлеуметтік мәнге ие және денсаулық сақтауды реформалау кезеңінің өзекті міндеттерінің бірі халыққа медициналық көмектің сапасын басқарудың тиімді жүйесін құру болып табылады, бұл амбулаториялық-емханалық және стационарлық көмекті жетілдіруді көздейді [1]. Оториноларингологиялық аурулардың жоғары таралуы және олардың уақтылы анықталмауы бүкіл ағзаның мүшелері мен жүйелерінің ауыр асқынуларына әкеледі, бұл өмір сапасының төмендеуіне, халықтың жалпы денсаулығының деңгейінің төмендеуіне және бастапқы аурулар санының артуына, тіпті мүгедектік жағдайларының орын алуына әкеледі.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по медицинским наукам и общественному здравоохранению , автор научной работы — Сапарбек Алтын Дәуренқызы, Кульжанов Максут Каримович

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

СОВЕРШЕНСТВОВАНИЕ ОРГАНИЗАЦИИ ОТОРИНОЛАРИНГОЛОГИЧЕСКОЙ ПОМОЩИ НАСЕЛЕНИЮ. ОБЗОР ЛИТЕРАТУРЫ

Сегодня патология ЛОР-органов имеет важное медико-социальное значение, и одной из актуальных задач этапа реформирования здравоохранения является создание эффективной системы управления качеством медицинской помощи населению, которая предполагает совершенствование амбулаторно-поликлинической и стационарной помощи [1]. Высокая распространённость оториноларингологических заболеваний и их несвоевременное выявление приводят к серьёзным осложнениям органов и систем всего организма, что ведёт к снижению качества жизни, снижению уровня общего здоровья населения и увеличению числа первичных заболеваний и даже к возникновению инвалидизирующих состояний.

Текст научной работы на тему «ХАЛЫҚҚА ОТОРИНОЛАРИНГОЛОГИЯЛЫҚ КӨМЕК КӨРСЕТУДІ ҰЙЫМДАСТЫРУДЫ ЖЕТІЛДІРУ. ӘДЕБИ ШОЛУ»

ЭОЖ: 616.21 ЕТАХА: 76.29.54

ХАЛЬЩЦА ОТОРИНОЛАРИНГОЛОГИЯЛЫК К0МЕК К0РСЕТУД1 ¥ЙЫМДАСТЫРУДЫ ЖЕТ1ЛД1РУ. ЭДЕБИ ШОЛУ

*Сапарбек А.Д., Кульжанов М.К.

«^ДСЖМ» ^азакстандык медициналык университетi ЖШС Алматы, ^азакстан

Туй1ндеме

БYгiнгi тацда ЛОР-органдарыныц патологиясы мацызды медициналык-элеуметпк мэнге ие жэне денсаулык сактауды реформалау кезещнщ eзектi мшдеттершщ бiрi халыкка медициналык кемект1ц сапасын баскарудыц тиiмдi жYЙесiн к¥Ру болып табылады, бул амбулаториялык-емханалык жэне стационарлык кeмектi жетiлдiрудi кeздейдi [1]. Оториноларингологиялык аурулардыц жогары таралуы жэне олардыц уактылы аныкталмауы бYкiл агзаныц мYшелерi мен жYЙелерiшц ауыр аскынуларына экеледi, бул eмiр сапасыныц тeмендеуiне, халыктыц жалпы денсаулыгыныц децгешнщ тeмендеуiне жэне бастапкы аурулар саныныц артуына, тiптi мYгедектiк жагдайларыныц орын алуына экеледi.

Ктт свздер: медициналыц квмек; сапа; Лор патологиясы

Юркпе. ^аз1рп уакытта медициналык мекемелердщ жогары тиiмдi кызметш камтамасыз ету жэне халыкка медициналык ^мек ^рсету сапасын арттыру денсаулык сактауды баскарудагы негiзгi проблемалар болып табылады [2, 3].

Маусымдык эпидемиологиялык аурулардыц жыл сайынгы eршуi ауа-тамшы инфекциясыныц таралуыныц жэне жогаргы тыныс жолдарыныц аурушацдыгыныц мацызды факторларыныц бiрi болып табылады, бул халык арасында оториноларингологиялык аурушацдыктыц (ОА) таралуына экеледi [4]. Оториноларингологиялык сыркаттанушылык жер шарыныц тургындары арасында ец адп таралган аурулардыц бiрi бола отырып, казiрri замангы денсаулык сактаудыц eзектi мэселесi болып кала бередi [5]. Отандык жэне шетелдш зерттеушiлер кулак, тамак жэне мурын мYшелерiнiц жагдайы адамныц денсаулык децгешн аныктайды деп мэлiмдейдi. Бул, ец алдымен, кулак, тамак жэне мурын аурулары бар наукастарда емдеу-профилактикалык ю-шаралардыц негiзгi кeлемiн камтамасыз ететiн амбулаториялык-емханалык мекемелердщ жумысын жетiлдiрудi болжайды. Лор органдарыныц патологиясы балалар мен ересектердщ жалпы ауруыныц курылымында бiрiншi орын

алатындыгы аныкталды. Оныц ецбек ету кабшетшен уакытша айырылган аурулардыц арасында да Yлесi зор. Жогаргы тыныс жолдарыныц аурулары, эртYрлi авторлардыц зерттеулерiне сэйкес, барлык ЛОР-патологияларыныц 12% -дан 43% -га дешн артуы байкалган жэне жылдык eciM 1-2%-га жетедi.

ДД¥ деректерiне сэйкес пациенттердщ 80%-дан астамы жедел респираторлык ауру жэне жедел респираторлык вирустык инфекция пайда болуы себебiнен ЛОР-органдарыныц ауруларымен бiрге медициналык мекемелерге жYгiнедi [6]. Соцгы уакытагы зерттеу нэтижелерi бойынша ЛОР-органдарыныц аурулары бар наукастардыц шамамен 90%-ы ецбекке кабiлеттi жастагы адамдар [7], шамамен 27,5% - 19 жаска дейiнгi адамдар, 20-29 жэне 30-39 жастагы наукастардыц Yлесi шамамен 24%, 40-49 жастагы наукастар -15,2% жэне 8,8% - 50 жастан аскан наукастар [8].

Нег1зг1 бел1м. Еылыми эдебиеттердi аналитикалык зерттеу нэтижелерi дэстYрлi тYPде казiргi оториноларингологияныц eзектi мэселелершщ бiрi мурын жэне параназальды синус ауруларын емдеу жэне алдын алу мэселес екенiн кeрсетедi.

А^Ш-тыц ¥лттык аурулар статистикасы орталыгыныц мэлiметi бойынша, созылмалы риносинусит бул елде ец кеп таралган созылмалы ауру болып табылады, оган А^Ш тургындарына 37 миллион (14,7 %) диагнозы койылган [9], жыл сайын жiтi бактериялык риносинуситтщ 20 миллионга дейiн жагдайы байкалады, бул жалпы когамга Yлкен каржылык зиян келтiредi. Ralf Mosges мэлiметтерi бойынша, немютердщ 15% -ы жылына 1 рет синуситпен ауырады. Германия синуситтi емдеуге 10 миллион жумыс кYнi жэне 1 миллиард еуро жумсайды. Сонымен катар, соцгы 15-20 жылда мурын жэне параназальды синус ауруларыныц таралу децгейi 10 еседен астам есп.

^азiрri оториноларингологияныц непзп проблемаларыныц бiрi - сенсорлык есту кабiлетiнiц жогалуы, есту кабшетшщ бузылуы, дыбыс кабылдайтын аппараттыц закымдалуы. Дыбысты кабылдау аппаратыныц закымдалуымен байланысты есту кабшетшщ жогалуы жш кездеседi жэне ЛОР-органдарыныц аурулары арасында айтарлыктай Yлкен Yлес алады. ДYниежYзiлiк денсаулык сактау уйымыныц мэлiметтерi бойынша, 2002 жылы элеуметпк мацызы бар есту кемiстiгi бар халык саны аймактарга байланысты 0,8-ден 21% - га дейiн есп. Элемде ересек тургындардыц 15% -ы есту кабiлетiнiц жогалуымен eмiр CYредi. 2011 жылы есту кабiлетiнiц жогалуыныц таралуы шамамен 360 миллион адамды курады. ДД¥ мэлiметтерi бойынша, элемде 32 миллионга жуык сацырау балалар бар. Босануга байланысты есту кабшетшщ жогалуыныц непзп себептерше босану кезшдеп аскынулар, дене салмагыныц тeмендiгi жэне шала туылу жатады.

Есту кабшетшщ тeмендеуiнен зардап шегетiн адамдардыц таралуы элемдш децгейде бiркелкi емес: табысы жогары елдерде таралуы тeмен (балалар арасында 0,5%

жэне ересектер арасында 4,4%), ал Африка мен Азия аймактарында кеб1рек эсер табуга болады (Ощуспк Азиядагы балаларда 2,4% жэне Орталык Азиядагы ересектерде 8,8%) [10].

Жуткыншактыц лимфоидты сакинасыньщ кабыну аурулары ЛОР-мYшелерiшц барлы; патологиялары арасында жетекшi орындардыц бiрiн алады жэне 14-35% курайды. Ал, созылмалы гипертрофиялык жэне вазомоторлы риниттер халыктыц 40% - на дешн эсер етедь Дамыган индустриалды елдерде аллергиялык ринит халыктыц 10% - 50% -ында байкалады [11].

Ауруханага жаткызылган аурудыц жалпы курылымында мурын шырышты кабыгыныц жэне параназальды синустыц кабыну аурулары бiрiншi орынды алады, бул ЛОР-стационарларындагы барлык наукастардыц 32-45% курайды. Сонымен катар, кептеген отандык жэне шетелдш зерттеушiлердiц жумыстарыныц нэтижелерi жыл сайын бул керсеткiш 1,5-2% -га есетшш керсетедi [12]. Осылайша, мурын шырышты кабыгыныц жэне параназальды синустыц кабыну жэне дистрофиялык ауруларыныц алдын алу жэне емдеу мэселесi оториноларингологияныц гана емес, жалпы денсаулык сактаудыц мацызды мэселелерiнiц бiрi болып табылады.

ХХ гасыр зерттеушiлерiнiц мэлiметтерi бойынша созылмалы тонзиллит зерттелгендердiц 16,7 - 31,3% аныкталды. Бул ретте ересек (5 - 15 %) жэне балалар (15 -30 %) тургындарыныц керсеткiштерi арасында айтарлыктай айырмашылык болды. Бiрлескен авторлармен бiрге С.И. Блохинаныц (2003) мэлiметтерi бойынша, емдеу мекемелершщ эртYрлi белiмшелерiне тYсетiн наукастардыц 3-15% -ы созылмалы тонзиллитке байланысты емдеудi кажет етедi.

P.A. Забиров пен Ю.К. Никонованыц (2014) мэлiметтерi бойынша, казiргi уакытта тургындар арасында жедел отит медиасыныц жиiлiгi 2,5% курайды, ал ЛОР-органдарыныц патологиясы бар адамдардыц жалпы саныныц арасында 20-30%-на диагноз койылады. Сонымен катар, соцгы 15 жыл iшiнде отит медиасыныц секреторлык ауруыныц есу тенденциясы байкалды, оныц негiзгi себебi кебшесе жедел отит медиасы болып табылады [14.15].

2009 жылы жYргiзiлген сауалнама Африка континентшщ 18 елiнде бшкт ЛОР-хирургтарыныц жетiспеушiлiгiн жэне оториноларингология бойынша окыту багдарламаларыныц жетiспеушiлiгiн керсетп. ОцтYCтiк Африканы коспаганда, бул елдердеп 100000 тургынга шаккандагы ЛОР-хирургтарыныц Саны ¥лыбританияга караганда бес есе темен болды. Малавидеп ец теменгi аракатынас: 12 миллион тургынга 1 ЛОР-дэрiгерi [16]. 1 миллион халыкка шакканда Африка елдерiнiц 64%-ына 1 ЛОР-маманынан, 81% - ына 1 аудиологтан, ал 19% - ына 1 логопедтен сэйкес келедi [17].

Кептеген елдерде оториноларингологиялык ^меет^ кол жепмаздшш проблемалары ЛОР-патологиясыныц Денсаулык сактауында жеткшкп адщл бeлiнбейтiндiгiмен байланысты. Элем халкыныц 80% -ы табысы темен жэне орташа елдерде турса да, бул елдерде оториноларингологиялык кемекке ресурстык колдау шектеулi немесе мYлдем жок (10 миллион адамга бiр оториноларингологка дешн) деуге болады [16, 18].

Мамандандырылган медициналык кемекке кеш жYгiну, денсаулык сактаудыц бастапкы буынында усынылатын ЛОР кызметтершщ сапасыздыгы, жогары бiлiктi ЛОР-кeмеriшц, эсiресе ауыл тургындарына колжет1мдшгшщ тeмендiгi де халык арасында ЛОР-ауруларыныц хронизациясыныц eсуi бойынша мацызды факторлар болып табылады [19].

БYгiнгi тацда ЛОР-органдарыныц патологиясы мацызды медициналык-элеуметтiк мэнге ие жэне денсаулык сактауды реформалау кезещнщ eзектi мiндеттерiнiц бiрi халыкка медициналык кeмектiц сапасын баскарудыц тиiмдi жYЙесiн куру болып табылады, бул амбулаториялык-емханалык жэне стационарлык кeмектi жетiлдiрудi кeздейдi [20].

Оториноларингологиялык кемект1 жетшд1ру жолдары

Халыкка кeрсетiлетiн медициналык ^мекиц сапасын арттыру мэселесi бYгiнгi eзектi болып отыр. Сонымен катар, "медициналык ^мекиц сапасы" угымын келес компоненттердiц жиынтыгы ретiнде карастыруга болады: барабарлык, тиiмдiлiк, Yнемдiлiк, гылыми-техникалык прогресс децгешне сэйкестiк [21]. Бул, ец алдымен, емханада емдiк жэне диагностикалык кeмек кeрсетуге катысты, eйткенi кулак, тамак жэне мурын аурулары бар наукастарга емдiк-профилактикалык кeмек кeлемiнiц 80% -дан астамы амбулаториялык жагдайда жYзеге асырылады.

Соцгы онжылдыктарда Денсаулык сактау халыкка медициналык кeмектiц мамандануын терецдету жолында дамуда. Жаца мамандыктарды енпзу медициналык бiлiмнiц eсуiн жэне диагностика мен емдеудщ жаца, жетiлдiрiлген эдютерш тэж1рибеге енгiзудi кeрсететiн прогрессивтi кубылыс ретiнде карастырылады. Сонымен катар, ^птеген авторлардыц пiкiрiнше, оториноларингологиялык емханалык кызметп уйымдастыруды кулак, тамак жэне мурын ауруларыныц курылымы мен таралуы, олардыц eзара байланысы мен eзара тэуелдшп туралы сенiмдi акпаратсыз жетiлдiру мYмкiн емес [22].

Медициналык кeмектiц сапасын объективт багалаудыц кажеттi шарты медициналык ^мек кeрсету стандарттарыныц болуы болып табылады.

Дэр^ердщ емдеу-диагностикалык кызметiн стандарттау адами жэне материалдык ресурстарды Yнемдеуге мYмкiндiк бередi, ал пациенттi баскарудыц оцтайлы

диагностикалык жэне емдш тактикасын тацдау пациенттердщ мYДделерiн коргауды камтамасыз етедi, дэр^ер, пациент жэне сактандыру компаниялары арасындагы карым-катынасты реттейдi.

ЛОР-органдар патологиясыныц жыл сайынгы есуi амбулаториялык-емханалык мекемелердщ жумысын одан ары жетiлдiрудi талап етедь Бул ретте басты мшдеттердщ бiрi емханадагы жумыстыц каркындылыгы мен тшмдшгш арттыру болып табылады.

^аз1рп жагдайда оториноларинголог дэрiгердiц жумысын оцтайландыру ЛОР-органдарыныц ауруларын диагностикалау жэне емдеу, наукастарды амбулаториялык кабылдауды компьютерлiк камтамасыз ету Yшiн жаца технологияларды колдану аркылы камтамасыз етiледi. ЛОР-кабинетiн жабдыктауга койылатын заманауи талаптар пациенттердiц кеп санын тексеруге арналган жеткiлiктi куралдардыц, дэр^ердщ ыцгайлы, жецiл жэне жылжымалы орындыктарыныц, медициналык куралдар мен кужаттаманы утымды орналастыру мYмкiндiгiмен дурыс уйымдастырылган жумыс орныныц болуы болып табылады, бул типтш диагностикалык жэне емдiк манипуляцияларды тез жYзеге асыруга мYмкiндiк береди

Кейбiр авторлардыц пiкiрiнше, казiргi уакытта амбулаториялык-емханалык желiде медициналык кемек керсету сапасыныц темендеуi байкалады, бул кептеген себептермен тYсiндiрiледi: медициналык-техникалык базаныц жеткшказдш, дэрiгерлер мен орта медицина кызметкерлершщ кэсiбилiгiнiц темендiгi, емханалардыц дэрiгер кадрлармен жасакталмауына экелетiн жалакыныц темендiгi.

Практикалык кызметте кез-келген емдеу-профилактикалык мекеме дэр^ершщ мiндеттi функцияларыныц бiрi аныкталган ауруларды тiркеу жэне талдау, сондай-ак денсаулыкка байланысты мэселелердi талдау болып табылады. ^ркелген патология саны туралы есептердщ деректерi тiркелген сыркаттанушылыктыц жиiлiгi, децгеш, сондай-ак оныц курылымыныц керсеткiштерi туралы есептш керсеткiштер негiзiнде статистикалык талдау жYргiзуге мYмкiндiк бередi.

^орытынды. Кептеген авторлардыц птршше, казiргi уакытта амбулаториялык-емханалык желще медициналык кемек керсету сапасыныц темендеуi байкалады. Осы уакытка дейiн кулактыц, тамактыц жэне мурынныц патологиясыныц таралу децгейiн багалау бойынша гылыми зерттеулер жеткiлiксiз. ^ала тургындарыныц шугыл ЛОР-кемегiне деген кажеттшк саны аныкталмаган. Оториноларингологиялык шугыл кемек керсету женшдеп жумыстар негiзiнен жекелеген нозологиялык нысандар бойынша керсеткiштердi керсетедь Шугыл стационарлык оториноларингологиялык кемектiц сапасын талдаумен клиникостатистикалык зерттеулер жеткiлiксiз. Сондыктан, казiргi элеуметтiк-экономикалык жагдайда халыкка шугыл оториноларингологиялык кемек керсетудi негурлым тиiмдi уйымдастыру проблемасы керсетiлетiн кемектiц кажеттшгш

айкындау жэне сапасын багалау казiрri оториноларингологияныц мацызды гылыми-практикалык мiндетi болып табылады, оны шешу кажеттiлiгi зерттеудщ eзектiлiгiн, осы жумыстыц максатын тацдау мен мшдеттерш коюды алдын ала айкындады.

Осылайша, жеткiлiктi негiзде оториноларингологтардыц жумыс сапасын багалауга байланысты мэселелер шецберi езект жэне егжей-тегжейлi зерттеудi кажет етедi деген корытынды жасауга болады.

СОВЕРШЕНСТВОВАНИЕ ОРГАНИЗАЦИИ ОТОРИНОЛАРИНГОЛОГИЧЕСКОЙ ПОМОЩИ НАСЕЛЕНИЮ. ОБЗОР ЛИТЕРАТУРЫ

* Сапарбек А.Д., Кульжанов М.К.

ТОО Казахстанский медицинский университет «ВШОЗ», г.Алматы, Казахстан

Аннотация

Сегодня патология ЛОР-органов имеет важное медико-социальное значение, и одной из актуальных задач этапа реформирования здравоохранения является создание эффективной системы управления качеством медицинской помощи населению, которая предполагает совершенствование амбулаторно-поликлинической и стационарной помощи [1]. Высокая распространённость оториноларингологических заболеваний и их несвоевременное выявление приводят к серьёзным осложнениям органов и систем всего организма, что ведёт к снижению качества жизни, снижению уровня общего здоровья населения и увеличению числа первичных заболеваний и даже к возникновению инвалидизирующих состояний.

Ключевые слова: медицинская помощь; качество; ЛОР-патология

IMPROVING THE ORGANIZATION OF OTORHINOLARYNGOLOGICAL CARE

FOR THE POPULATION. REVIEW

* Saparbek A.D., Kulzhanov M.K.

LLP Kazakhstan's Medical University "KSPH" Almaty, Kazakhstan

Abstract

Today, the pathology of otorhinolaryngological organs has an important medical and social significance, and one of the urgent tasks of the healthcare reform stage is to create an effective quality management system for medical care to the population, which involves improving outpatient and inpatient care [1]. The high prevalence of otorhinolaryngological

diseases and their untimely detection lead to serious complications of organs and systems of the whole body, which leads to a decrease in the quality of life, a decrease in the general health of the population and an increase in the number of primary diseases and even to the emergence of disabling conditions.

Keywords: medical care, quality,otorhinolaryngological disorder

Эдебиеттер т1з1м1

1. Бицаева А. В., Коршунова И. А., Березова Д. К. Оценка удовлетворенности медицинской помощью пациентов с заболеваниями полости носа и околоносовых пазух // Рос. оториноларингология. 2013. № 1(62). С. 36-38.

2. Хабриев Р.У. Стратегия охраны здоровья населения как основа социальной политики государства / Р.У. Хабриев, А.Л. Линденбратен, Ю.М. Комаров // Проблемы социальной гигиены, здравоохранения и истории медицины. - Выпуск № 3. 2014. - С. 3-5

3. Щепин В.О., Расторгуева Т.И., Проклова Т.Н., Карпова О.Б. К вопросу о заболеваемости взрослого населения в Российской Федерации / В.О.Щепин, Т.И.Расторгуева, Т.Н.Проклова, О.Б.Карпова // Бюллетень Национального научно-исследовательского института общественного здоровья имени Н.А. Семашко. 2013. № 2. С. 16-20

4. Ашуров А. М. Хронология риносинуситов в Ташкенте и его регионах // Рос. оториноларингология. 2013. № 1(62). С. 25-29.

5. Крюков, А. И. Обязательный объем специализированной, оказываемой помощи в условиях ЛОР-кабинетов городских поликлиник крупного промышленного города / А. И. Крюков, Р. Б. Хамзалиева, А. Ф. Захарова // Вестн. оториноларингол. -2015.-№4.- С. 43-45.

6. Казаковцев В. П. Оценка показателей хронической заболеваемости болезнями органов дыхания трудоспособного населения Российской Федерации // Рос. оториноларингология. 2013. № 3(64). С. 46-52.

7. Пальчун В.Т., Михалева Л.М., Гуров А.В. Особенности формирования хронического воспаления в верхнечелюстной области. // Вестник оториноларингологии. -2011. - N 2. - С. 5 - 7.

8. Курбанов, Ф.Ф. Комплексный способ консервативного лечения больных острым гнойным верхнечелюстным синуситом: автореф. дис. ... канд. мед.наук: // М., 2011. - 25 с.

9. Пискунов Г.З., Козлов В.С. Проблемы и перспективы развития ринологии в Российской Федерации. Рос. оторинолар. 2012; 1: 32-34.

10. World Health Organization (WHO). WHO global estimates on prevalence of hearing loss. Mortality and burden of diseases and prevention of blindness and deafness WHO, 2012.

Available at: http://www.who.int/pbd/deafness/WHO_GE_HL.pdf?ua=1. Accessed: 18 July 2017

11. Пискунов Г.З. О порядке оказания ЛОР-помощи/ Г.З. Пискун//Вестник оториноларингологии, 2012, N 5.-С.4-7.

12. Овчинников АЛО. Возможности терапии кашля при ОРВИ в практике оториноларинголога/А. 10. Овчинников М. А. Панякина С. А. Коростелев А. М. Митюк//Вестник оториноларингологии, 2014, №2, С. 86-89

14.3абиров Р.А. Кафедра оториноларингологии Оренбургской государственной медицинской академии. К 70-летию Оренбургской ГМА/Р. А. Забиров//Вестник оториноларингологии. 2014, № 5, С.5-10.

15. Никонова Ю.К. Анализ инвалидности вследствие болезней уха у взрослого населения Москвы в динамике за 2007-2010 гг./ЛО. К. Никонова/ЛЗестник оториноларингологии. 2014, № 2, С.63-65.

16. Kligerman M.P., Alexandre A., Jean-Gilles P., Walmer D. et al. Otorhinolaryngology/Head and Neck Surgery in a low income country: The Haitian experience // Int J Pediatr Otorhinolaryngol. 2017; 93: 128-132. DOI: 10.1016/j.ijporl.2016.12.041

17. Ayodele S.O., Aremu S.K. The Cost of Setting Up an ENT Endoscopic Practice in Lower Middle-Income Countries of Sub-Saharan Africa // J West Afr Coll Surg. 2022; 12(2): 104-108. DOI: 10.4103/ jwas.jwas_57_22

18. Ta N.H. ENT in the context of global health. Ann R Coll Surg Engl. 2019; 101(2): 93-96. DOI: 10.1308/rcsann.2018.0138

19. Ашуров А. М. Хронология риносинуситов в Ташкенте и его регионах // Рос. оториноларингология. 2013. № 1(62). С. 25-29.

20. Бицаева А. В., Коршунова И. А., Березова Д. К. Оценка удовлетворенности медицинской помощью пациентов с заболеваниями полости носа и околоносовых пазух // Рос. оториноларингология. 2013. № 1(62). С. 36-38.

21. Асхабова Л.М. Курс лекций по общественному здоровью и здравоохранению /Л.М. Асхабова //Учебно-методическое пособие для курсантов ФПК ППС медицинских вузов, утвержденных УМО МЗ РФ-Махачкала. - 2014 - 404 с.

22. Пискунов С.З. Совершенствование поликлинической помощи больным с патологией ЛОР-органов /С.З. Пискунов, И.В. Тарасов, Л.Л. Копылова и др. //III Росс. конф. оторинолар. «Наука и практика в оториноларингологии»: Тез. докл. - М., 2004. - С. 38-39.

Конфликт интересов. Автор заявляет об отсутствии потенциального конфликта интересов, требующего раскрытия в данной статье.

Вклад авторов. Автор внес вклад в разработку концепции, выполнение и обработку результатов, и написание статьи. Заявляем, что данный материал ранее не публиковался и не находится на рассмотрении в других издательствах. Финансирование. Отсутствует.

Сведения об авторах

Корреспондирующий автор. Сапарбек Алтын Дэуренцызы - магистрант 2 года обучения по специальности «Общественное здравоохранение», ТОО Казахстанский медицинский университет «ВШОЗ», г.Алматы, Казахстан.

Кульжанов Максут Каримович - профессором кафедры «Политика и менеджмент здравоохранения» КазНМУ имени С.Д. Асфендиярова, председателем правления ОО «Республиканская Медицинская палата», председателем диссертационного совета КазНМУ по специальности «Общественное здравоохранение», Email: kulzhanov@ksph.kz, ORCID: https://orcid.org/ 0009-0005-0390-6988

Статья поступила: 25.05.2024 Статья принята: 30.05.2024

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.