Научная статья на тему 'ХЎЖАЛИК ЮРИТУВЧИ СУБЪЕКТЛАРДА САЙЁР СОЛИҚ ТЕКШИРУВИНИ ЎТКАЗИШ ҲОЗИРГИ ҲОЛАТИ ҲАМДА ТАКОМИЛЛАШТИРИШ ИСТИҚБОЛЛАРИ.'

ХЎЖАЛИК ЮРИТУВЧИ СУБЪЕКТЛАРДА САЙЁР СОЛИҚ ТЕКШИРУВИНИ ЎТКАЗИШ ҲОЗИРГИ ҲОЛАТИ ҲАМДА ТАКОМИЛЛАШТИРИШ ИСТИҚБОЛЛАРИ. Текст научной статьи по специальности «Социальные науки»

CC BY
240
20
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Research Focus
Область наук
Ключевые слова
бюджет даромадлари / бюджет интизоми / солиқ текшируви / молиявий жарима / давлат назорати / инновaцион лойиҳа / хавфни таҳлил этиш / солиқ маъмуриятчилиги / солиқ аудити ва солиқ таҳлили / доходы бюджета / бюджетная дисциплина / налоговая проверка / финансовый штраф / государственный контроль / инновационный проект / анализ рисков / налоговое администрирование / налоговая проверка и налоговый анализ

Аннотация научной статьи по социальным наукам, автор научной работы — Мисиров Комолиддин Мамасабирович, Назаров Абдукарим Кушарович

Мақолада хўжалик юритувчи субъектларда сайёр солиқ текширувини ўтказиш ҳозирги ҳолатини такомиллаштириш асосида мамлакатларнинг бюджет даромадлари барқарорлаштириш, солиқ назоратининг синалган ҳамда замонавий воситаларини қўллаш, солиқ тўловчилар томонидан солиқ мажбуриятлари ихтиёрий бажарилиши, солиқ интизомини рағбатлантириш, риск бошқарув тизими воситасида баҳолаш ва тадбиркорлик ҳамда инвестиция муҳити ҳар томонлама ривожланишини таъминлаш ўз аксини топган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

МОБИЛЬНАЯ НАЛОГОВАЯ ЭКСПЕРТИЗА ТЕКУЩЕГО СОСТОЯНИЯ И БУДУЩЕГО СОВЕРШЕНСТВОВАНИЯ СУБЪЕКТОВ.

В статье на основе совершенствования современного состояния выездных налоговых проверок хозяйствующих субъектов, стабилизации доходов бюджета страны, применения апробированных и современных средств налогового контроля, добровольного исполнения налоговых обязательств налогоплательщиками, укрепление налоговой дисциплины, оценка с помощью системы управления рисками, комплексное развитие деловой и инвестиционной среды

Текст научной работы на тему «ХЎЖАЛИК ЮРИТУВЧИ СУБЪЕКТЛАРДА САЙЁР СОЛИҚ ТЕКШИРУВИНИ ЎТКАЗИШ ҲОЗИРГИ ҲОЛАТИ ҲАМДА ТАКОМИЛЛАШТИРИШ ИСТИҚБОЛЛАРИ.»

ХУЖАЛИК ЮРИТУВЧИ СУБЪЕКТЛАРДА САЙЁР СОЛЩ ТЕКШИРУВИНИ УТКАЗИШ ^ОЗИРГИ ^ОЛАТИ ^АМДА ТАКОМИЛЛАШТИРИШ

ИСТЩБОЛЛАРИ.

Давлат соли; ;умитаси хузуридаги Фискал институт "Бухгалтерия х,исоби ва аудит" кафедраси доценти, и.ф.д., Мисиров Комолиддин Мамасабирович, кафедра доценти Назаров Абдукарим Кушарович https://doi.org/10.5281/zenodo. 7709447

Аннотация: Маколада хужалик юритувчи субъектларда сайёр соли; текширувини утказиш х,озирги х,олатини такомиллаштириш асосида мамлакатларнинг бюджет даромадлари баркарорлаштириш, соли; назоратининг синалган хдмда замонавий воситаларини куллаш, соли; туловчилар томонидан соли; мажбуриятлари ихтиёрий бажарилиши, соли; интизомини рагбатлантириш, риск бошкарув тизими воситасида бах,олаш ва тадбиркорлик хдмда инвестиция мух,ити х,ар томонлама ривожланишини таъминлаш уз аксини топган.

Калит сузлар: бюджет даромадлари, бюджет интизоми, соли; текшируви, молиявий жарима, давлат назорати, инновацион лойихд, хавфни тах,лил этиш, соли; маъмуриятчилиги, соли; аудити ва соли; тах,лили.

МОБИЛЬНАЯ НАЛОГОВАЯ ЭКСПЕРТИЗА ТЕКУЩЕГО СОСТОЯНИЯ И БУДУЩЕГО СОВЕРШЕНСТВОВАНИЯ СУБЪЕКТОВ.

Аннотация: В статье на основе совершенствования современного состояния выездных налоговых проверок хозяйствующих субъектов, стабилизации доходов бюджета страны, применения апробированных и современных средств налогового контроля, добровольного исполнения налоговых обязательств налогоплательщиками, укрепление налоговой дисциплины, оценка с помощью системы управления рисками, комплексное развитие деловой и инвестиционной среды.

Ключевые слова: доходы бюджета, бюджетная дисциплина, налоговая проверка, финансовый штраф, государственный контроль, инновационный проект, анализ рисков, налоговое администрирование, налоговая проверка и налоговый анализ.

MOBILE TAX EXAMINATION OF CURRENT STATUS AND FUTURE IMPROVEMENT IN SUBJECTS.

Annotation: The article is based on improving the current state of on-site tax audits of business entities, stabilizing the country's budget revenues, using proven and modern means of tax control, voluntary fulfillment of tax obligations by taxpayers, strengthening tax discipline, assessing with the help of a risk management system, comprehensive development of the business and investment environment.

Key words: budget revenues, budget discipline, tax audit, financial penalty, state control, innovative project, risk analysis, tax administration, tax audit and tax analysis.

Кириш

Бугунги кунда жахон микиёсида иктисодий жихатдан эркинликни таъминлаш мамлакатларнинг бюджет даромадлари манбаларини баркарорлаштириш ва солик назоратининг синалган хамда замонавий воситаларини куллаган холда бюджет интизомини таъминлашга каратилган харакатлар тоборо мухим ахамиятга эга булиб бормокда. Х,ар кандай мамлакат уз функционал вазифаларини нормал тарзда амалга оширишида бюджет даромадларининг асосини ташкил килувчи солик туловларининг урни мухим хисобланади.

Узбекистон Республикаси Президентининг 2022 йил 22 август куни юртимиз тадбиркорлари билан навбатдаги очик мулокот шаклидаги учрашуви булиб утди. Унда Президентимиз бешта асосий йуналишни курсатиб утиб, уларнинг хар бири буйича куплаб ташаббусларни илгари сурди. Бешинчи йуналишда тадбиркорлар фаолиятини назорат килиш ва уларни жавобгарликка тортиш масалаларига тухталиб утилди. Аввало, тадбиркорларга нисбатан янги жавобгарлик ва жазо чораларини жорий этишга 3 йиллик мораторий эълон килинди. Келгуси йилдан 26 та идоранинг такрорланувчи назорат функциялари бекор килиниши, солик текширувларига оид жарималар тури куплиги ва огирлиги буйича жуда куп мурожаатлар булганига эътибор каратди. Мисол учун, ойига уртача 1 миллион сум солик тулайдиган кичик тадбиркорларга 5 миллиондан 10 миллион сумгача молиявий жарима кулланмокда. Яъни, кичик тадбиркорлар учун хам, йирик корхоналар учун хам жазо бир хилдир. Барча турдаги текширувлар Бизнес-омбудсман томонидан мувофиклаштирилиши, жарималар микдори тадбиркор тулаётган солик микдоридан ошмаслиги кераклигини таъкидланган.

Адабиётлар шархи:

Тадбиркорлик субъектлари фаолиятига асоссиз аралашувларнинг олдини олиш, назорат килувчи органларнинг масъулиятини ошириш ва фаолияти очиклигини таъминлаш максадида 2022 йил 13 сентябрда "Тадбиркорлик субъектлари фаолиятида текширувлар утказишни мувофиклаштириш тартибини такомиллаштириш чора-тадбирлари тугрисида"ги карор имзоланди.

Мазкур карорга кура 2022 йил 1 ноябрдан бошлаб куйидагича тартиблар урнатилди:

♦♦♦ барча текширувлар "Ягона давлат назорати" ахборот тизимида руйхатга олинади хамда руйхатга олинмаган текширувларни утказиш ноконуний хисобланади;

♦♦ текширувларнинг натижалари хамда профилактика тадбирлари тугрисида маълумот текширув ёки профилактика тадбирлари тугаган кундан бошлаб 3 кун муддатда тизимга киритилади;

♦ назорат килувчи органлар хавфни тахлил этиш тизими натижаларига асосан утказиладиган текширувларнинг бошланиши хакида камида 10 иш куни олдин тадбиркорлик субъектини хабардор килади;

♦ тадбиркорлик субъектининг илгари текширилган фаолият давридаги предмети ва объекти буйича кайта текширув утказишга ва тадбиркорлик субъекти томонидан аввал такдим этилган хужжатларни талаб килиш такикланади;

♦ хар кандай профилактика тадбирларини факат бизнес-омбудсман билан келишилган режа асосида тадбиркорлик субъектлари молия-хужалик фаолиятига аралашмаган холда амалга оширилади.

2023 йил 1 январдан бошлаб назорат килувчи органларга ягона давлат назорати ахборот тизимидаги давлат назорати функциялари реестрига киритилмаган функциялар буйича тадбиркорлик субъектлари фаолиятида текширувлар утказиш такикланади.

Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамаси 2022 йил 19 октябрдаги "Назорат килувчи органлар томонидан тадбиркорлик субъектлари фаолиятида давлат назоратини ташкил этиш буйича кушимча чора-тадбирлар тугрисида"ги 611-сон карори кабул килинди. Мазкур карорда асосида текширишларни руйхатга олиш китобини тулдириш тартиби тугрисидаги низом тасдикланди. Унга кура эндиликда текширишларни руйхатга олиш китоби факат электрон шаклда юритилади. ^арор асосида назорат килувчи органлар мансабдор шахсларини тадбиркорлик субъектлари фаолиятини текшириш хукукини бериш юзасидан аттестациядан утказиш тартиби тугрисидаги низом хамда назорат килувчи органларнинг хавфни тахлил этиш тизимларига куйиладиган минимал талаблар хам тасдикланган.

Хорижий мамлакатларда соликларни белгиланган муддатида хамда тулик хажмда давлат бюджетига келиб тушишига каратилган замонавий воситаларни самарали куллаш оркали давлат бюджети манфаатларини таъминлаш максадларига каратилган янги инновацион лойиха ва ташаббусларни жорий этиш масалаларига катта ахамият каратилмокда. Шулар жумласидан солик туловчилар томонидан солик мажбуриятларининг ихтиёрий бажарилишини, яъни ихтиёрий солик интизомини рагбатлантириш, тадбиркорлик субъектларининг фаолиятини риск бошкарув тизими воситасида бахолаш ва тадбиркорлик хамда инвестиция мухити хар томонлама ривожланишини таъминлаш учун солик текширувларини хужалик юритувчи субъектларнинг риск даражасига караб амалга ошириш масалаларига алохида эътибор берилмокда.

Мамлакатимизда солик юкини изчиллик билан камайтириш, солик солиш тизимини соддалаштириш ва солик маъмуриятчилигини такомиллаштириш иктисодиётни жадал ривожлантириш хамда мамлакатимизнинг инвестициявий жозибадорлигини яхшилашнинг энг мухим шартлари хисобланади1. Бугунги кунда мамлакатимиз босиб утган тараккиёт йулининг чукур тахлили, яъни жахон бозори конъюнктураси кескин узгариб, глобаллашув шароитида ракобат тобора кучайиб бораётганини курсатмокда. Шу боисдан бугунги кун биздан давлатимизни янада баркарор ва жадал суръатлар билан ривожлантириш учун

мутлако янгича ёндашув ва тамойилларни ишлаб чикиш хамда руёбга чикаришни такозо

2

этмокда .

Президентимиз Ш.Мирзиёевнинг "Бизнес мухитини янада яхшилаш биз учун энг мухим масалалардан бири булиб колади. Шу боисдан жахон банкининг "Бизнес юритиш" рейтингида энг яхши 50 та мамлакат каторига кириш буйича барча ташкилий-хукукий чора-тадбирларни кабул килдик"3.

Бугунги кунда хам солик маъмуриятчилиги сохасида, жумладан соликлар ва йигимларни йигиш, солик солинадиган базани кенгайтириш ва солик туловчиларнинг соликларни тулаш буйича уз конституциявий бурчини ихтиёрий бажаришини таъминлашга каратилган хукукий маданиятини ошириш юзасидан бир канча чора-тадбирларни амалга ошириш юртимиз ва халкимиз фаровонлиги учун фойдадан холи булмайди. Солик сохасига оид янги кабул килинаётган бир нечта норматив-хукукий хужжатларда мамлакатимизда

1 Узбекистон Республикаси Президентининг 2016 йил 5 октябрдаги "Тадбиркорлик фаолиятининг жадал ривожланишини таъминлашга, хусусий мулкни хар томонлама химоя ;илишга ва ишбилармонлик мухитини сифат жихатидан яхшилашга доир ;ушимча чора-тадбирлар тугрисида"ги ПФ-4848-сон Фармони.

2 Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 7 февралдаги "Узбекистон Республикасини янада ривожлантириш буйича Даракатлар стратегияси тугрисида"ги ПФ-4947-сон Фармони.

3 Узбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 24 январдаги Олий Мажлисга Мурожаатномаси.

давлат солик хизмати органлари тизимини ислох этишнинг мухим йуналишлари этиб солик мажбуриятларини бажаришда солик туловчиларга хар томонлама кумаклашиш, соликка оид хукукбузарликлар профилактикасининг таъсирчан механизмларини ишлаб чикиш ва солик туловчиларнинг хукукий маданиятини ошириш, солик назоратини амалга оширишнинг замонавий услубларини жорий этиш белгиланган. Солик маъмуриятчилиги ва соликка тортишнинг замонавий усулларини, соликларнинг тулик йигилувчанлиги ва бюджетга уз вактида тушиши устидан самарали назорат механизмларини жорий этиш оркали солик-бюджет сиёсатини янада такомиллаштириш, бюджет жараёни шаффофлиги даражасини ошириш, республика солик органлари фаолиятини, жумладан, уларнинг солик туловчилар ва давлат органлари билан узаро хамкорлик килиш, солик назоратининг замонавий шакл ва усулларини жорий этиш буйича фаолиятини янада такомиллаштириш жараёнларини мунтазам тадкик этиб бориш долзарб хисобланади.

В.Пансков фикрича "Солик маъмуриятчилиги - бу соликларни режалаштириш, соликлар ва йигимлар тизимини шакллантириш ва такомиллаштириш, солик тугрисидаги конун хужжатларига риоя этилиши ва солик муносабатлари иштирокчиларининг мажбуриятларини бажарилишини назорат килиш буйича давлат ва махаллий органларини бошкариш фаолиятидир" дея таърифлаган4

И.Александров таъкидлашича "Солик маъмурчилиги солик органлари, молиявий органларнинг соликка тортиш сохасидаги бошкарув фаолиятидир"5.

Д.Мешкова томонидан "Солик маъмурчилиги деганда биринчи навбатда фискал органлари билан мажбурий шахсларнинг жараёнлар ва процессуал аспектлар буйича узаро муносабатлари тушунилади"6.

А.Щербаков, Е.Ткачлар томонидан эса "Солик маъмурчилигининг мохияти солик органлари ва солик туловчиларнинг соликларни ундиришда юзага келадиган ишлаб чикариш ва хужалик шаклларидаги муносабатларини характерлаш билан белгиланади"7.

Тахцил ва натижалар: Сайёр солик текшируви солик органи рахбарининг буйруги асосида ун кундан куп булмаган муддатда утказиладиган текширув тури хисобланади, солик текширувини утказиш жараёнида хисобга олиш хужжатларининг, товар-моддий кимматликлар ва пул маблаглари харакатининг, шунингдек солик туловчининг фаолияти билан боглик булган бошка ахборотнинг тахлили утказилади. Шунингдек ушбу текширувда солик органлари профилактика тадбирларини ва хронометраж кузатувларини амалга оширишга, назорат-касса техникаси ва тулов терминаллари кулланилишини текширишга ва солик назоратининг бошка тадбирларини утказилади хамда холисона амалга ошириш максадида кушимча маълумотлар олиш зарурати юзага келган холларда хам сайёр солик текшируви тайинланиши мумкин.

Сайёр солик текширувининг ахамиятли жихатларидан бири шуки, унинг якунлари буйича кушимча соликлар йигимлар хисобланиши амалга оширилмайди.

4 Пансков В.Г. (2016) Налоги и налогообложение. Учебник и практикум. 5-е изд, перераб. и доп. -М.: "Издетельство Юрайт", 206 с.

5 Александров, И.М. (2017) Налоги и налогообложение, 317 с.

6 Мешкова Д.А. (2016) Налогообложение организаций в Российской Федерации: учебник для бакалавров, 160 р.

7 Щербаков А.П; Ткач Е.С. (2020) К вопросу о сущности налогового администрирования и возможности его совершенствования на основе зарубежного опыта. Журнал "Учет и контроль" №2.

Сайёр солик текшируви тушунчаси

1-расм. Сайёр солиц текшируви тугрисида тушунча'

8

Сайёр солик текширувини утказиш учун куйидагилар асос булади: ♦♦♦ соли; хавфини бошкариш тизими оркали аникланган, соли; тугрисидаги конунчиликни бузиш хавфи мавжудлиги;

♦♦♦ жисмоний ёки юридик шахсларнинг соли; ёхуд валюта тугрисидаги конунчилик бузилиши холатлари тугрисидаги мурожаатлари, шу жумладан, товарлар ва хизматларнинг нархини асоссиз ошириб юбориш холатлари тугрисида, йуловчиларни енгил автотранспорт воситалари билан ташиш буйича ноконуний тадбиркорлик фаолияти;

♦♦ оммавий ахборот воситаларида соликка ва валютага оид хукукбузарликлар тугрисидаги маълумотлар эълон килинганда;

♦ утказилаётган камерал солик текширувини холисона амалга ошириш максадида кушимча маълумотлар олиш зарурати юзага келганда;

♦ суд, хукукни мухофаза килувчи органлар, шунингдек, бошка давлат органлари ва ташкилотларидан солик ва валютага оид хукукбузарликлар тугрисида далолат берувчи ахборот тушганда;

Сайёр солик текширувининг узига хос хусусиятларидан бири шундаки, текширув натижалари буйича соликлар ва йигимлар хисобланмасада, уни утказиш давомида олинган хужжатлар ва ахборотлардан камерал солик текширувини утказишда фойдаланилиши мумкин.

Хронометраж куздан кечириш солик туловчиларнинг фаолият турлари буйича хакикий ишлаб чикариш хажмларини, шунингдек, хакикий харажатларини аниклаш максадида утказилади. Хронометраж куздан кечириш солик туловчининг фаолиятини тухтатмасдан, унинг иш кунини тулик камраб олган холда, унга тегишли булган барча объектларда, уларнинг жойлашган жойидан катъи назар бир вактнинг узида утказилади. Хронометраж куздан кечириш солик туловчиларнинг текширишгача тасдикланган иш

8 Узбекистан Республикаси Солик кодекси ва Вазирлар Махкамасининг 2021 йил 7 январдаги 1-сонли карори билан тасдикланган "Солик текширувларини ташкил этиш ва утказиш тартиби тугрисида"ги Низом.

режимидан келиб чикиб, бирок кетма-кет етти календарь кундан кам булмаган муддатда утказилади.

Хронометраж куздан кечириш куйидаги тартибда амалга оширилади:

• ишлаб чикарилаётган махсулотлар (бажарилаётган ишлар, курсатилаётган хизматлар) тури ва микдорини аниклаш;

• тайёр махсулот ишлаб чикариш учун фойдаланилаётган хом ашё ва ярим тайёр махсулотлар хажмини, ускуналарнинг ишлаб чикариш кувватларини кайд этиш;

• тайёр махсулот ишлаб чикариш кувватлари учун сарфланаётган ресурслар хажмининг ишлаб чикариш хажмига мувофиклигини аниклаш;

• ишлаб чикарилган махсулотларни реализация килиш усулларини аниклаш;

• солик туловчининг хакикий харажатларини аниклаш.

Сайёр солик текширувида солик туловчи томонидан текширувни утказувчи мансабдор шахснинг худуди ва биноларига киришига тускинлик килинган такдирда, текширув утказувчи мансабдор шахс томонидан далолатнома тузилади. Бундай далолатнома асосида солик органи текширилаётган шахс тугрисида узида мавжуд булган маълумотлар ёки худди шундай солик туловчилар тугрисидаги маълумотлар асосида туланиши лозим булган солик суммасини мустакил тарзда аниклашга хакли. Далолатнома сайёр солик текширувини утказувчи мансабдор шахс ва текширилаётган шахс томонидан имзоланади. Текширилаётган шахс курсатилган далолатномани имзолашни рад этган такдирда, мазкур далолатномага бу хакида тегишли ёзув киритилади.

Сайёр солик текшируви натижалари буйича текширувни утказувчи мансабдор шахс томонидан далолатнома тузилади. Далолатноманинг бир нусхаси солик туловчига далолатнома билан танишиб чикиб, уни олганлиги ва санаси курсатилган имзоси оркали топширилади. Солик туловчи далолатномани олишдан бош тортганда, далолатномага тегишли ёзув киритилади ва унинг бир нусхаси солик туловчига шахсий кабинети ёки почта оркали буюртма хат билан юборилади. Текшируви далолатномаси солик туловчига топширилган кун ёки унга юборилган кун солик текшируви якунланган кун хисобланади. Сайёр солик текширувини утказиш учун асос булган хужжатларнинг нусхалари, текширув давомида расмийлаштирилган хужжатлар, эксперт ва мутахассислар хулосалари, сайёр солик текшируви давомида олинган материаллар, шунингдек, сайёр солик текшируви доирасидаги харакатларнинг бажарилишини тасдикловчи бошка хужжатлар текширув далолатномасига илова килинади.

Солиц назоратини ташкил этиш ва утказиш тартиби9

1-жадвал

Текширув максади Текшириладиган масалалар

Солик солиш объектлари ва солик солиш билан боглик объектлар хисобга куйилиши устидан солик назоратини амалга ошириш Давлат руйхатидан утганлиги хакидаги хужжатлар, фаолият тури ва жойининг конун хужжатларига мувофиклиги; корхонага мулк хукуки асосида тегишли булган мол-мулк негизида, шунингдек ушбу мол-мулкка эгалик килиш ва (ёки) ундан фойдаланишга йул куядиган узга ашёвий хукук асосида мол-мулкка ва ер участкаларига булган хукукни тасдикловчи хужжатлар мавжудлиги

Ходимлар хакикий сонини уларнинг солик хисоботидаги акс эттирилган сонига мувофиклигини текшириш Хдкикатда фаолият юритаётган ишчи-ходимлари сони хамда ушбу кисмдаги маълумотлар охирги хисобот даври учун солик хисоботларида тугри курсатилганлиги.

Савдо ва хизмат курсатиш коидаларига риоя этилишини текшириш алкоголь ва тамаки махсулоти сотиш хамда маркировка килиш коидаларига риоя этилганлиги ва тегишли рухсатнома ёки лицензиялар мавжудлиги; хисоб-китоб терминали, назорат-касса техникалари мавжудлиги хамда корхона номига расмийлаштирилганлиги; савдо шохобчасида сотувчи тугрисидаги маълумотлар (корхонанинг номи, унинг жойлашган ери (почта манзили), иш режими, СТИРи, якка тартибдаги тадбиркорлар учун уларнинг давлат руйхатидан утказилганлиги тугрисидаги маълумотлар жойлаштирилганлиги; сакланаётган, фойдаланилаётган ва реализация килинаётган товарларга уларнинг конуний келиб чикишини тасдикловчи хужжатлар мавжудлиги; агар фаолият лицензияланиши шарт булса, лицензиянинг тартиб раками ва амал килиш муддати тугрисидаги маълумотлар жойлаштирилганлиги; кимматбахо металлар ва кимматбахо тошлардан ясалган заргарлик буюмларни сотиш коидаларига риоя этилиши, заргарлик буюмларининг асиллик даражаси белгиланганлиги ва тамгаланганлиги; умумий овкатланиш махсулотларини ишлаб чикариш (хизматлар курсатиш) ва сотиш коидаларига риоя этилиши; алкоголь махсулотлари реализациясини амалга оширишни бошлаш тугрисида солик органлари хабардор килинганлиги, буни амалга ошириш шартларига мувофиклиги.

Активлар ва мажбуриятларни инвентаризациядан утказиш мол-мулкнинг хакикатда мавжудлиги ва у хисобда акс эттирилганлиги; мажбуриятлар хисобда тулик акс эттирилганлиги.

9 Жадвал Вазирлар Махкамасининг 1-сонли карори

Research Focus, Uzbekistan

"Солик текширувларини ташкил этиш ва утказиш тартиби тугрисида"ги Низом асосида муаллиф томонидан тайёрланди.

241 ге^с^.ш

2020-2021 йиллар давомида утказилган сайёр солиц текширувлари тугрисида

маълумот10 (млрд.сум)

2-жадвал

Жадвал маълумотлари шуни курсатадики, 2020 йилда жами 3 688 та сайёр солик

Т/р Худуд 2020 йил 2021 йил Усиш суръати (%)

Жами 3 688 22 855 620%

1 ^ораколпогистон Рес. 162 750 463%

2 Андижон 309 1 540 498%

3 Бухоро 220 1 417 644%

4 Жиззах 153 960 627%

5 ^ашкадарё 279 1 551 556%

6 Навоий 172 827 481%

7 Наманган 206 1 417 688%

8 Самарканд 325 1 540 474%

9 Сурхондарё 178 1 106 621%

10 Сирдарё 127 752 592%

11 Тошкент в 277 2 411 870%

12 Фаргона 312 1 697 544%

13 Хоразм 198 1 254 633%

14 Тошкент ш 754 5 365 712%

15 Иирик ДСИ 16 268 1675%

текширувлари утказилган булса, 2021 йилда утказилган сайёр соли; текширувлари сони 22 855 тани ташкил этган ва усиш курсаткичи 2020 йилга нисбатан 620% ни ташкил килган.

Сайёр солиц текширувлари тугрисида худудлар кесимида маълумот11

(млрд.сум)

3-жадвал

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Т/р Худудлар 2020 йил 2021 йил

Текширув сони Молиявий санкциялар суммаси Текширув сони Молиявий санкциялар суммаси 2020 йилга нисбатан усиш (%да)

Жами 3 688 55,6 22 855 269,3 619,7

1 ^ораколпогистон Рес. 162 2,5 750 9,6 463,0

2 Андижон 309 5,6 1 540 20,3 498,4

3 Бухоро 220 2,3 1 417 11,5 644,1

4 Жиззах 153 2,6 960 11,9 627,5

5 ^ашкадарё 279 3,1 1 551 12,3 555,9

6 Навоий 172 2,7 827 10,4 480,8

7 Наманган 206 2,3 1 417 12,7 687,9

10 Жадвал маълумотлари Давлат соли; кумитаси маълумотлари асосида муаллиф томонидан тайёрланди.

11 Жадвал маълумотлари Давлат соли; кумитаси маълумотлари асосида муаллиф томонидан тайёрланди.

8 Самарканд 325 5,8 1 540 21,1 473,8

9 Сурхондарё 178 2,9 1 106 16,5 621,3

10 Сирдарё 127 2,3 752 9,9 592,1

11 Тошкент в 277 4,6 2 411 24,6 870,4

12 Фаргона 312 5,1 1 697 25,3 543,9

13 Хоразм 198 2,2 1 254 13,2 633,3

14 Тошкент ш. 754 9,8 5 365 41,6 711,5

15 Иирик ДСИ 16 1,8 268 28,4 1 675,0

Юкоридаги жадвал маълумотларидан куриниб турибдики, 2020 йилда жами 3 688 та сайёр солик текшируви утказилган булса, ушбу текширув жараёнларида аникланган хукукбузарликларга нисбатан 55,6 млрд.сум микдорида молиявий жарима санкциялари кулланилган. 2021 йилда эса утказилган сайёр соли; текширувлари сони 22 855 тани ташкил этган, текширув жараёнларида аникланган хукукбузарликларга нисбатан 269,3 млрд.сум микдорида молиявий жарима санкциялари кулланилган. Бунда сайёр соли; текширувларининг усиш суръати 2021 йилга нисбатан курсаткичи 619,7% ни ташкил килган.

Хулоса ва таклифлар:

Юкоридагилардан тахлиллардан келиб чикиб куйидаги хулоса ва таклифлар ишлаб чикилди:

S хужалик юритувчи субъектлар фаолиятини давлат томонидан назорат килиш солик назорати ва солик текширувлари хамда солик аудитига доир солик кодексидаги моддаларини куриб чикиш, тегишли узгартириш ва кушимчалар киритиш давлат томонидан назорат килиш билан боглик муносабатларни тартибга солишга хизмат килади;

S давлат солик хизмати тугрисидаги конунчилик хамда солик кодексида солик назорати тушунчаси коидаларини бир-бирига мувофиклаштириш зарур;

•S ишлаб чикилаётган тадбиркорлик кодексида солик назорати билан боглик кузда тутилган коидалар солик кодекси билан тадбиркорлик субъектлари фаолиятини давлат томонидан назорат килиш билан боглик конун-хужжатларига мувофик ишлаб чикилишини таъминлаш;

•S сайёр солик текшируви хужжатлари ва хужалик юритувчи субъект фаолияти билан боглик ахборотларни тахлил килиш, солик органлари профилактик тадбирлари, хронометраж кузатувлари, солик аудити хамда солик назорати тадбирларини утказиш тартибларини конунчиликда мустахкамлаш;

•S солик туловчига солик аудити утказилиши хакида хабарни бошланишидан олдин бериш ва солик аудити утказиш барча тегишли маълумотлар курсатилиши, солик аудити утказилаётган даврда солик хисоботларига солик туловчи томонидан узгартиш ва кушимчалар киритилиши мумкин эмаслиги солик кодексининг тегишли моддаларида мустахкамлаб куйиш;

Фойдаланилган адабиётлар руйхати:

1. Узбекистон Республикаси Президентининг 2016 йил 5 октябрдаги "Тадбиркорлик фаолиятининг жадал ривожланишини таъминлашга, хусусий мулкни хар томонлама химоя килишга ва ишбилармонлик мухитини сифат жихатидан яхшилашга доир кушимча чора-тадбирлар тугрисида"ги ПФ-4848-сон Фармони.

2. Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 7 февралдаги "Узбекистон Республикасини янада ривожлантириш буйича Х,аракатлар стратегияси тугрисида"ги ПФ-4947-сон Фармони.

3. Узбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 24 январдаги Олий Мажлисга Мурожаатномаси.

4. Узбекистон Республикаси Соли; кодекси 2019 йил.

5. Узбекистон Республикаси Вазирлар Мах,камасининг 2021 йил 7 январдаги 1-сонли карори билан тасдикланган "Соли; текширувларини ташкил этиш ва утказиш тартиби тугрисида"ги Низом.

6. Щербаков А.П; Ткач Е.С. (2020) "К вопросу о сущности налогового администрирования и возможности его совершенствования на основе зарубежного опыта". Журнал "Учет и контроль" №2.

7. Пансков В.Г. (2016) Налоги и налогообложение. Учебник и практикум. 5-е изд, перераб. и доп. -М.: "Издетельство Юрайт", 206 с.

8. Александров, И.М. (2017) Налоги и налогообложение, 317 с.

9. Мешкова Д.А. (2016) Налогообложение организаций в Российской Федерации: Учебник, 160 с

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.