ГАЙМОРИТ БЕЛГІЛЕРІ ЕМДЕУ ЖОЛДАРЫ Текст научной статьи по специальности «Ветеринарные науки»

МЕДИЦИНСКИЕ НАУКИ

УДК 1

Байнаева Б.С.

Караганды Медицина Университет

Гылыми жетекш^ Нуртазаева Г.Б.

Караганды Медицина Университет

ГАЙМОРИТ БЕЛГ1ЛЕР1 ЕМДЕУ ЖОЛДАРЫ

Аннотация: в статье рассматривается гайморит белгшер1 емдеу жолдары.

Ключевые слова: гайморит белгшер1 емдеу жолдары

Гайморит - м^рыннын, ею жагында орналаскан гаймор куысынын кабынуы. Б^л ауру, эшресе, ^з-кыс айларында т^маудьщ аскынуынан дамиды. Оныц белгiлерi - бас ауырады, м^рынмен дем алу киындап, одан кою с^йыктык агады, кыскаша айтканда, ауру аскынып кетш, дене кызуы жогарыласа, онда гаймор куысын рентгенге тYсiрiп, «пункция» жасату керек. Егер сыркаттын жагдайы жаксы болып, жогарыдагы ауру белгiлерi болмаса, онда гаймор куысын инемен теспей, карапайым жолмен (аппаратпен) жуып, дэрi жiберiп емдесе, ол жазылып кетедг Б^л эдю «кукушка» деп аталады. Сонымен катар физиотерапевтикалык ем кабылдаса, ауру тез айыгып кетедi. Т^маудын аскынуы немесе тiске к¥рт тусудщ салдары гайморитке экеп согады. Гайморит — жогаргы жак iшiндегi кен^ржтщ кiлегей кабыкшасынын кабынуы. Кызылша, т^мау, скарлатина аурулары мен азу жэне акыл тiстер уакытында д^рыс емделмегеннен гайморит ауруы пайда болады. Ию сезу кабiлетiн жойып, ^йкыны б^затын, дене кызуын кeтерiп, адамды элшрететш гайморит кандай ауру? Гаймориттi ен алгаш 1613-1685 жылдар аралыгында агылшын тэнтанушысы Н.Гаймор ашкан. Кейiн б^л сыркат Гаймордын есiмiмен аталса керек. М^рын куысына ауа тiке бармайды. Белгiлi бiр

жолмен арнайы куыстар аркылы етедг Мурын - организмдегi тыныс алудьщ жогары

регисторы. Ягни, бiздщ дем алган ауамыздыц óspi шке eHyi Yшiн мурыннан етедi.

Сырттан кiрген дем тазаланады. Бул мурын куысында белгiлi бiр температурадагы

ылгалдану процесi аркылы жузеге асады. Сондай-ак, мурын дауысты калыптастыруга,

кемекейден дурыс шыгуы Yшiн де мацызды.

Мурын аурулары инфекция тYCкеннен де пайда болады. Адамдар колын

жумастан мурындарын шриды. Ондагы жабыскак кiлегейлердi колдарымен алады. Ал

мурын куысындагы жабыскак кiлегейдiц езiндiк кызметi бар. Клрген ауа осы кiлегейлер

аркылы тазаланады. Кейбiреyлер «менде су акпайды» , «мерным таза, бэрi дурыс» деп

ойлайды. Олай емес. Мурынды ^нделжт арнайы сумен тазалап турган дурыс. Егер

мурынды кYнделiктi тазаламаса, iрщ пайда болады.

Сондай-ак, мурын куысынын iшiндегi формасыныц езгерiсi болса немесе

мурынга тиген соккылар кезiнде де адамнын, тыныс алуы езгередi. Бiз мурынньщ белгiлi

бiр белiгi кисык болса, оны тYзеймiз. Сейтiп, тыныс алу жYЙелерiнiц ашылуына жагдай

жасаймыз. Бурын сынган белiктегi шемiршектi тугелдей алып тастайтын. К&^р мундай

эдют колданбаймыз. Себебi, шемiршектi алып тастаганда мурынньщ iшiнде тесiк пайда

болады. Адамга ауа барганымен, тыныс алуы ете киын болады.

Гайморит катаральдi немесе iрiцдi болуы мYмкiн. Катаральдi гайморит кезiнде

жогаргы жак куысынан белiнген суйыктык асептикалык болады, ал iрщдi гайморитте

микрофлора аныкталады. Инфекция ену жолына карай гематогендi (жш балаларда),

риногендi (эдетте Yлкендерде), одонтогендi (гаймор куысына жакын орналаскан кариес

бар тYбiрлi тiстерден) жэне жаракаттык гаймориттi ажыратады. Созылмалы гаймориттi

морфологиялык езгерiстерiне карай мынадай тYрлерiн белш карастырады:

Экссyдативтi (катаральдi жэне iрщдi созылмалы гайморит) Iрiц тYзiлy процесш

тудыруы. Продyктивтi (iрiцдi-полипозды, полипозды, некротикалык, атрофиялык

кабыргалык- гиперпластикалык гайморит т.б) Бейiмдеyшi процесс - гаймор куысынын,

шырышты кабатындагы езгерiстер (полиптер, атрофия, гиперплазия т.б).Созылмалы

гайморитте шырышты бездердщ бiтелyiне байланысты жиi гаймор куысында шынайы

жэне жалган кисталар курылады.Полипозды жэне полипозды iрiндi созылмалы

гайморит кен таралган. Кабыргалык - гиперпластикалык жэне катаральдi аллергиялык

262

формалары сирек, козеозды холестеотомды жэне некротикалык формалары ете сирек кездеседг Гайморит калай пайда болады? Tic тамырларыныц кабынуы кеп жагдайда гайморитке экеп согады. Сол себепт тicке Yлкен мэн бере бшген жен. Сонымен катар, бактериялар мен вирустар да гаймориттщ дамуына жол ашады. Олар алдымен мурын аркылы iшке енiп, канга араласады, содан соц мурын сырты iciнiп, кызарады. Одан кейiн агза элciреп, иммундык жуйе вирустармен кYреcе алмайды. Иммунитеттщ темендеуiнен кептеген созылмалы аурулар пайда болады. Гайморита дер кезшде емдемесе, кецшршке тYCкен iрiц мига шауып, менингит ауруына уласуы мYмкiн...

Гаймориттщ белгшерг Алдымен наукастыц мурны бтп, демалуы киындайды. Мурын тусы жагымсыз кYЙде болып ауырады. Даусы кырылдап, тамагы, тici ауырады. Кеп жагдайда мурын куысынан шырышты, тYCciз немесе iрiц (жасыл, сары тYCтi) суйык зат бYлiнедi. Сыркаттыц халi нашарлап, шаршайды. Тамакка тэбетi болмай, уйкысы бузылады. Дене кызуы 38 градуска кетерiледi немесе кейде одан да жогары болады. Бул белгiлер гаймориттщ жедел тYрiне тэн. Ал гаймориттщ созылмалы тYрiнде дене кызуы онша кетерiлмейдi. Мундагы белгiлер — наукастыц кезi жасаурап, иic сезу кабшет темендейдi. Ауру адам калтырап тоцып, дене кызуы кетерiлiп, бетi iciнедi, кезi, басы ауырып, элciрейдi.

Гайморит тыныс алу жYЙеciне вирустыц жэне тю ауруы кезiнде инфекцияныц тYcуiнен, механикалык сыныктан немесе арнайы тамшыларды жиi колданганнан пайда болады. Мурын тестнщ кисаюы да гайморитке экеледг Мундайда наукастыц басы жиi ауырып, мурынмен тыныс алуы киындайды.

Гайморит аскынып кетсе, дэрiгер инемен тесу аркылы ем жасайды. Iрiц дер кезшде емделмесе , менингит ауруына шалдыктырады.

Гаймориттщ белгiлерi байкалса, дереу дэр^ерге керiну керек. Кепшiлiгi мэн бермей жатады. Ал егер аскынып кетсе, iрiцдi алу бiзге киындык тудырады.

Гаймориттiц белгiлерi:

- бас жш ауырады,

- дене кызуы кетерiледi

- мурын аркылы тыныс алу тарылады

- мурын мен ецешке жиi iрiц жиналады.

263

- мурынды жш тазалап туру керек;

- Yй жагдайында емделмеу керек;

- тыныс алу киындаса, дэр^ерге бiрден кeрiну керек;

- 5 ^ннен кеп мурынга тамшы тамызбау керек.

Гаймориттiц белгiлерi бiлiне салысымен жедел турде дэр^ерге барып емделу керек. Гаймориттiц созылмалы тYрiнде хирургиялык емдеу жолдарын колданган жен. Шырышты кабаттыц iсiну азайту YMrn жэне куыстардыц калыпты вентильяциясын калыптастыру Yшiн жергiлiктi тамыр тарылткыш дэршер колданылады ( санорин ,галазолин,нафтизин ,отилин,називин) 5 кYннен артык емес.Ерекше гипертермия кезiнде кызу тeмендеткiш дэршер ,айкын интоксикацияда антибиотиктер тагайындаладыДолайсыз эсердi болдырмау жэне жогаргы консентрацияда антибиотиктердi жергiлiктi кабыну ошагына енгiзу ( зофра,биопарокс).Дене кызу калыптыга тYCкенде физиоем тагайындалады.(соллюкс,УВЧ). Сонымен катар, бул ауруды мурындагы белгiлi нYктелерге массаж жасау аркылы да емдеуге болады. Ал, гаймориттщ жедел тYрiн калыпты жагдайда емдеуге болады. Кеп жагдайда гайморит кезшде антибиотиктер колданады. Ец мацыздысы мурын гигиенасын умытпауымыз керек.

^олданылFан эдебиеттер TÎ3ÎMÎ:

Руководство по оториноларингологии, под ред. И.Б.Солдатова, М.: Медицина 1997, С.256—272

Ананьева С.В. "Болезни уха, горла, носа" РнД., 2005г.