CC BY
12
Укра'шський державний лкотехшчний унiверситет
робка деревини, продуктами якоУ е тарний картон, ДСП, ДВП \ т.п. У зв'язку з цим ресурсам зниженоУ якосп (сучкам, вершкам, "нел1кв1дшй" деревиш 1 т.п.), яю ви-користовуються для виготовлення повноцшних замшнишв дьловоУ деревини, не-доцшьно надавати ¡ншу економ1чну сутшсть, вщмшну вщ економшноУ сутносп стовбурноУ деревини. 1х слщ об'еднати шд назвою "технолопчна деревинна сиро-вина" 1 включати до складу основноУ продукту л!созагот1вель. Даний вид л^сових ресурЫв за ефектившстю застосування у народному господарств1 близький до стовбуровоУ деревини.
Включения технолопчноУ деревинноУ сировини до складу основноУ проду-кци в1дповщае основному завданню сучасного л1созагчгпвельного виробництва, яке полягае у забезпеченш задоволення потреб народного господарства УкраУни у дЬовш деревин! та сировиш для виробництва ТУ замшиикш.
Хвою I кору, яю е неминучим результатом технолопчного л1созагот1вель-ного процесу, правом!рно вщносити до поб1чноУ продукщУ л1созагот1вель. Практично питома вага Ух у загальному обсяз1 заготтель незначна. Найбшыиа частина кори вщокремлюеться вщ деревини ! набирае самостшного значения не у люоза-гсупвельному, а люопильному виробництвк Корисш властивост1 хвоУ \ кори вим1-рюються ¡ншими ефектами. 1х споживча варт!сть, на вщмшу вщ технолог1чноУ деревинноУ сировини, визначаеться не здатшстю замшювати диюву деревину, а ¡н-шими корисними властивостями. Однак включения хвоУ та кори до складу поб1ч-ноУ продукцп люозапупвель ш в якому раз! не зменшуе Ух значения як цшноУ сировини портняно з ¡ншими продуктами люозапгпвель. 1х загот1вля може суворо регламентуватися. Вони мають стшку характеристику параметр1в, тому на них можна встановити ДЕСТи. Затрата на виробництво хвоУ та кори можуть бути ви-ражеш у кшькюних та варткних показниках, тому що вказаш види сировини утворюються одночасно з основними, мають споживчу варт1сть, а також цшьовий напрямок при використаннг
Потреби повного та рацюнального використання деревинноУ сировини ви-кликае необхщшсть перегляду дпочих об'ект1в обл1ку затрат за капькулювання. Для рацюнального управлшня сучасним люозаптвельним тдприемством недо-статньо знати соб1варт1сть загот1вл1 одшеУ лише стовбурноУ деревини. Щоби правильно визначити прибуток, рентабельшсть, ефективнють люозапупвл1, обл1к затрат 1 капькулювання повинш зд1йснюватнся по всш номенклатур! люопродукщУ, яка заготовляеться. Використання кожного виду деревинноУ сировини, як об'ектш капькулящУ дозволить тдвищити достов1ршсть обл1ку витрат виробництва, пра-вильнють визначення соб1вартосгп вЫх вид1в продукшУ, у тому числ1 1 стовбурноУ деревини.
€жи Левчук, к.е.ч. — Бялостоцький ушверситет (Попьща) головн1 обмеження розвитку с1льських регюн1в
ГПвдеши 1 швденно-схшп регюни Польпи € переважио сшьськогосподарськнми ре-попами, ям характеризуються великою роздр1бнешстю господарств, перснаселсшспо 1 шдстал1стю у пор1внянш, наприклад, з центрапьними регюнами з набагато вищою культурою внробншггва та, головне, шновашйною иривабливтстю в напрямку агротехшки.
174 Збфннк науково-гехшчних ирлць
Науковий ¡(¡сник. 2002, вип. 12.3
Лналп irpocToponoi диверсифжаин вимагаг нрахувапня комплексу факторт вплпву на сконом1чну иолпику в альському господарс! ш, иирниальне значения ссрсд яких мають показннки: ртмя бсчробптя i ршня надлншку сш.с1>когосиодарсько1 продукт!
1Це одним фактором, який формус можлшюсп та потреби сусшлыю-економнного рочвитку с1льських perioniB, с ix лемограф1чннй етан. В тих регионах, в яких краше розви-Heiii неальськогосподарськ! фумкцп i на пшцому pmiii ^находиться ¡нфраструктура, там кращим с демограф|чний стан: сшьське населения складагться не лише з nciicionepiB i людей з ннзькнм piBHeM oceiTH.
Бар'сри, як1 noTpi6no нодолати при Bnpiuienni питания розвнтку сшьськогосподарсь-ких perioiiin, можна роздшити на первишп, вторинш i noxwiii. Первннш бар'сри: piecub шпсстишй, eKOHOMimia ¡нфраструктура, майновий та енровишшй pieni. Вторинш бар'сри: шептпушйно-оргажзащйний, наявшеть вщповшно! робочо! сили та сусшльно! шфрастру-ктури. Похшш бар'сри: ртеш. кушвелыго! спроможиосп. стан нсвпсвнсносп (фрустраци), еколопчна безпека. Вирмпенпя згаданнх вшце проблем можливе лише при новшй мобш-заци можливостей села, району i репону.
Dr. Jerzy Lcwczuk — Uniwersytet w Bialymstoku GLOWNE OGRANICZENIA ROZWOJU OBSZAROW WIEJSKICH
Wstq)
Zroznicowanic rozwoju spoleczno - gospodarczego szeroko rozumianych obszarow wiejskich Polski ma wiclc roz.nych przyczyn. Czqsc z nich umocowana jest w przeszlosci. Okres rozbiorow i zwi^zane z tym roznice w rozwoju poszczegolnych zaborow majci wplyw na dywersyfikacj? rozwoju okreslonych terenow (inny poziom rozwoju terenow bylcgo zaboru austriackicgo — Galicja - a jeszcze inny zaboru pruskicgo czy rosyjskiego). Istotn^ przyczyn^ polaryzacji rozwoju wiejskich obszarow problemowych jest tez lokalizacja wzgl^dem w^zlowych osrodkow przemyslowych, rynkow pracy pozarolniczej, rynkow zbytu produktow rolniczych, jak tez szlakow komunikacyjnych, ulatwiaj^cych rozwoj pozarolniczych funkeji gospodarczyeh na tych obszarach. Na ksztaltowanie siQ przestrzennego zroznicowania struktur gospodarczych (przemysl, handel, uslugi) na terenach wiejskich znaczny wplyw wywieralo tez peryferyjne polozenie wzglqdem w<jzlowych centrow rozwoju, a wiqc polozenie pcryferyjne w ukladzie regionow. Inna sytuacja wystqpuje w wojewodztwach Podkaфackim i Podlaskim, a zupelnie inna w Wielkopolskim i Mazowieckim. Bardzo waznym czynnikiem wplywajijcym na pozytywne, b^dz negatywne trendy w rolnictwie i na obszarach wiejskich jest sytuacja dcmograficzna oraz proccsy migracyjne. Mog^ one w istotnym stopniu wplywac na poziom rozwoju tych obszarow. Nicbagatelne znaczenie na obecnym poziomie rozwoju kraju i poszczegolnych jego uktadow lokalnych odgrywa poziom i standardy infrastruktury technicznej. Infrastruktura techniczna to jest kwestia zasadnicza, uwzglqdniana przy budowic najrozniejszych strategii budowanych na roznych poziomach (gmina, powiat, region).
Bariery rozwoju gospodarczcgo
Wsrod istotniejszych czynnikow dywcrsyfikuj^cych struktury gospodarcze obszarow wiejskich nalezy wymienic odmiennoSc struktur agrarnych (uwarunkowanych historycznie) w poszczegolnych regionach kraju. Bowicm rolnictwo jest dominuj^c^ funkeji gospodarcz^ w przewazaj^cej wi^kszosci obszarow wiejskich. Odnosi si? to do struktury sektorowej. Na przyklad w niektorych gminach zachodniej i polnocncj Polski udzial sektora paristwowego rolnictwa zajmowal glowne miejsce w strukturze gospodarki wiejskiej. Dlatego tez trafniejsze byloby okreslenie - "sektor rolnictwa
4. Екон»м1Ка, плянування i yiipaB.iiiiHH в лковиробничому комплекс! 1 75
YKpaiHCbKHH .:iep'H;aisiiiiii mcoTexHÍHHHH yHÍBepeHTeT
wielkoobszarowego". Obok struktury sektorowej wazne jest równiez zróznicowanie przestrzenne wewn^trz sektora chfopskiego. Poíudniowa cz?sc kraju charakteryzowala si<; zupelnie innym sposobem prowadzenia gospodarstw w przewazaj^cej masie rozdrobnionych, przeludnionych i zacofanych, niz na przyktad Wielkopolska. Tarn z kolei dominowafy gospodarstwa o duzej powierzchni i relatywnie wyzszej kulturze rolnej, jak tez wyzsz^ chlonnosci^ na innowacje agrotechniczne. Natomiast w cz^áci pólnocrio — wschodniej kraju dominowaly gospodarstwa o relatywnie duzej powierzchni, jednak slabiej wyposazone technicznie, gorzej uzbrojone i prowadzone tradycyjnymi, przestarzatymi metodami.
Duza ilosc czynników maj^cych wplyw na przestrzenne zróznicowanie wiejskich struktur gospodarczych, jak tez poziom ich rozwoju powoduje, ze analiza dywersyfikacji przestrzennej musi síq opierac na jednoczesnym uwzglqdnieniu wielu kryteriów zastosowanych do przedstawienia ich diagnozy.
Jedn^ z istotniejszych kwestii maj^cych niewqtpliwie wplyw na rózny poziom rozwoju okreálonej przestrzeni jest lokalny rynek pracy. Decyduj^ce tutaj pozostaj^dwa wskazniki:
• stopa bezrobocia rejestrowanego (liczona vv relacji do ludnosci w wieku produkcyjnym) oraz;
• stopa zb^dnosci w gospodarce chtopskiej.
Statystyka bezrobocia rejestrowanego oparta jest na o definicjQ zawartq, w Ustawie o zatrudnieniu i przeciwdzialaniu bezrobociu. Z danych zawartych w rocznikach statystycznych wynika, ze najlepsza sytuacja pod wzglQdem stopy bezrobocia wyst^puje w rejonach wiejskich zlokalizowanych w scisiedztwie duzych aglomeracji wiejskich takich jak: Katowice, Warszawa, Poznan, Kraków. Nalezy s^dzic, ze oddzialywanie miast na sytuacjQ w podmiejskim rynku pracy ma wielokierunkowy Charakter. Cz^sc ludnoáci wiejskiej z tych obszarów znajduje zatrudnienie w miescie, a zapotrzebowanie na produkty wiejskie w osrodkach miejskich sprzyja wzrostowi miejsc pracy na wsi. Na obszarach podmiejskich tworzy síq tez duzo firm pozarolniczych funkcjonuj:\cych w oparciu rynek miejski.
Drugi z cytowanych wskazników, czyli stopa zb^dnosci jest miar^ zjawiska okreslanego tez jako przeludnienie agrame. Moze bye ono interpretowane takze jako miara bezrobocia ukrytego w rolnictwie chtopskim. Jezeli przez takie bezrobocie rozumiec b^dzicmy nadwyzk^ zatrudnienia ponad niczb(jdne minimum (o charakterze technicznym i kulturowym).
Najwyzsza stopa bezrobocia ukrytego w rolnictwie indywidualnym wystQpuje w Polsce poludniowo-wschodniej, na obszarze dawnego Centralnego Osrodka Przemyslowego oraz w Polsce pólnocnej. W wi^kszosci gmin tego rejonu stopa zb^dnosci waha si? w przedziale od 20 do 33 %
Rynek pracy jest bardzo istotnym, leez nie jedynym przedmiotem analizy mczbqdnej do wytypowania obszarów o szczególnie trudnej sytuaeji gospodarczej. Dokonuj^c oceny okreslonego obszaru z dominuj^cq. funkcj^ rolnicz^ nalezy uwzgl?dnic takze odsetek gospodarstw rolnych deklaruj^cych, ze celem ich dziatalnosci jest glównie produkeja na rynek. Nalezy oczekiwac, ze chlopi okreslaj^cy swoje gospodarstwo jako nie nastawione na rynek s^bardziej sklonni do wybierania strategii przetrwania, podczas gdy ci, którzy oceniaj^ swe gospodarstwa jako pro rynkowe, z wi^ksz^ determinaej^ bqd^ przeksztalcac je w nowoczesne gospodarstwa towarowe.
176 36i|>niiK iiayKUBO-Texiirmiix il|iaiti>
HuvKOiíiiii bíchhk, 2002, Bun. 12.3
Determinant}' deniografiezne
Kolejnym, istotnym czynnikiem determinujqcym mozliwosci i potrzeby rozwoju spoleczno-gospodarczego obszarów wiejskich jest ich sytuacja demografiezna. Wraz z przcchodzcnicm naszego kraju na wyzszc ctapy rozwoju, wystQpujc proces intcnsyfikacji procesów migracyjnych ludnosci wiejskiej do miast i zmniejszanie si? liczby ludnosci wiejskiej. Jest to zjawisko o tyle niekorzystne, ze dotyczy najbardziej przedsi?biorczej cz?sci ludnosci wiejskiej, która zubaza pozostaly na wsi ludzki potencjal intelektualny. Odplyw ludnosci wiejskiej do miast ma kilka praprzyczyn. Jedn<\ z glównych byla rewolucja technologiczna XX wieku i rozwój srodków komunikaeji, co umozliwilo znaczn^ dccentralizacjq i umicjscowienic wicle dzicdzin produkcji i uslug na tercnach wiejskich. Po drugie, nastqpil znaezny rozwój infrastruktury tcchnicznej (w tym drogowej), co w kapitalny sposób ulatwilo przemieszczanie síq ludzi ze wsi do miast. Po trzecic, podniesicnie siq poziomu infrastruktury technicznej na wsi do standardów obowi^zuj^cych w miescie, w sposób zasadniezy uatrakcyjnilo wies jako miejsce zamieszkania. Po czwarte wreszcie, kumulacyjne efekty dlugotrwatych migraeji do miast (glównie mlodziezy) i mnicjszy przyrost naturalny (znieksztalccnie struktur demografieznyeh), doprowad/.ily do znaeznego ograniezenia mozlíwoáci rozwojowych vvielu terenów wiejskich.
Lata 1980 — 2000 charakteryzowaly síq bardzo szybkim tempem spadku przyrostu naturalnego: z okolo 10 osób na 1000 ludnosci w 1982 roku do mniej niz jedna osoba w 1997 roku, w tym odpowiednio na wsi 11 osób wl982 r. i niespelna 2 osoby w 1997r. Zwiqzane to bylo prawic wyl^cznic ze spadkiem wskaznika urodzeñ, gdyz wskaznik zgonów w omawianych latach nie wykazywal wiQkszych wahañ. Na spadek wskaznika urodzen wplynQly z kolei dwa czynniki natury dcmograficzncj: zmiana liczby kobiet w wieku najwyzszej plodnosci (20-29 lat), która zmniejszyla síq w omawianym okresie o 15 %, w tym na wsi o 10 %, oraz zmnicjszenie síq o 45 %, w tym na wsi o 41 % wskaznika plodnosci kobiet, tj. liczby zywo urodzonych dzieci w przeliczeniu na 1000 kobiet w wieku rozrodczym (15-49 lat). Zmnicjszenie plodnosci trwajqce nieprzerwanie w latach 1982 - 2000 nalezy przypisac przede wszystkim wyraznym zmianom modelu dzietnoáci rodzin, który zbliza síq zdecydowanie do niodclu rodziny malo dziclnej prcfcrowanego w krajach Unii Europcjskiej, Stanów Zjednoczonych Ameryki Pólnocnej, czy Japonii.
Zaobscrwowane w skali ogólnokrajowej zjawisko radykalnego zmniejszenia síq wskaznika przyrostu naturalnego wysU\pilo we wszystkich wojcwództwach i w zdecydowanej ilosci gmin. W efekcie znaeznie zwi^kszyl si? odsetek gmín o ujemnym i lub bardzo niskim przyroscie naturalnym. Wedlug danych zawartych w opracowaniu pod tytulem: Alias demograficzny i spoleczno - zawodowy obszarów wiejskich w latach 1987 - 1989 tylko 6 % gmin míalo ujemny przyrost naturalny. Z kolei w latach 1994 - 1996 juz okolo 22 % gmin charakteryzowalo síq takim przyrostcm. Z drugicj strony udzial gmin o wysokim poziomíe przyrostu naturalnego zmniejszyl síq z 63 do zaledwie 3 %.
Lata dziewÍQcdziesÍ£(.tc charakteryzuj^ síq takze znacznym spadkiem ujemnego día wsi salda migraeji pomi?dzy niiastem í wsí^: z kolo 144 tys. w 1988 r. do 16 tys. \v 1997 roku. Tcndencja spadkowa zwi^zana byla wyl^cznie z zmniejszenicm síq odplywu ludnosci ze wsi do miast. Natomiast przeplyw ludnosci z miast na wies utrzymywal si? na tym samym poziomie. W odróznieniu od spadku przyrostu naturalnego, gdzie
4. EKoiioMÍKa, n.'ianyBaiiiiH i yiipaBjiiiuin b .'mcohh[luñniciiim\ komii.ickcí 1 77
YKpaiHCbKHH iiep'H;aisiiiiii mcoTexHÍHHHH yHÍBepeHTeT
procesy transformacji odegraly rolt; drugorz^dn^, spadek migracji jest przede wszystkim efektem trudnej sytuacji na rynku pracy, jak tez niskiej podazy mieszkañ w miastach.
Jak wykazuj^ badania, sytuacja demograficzna obszarów wiejskich jest zdecydowanie korzystniejsza tam, gdzie lepiej rozwiniijte s^ funkcje nierolnicze oraz wystQpuje wyzszy poziom wyposazenia infrastrukturalnego wsi. Wydaje síq, ze kluczem do rozwi^zywania problemów demograficznych obszarów wiejskich jest koncepcja wielofunkcyjnego rozwoju i zapewnienie mieszkañcom terenów wiejskich pracy poza rolnictwem. Natomiast tam, gdzie nadal dominowac b^dzie funkcja rolnicza, nalezy podnosic poziom zycia i infrastruktury tak, aby migracja do miast nie byla atrakcyjna.
Bariera infrastrukturalna
lnfrastruktura jest jednym z najistotniejszych komponentów rozwoju spoleczno - gospodarczego obszarów wiejskich, zarówno w mikro, jak i makro skali. Sprawnie funkcjonuj^ca, odpowiadaj^ca specyfice i potencjalowi gminy, powiatu czy regionu, zapewnia odpowiedni poziom zycia ludnosci oraz determinuje proces przeobrazeñ wsi w najbardziej poz£|danym dla niej kierunku. Ostatnia dekada (lata 1990 - 2000) to znaczny postQp w rozwoju infrastruktury ekonomicznej na obszarach wiejskich. W tym okresie zasadniczo wzrosla liczba abonentów telefonicznych, przylí\czeñ wodociqgowych, kanalizacyjnych, gazowych, a takze placówek handlowych i uslugowych.
W kontekscie wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich pierwszo-planowego znaczenia nabieraj^ elcmenty tzw. infrastruktury instytucjonalnej, które finansowo wspieraj^ rozwój przedsi^biorczosci na wsi, zajmuj^ síq ksztalceniem, doksztalcaniem ludzi podejmujqcych nowe formy dzialalnoáci, promuj^ region, powiat, gmin?, jak tez wies b^d^csi podstawowym ogniwem dzialalnoáci czlowieka Istotn^ rol? do spelnienia w procesie przeksztalcen spoleczno - gospodarczych wsi majn do spelnienia organizacje bankowe. Wzrost efektywnosci gospodarowania mozna uzyskac poprzez wlasciw^ alokacj? árodków finansowych ludnoáci zamieszkalej na danym terenie, jak tez podmiotów gospodarczych i instytucji zlokalizowanych w okreslonym ukladzie lokalnym.
Stan glównych elementów infrastruktury technicznej w kraju jest doác zróznicowany przestrzennie. W 1996 roku przeci^tnie na obszarach wiejskich w Polsce 75,3 % gospodarstw rolnych wyposazonych bylo w wodq biez^cq. Wskaznik ten wahal síq w zaleznosci od terenu od 99,4 % w bylym woj. piotrkowskim do 21,8 % w bytym woj. kieleckim.
Przeciqtnie w Polsce 20 % wsi odczuwa staty, a dalsze 20 %okresowy brak wody. Srednio do okoto 0,81 % gospodarstw rolnych w gminie woda dowozona byla spoza gospodarstwa.
Istotny problem zwi^zany z warunkami sanitarnymi na poi&kiej wsi dotyczy niedostatecznego dostosowania sieci kanalizacyjnej z systemem oczyszczania scieków wykorzystywanego na obszarach wiejskich. Dysproporcje miqdzy rozwojem infrastruktury kanalizacyjnej i wodoci^gowej s^znaczne i nie tylko síq nie zmniejszaj^, lecz pogl^biaj^.
PrzeciQtny wskaznik wyposazenia gospodarstw wiejskich w infrastrukturq kanalizacyjn^ w 1996 roku wynosil 1,83 % a w siec wodockigow^ 48,5 %. Najwitjksza ilosc gospodarstw rolnych wyposazonych w kanalizacj? sciekow^ w 1996 roku 178 Sfu[inuK iia>'KOBO-i«\iii*iiin\ npmib
HayKOBHH isiciiiik. 2002, Bun. 12.3
znajilowala síq w gminach Polski pólnocncj. Natomiast gminy zlokalizowanc w srodkowej i wschodniej czqscí kraju tworzyly rozlegte enklavvy zupelnie pozbawione podl^czcn do sicci kanalizacyjncj.
W roku 1996 na wsi polskiej zarejestrowanych bylo 992,6 tys. abonentów telefonicznych, co stanowilo 15,2% wszystkich abonentów w kraju. W stosunku do 1980 roku nasüyiil znaczny wzrost, gdyz wówczas odsctek ten wynosil 11,1%. Zróznicowanie telefonizacji kraju jest bardzo podobne jak w innych rodzajach infrastruktury. Wyraznie mozna podzielic Polsk? na czqsc zachodniq- 36 % w bylym woj. leszczyriskim i wschodni^- 8,8 % w bylym woj. sicdleckim.
Bardzo waznym elementem infrastruktury technicznej jest siec dróg. Gastóse dróg vvszelkiej kategorii o twardcj nawicrzchni w Polscc zblizona jest do przeciqtncgo poziomu europejskiego i wynosi 59,5 km/lOOkm. Srednio naterenach wiejskich na 100 km przypada 47,4 km dróg wojewódzkich o nawierzehni twardej, przy czym w makrorcgionie pólnocnym 3 1,1 km a u' makroregionie poLidniowo - wschodnim 66,7 kilometrów.
Droga o nawicrzchni twardej ulcpszoncj dochodzi w Polscc przcciqtnie do 85,9 % osrodków wiejskich. Zróznicowanie w wyposazenie w infrastruktury drogow^ w Polsce jest znaezne w skali województw, bardzo duze w skali gmin. Miqdzy np. bylymi wojcwództwami opolskim i lomzyñskim odpowiednie wskazniki wynosily 52,3 % i 99,7 %, a wiqc róznica ta byla prawie dwukrotna.
Infrastruktura drogowa jest jednym z najistotniejszych czynników aktywizujetcych wszechstronny rozwój regionu, powiatu i gminy. Dywersyfikacja procesu przeobrazen obszarów wiejskich jest w znacznym stopniu zwi^zana z lokalizacjq_ okreslonego ukladu lokalnego wzglydem sieci komunikacyjnej Swiadcz^ o tym zaleznosci miqdzy stopniem koncentracji ludnosci, jak tez pozarolniczej dzialalnosci gospodarczej a stanem i struktury sieci drogowej.
Podsumowanie
Rozwój obszarów wiejskich determinowany jest wieloma czynnikami Na niektóre z nich zwrócono uwagQ wyzej. NajistotniejszEi kwestiqjest intensywny rozwój pozarolniczqj dzialalnosci i maksymalnie szybkie i sprawnc tworzenie nowych miejsc pracy. Celowi tcmu sluzy koncepcja wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich. Najwazniejszym narzqdziem realizacji tcj koncepcji jest stymulowanie przedsiqbiorczosci a wi?c doprowadzanie do jakosciowej przemiany ludzkiej energii psychicznej i fizycznej w nowe materialne dobra i uslugi.
W celu wprowadzenia kraiu, a szczególnie jego obszarów wiejskich na sciezk? szybkiego rozwoju nalezy pokonac szereg barier. Zaliczamy do nich bariery pierwotne, wtórne i wynikowe.
Sposród barier pierwotnych 10: bariera zwiykszania stopy inwestyeji bariera infrastruktury ekonomicznej, bariera uksztaltowanej siruklury maj^tku trwalego oraz bariera surowcowa. Z kolei do najwaznicjszych barier wtórnych zalieza síq barierQ instytucjonalno - organizacyjn% barierQ sily roboczej oraz baricrQ infrastruktury spolecznej. Ostatni^ grupq barier stanowi^ bariery wynikowe. Zaliczamy do nich: barierq konsumpcyjnq., barierQ frustracyjn^ oraz barierQ zanieczyszczenia srodowiska.
Wi?kszosc wymienionych wyzej barier wystypuje tez na obszarach wiejskich. Tylko angazujqc cal y potcncjal (ludzki i rzeczowy) bqd^cy w dyspozyeji gminy, powiatu, czy regionu mozemy doprowadzic do jakosciowych zmian okreslonego ukladu.
4. £KOHOM¡Ka, n iiiny!i;inmm ¡ yiipaB.rt¡iitin b jiicoBiipoOiuiHOMy KOMiuieKci ] 79
Укра'шський державний лкотехшчний ун1верситет
Literatura
1. ISednarski Adam Janus/. Glównc uwarunkowania i mechanizmy rozwoju lerenów wiejskich. Stowarzvszenie Doradczo-Edukacyjne "Nad Sancm", Przemysl 2001
2. I.ewczuk J. Czynruki i bariery rozwoju regionalnego w: Gospodarka przestrzenna Tom IV Polityka regionalna. Wydawnictwo Uniwersytetu w Biafymstoku, Bialystok 2000
3. Rosner A. Wiejskie obszary problemowe pod kqtem widzenia rozwoju gospodarczego w: Lokalne bariery rozwoju obszarów wiejskich.AFundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa, Warszawa 2000
УДК 630.79:338 Acnip. A.B. Ieaityca - УкрДЛТУ
БАГАТОПРОДУКТОВА МОДЕЛЬ ОПТИМ13АЦП ВИРОБНИЧИХ
зв'язкт тдприемств територ1ального
Л1СОПРОМИСЛОВОГО КОМПЛЕКСУ ЗА КРИТЕР1СМ ЕКОЛОГО-EKOHOMI4HOI ЕФЕКТИВНОСТ1
Представлена математнчиа модель оптикизаци виробничих зв'язюв шдпригмств те-piiTopiajibiioro л1сопромислового комплексу за критеркм е ко л ого-ско ном i ч 11 oi ефективно-CTi, розроблена на ochobi багатопродуктово! транспортно! задачк
A. Ivanusa - USUFWT
Multicommodity model of optimization of the area forest industrial complex enterprises commercial contacts by the criterion of ecologic-economic efficiency
Multicommodity model of optimization of the area forest industrial complex enterprises commercial contacts by the criterion of ecologic-economic efficiency is presented. This model worked out on the base of multicommodity traffic problem.
Розглядаючи лкопромисловий комплекс (ЛПК) УкраУни як складну еколо-TO-eKOHOMi4ny систему, необхщно зазначнти, що вагомий вплив на ефектившсть УУ функщонування мають ряд структурних елемешчв як 30Bniuinb0r0, так i внутрни-нього середовища, серед яких одне ¡з центральних мюць посщають виробнич! зв'язки. Саме тому одним ¡з ключових аспеючв ефективного розвитку ЛПК, як ui-л1сноУ, складноУ системи е оптим!защя структури виробничих зв'язюв за критерм-ми як економ1чного, так i еколопчного характеру, що зумовлено об'ективнимн особливостями BHyTpiitiHboro середовища л1сопромислового комплексу.
Теоретншп аспекти задач1
Проблема оптим1защУ виробничих зв'язюв тдприемств територ1ального ЛПК пов'язана, перш за все, i3 представлениям структури виробничих зв'язюв м1ж наявними тдприемствами та анал!зом Ух об'екта, тобто товарного асортименту, який залучений у дану структуру (рис.).
180
}6i]»ifiiK на> кино-1 c\iiiaiiiii\ нрцць
