Научная статья на тему 'CИРДАРЁ ВИЛОЯТИ АНОРЗОРЛАРИДА КАСАЛЛИКЛАРНИ ТАРҚАЛИШИ'

CИРДАРЁ ВИЛОЯТИ АНОРЗОРЛАРИДА КАСАЛЛИКЛАРНИ ТАРҚАЛИШИ Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

23
13
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Анор / фитопатоген / замбуруғ / тарқалиши / альтернариоз / антракноз / фузариоз / касаллик / касалликнинг ривожланиши / мева чириши.

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — Асрор Ахрорович Рахматов, Нодиржон Хакимжон Ўғли Туропов

Мақолада 2021 йил Сирдарѐ вилояти анорзорларида касалликларни тарқалиши бўйича тадқиқотлар олиб борилган. Тадқиқот натижаларига кўра, анорнинг альтернариоз касаллиги билан барг, новда ва меваларда касалланиши 3,6 % дан 32,0% гача, мева чириши касаллиги 22,1 % дан 31,1% гача, фузариоз касаллиги 1,2 % гача зарар етказиши аниқланган. Ушбу анор навларида антракноз ва церкоспороз касалликларини зарари аниқланмаган

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «CИРДАРЁ ВИЛОЯТИ АНОРЗОРЛАРИДА КАСАЛЛИКЛАРНИ ТАРҚАЛИШИ»

Akademik M.Mirzaev nomidagi Bog'dorchilik, uzumchilik va vinochilik ilmiy-tadqiqot instituti

ytadqq

Volume 3 | Special Conference 1 | 2022 ME VA CHILIK VA UZUMCHILIKNING RIVOJLANISHIDA ILM-FAN

СИРДАРЁ ВИЛОЯТИ АНОРЗОРЛАРИДА КАСАЛЛИКЛАРНИ

ТАРКАЛИШИ

Асрор Ахрорович Рахматов

к.ф.х.н., етакчи илмий ходим

Нодиржон Хакимжон уFли Туропов

Усимликлар карантини ва химояси илмий тадкикот институти таянч

докторанти

АННОТАЦИЯ

Маколада 2021 йил Сирдарё вилояти анорзорларида касалликларни таркалиши буйича тадкикотлар олиб борилган. Тадкикот натижаларига кура, анорнинг альтернариоз касаллиги билан барг, новда ва меваларда касалланиши 3,6 % дан 32,0% гача, мева чириши касаллиги 22,1 % дан 31,1% гача, фузариоз касаллиги 1,2 % гача зарар етказиши аникланган. Ушбу анор навларида антракноз ва церкоспороз касалликларини зарари аникланмаган.

Калит сузлар. Анор, фитопатоген, замбуруг, таркалиши, альтернариоз, антракноз, фузариоз, касаллик, касалликнинг ривожланиши, мева чириши.

Кириш. Анор (Пуниса гранатум Л.) асосан Урта ер денгизи хавзаси, Жанубий Осиё ва Шимолий ва Жанубий Американинг бир канча мамлакатларида етиштирилади. Бу мутадил иклимли худудларга мослашган тур булиб, хосил пишиб етилиши учун юкори хароратни талаб килади. [1] Тунис анор етиштириш ва ишлаб чикариш буйича асосий худудлардан бири хисобланади [2,3]. Туниснинг асосий ишлаб чикарувчи худудлари Габес ва Гафса вохалари, Кап-Бон, Бизерта ва Сус булиб, бу ерда анор мухим экологик ва ижтимоий-иктисодий рол уйнайди [4,5]. Тунисда, шунингдек, бошка куплаб мамлакатларда [6] анор анъанавий равишда купчилик мевали дарахтларга караганда бир канча касалликларга чидамли дарахт хисобланади. Шунга карамай, сунгги ун йилликда анорнинг куплаб замбуругли касалликлари дунёнинг куплаб минтакаларида кайд этилган ва хозирда анор этиштириш учун энг чекловчи омиллардан бири сифатида таснифланган. [7]

Тадкикот усуллари. Касалликларни таркалиши ва хисоб китоб килиш ВИЗР (1985) (9) йилги ва Давлат Кимё

Google Scholar

Respublika anjumani

15-iyun, 2022

Akademik M.Mirzaev nomidagi Bog'dorchilik, uzumchilik va vinochilik

Volume 3 | Special Conference 1 | 2022 ME VA CHILIK VA UZUMCHILIKNING RIVOJLANISHID^ILM-FANYUTUQLAR^

Комиссиястнинг (2004) йилги услубий кулланмаларига асосан бажарилган. (8)

Тадкикот натижалари. 2021 йилСирдарё вилояти анорзорларида анор экинларида касалликларни таркалиш ва келтирадиган зарари буйича тадкикотлар олиб борилди. Сирдарё вилоятиМирзобот тумани Бахорнинг Илк Кунлари фермер хужалигига карашли 2,0 га майдондаги Тошкургони анор навида куздан кечирилганда альтернариоз касаллиги билан касалланиш баргларда 22,4%, новдаларда 4,3% ва меваларида 31,4% ни, касалликнинг ривожланиши эса 0,8% дан 9,2% гачани ташкил килди. Анор меваларида мева чириш (Mucor, Aspergillus niger, Botrytis cinerea) касаллиги билан касалланиш 31,1% ни касалликнинг ривожланиши эса 10,4%, гачани ташкил килди. Бу навда фузариоз, церкоспорозва антракноз касалликлари учрамади.

Сирдарё вилояти Мирзобот тумани Мирзобот тумани Зулфия Умарова фермер хужалигига карашли 3,5 га майдондаги Кампиртепа 1 анор навида кузатувлар олиб борилганда, алтернариоз касаллиги билан касалланиш баргларда 21,5%, новдаларда 5,3% ва меваларида 24,8% ни, касалликнинг ривожланиши эса 1,1% дан 7,6% гачани ташкил килди. Анор меваларида мева чириш (Mucor, Aspergillus niger, Botrytis cinerea) касаллиги билан касалланиш 22,1% ни касалликнинг ривожланиши эса 7,4%, гачани ташкил килди. Фузариоз касаллиги билан касалланиш 1,2% ни, касалликнинг ривожи эса 0,1 % ни ташкил килди. Бу навда хам церкоспорозва антракноз касалликлари учрамади.

Сирдарё вилояти Мирзобот тумани Галаба Парвоз фермер хужалигига карашли 1,0 га майдондаги Кора кайин анор нави куздан кечирилганда алтернариоз касаллиги билан касалланиш баргларда 22,0%, новдаларда 3,6% ва меваларида 32,0% ни, касалликнинг ривожланиши эса 0,9% дан 6,9% гачани ташкил килди. Анор меваларида мева чириш (Mucor, Aspergillus niger, Botrytis cinerea) касаллиги билан касалланиш 23,4% ни касалликнинг ривожланиши эса 4,6 %, гачани ташкил килди. Бу навда эса фузариоз, церкоспорозва антракноз касалликлари зарари аникланмади.

Сирдарё вилоятиМирзобот тумани Жахонгир Мухаммаджон Файз фермер хужалигига карашли 2,0 га майдондаги Жайдари анор навида тадкикотлар олиб борилганда алтернариоз касаллиги билан касалланиш баргларда 21,9%, новдаларда 5,3% ва меваларида 25,8 % ни, касалликнинг ривожланиши эса 1,4 % дан 9,4 % гачани ташкил килди. Анор меваларида мева чириш (Mucor, Aspergillus niger, Botrytis cinerea) касаллиги билан касалланиш 22,1% ни, касалликнинг ривожланиши эса

Google Scholar

15-iyun, 2022 Respublika anjumani

400

Akademik M.Mirzaev nomidagi Bog'dorchilik, uzumchilik va vinochilik

Volume 3 | Special Conference 1 | 2022 ME VA CHILIK VA UZUMCHILIKNING RIVOJLANISHID^ILM-EANYUTUQLAR^

5,0 % ranaHH TarnKun «ungu. By HaBga $y3apuo3, ^pKocnopo3Ba aHTpaKH03 KacarnuKnapu atnoMaraapu Ky3aranMagu.

Xy^oca. 2021 hhh Cupgape behoste aHop3opnapuga ohhö öopunraH TagKHKOT Hara^anapura Kypa, aHopHHHr anbTepHapuo3 KacarnurH öunaH öapr, HOBga Ba MeBanapga KacamaHumu 3,6 % gaH 32,0% rana, MeBa Hupurnu KacarnurH 22,1 % gaH 31,1% rana, $y3apuo3 KacarnurH 1,2 % rana 3apap eTKa3Hmu aHHKnaHraH. Ymöy aHop HaBnapuga aHTpaKHO3 Ba ^pKocnopo3 KacarnuKnapu atnoMaraapu Ba 3apapu Ky3arnnMagH.

Cup^iapp bhtohih 3Hop3op.iapH^a aHop Kaca.i.iHkLiapiiHii t^|)k:ijihiiiil, 2021 h.

№ Bhjioht, TyMaH Ea HaE.iap MaH KacajinaHraH KacaflUHKJiapHH Tapi;anHiHH,%

xyxanHKiiap HOJIH aoH, ra aKsojiap AiLiepHapHO 3 MeEaHHpHiiiH <J>y3apH03 LlepKocnopos AHipaKHOS

s 1 - K a B a 1 1 = S ^ o @ g. - i a E 1 ffi s 1 1 B N a ec s g. s i u = = ± S 11 = K ü ec s g. 3: i M - K a a ± s 1 1 B № ^ u U [E S g. s 1 - K = = ± S 11 R s U ec @ g.

Cupaape eh.iohth

1 MHp3o5oT ivuaHH TonnyproHH Bapi 22,4 8,9 0 0 0 0 € 0 0 0

EaxopHHHr Utk HoEja 4,3 0,8 0 0 0 0 0 0 0 0

KyHJiapH iJVk 2,0 \leBa 31.4 9,2 31,1 10,4 0 0 € 0 0 0

himhi - - - - 0 0 - - - -

2 \tap3o5ot tvmihh KaimHpTena 1 Bapi 21,5 7,6 0 0 0 0 € 0 0 0

3yjnj>hs VnapoEa 3,5 HoE^a 5.3 1,1 0 0 0 0 € 0 0 0

\lesa 24,8 7,6 22,1 7,4 0 0 € 0 0 0

himhi - - - - 1,2 0,1 - - - -

3 \1HP3O5OT TVMaHH Kppa k^hhh Bapi 22,0 6,9 0 0 0 0 0 0 0 0

Fafla5aIIapE03 (JiVs HoE^a 3,6 0,9 0 0 0 0 0 0 0 0

1,0 Mesa 32,0 6,5 23,4 4,6 0 0 0 0 0 0

HIHH-S - - - - 0 0 - - - -

\tap3o5ot tvmahh 2iaH^apH Bapi 21,9 1J 0 0 0 0 € 0 0 0

4 ÜKaxo-HiHp HoEja 5,3 1,4 0 0 0 0 € 0 0 0

MyxaMMaffKOH 2,0 Mesa 25,8 9,4 22,1 5,0 0 0 € 0 0 0

tt>3H3 $\x himni - - - - 0 0 - - - -

REFERENCES

1. MapTme3 Menrape^o n, X,epHäHge3 OCA, Cana3ap ^M, MapTme3 P (2006) Ceeg HapacTepucaraoH $HBe Hew noMerpaHaTe (nyHuca rpaHaryM .H.) BapueTuec. Ccu Xpprac 110: 241-246.

2. ^öup P, ^acHaoyu H, Mapc M, MappaKHH M, Tpu^u M (2008) ^apacTeproarnoH TyHucuaH noMerpaHaTe (nyHuca rpaHaTyM .H.) cynTHBapc ycuHr aMnnu^ueg ^parneHT neHrrx, nonÖMopnxucM aHanficuc. Ccu XppT 115: 231237.

3. Menrape^o n, MapTme3 X,epHäHge3 OCA, MapTme3 P, .Herya n, эт an. (2009) CynTHBap Hgemu^HcaraoH ycuHr 18C-18C p^HA HHTepreHuc cnacep-PO^n hh noMerpaHaTe (nyHuca rpaHaTyM

Ccu Xpprac 120: 500-503.

Google Scholar

15-iyun, 2022 Respublika anjumani

401

Akademik M.Mirzaev nomidagi Bog'dorchilik, uzumchilik va vinochilik ilmiy-tadqiqot instituti

ytadq^

Volume 3 | Special Conference 1 | 2022 MEVACHILIK VA UZUMCHILIKNING RIVOJLANISHIDA ILM-FAN

4. Марс М (2001) Рессоурсес генетикуес ду гренадиер (Пуниса гранатум Л.) эн Тунисие : проспестион, сонсерватион эт аналйсе де ла диверсите (Досторал диссертатион). Фасулте дес Ссиенсес де Тунис, Университе эл Манар, Тунис, Тунисиа.

5. Мансоур э, Бен Кхалед А, Хдддад М, Абид М, Ферчичи А (2011) Селестион оф помегранате (Пуниса гранатум Л.) ин соутх-еастерн Тунисиа. Афр Ж Биотечнол 10- 9352-9361.

6. йрбез-Торрес ЖР, Педуто Х,анд Ф, Троуиллас ФП, Гублер WД (2017) Помегранате диебаск саусед бй Ласиодиплодиа гиланенсис ин Салифорниа. Эур Ж Плант Патхол 148: 223-228.

7. Жадхав ВТ, Шарма КК (2011) Интегратед манагемент оф дисеасес ин помегранате. Аста Х,ортис 890 : 467-474.

8. Хужаев Ш. Т. Инсектицид, акарицид, биологик фаол моддалар ва фунгицидларни синаш буйича услубий курсатмалар II-нчинашри. - Тошкент. 2004. - Б. 69

9. Доспехов Б.А. Методика полевого опыта. - Москва. "Агропромиздат". 1985.

С. 351.

Google Scholar

Respublika anjumani

15-iyun, 2022

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.