Научная статья на тему 'ГИЛОС БОҒЛАРИДА CALIROA CERASI L ҚАРШИ ҚЎЛЛАНИЛГАН НУРЕЛЛ ЭКСТРА 55% ЭМ.К. ПРЕПАРАТИНИНГ БИОЛОГИК САМАРАДОРЛИГИ'

ГИЛОС БОҒЛАРИДА CALIROA CERASI L ҚАРШИ ҚЎЛЛАНИЛГАН НУРЕЛЛ ЭКСТРА 55% ЭМ.К. ПРЕПАРАТИНИНГ БИОЛОГИК САМАРАДОРЛИГИ Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

41
9
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Гилос агробиоценози / зараркунанда / препарат / Caliroa cerasi L. / ривожланиши / тарқалиши / зарари келтириши ва биологик самарадорлик.

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — Н. Р. Саттаров, А. У. Нуржобов

Мақолада республикамизнинг барча ҳудудларидаги деҳқон, фермер хўжаликлари ва аҳоли томорқа ерларида етиштирилаѐтган гилос агробиоценозида учрайдиган Caliroa cerasi L. тўғрисида маълумотлар келтирилган. Шунингдек, ушбу зараркунандага қарши қўлланилган препаратларнинг биологик самарадорлигини аниқлаш бўйича тадқиқотлар олиб борилди. Олиб борилган тадқиқотлар давомида Caliroa cerasi L.га қарши қўлланилган Нурелл экстра 55% эм.к. (0,7 л/га) препаратининг биологик самарадорлиги 79,1-85,7% ни ташкил этди.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ГИЛОС БОҒЛАРИДА CALIROA CERASI L ҚАРШИ ҚЎЛЛАНИЛГАН НУРЕЛЛ ЭКСТРА 55% ЭМ.К. ПРЕПАРАТИНИНГ БИОЛОГИК САМАРАДОРЛИГИ»

Akademik M.Mirzaev nomidagi Bog'dorchilik, uzumchilik va vinochilik ilmiy-tadqiqot instituti

ytadqq

Volume 3 | Special Conference 1 | 2022 ME VA CHILIK VA UZUMCHILIKNING RIVOJLANISHIDA ILM-FAN

ГИЛОС БОГЛАРИДА CALIROA CERASI L ^АРШИ ^УЛЛАНИЛГАН НУРЕЛЛ ЭКСТРА 55% ЭМ.К. ПРЕПАРАТИНИНГ БИОЛОГИК

САМАРАДОРЛИГИ

2

1 2 Н. Р. Саттаров, А. У. Нуржобов

Усимликлар карантини ва химояси илмий-тадцицот институти Сурхондарё

минтацавий филиали директори ц.х.ф.н., катта илмий ходими.

Академик М.Мирзаев номидаги богдорчилик, узумчилик ва виночилик илмий-

тадцицот институти, таянч докторанти.

2

АННОТАЦИЯ

Мацолада республикамизнинг барча худудларидаги дехцон, фермер хужаликлари ва ахоли томорца ерларида етиштирилаётган гилос агробиоценозида учрайдиган Caliroa cerasi L. тугрисида маълумотлар келтирилган. Шунингдек, ушбу зараркунандага царши цулланилган препаратларнинг биологик самарадорлигини аницлаш буйича тадцицотлар олиб борилди. Олиб борилган тадцицотлар давомида Caliroa cerasi L.ra царши цулланилган Нурелл экстра 55% эм.к. (0,7 л/га) препаратининг биологик самарадорлиги 79,1-85,7% ни ташкил этди.

Калит сузлар. Гилос агробиоценози, зараркунанда, препарат, Caliroa cerasi L., ривожланиши, тарцалиши, зарари келтириши ва биологик самарадорлик.

Дунёда озиц-овцат махсулотларига булган талабнинг йилдан-йилга ортиб бориши, цишлоц хужалиги экинларини етиштириш хажмини янада кенгайтириш ва юцори сифатли озиц-овцат махсулотлари билан доимий таъминлашни талаб этади.

Жахонда 1,569,674,000 т гилос махсулотлари етиштирилади. Туркия давлати йилига 22% яъни 338,361,000 тонна гилос етиштириб асосий уринни, А^Ш давлатида эса 14%, 225,073,000 т ташцил цилиб кейинги уринларни эгаллайди [4]. Республикамизда эса 2021 йилда 213 600 минг тонна гилос махсулотлари етиштирилди.

Caliroa cerasi L. Европа, Осиё, Хитой, Япония, Шимолий ва Жанубий Америка, Шимолий ва Жанубий Африка, Австралия хамда Янги Зелландияда мамлакатларида кенг тарцалган. Ушбу зараркунанда ургочисининг узунлиги 56 мм, цанотларини ёзганда эса 9 мм, эркаги одатда унчалик катта эмас цанотларини ёзганда 7 мм булиб, танаси цора ялтироц рангда булади

[1., 2., 11].

15-iyun, 2022

Akademik M.Mirzaev nomidagi Bog'dorchilik, uzumchilik va vinochilik

Volume 3 | Special Conference 1 | 2022 ME VA CHILIK VA UZUMCHILIKNING RI^)JLANISHID^ILM-FANYUTUQLAR^

Caliroa cerasi L. nunna unuga TynpoKga Kumnaö hhkhö эрта öaxppga FyMÖaKKa afinaHagu. FyMÖaKnapugaH KananaKnap xygyg^apHHHr TynpoK hk^hm mapouTura Kapaö ynuö HHKagu. 3apapKyHaHga KynuHna napT0H0reHe3 fiynn öunaH Kynaagu. Ypronu 3apapKyHaHga ycHMnuK öapraapHHHr opKa TOMOHHra aKKa-aKKa kh^hö, kaMH 50-75 Tarana TyxyM KyÖHmH MyMKHH. 3apapKyHga öup MaBcyMga 3 MapTarana aBnog öepumu Ky3arnnraH [1., 2., 3., 8].

Caliroa cerasi L. aÖHHKca runoc, onna, öat3aH onxypu, hok Ba onMa gapaxraapuHH 3apapnaögH 1-pacM. AöHHKca ymöy 3apapKyHaHga em öoraapra Ky^nH 3apap Kenrapagu [5., 6., 10].

Tunoc arpoöuo^Ho3uga ynpafiguraH 3apapnu opraHH3MnapHHHr 3apapu Ty^afinu eTHmTHpunaeTraH xocun MHKgopu KaMaöuö, yHHHr cu^aruHH 6y3HnHmura ohhö KenMOKga. ffly caöaönu runoc öoraapugaH WKopu Ba cu^arau Maxcynoraap eramrapumga 3apapnu opraHH3Mnapra nugaMnu HaBnapHH TaHnaö экнm xaMga ynapra Kapmu 3aMOHaBHÖ xuMoa KH^um th3hmhhh umnaö HHKum öyryHru KyHHHHr gon3ap6 MyoMMonapugaH öupu xucoönaHagu.

Tag^HKOT yTKa3im /KÜHH Ba ycy^api: TagKHKoraap 2021 ßunga TomKeHT BunoaTH, TomKeHT TyMaHuga koönamraH aKageMHK M.Mup3aeB HOMugaru EY Ba BHTHHHHr runoc öoraapuga ohhö öopungu. runoc gapaxTH 7 em xpcunra KupraH, "^porarn kenTaa" HaBH maxMaT ycynuga kofinamTupunraH.

CuHanaeTraH ннceктoaкapaцнg 3 KafiTapunumga, 5 goHagaH gapaxraapga KynnaHHngu. KuMeBHÖ umnoB вeгeтaцнa gaBoMuga 3 MapoTaöa; öhphhhh KHMeBHÖ umnoB 3apapKyHaHgaHHHr öhphhhh aBnogu naögo öynraHga Ba gapaxraap MeBara KupraHga, KeÖHHrH umnoBnap эca Ky^naHunaeTraH gopunapHHHr Tatcup MexaHH3Mura Kapaö yTKa3unagu, x,ap öup KHMeBHÖ umnoBgaH 14 KyHgaH KeÖHH 1000 n/ra umnu эpнтмa xucoöuga yraasungu.

3apapKyHaHganapra Kapmu Ky^naHunraH npenaparaapHHHr öuonorHK caMapagopnuru aHHKgamga "Hнceктнцнg, aкapнцнg, öuonorHK $aon Mogganap Ba $yнгнцнgпapнн cuHam" öyHHHa ycnyöuö Ky^naHManapgaH ^ofiganaHungu [7].

TagKHKOT HaTHKa.iapii. Caliroa cerasi L.ra Kapmu 2021 nunga Hypenn экcтpa 55% эм.к. ннceктoaкapaцнgн 0,7 nlra capfi-Mebepöa cmoeöaH ymKa3unöu. AHÖo3a cufiamuöa Hypenn-^ 55% эм.к. ннceктoaкapaцнgн mamaö onunöu (kagBan).

Takpuöa chhob Harakanapura Kypa Caliroa cerasi L.ra Kapmu

Hypenn экcтpa 55% эм.к. ннceктoaкapaцнgн 0,7 n/ra cap$-

15-iyun, 2022

546

Akademik M.Mirzaev nomidagi Bog'dorchilik, uzumchilik va vinochilik ^lmiy-tadqiqoUnstitut^^^^^^^^^^^

Volume 3 | Special Conference 1 | 2022 MEVACHILIK VA UZUMCHILIKNING

RI^OJLAäiSmiS^aMimmmYmmmäimSL

меъёрда цулланилган вариантда 3 хисоб кунида назоратга нисбатан 79,1% самарадорликка эришилган булса, 21 хисоб кунига келиб эса бу курсатгич 85,7% ни ташкил этди.

Андоза вариант сифатида Нурелл-Д 55% эм.к. инсектоакарациди 1,0 л/га сарф-меъёрда цулланилган вариантда 3 хисоб кунида назоратга нисбатан 78,2% самарадорликка эришилган булса, 21 хисоб кунига келиб эса бу курсаткич 84,5% намоён этди.

Назорат вариантида эса зараркунандалар сони камаймаганлиги кузатилди.

Хулоса цилиб айтганда Caliroa cerasi L.^ царши Нурелл экстра 55% эм.к. (0,7 л/га) ва Нурелл -Д 55% эм.к. (1,0 л/га) препаратлари билан белгиланган муддатларда тугри цулланилганда ушбу зараркунанданинг микдорини кескин камайтириш имконини беради

1-расм. Caliroa cerasi Lnw гилос ва нок богларига зарар келтириши

жадвал

Гилос богларида Caliroa cerasi L K:i|н11и цулланилган Нурел i экстра i mi. препаратининг биологик самарадорлиги

Дала синов-тажрибаси, Тошкент вилояти, академик ММирзаев номидаги БУва ВИТИ, 2021 йил.

JVs Б а p и а нтл л р (п р е п л р а тл а р номи) Слрф меьёри, л га Бир баргдаги зараркунандаларнинг уртача сони, дона Биологик самарадорлик кунлар буйича, %

ишловдан ишловдан кенннгн кунларда

олдин 3 - 14 21 3 - 14 21

1. Назорат (ишлов берилмаган) - 21.3 22.7 23.1 23.5 24.0 - - - -

2. Нурелл-Д 55% эм.к. (андоза) 1,0 22.4 5.2 4.6 4.3 3.9 78.2 81.1 S2.6 84.5

3. Нурелл экстра 55% эм.к. 0.7 19.3 4.3 3.9 3.5 3.1 79.1 82.3 S3.5 85.7

547

Akademik M.Mirzaev nomidagi Bog'dorchilik, uzumchilik va vinochilik ilmiy-tadqiqot instituti

ytadqq

Volume 3 | Special Conference 1 | 2022 ME VA CHILIK VA UZUMCHILIKNING RIVOJLANISHIDA ILM-FAN

REFERENCES

1. Арсланов М.Т., Пулатов З.А., Алиев Ш.К., бошкалар. Мевали боглар, дуккакли дон экинлар,полиз ва сабзавот хдмда бошка турдаги кишлок хужалик экинлари зараркунандалари, касалликларини таркалишини хдсобга олиш. -Тошкент: "Навруз", 2019. - 31 б.

2. Балькина Е.Б., Трикоз Н.Н., Ягодинская Л.П. Вредители плодовых культур. -Симферополь: "Ариал", 2015. - 222-224с.

3. Бондаренко Н.В.,и др. Вишнёвый слизистый пилильщик - Caliroa cerasi L./ Общая и сельскохозяственнная энтомология. 2-е изд., перераб. и доп. Л.: Агропромиздат, 1991. -С. 371.

4. Васильев В.П., Лившиц И.З. Вредители плодовых культур. / Настоящие пилильщики (Tenthredinidae). Изд. 2-е перераб. и доп. М.: Колос, 1984. С. 252-

5. Онуфрейчик К.М. Вишнёвый слизистый пилильщик (Caliroa limacina Retz.) в Западной Белоруссии. / Биология и агротехника сельскохозяйственных культур. Сб. науч. трудов. Горки: Белорусская с.-х. Академия. Т. 64. 1970. С. 179-185.

6. Онуфрейчик К.М. Некоторые экологические особенности вишнёвого слизистого пилильщика. Рациональные приёмы защиты растений от вредителей, болезней и сорняков. Сб. научн. тр. Ред. Протасов Н.И. Горки: Белорусская с.-х. Академия, 1975. Т. 140. С. 68-74.

7. Хужаев Ш.Т. Инсектицид, акарицид, биологик фаол моддалар ва фунгицидларни синаш буйича услубий курсатмалар (II-нашр).- Тошкент: Kom-DAR, 1994 - 2004. 103-б.

8. Яхонтов В.В. Урта Осиё кишлок хужалиги экинлари ва махсулотларини зараркунандалари ва уларга карши кураш чоралари. Тошкент, 1962.

9. Abbot W.S. A method of computing the effectiveness of an insecticide // J. Econ. Entomol. - Vol. 18. - 1925. - N 3. - рр. 265-267.

10. Brewer L.R., P.A. Alspach, and A.G. White. "Variation in the susceptibility of pear seedlings to damage by the larvae of the sawfly (Caliroa cerasi)." Acta horticulturae (2002). pp. 125-129.

11. Smirle Michael J., and Shu-Ge Wei. "Effects of neem oil on feeding behaviour and development of the pear sawfly, Caliroa cerasi." Entomologia experimentalis et applicata 80.2 (1996): pp. 403-407.

253.

15-iyun, 2022

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.