CC BY
20
Jolanta KLIMIUK
Dzial Ksiçgowy i Planowania Centrum Naukowo-Badawczego Ochrony Przeciwpozarowej
PRZEGLAD ZRODEL FINANSOWANIA SRODKOW UNII EUROPEJSKIEJ W LATACH 2007-2013
Streszczenie
W materiale opisano mozliwosci pozyskiwania srodkow finansowych z Unii Europejskiej w nowym okresie programowania 2007-2013 oraz scharakteryzowano dokumenty programowe.
Summary
The article is showing new possibilities of getting EU founds in the new program period 2007-2013 and describing the new program documents
Wstçp
Wejscie Polski w struktury europejskie otworzylo przed krajowymi przedsiçbiorstwami, jednostkami badawczymi, szkolami, administraj publiczn^. nowe mozliwosci finansowego wsparcia ich dzialalnosci. W latach 2004-2006 Polska po raz pierwszy pozyskala srodki finansowe na rozwoj przedsiçbiorczosci obejmuj^cy dzialania na rzecz powstawania i ulatwienia warunkow prowadzenia przedsiçbiorstwa, a takze zapewnienia rownego dostçpu obywateli do rozwoju osobistego na rynku pracy, zwlaszcza na rzecz zapewnienia rownosci kobiet i mçzczyzn.
W 2007r. Polska po raz kolejny otrzymala szansç na szybki rozwoj oraz poprawç poziomu i jakosci zycia mieszkancow poprzez wsparcie finansowe z Unii Europejskiej. Fundusze Strukturalne oraz inne formy pomocy finansowej s^. doskonal^ okazj^ do czçsciowego sfinansowania planowanych inwestycji. To rzadka mozliwosc na wszechstronny rozwoj dla naszego kraju, jak^ nalezy wykorzystac z najwiçksza rozwag^. i starannosci^. zwlaszcza, iz planowanie wspolnych dzialan przewidziano na kilkuletni horyzont czasowy.
Wydatki przewidziane w nowej perspektywie finansowej 2007-2013 podzielone s^. na grupy, ktore s^. odzwierciedleniem kluczowych zalozen politycznych przyjçtych przez kraje czlonkowskie na nastçpne kilka lat. Dla kazdej grupy okreslany jest pulap, jesli chodzi o zobowi^zania dotycz^ce wydatkow na dany rok budzetowy. Optymalna wielkosc platnosci
jest okreslana zarowno w euro, jak i jako relacja procentowa do DNB1 (dochodu narodowego brutto) Wspolnoty.
Fundusze unijne stanowi^. fundamentalny element wspomagaj^cy wzrost gospodarczy, pomagaj^. uruchomic potencjal gospodarczy, przyczyniaj^. si? do rozwoju ogolnego stanu spoleczno-gospodarczego.
Dla Polski porozumienie budzetowe przewiduje 67,3 mld euro, ktore zostanie wykorzystane na realizacj? zadan okreslonych w ramach Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia (NSRO) (Narodowej Strategii Spojnosci) oraz wynikaj^cych z nich Programow Operacyjnych (PO). Jednakze, l^czna kwota srodkow finansowych wraz z publicznymi i prywatnymi4 srodkami na wspoffinansowanie krajowe wynosi okolo 85,6 mld euro w ci^gu calej nowej perspektywy finansowej. Polska otrzyma w ramach funduszy strukturalnych oraz funduszu spojnosci5 srodki na walk? z bezrobociem, budow? polskiej infrastruktury oraz rozwoj najbiedniejszych regionow. Dodatkowo z unijnych srodkow finansowych otrzymamy 13,2 mld euro na doplaty bezposrednie dla rolnikow i rozwoj obszarow wiejskich.
Wizja rozwoju Polski na przelomie kilkunastu lat, a zwlaszcza po przyst^pieniu do Unii Europejskiej znacznie poprawila si? poprzez rozwijaj^ce si? dynamicznie nowoczesne dziedziny gospodarki oraz otwarcie na konkurencj? mi?dzynarodow^. Jednakze obok dobrych stron w rozwoju Polski wyst?puj^ zjawiska negatywne, takie jak niski wzrost gospodarczy, niska konkurencyjnosc i innowacyjnosc gospodarki, maly post?p w unowoczesnianiu struktury gospodarki, co skutkuje negatywnie na powi?kszaj^cy si? stan stopy bezrobocia i zwi^zanych z tym problemow spolecznosci polskiej.
1 DNB - miara produkcji uzyskanej na terenie danego kraju w pewnym okresie, zwykle z 1 roku; miernikami dochodu narodowego s^: produkt narodowy brutto (PNB), produkt narodowy netto (PNN) oraz produkt krajowy brutto (PKB); por. M. Okólski, I. Timofiejuk Statystyka ekonomiczna, Warszawa 1998.
2 Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia (NSRO) (Narodowa Strategia Spójnosci) to podstawowy dokument przygotowywany przez kazdy kraj czlonkowski UE, okreslaj^cy krajowe priorytety, na które b?d^ przeznaczone unijne fundusze w okresie programowania 2007 - 2013. Podczas konferencji „Silne regiony - budowanie mostów dla Europy", która odbywa si? w dniach 9 - 10 maja 2007r. w Hof (Bawaria), Komisja Europejska oglosila, iz zaakceptowala polskie Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia. Zatwierdzenie NSRO przez KE stanowi wymóg prawny przyj?cia programów operacyjnych na lata 2007 - 2013. zob.www.mrr.gov.pl
3 Srodki publiczne - budzet panstwa, budzety jednostek samorz^du terytorialnego oraz innych podmiotów sektora finansów publicznych.
4 Srodki prywatne - srodki przedsi?biorców uczestnicz^cych w projektach, srodki wlasne aplikuj^cych instytucji pozabudzetowych, a takze indywidualne oplaty osób indywidualnych uczestnicz^cych w projekcie.
5 Fundusz Spójnosci (Cohesion Fund) - instrument ekonomiczno-polityczny Komisji Europejskiej, który nie zalicza si? do Funduszy strukturalnych i wdrazany jest na poziomie wybranych panstw, a nie regionów. Jego celem jest ulatwienie integracji slabiej rozwini?tych krajów poprzez budow? wielkich sieci transportowych oraz obiektów infrastruktury ochrony srodowiska o duzym obszarze oddzialywania.
zob. www.funduszspojnosci.gov.pl
Kraj nasz potrzebuje dobrej i skutecznej polityki strategicznej rozwoju, aby osi^gn^c dlugookresowy wzrost gospodarczy z uwzglçdnieniem zwiçkszenia siç zatrudnienia i zminimalizowania bezrobocia. Dlatego tez, aby zawrzec wszelkie przeslanki dotycz^ce przyszlosci Polski oraz przedstawiac podstawowe problemy, jakie nadal wystçpuj^. w polskiej gospodarce powstal dokument Strategia Rozwoju Kraju 2007-2015.
Czym jest Strategia Rozwoju Kraju 2007-2015?
Strategia Rozwoju Kraju 2007-2015 (SRK)6 jest podstawowym dokumentem strategicznym okreslajqcym cele i priorytety polityki rozwoju w perspektywie najblizszych lat oraz warunki, które powinny ten rozwój zapewnic.
Strategia Rozwoju Kraju jest nadrzçdnym, wieloletnim dokumentem strategicznym
rozwoju spoleczno-gospodarczego kraju, stanowi^cym punkt odniesienia zarówno dla innych strategii i programów rz^dowych, jak i opracowywanych przez jednostki samorz^du terytorialnego.
Horyzont czasowy Strategii wykracza poza okres nowej perspektywy finansowej UE obejmuj^c dodatkowo dwa lata, w trakcie których bçd^ kontynuowane przedsiçwziçcia finansowane ze srodków unijnych przyznanych Polsce w budzecie na lata 2007-2013 (tzw. zasada n+2).
SRK stanowi fundamentalne zródlo dla skutecznego i efektywnego wykorzystania przez Polskç srodków rozwojowych, zarówno krajowych, jak i z Unii Europejskiej, na realizacjç celów spoleczno-gospodarczych, a jednoczesnie podstawç do pomnazania ilosci srodków przez szybszy i dynamiczniejszy wzrost gospodarczy. Dlatego waznym zadaniem jest jak najlepsze wykorzystanie dostçpnych srodków.
Istotn^ rol^. SRK jest koordynowanie reform instytucjonalno-regulacyjnych z dzialaniami finansowanymi ze srodków UE tak, aby poprzez wspóldzialanie te dwa obszary przynosily mozliwie najwiçkszy efekt prorozwojowy w polskiej gospodarce.
Glównym celem strategii jest podniesienie poziomu i jakosci zycia mieszkanców Polski: poszczególnych obywateli i rodzin. Przez podniesienie poziomu zycia rozumiemy wzrost dochodów w sektorze gospodarstw domowych, ulatwienie dostçpu do edukacji i szkolenia, co prowadzi do podwyzszenia poziomu wyksztalcenia spoleczenstwa i podnoszenia kwalifikacji obywateli, wzrost zatrudnienia i wydajnosci pracy, skutkuj^ce zarówno obnizeniem bezrobocia, jak i zwiçkszeniem poziomu aktywnosci zawodowej oraz poprawç zdrowotnosci mieszkanców Polski.
Priorytetami strategicznymi s^.:
1. Wzrost konkurencyjnosci i innowacyjnosci gospodarki;
2. Poprawa stanu infrastruktury technicznej i spolecznej;
3. Wzrost zatrudnienia i podniesienie jego jakosci;
4. Budowa zintegrowanej wspólnoty spolecznej i jej bezpieczenstwa;
5. Rozwój obszarów wiejskich;
6. Rozwój regionalny i podniesienie spójnosci terytorialnej.
Realizacja powyzszych priorytetów bçdzie nastçpowac poprzez dzialania regulacyjne, decyzyjne i wdrozeniowe wladz panstwowych i administracji publicznej, jak i innych podmiotów zycia spoleczno-gospodarczego oraz system oceny postçpu realizacji dzialan.
Cele i kierunki rozwoju 2GG7-2G15 - dokumenty
Ryc.l Powi^zanie SRK 2007-2015 z dokumentami programowymi
Nowy okres programowania 2007-2013 i wydatkowanie srodkow unijnych zostal podzielony na Programy Operacyjne przedstawione w Tabeli 1 i na Ryc. 2.
Tabela 1.
Podzia! srodkow finansowych na poszczegolne programy operacyjne bez 3% srodkow na rezerwg wykonania
Program Operacyjny Alokacja srodkow finansowych (w mln EUR)
16 Regionalnych programow Operacyjnych 15 985,50
Program Operacyjny Infrastruktura i Srodowisko 27 848,30
Program Operacyjny Kapital Ludzki 9 707,20
Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka 8 254,90
Program Operacyjny Rozwoj Polski Wschodniej 2 273,80
Programy operacyjne Europejskiej Wspolpracy Terytorialnej 731,10
Program Operacyjny Pomoc Techniczna 516,70
OGOLEM 65 317,50
27,8 mld euro PO Infrastruktura i Srodowisko; 41,30%
PO Kapital Ludzki;-14,40%
2,3 mld euro PO Rozwoj Polski Wschodniej; 3,40%
0,7 mld euro PO Europejskiej Wspolnoty Terytorialnej; 1,10%
n .. 8,3 mld euro 0,5 mld euro
PO Pomoc PO Innowacyjna
Techniczna; Gospodarka;
0,80% 12,30%
9,7 mld euro
15,9 mld euro Regionalne Programy Operacyjne; 23,80%
Ryc. 2 Podzial srodkow na programy operacyjne z uwzgl?dnieniem podzialu procentowego
Powyzsza tabela i wykres przedstawiaj^ szczególowy podzial funduszy strukturalnych i funduszu spójnosci w Polsce w ukladzie poszczególnych programów operacyjnych. Najwiçcej srodków finansowych przeznaczonych zostalo na PO Infrastruktura i Srodowisko, a nastçpnie na Regionalne Programy Operacyjne oraz pozostale przedstawione Programy Operacyjne obrazuj^ce calkowite rozdysponowanie przyznanych Polsce srodków finansowych.
Aby dobrze zagospodarowac przyznane srodki finansowe na poszczególne dziedziny gospodarki, opracowane zostaly Programy Operacyjne, w których to opracowywaniu brali udzial przedstawiciele grup i srodowisk eksperckich i akademickich, jednostek naukowych, samorz^dów województw oraz pozostalych szczebli jednostek samorz^du terytorialnego. Zorganizowano szereg konferencji i spotkan, udostçpniono materialy konferencyjne a wszelkie uwagi i opinie dotycz3.ce zmian programowych zglaszane byly do Ministerstwa Rozwoju Regionalnego a nastçpnie poddane specjalistycznym analizom. Wszystkie zgloszone uwagi mialy wplyw na ostateczne wersje dokumentów.
16 Regionalnych Programów Operacyjnych
Dla kazdego województwa zostal opracowany odrçbny Program Operacyjny, wspólfinansowany ze srodków strukturalnych Unii Europejskiej, za który odpowiedzialny jest Zarz^d Województwa pelni^cy funkcjç Instytucji Zarz^dzaj^cej programem. Zadaniem Regionalnych Programów Operacyjnych (RPO) jest stworzenie warunków dla poprawy konkurencyjnosci polskiej gospodarki opartej na wiedzy i przedsiçbiorczosci umozliwiaj^cej ci^gly rozwój sytuacji spolecznosci polskiej.
Nadrzçdnym celem kazdego województwa opracowuj ^cego swój program bylo wyrównanie szans rozwojowych i restrukturyzacja obszarów wiejskich, jak równiez przeciwdzialanie marginalizacji gospodarczej i spolecznej poprzez poprawç warunków rozwoju polskich regionów z uwzglçdnieniem najubozszych obszarów. Znacz^ce role w RPO odgrywaj^ priorytety maj^ce na wzglçdzie wzrost inwestycji w przedsiçbiorstwach oraz wzmocnienie potencjalu innowacyjnego, a takze rozwój infrastruktury wzmacniaj^cej konkurencyjnosc regionu, ochronç zdrowia i system ratownictwa, turystykç i dziedzictwo kulturowe.
PO Infrastruktura i Srodowisko
PO Infrastruktura i Srodowisko stanowi jeden z programów operacyjnych bçd^cych podstawowym narzçdziem do osi^gniçcia zalozonych w niej celów przy wykorzystaniu srodków Funduszu Spójnosci i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.
Instytuj Zarz^dzaj^c^ Programem Operacyjnym Infrastruktura i Srodowisko jest minister wlasciwy ds. rozwoju regionalnego, który wykonuje swoje funkcje przy pomocy Departamento Koordynacji Programów Infrastrukturalnych w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego. Instytucja Zarz^dzaj^ca przekaze realizacjç czçsci swoich zadan Instytucjom Posrednicz^cym, tj. ministrom wlasciwym9.
W ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Srodowisko realizowanych bçdzie 17 osi priorytetowych:
1. Gospodarka wodno-sciekowa;
2. Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi;
3. Zarz^dzanie zasobami i przeciwdzialanie zagrozeniom srodowiska;
4. Przedsiçwziçcia dostosowuj^ce przedsiçbiorstwa do wymogów ochrony srodowiska;
5. Ochrona przyrody i ksztaltowanie postaw ekologicznych;
6. Drogowa i lotnicza siec TEN-T10;
7. Transport przyjazny srodowisku;
8. Bezpieczenstwo transporto i krajowe sieci transportowe;
9. Infrastruktura drogowa w Polsce wschodniej;
10. Infrastruktura energetyczna przyjazna srodowisku;
11. Bezpieczenstwo energetyczne;
12. Kultura i dziedzictwo kulturowe;
13. Bezpieczenstwo zdrowotne i poprawa efektywnosci systemu ochrony zdrowia;
14. Infrastruktura szkolnictwa wyzszego;
15. Pomoc techniczna - Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego;
16. Pomoc techniczna -Fundusz Spójnosci;
17. Konkurencyjnosc regionów.
Na szczególn^. uwagç zasluguje Priorytet III. „Zarz^dzanie zasobami
i przeciwdzialanie zagrozeniom srodowiska", w którym to „wsparcie uzyskaj^. projekty
zwi^zane z budow^. i doskonaleniem stanowisk do analizowania i prognozowania zagrozen naturalnych i stwarzanych powaznymi awariami, w tym: wyposazenie w specjalistyczny sprzçt; zakupy specjalistycznego sprzçtu niezbçdnego do skutecznego prowadzenia akcji ratowniczych oraz usuwania skutkow zagrozen naturalnych i powaznych awarii oraz wsparcie techniczne krajowego systemu reagowania kryzysowego w tym rowniez ratowniczo-gasniczego w zakresie ratownictwa ekologicznego i chemicznego. W zakresie monitoringu wspierane bçd^. projekty o charakterze powtarzalnym - realizowane z wykorzystaniem standardowych metod, narzçdzi oraz technologii."11
PO Kapital Ludzki
Program Operacyjny Kapital Ludzki stanowi odpowiedz na wyzwania, jakie przed panstwami czlonkowskimi stawia odnowiona Strategia Lizbonska, ktora opiera siç przede wszystkim na zalozeniu, ze gospodarka krajow europejskich wykorzysta maksymalnie innowacyjnosc opart^ na szeroko zakrojonych badaniach naukowych, zwlaszcza w nowoczesnych dziedzinach wiedzy, co mialo siç stac glownym motorem rozwoju. Do wyzwan tych nalez^:
1. Uczynienie z Europy bardziej atrakcyjnego miejsca do lokowania inwestycji i podejmowania pracy;
2. Rozwijanie wiedzy i innowacji dla wzrostu konkurencyjnosci Polski;
3. Tworzenie wiçkszej liczby trwalych miejsc pracy.
Glownym celem PO Kapital Ludzki jest wzrost poziomu zatrudnienia i spojnosci spolecznej. Przewiduje siç podniesienie kwalifikacji przez osoby niepelnosprawne oraz zwiçkszenie ich zatrudnienia tak, aby zapobiec ich wykluczeniu spolecznemu i dyskryminacji. Program sklada siç z 11 Priorytetow, realizowanych zarowno na poziomie centralnym jak i regionalnym. W szczegolnosci pomoc finansowa przeznaczona bçdzie na wsparcie systemu oswiaty i szkolnictwa w regionach, a takze zmniejszenie dysproporcji w zakresie rozwoju zasobow ludzkich pomiçdzy wsi^. a miastem. Z celu glownego wynikaj^. nastçpuj^ce cele szczegolowe Programu:
1. Dopasowanie zasobow pracy do zmieniaj^cej siç sytuacji na rynku pracy;
2. Zmniejszenie obszarow wykluczenia spolecznego;
3. Podniesienie poziomu i jakosci wyksztalcenia spoleczenstwa oraz powi^zanie ich z rynkiem pracy;
4. Wsparcie dla budowy sprawnego i partnerskiego panstwa;
5. Wzrost spójnosci terytorialnej.
PO Kapital Ludzki koncentruje siç równiez na zapewnieniu wysokiej jakosci ksztalcenia na poziomie wyzszym oraz lepszego wykorzystania potencjalu szkolnictwa wyzszego na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia. Ponadto, spodziewane jest podniesienie kwalifikacji kadr sektora B+R w zakresie zarz^dzania badaniami naukowymi
oraz komercjalizacji wyników prac badawczych oraz przedsiçwziçcia wzmacniaj^ce
12
znaczenie osi^gniçc naukowych w procesie ksztalcenia. PO Innowacyjna Gospodarka
Istot^ Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka jest wsparcie rozwoju innowacyjnych przedsiçbiorstw oraz konkurencyjnosci polskiej gospodarki poprzez:
a. Zwiçkszenie innowacyjnosci przedsiçbiorstw;
b. Wzrost konkurencyjnosci polskiej nauki;
c. Zwiçkszenie roli nauki w rozwoju gospodarczym;
d. Zwiçkszenie udzialu innowacyjnych produktów polskiej gospodarki w rynku mi çdzynarodowym ;
e. Tworzenie trwalych i lepszych miej sc pracy.
W ramach PO IG wspierane bçd^ dzialania z zakresu innowacyjnej i konkurencyjnej gospodarki produktowej, procesowej (uslugowej) oraz organizacyjnej w branzy produkcyjnej i uslugowej, dziçki którym nast^pi bezposredni rozwój innowacyjnych przedsiçbiorstw. Aby zrozumiec inicjatywç, jak^. ma na celu Program, trzeba pamiçtac, ze ma on za zadanie podniesienie miçdzynarodowej konkurencyjnosci polskiej gospodarki. Inicjatywy te bçd^. dokonywane poprzez m.in. wsparcie rozwoju przedsiçbiorstw, w oparciu o zastosowanie innowacji i nowych technologii: zwiçkszenie mozliwosci uslug swiadczonych innowacyjnym przedsiçbiorcom przez innowacyjne instytucje okolobiznesowe, naklanianie sfery naukowej do partnerstwa z przedsiçbiorcami oraz zwiçkszenie stopnia wykorzystania technologii informacyjnych i komunikacyjnych na rzecz biznesu, aby umozliwic stworzenie warunków
dla realizacji spójnej, zgodnej z kierunkami krajowymi i wspólnotowymi koncepcji budowania gospodarki opartej na wiedzy. Dzialania o charakterze innowacyjnym uzyskaj^ najwyzsz^. wartosc dodan^ dla gospodarki i przedsiçbiorstw, a co siç z tym wi^ze w najwiçkszym stopniu przyczyniaj^ siç do wzmocnienia zdolnosci konkurencyjnej polskiej gospodarki na skalç miçdzynarodow^.. W ramach PO IG nie bçdzie wspierana innowacyjnosc na poziomie lokalnym lub regionalnym, innowacyjnosc znajdzie wsparcie na poziomie krajowym.
Ponizsza tabela przedstawia osie priorytetowe jakie bçd^ finansowane w ramach funduszy unijnych z Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka w latach 2007-2013 oraz Instytucje odpowiedzialne za zarz^dzanie, monitorowanie i kontrolowanie poprawnosci wydatkowania srodków finansowych.
Tabela 2.
Priorytety Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka
PO Innowacyjna Gospodarka 2007-2013
Priorytety Instytucja odpowiedzialna
os priorytetowa 1. Badania i rozwój nowoczesnych technologii MNiSW
os priorytetowa 2. Infrastruktura sfery B+R MNiSW
os priorytetowa 3. Kapital dla innowacji MG
os priorytetowa 4. Inwestycje w innowacyjne przedsiçwziçcia MG
os priorytetowa 5. Dyfuzja innowacji MG
os priorytetowa 6. Polska gospodarka na rynku miçdzynarodowym MG
os priorytetowa 7. Budowa i rozwój spoteczeйstwa informacyjnego MSWiA
os priorytetowa 8. Pomoc techniczna MRR
W PO Innowacyjna Gospodarka, istniejq, osie priorytetowe szczególnie skierowane z korzysci^ dla jednostek badawczo-rozwojowych, przedsiçbiorstw i instytucji okolobiznesowych. W tym miejscu nalezy wymienic kilka najwazniejszych osi, którymi s^.: os priorytetowa 1: Badania i rozwój nowoczesnych technologii, os priorytetowa 2: Infrastruktura sfery B+R, oraz os priorytetowa 4: Inwestycje w innowacyjne przedsiçwziçcia.
W osi priorytetowej 1. finansowane bçd^ kierunki badan, które wyszczególniac siç bçd^ najwiçkszym wplywem na tempo rozwoju spoleczno-gospodarczego kraju,
co doprowadzi do znacz^cego zwiçkszenia wplywu sektora nauki na gospodarkç. Najwazniejsze znaczenie bçd^ mialy projekty o wysokiej wartosci realizowane przez konsorcja naukowo-przemyslowe obejmuj^ce przedsiçwziçcia techniczne, technologiczne lub organizacyjne (badania stosowane i prace rozwojowe) realizowane przez przedsiçbiorcôw samodzielnie lub we wspôlpracy z jednostkami naukowymi lub z konsorcjami naukowymi, a takze przez jednostki naukowe na zlecenie przedsiçbiorcôw. Szczegôlnie wazn^. rolç odegraj^. te projekty, ktôrych wyniki prac B+R znajd^. bezposrednie zastosowanie w praktyce (proj ekty cel owe14).
Os priorytetowa 2. ukierunkowana zostala bezposrednio na wsparcie i rozwôj dla osrodkôw o wysokim potencjale badawczym w tym dzialaj^cych na bazie konsorcjôw naukowo-przemyslowch na inwestycje w aparaturç naukowo-badawcz^, a takze budynki i budowle. Bezzwrotna pomoc finansowa ma na celu wzmocnienie polskie sfery B+R poprzez podniesienie jej konkurencyjnosci i innowacyjnosci tak, aby prowadzone badania byly na poziomie swiatowym.
W ramach osi priorytetowej 2 wsparcie uzyskaj^. nastçpuj^ce dzialania:15
a. Rozwôj infrastruktury w specjalistycznych laboratoriach, w tym dzialaj^cych na bazie sieci naukowych16 (m.in. Centrôw Doskonalosci);
b. Wsparcie projektôw realizowanych w zakresie Polskiej Mapy Drogowej w dziedzinie Duzych Obiektôw Infrastruktury Badawczej (budowa duzych urz^dzen badawczych -budowle i aparatura);
c. Projekty w zakresie inwestycji zwi^zane z tworzeniem wspôlnej infrastruktury badawczej jednostek naukowych;
d. Projekty polegaj^ce na utrzymaniu i rozwoju nowoczesnej infrastruktury informatycznej nauki;
e. Projekty w zakresie rozwoju zasobôw informacyjnych nauki w postaci cyfrowej;
14 Projekt celowy - projekt o tematyce dotycz^cej wszystkich dziedzin badan stosowanych, prac rozwojowych, badan przemyslowych lub badan przedkonkurencyjnych niezb^dnych do realizacji projektu, zgloszony przez przedsi^biorc?, w tym jednostk? posiadaj^c^. zdolnosc do bezposredniego zastosowania w praktyce wynikow projektu celowego, grup? przedsi^biorcow lub konsorcjum naukowe, albo organ administracji rz^dowej lub organ samorz^du wojewodztwa. Planowanym wynikiem koncowym projektu celowego jest wdrozenie okreslonego produktu lub technologii, a takze inne zastosowanie uzyskanych wynikow w praktyce gospodarczej lub spolecznej. Projekty celowe s^ dofinansowywane w cz?sci obejmuj^cej badania stosowane i prace rozwojowe (w wysokosci do 50% nakladow na te prace, wyjqtkowo do 70%).
15 Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka, os Priorytetowa 2.,www.mrr. gov.pl
16 Siec naukowa to grupa jednostek naukowych posiadaj ^cych osobowosc prawns podejmuj^cych na postawie umowy zorganizowan^ wspolprac? zwi^zan^ z prowadzonymi przez nie w sposob ci^gly wspolnymi badaniami naukowymi lub pracami rozwojowymi, sluz^cymi rozwojowi specjalnosci naukowych tych sieci.
f. Projekty w zakresie rozwoju zaawansowanych aplikacji i uslug teleinformatycznych dla srodowiska naukowego.
Poprzez realizacjç ww. dzialalnosci spodziewanymi efektami bçd^.:
a. Poprawa stanu infrastruktury oraz wyposazenia laboratoryjnego krajowych osrodkow o wysokim potencjale badawczym;
b. Podniesienie poziomu konkurencyjnosci polskich osrodkow badawczych;
c. Rozszerzenie i wzbogacenie oferty dotycz^cej uslug badawczych swiadczonych przez jednostki naukowe dla przedsiçbiorstw;
d. Zwiçkszenie transferu wynikow prac B+R do gospodarki;
e. Podniesienie jakosci zarz^dzania nauk^ polsk^ poprzez stworzenie sprawnych mechanizmow dostçpu do informacji.
Nalezy w tym miejscu krotko wspomniec o osi priorytetowej 4, ktora skierowana jest bezposrednio dla przedsiçbiorstw, ale jednoczesnie wi^ze siç z osi^. priorytetowa 1. Uzupelnienie siç tych osi polega na wdrozeniu wynikow prac B+R bçd^cych efektem realizacji zadan finansowanych w ramach osi priorytetowej 1. Os priorytetowa 1., sluzy wzrostowi nakladow na BR w przedsiçbiorstwach, zwiçkszeniu poziomu nowych inwestycji z zastosowaniem nowych rozwi^zan produktowych (towarow i uslug), a takze utworzenia nowych miejsc pracy.
Zalozeniem wszystkich osi priorytetowych PO IG jest wspomaganie szeroko rozumianej innowacyjnosci, na ktor^. skladaj^. siç dzialania z zakresu nauki, techniki, organizacji, jak i finansow czy handlu. Pomoc finansowa w ramach PO IG bçdzie obejmowala zarowno przedsiçbiorstwa, instytucje otoczenia biznesu oraz jednostki naukowe swiadcz^ce przedsiçbiorstwom uslugi o wysokiej jakosci.
PO Rozwoj Polski Wschodniej
Celem glownym Programu jest „Przyspieszenie tempa rozwoju spoleczno -gospodarczego Polski Wschodniej tj. wojewodztw: lubelskiego, podkarpackiego, podlaskiego, swiçtokrzyskiego i warminsko - mazurskiego). Cel ten nawi^zuje bezposrednio do Programu Rz^du RP „Solidarne Panstwo", w ktorym okreslono potrzebç opracowania specjalnego programu dla Polski Wschodniej, ktory przyczynilby siç do „podniesienia konkurencyjnosci i atrakcyjnosci inwestycyjnej wojewodztw wschodnich przez dzialania
w zakresie rozwoju Spoleczenstwa Informacyjnego, podniesienia dostypnosci
17
komunikacyjnej regionôw, ograniczenia bezrobocia i rozwôj przedsiybiorczosci" . Osie Priorytetowe i obszary wsparcia w ramach PO RPW:
1. Nowoczesna gospodarka, ktôrej celem jest stymulowanie rozwoju konkurencyjnej gospodarki opartej na wiedzy poprzez infrastruktury uczelni wyzszych, infrastruktury srodowiska informacyjnego oraz wspieranie innowacji;
2. Wojewôdzkie osrodki wzrostu, ktôrych celem jest rozwôj wybranych funkcji metropolitalnych miast wojewôdzkich oraz doprowadzenie do zwiykszenie mobilnosci mieszkancôw, a takze stworzenia warunkôw dla dynamicznego rozwoju turystyki kongresowej i targowej ;
3. Infrastruktura transportowa, ktôrej celem jest poprawa dostypnosci i jakosci powi^zan komunikacyjnych wojewôdztw Polski Wschodniej, poprzez poprawy powi^zan z krajowym i miydzynarodowym ukladem transportowym i poprawy bezpieczenstwa ruchu drogowego;
4. Pomoc techniczna, ktôrej celem jest wsparcie procesu wdrazania Programu, poprzez podniesienie potencjalu administracyjnego instytucji zaangazowanych w realizacjy Programu i upowszechnienie wiedzy na temat wsparcia ze srodkôw Unii Europejskiej wojewôdztw Polski Wschodniej, a takze uspolecznienie prac nad przygotowaniem dokumentôw programowych na nastypny okres programowania.
PO Europejskiej Wspôlpracy Terytorialnej
Program Operacyjny Europejska Wspôlpraca Terytorialna wdrazany bydzie
za pomoc^. 3 typôw programôw operacyjnych:
1. Wspôlpracy transgranicznej, ktôrej celem jest rozwijanie wspôlnych inicjatyw lokalnych i regionalnych w ramach poszczegôlnych komponentôw Europejskiej Wspôlpracy Terytorialnej :
a. Polska (Wojewôdztwo Zachodniopomorskie) - Niemcy (Meklemburgia/Pomorze Wschodnie-Brandenburgia);
b. Polska (Wojewôdztwo Lubuskie) - Niemcy (Brandenburgia);
c. Polska (Wojewôdztwo Lubuskie i Wojewôdztwo Dolnosl^skie) - Niemcy (Saksonia);
d. Polska - Republika Czeska;
e. Polska - Republika Slowacka;
f. Polska - Litwa;
g. Polska - Szwecja - Dania - Litwa - Niemcy (Poludniowy Baltyk);
2. Wspólpracy transnarodowej, ukierunkowanej na integracje terytorialn^. Unii Europejskiej poprzez wspieranie dostepnosci, zrównowazonego rozwoju obszarów miejskich, innowacyjnosc i ochrone srodowiska naturalnego w ramach komponentów Europejskiej Wspólpracy Terytorialnej:
a. Region Morza Baltyckiego [ang. akronim BSR]- oprócz Polski w tym programie uczestnicz^: Dania, Estonia, Finlandia, Litwa, Lotwa, Niemcy (wybrane regiony), Szwecja oraz 3 panstwa spoza Unii Europejskiej: Bialorus (wybrane regiony), Norwegia i Rosja (wybrane regiony);
b. Europa Srodkowa- oprócz Polski w tym programie uczestnicz^.: Austria, Czechy, Niemcy (wybrane regiony), Slowacja, Slowenia, Wegry, Wlochy (wybrane regiony), Ukraina (wybrane regiony);
3. Wspólpracy mi^dzyregionalnej, umozliwiaj^cej wymiane doswiadczen i najlepszych praktyk w zakresie m.in. wspierania innowacyjnosci i gospodarki opartej na wiedzy oraz ochrony srodowiska obejmuj^cy cale terytorium UE .
Na granicach zewn^trznych UE wspólpraca transgraniczna z krajami partnerskimi b^dzie wspierana ze srodków Europejskiego Instrumentu S^siedztwa i Partnerstwa. W ramach tego instrumentu z udzialem Polski realizowane b^d^. programy wspólpracy transgranicznej z Ukraine Bialorusi^. i Obwodem Kaliningradzkim Federacji Rosyjskiej.
Programy operacyjne w ramach Europejskiej Wspólpracy Terytorialnej maj^. charakter mi^dzynarodowy, w którym udzial bior^ co najmniej dwa panstwa. Ich opracowaniem zajmuj^ sie mi^dzynarodowe grupy robocze, skladaj^ce sie z przedstawicieli panstw uczestnicz^cych w danym programie. Budzet programu jest wspólny dla wszystkich panstw
uczestnicz^cych w danym programie (panstwa wnosz^. do budzetu programu wklad
18 ' EFRR +srodki krajowe). Srodki z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego
przekazywane s^. beneficjentom na zasadzie refundacji poniesionych wydatków.
18 EFRR - Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (European Regional Development Fund - ERDF) powstal w 1975 roku jako reakcja na coraz wi^ksze rozbieznosci w rozwoju regionów, spowodowane kryzysem gospodarczym i przyst^pieniem do UE Wielkiej Brytanii i Irlandii. Jego zadaniem jest popieranie spoleczno -gospodarczej spójnosci poprzez wyrównywanie glównych dysproporcji regionalnych i uczestniczenie w rozwoju i przeksztalcaniu regionów.
PO Pomoc Techniczna
Program Operacyjny Pomoc Techniczna to jeden z programów realizuj^cy Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia na lata 2007-2013. Glównym zadaniem PO PT jest:
1. Zapewnienie sprawnej realizacji NSRO oraz wsparcie przygotowania przyszlych interwencji funduszy strukturalnych;
2. Skuteczne rozpowszechnianie informacji i promocja NSRO oraz zapewnienie odpowiedniego przeplywu i wymiany informacji pomiçdzy uczestnikami procesu realizacji NSRO;
3. Zarz^dzanie, wdrazanie, monitorowanie i ewaluacja oraz kontrola dzialan planowanych w ramach programu.
Zadania te, zostan^. osi^gniçte poprzez realizacjç celów szczególowych, maj^cych za zadanie mozliwie skuteczn^ neutralizacj ç slabych stron i zagrozen przy jednoczesnym najefektywniejszym wykorzystaniu mocnych stron oraz istniej^cych szans.
Zakoúczenie
Polska w momencie przyst^pienia do Unii Europejskiej, uzyskala mozliwosc korzystania z funduszy strukturalnych, których glównym celem jest zwiçkszenie spójnosci ekonomicznej i spolecznej gospodarki. Tak duz^ pomoc zewnçtrzn^ w postaci 67,3 mld euro Polska otrzymuje po raz pierwszy na wielozadaniowy rozwój kraju. Aby dobrze wykorzystac przyznane fundusze Polska podjçla wysilek i zaangazowala siç w opracowanie poszczególnych Programów Operacyjnych na siedmioletni okres programowania, stwarzaj^cy szansç rozwoju dla szerokiej grupy beneficjentów. Do efektywnego wykorzystania unijnych pieniçdzy potrzebne s^. wlasciwe normy prawne oraz szczególowe ich przestrzeganie, co w konsekwencji przelozy siç na odpowiednie przeznaczenie funduszy.
Wszyscy zainteresowani, pragn^cy modernizowac, rozbudowywac i rozwijac posiadane zasoby stawiaj^c jednoczesnie na innowacje i nowe technologie, maj^ duz^. szansç skorzystac ze srodków unijnych i uzyskac refundacje do 85 %, a w szczególnych przypadkach nawet do 100% poniesionych kosztów kwalifikowanych.
Zaklada siç, iz wizja Polski po 2015 roku doprowadzi do: 1. Wyst^pienia korzysci gospodarczych, spolecznych i politycznych poprzez poprawç poziomu zycia mieszkanców;
2. Ulatwienia dostçpu do turystyki, kultury, edukacji i szkolenia, co w przyszlosci skutkowalo bçdzie wiçkszym zainteresowaniem zyciem kulturalnym, zminimalizowaniem bezrobocia i zwiçkszenia aktywnosci zawodowej spolecznosci polskiej;
3. Podniesienia poziomu i jakosci zycia, który wplynie na poprawç bezpieczenstwa wsród obywateli poprzez zapewnienie latwiejszej dostçpnosci do infrastruktury technicznej i spolecznej, a takze doprowadzenie do wzrostu innowacyjnosci i konkurencyjnosci polskiej gospodarki z innymi krajami europejskimi wysokorozwini çtymi ;
4. Udzielania w sytuacjach zagrozen i powaznych awarii pomocy nie tylko regionalnej, ale w razie potrzeby liczy siç na wsparcie odpowiednich organów administracji publicznej. Spodziewany jest w razie potrzeby efekt zintegrowania niezbçdnych sluzb ratowniczych do udzielania pomocy w sytuacjach zagrozen, katastrof, klçsk zywiolowych;
5. Ograniczenia degradacji srodowiska naturalnego oraz jego strat, a takze zmniejszenie zagrozenia dla zdrowia oraz poprawç jakosci zycia mieszkanców Polski.
Dzialania te, s^ niezbçdnymi krokami do polepszania polskiej konkurencyjnosci rynkowej tak, by dorównac zarówno krajowym, jak i zagranicznym konkurentom.
Jednoczesnie nalezy pamiçtac, ze nie mozna spodziewac siç efektów natychmiast. Nowe technologie czy tez swiadczone uslugi musz^. miec mozliwosc i czas na wdrozenie oraz zastosowanie w praktyce. Otrzymanie funduszy unijnych nie spowoduje wyrównania poziomów w rozwoju, ale pozwoli zmniejszyc róznice pomiçdzy regionami rozwiniçtymi a zapóznionymi.
Nalezy jednak zaznaczyc, ze Polska w wielu dziedzinach ma ogromny potencjal, który nalezy wykorzystac przy realizacji planów, jakie powstaly poprzez opracowanie poszczególnych programów operacyjnych, ale jednoczesnie nalezy pamiçtac, ze nadal jako kraj mamy duze potrzeby alby poprawic stan istniej^cej sytuacji w spoleczenstwie. Nowa perspektywa finansowa 2007-2013 staje siç szans^ do polepszenia i unowoczesnienia polskiej gospodarki w globalizuj^cym siç swiecie.
Literatura:
1. Strategia Rozwoju Kraju 2007-2015 przyjçta przez Radç Ministrów w dniu 29.11.2006r., www.mrr.gov.pl,
2. Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013 (Narodowa Strategia Spójnosci) zaakceptowane przez Komisjç Europejsk^ w dniach 9-10.05.2007r. w Hof (Bawaria), www.mrr.gov.pl,
3. Program Operacyjny Infrastruktura i Srodowisko przyjçty przez Radç Ministrów w dniu 29.11.2006r., www.mrr.gov.pl,
4. Program Operacyjny Kapital Ludzki projekt programu przyjçty przez Radç Ministrów w dniu 29.11.2006r., www.mrr.gov.pl,
5. Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka przyjçty przez Radç Ministrów w dniu 19.12.2006r., www.mrr.gov.pl,
6. Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej projekt przyjçty przez Radç Ministrów w dniu 30.01.2007r., www.mrr.gov.pl,
7. Wstçpna wersja Programu Operacyjnego Europejskiej Wspólpracy Terytorialnej, www.mrr.gov.pl,
8. Program Operacyjny Pomoc Techniczna projekt przyjçty przez Radç Ministrów w dniu 29.11.2006r., www.mrr.gov.pl,
9. A. Szymanska „Fundusze unijne i europejskie 2007-2013 ...czyli jak nie oszalec w drodze po srodki pomocowe z UE", Wydawca: Zlote Mysli, Gliwice 2006r.
