Научная статья на тему 'ГАТ ДАСТУРИЙ ТАЪМИНОТИДА ЕРДАН ФОЙДАЛАНУВЧИЛАР МАЪЛУМОТЛАРИНИ ГЕОВИЗУАЛЛАШТИРИШ'

ГАТ ДАСТУРИЙ ТАЪМИНОТИДА ЕРДАН ФОЙДАЛАНУВЧИЛАР МАЪЛУМОТЛАРИНИ ГЕОВИЗУАЛЛАШТИРИШ Текст научной статьи по специальности «Естественные и точные науки»

CC BY
59
6
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ArcGIS / кадастр / геодезия / давлат кадастрлари / атрибутлар / автоматлаштириш / ер ҳисоби / қатламлар / маълумотлар базаси / интегратсия / геоахборот тизими / дастурий таъминот / харита / электрон база / ахборот / маълумотлар базаси.

Аннотация научной статьи по естественным и точным наукам, автор научной работы — Бегенч Юнусов, Ражаббай Куриязов

Давлат кадастрлари ягона тизими маълумотларини векторли форматда шакиллантириш, ахборотларни базалаштириш, Давлат ер кадастрини юритишнида муҳим аҳамият касб этади. Шу нуқтаи назардан мақолада аҳоли пункти ерлари маълумотларини ГАТ дастурий таъминоти асосида яратиш, янгилаш, геовизуаллаштириш юзасидан маълумотлар берилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ГАТ ДАСТУРИЙ ТАЪМИНОТИДА ЕРДАН ФОЙДАЛАНУВЧИЛАР МАЪЛУМОТЛАРИНИ ГЕОВИЗУАЛЛАШТИРИШ»

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22230

ГАТ ДАСТУРИЙ ТАЪМИНОТИДА ЕРДАН ФОЙДАЛАНУВЧИЛАР МАЪЛУМОТЛАРИНИ ГЕОВИЗУАЛЛАШТИРИШ

Бегенч Юнусов

"Тошкент ирригация ва кишлок хужалигини механизациялаш мухандислари институти" Миллий тадкикот униврситети мустакил тадкикотчиси

Ражаббай Куриязов

Давлат кадастрлари палатаси Тошкент вилояти бошкармаси булим бошлиги

АННОТАЦИЯ

Давлат кадастрлари ягона тизими маълумотларини векторли форматда шакиллантириш, ахборотларни базалаштириш, Давлат ер кадастрини юритишнида мухим ахамият касб этади. Шу нуктаи назардан маколада ахоли пункти ерлари маълумотларини ГАТ дастурий таъминоти асосида яратиш, янгилаш, геовизуаллаштириш юзасидан маълумотлар берилган.

Калит сузлар: ArcGIS, кадастр, геодезия, давлат кадастрлари, атрибутлар, автоматлаштириш, ер хисоби, катламлар, маълумотлар базаси, интегратсия, геоахборот тизими, дастурий таъминот, харита, электрон база, ахборот, маълумотлар базаси.

Кириш. Ер хдсоби буйича кенг инфратузилма тадкикотларини ва урганилаётган худуднинг иктисодий холатини ёдда тутиш талаб этилади. Шубхасиз, ернинг ижтимоий-иктисодий холатини хисобга олмаган холда ердан унумли фойдаланиш ва ер участкаларини ажратиш имконсиздир. Назарий жихатдан бирон бир худудда маълум бир фойдаланиш учун потенциал мавжуд булсада, уни амалга ошириш мураккаб булиши мумкин. Демак, худуднинг экологик имкониятларидан ташкари, маълум бир худуднинг ижтимоий-иктисодий имкониятларидан фойдаланиш керак. Бошка томондан, инсонларнинг ердан окилона фойдаланиш бино ва иншоотлар куриш учун ер олишлик тугрисида зарурий билимлари йуклиги ер ресурсларидан фойдаланишнинг хамда ахоли яшаш жойлари ерларнинг янада узбошимчалик билан кенгайишига олиб келади.

Ахоли пунктларидан фойдаланиш билан боглик хукукий муносабатлар кишлок, посёлка, шахар ахоли пунктларида яшовчи фукаролар хамда шу ерларда жойлашган юридик шахсларнинг ердан фойдаланиш юзасидан ваколатли давлат хокимияти органлари билан ёки узаро буладиган ижтимоий-иктисодий, хукукий, маданий-маърифий муносабатлари булиб, ушбу муносабатлар ахоли

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22230

nyHKraapHHHHr TypgapH, 6y epgapgaH ^ofigagaHHm TapTHÖH, ymöy TOH^agarH epgapHHHr y3Hra xoc xycycHaraapHHH öegrHgafigH.

TatKHggam ®:oh3kh, maxap Ba KHmgoKgap ypTacHga MyafiaH ^apKgap MaB^yg 6ygH6, ygap TapuxaH W3 öepraH h^thmohh MexHaT TaKCHMOTH ®:apaëHHga By^ygra KegraH. X,o3HprH KyHga KHmgoKgap Ba maxapgap axogH nyHKTgapH ^apKgaHHmHra caöaö ôynyBHH KyfiHgarH xogaraapHH Kypcaram MyMKHH: a) maxap Ba KHmgoK axogHCHHHHr cohh; ö) maxap Ba KHmgoK axogHcHHHHr Kacö ^aogHara; b) axogH nyHKTgapHHHHr Karra-KHHHKgHrH; r) TypgH TaÖHaT oöteKTgapHra aKHHgHK gapa^acH; g) axogHra h^thmohh-CHëCHfi, MagaHHfi-MaHmHfi xH3MaT KypcaTHm gapa^acH; e) axogH nyHKTgapHHHHr xyKyKHfi xogara.

fflaxapgap Ba nocëgKagapHHHr MatMypHfi nerapagapHgara ôapna epgap maxapgap Ba nocëgKagapHHHr epgapH ^yMnacHra KHpagH. By epgap TapKHÖHra KyfiHgarHgap KHpagH:

1) maxap Ba nocëgKa KypHgHmH epgapH;

2) yMyMHfi ^ofigagaHHmgarH epgap;

3) KHmgoK xy^agHraga ^ofigagaHHgagHraH epgap Ba öomKa epgap;

4) gapaxT3opgap эгaggaгaн epgap;

5) caHoar, TpaHcnopT, agoKa, Mygo^aa Ba öomKa MaKcaggapra Myg^aggaHraH

epgap;

6) agoxHga Myxo$a3a этнgagнгaн xygyggapHHHr epgapH;

7) cyB ^OHgH epgapH;

8) 3axHpa epgap.

AxogH nyHKTH epgapHgaH ^ofigagaHHm xyKyKH ynyH myHgafi xyKyKKa эгa öygraH TypgH xHg cyöteKTgapHHHr KyngHrH xapaKTepgHgHp. Ygapra KHmgoK xy^agHK KopxoHagapH, HoKHmgoK xy^agHK KopxoHagapH, ^yKapogap KHpagH. AfiHHKca ^yKapogap axogH nyHKTgapH epgapHgaH ^ofigagaHyBHH acocHfi cyöteKTgap xHcoögaHagHgap. Ygap axogH nyHKTH epgapHgaH gexKoH xy^agHrH ropHTHm ëKH Typap-^ofi KypHm MaKcagHga ^ofigagaHHmgaH TamKapH, rapa®, oFHgxoHa KaÖH KymHMna ÖHHogapHH ^ofigamTHpHm, myHHHrgeK SoFgopnHgHK, nogH3HHgHK ropffram MaKcaggapHga xaM ^ofigagaHagHgap.

^KopHgarH ^HKpgapHH yMyMgamTHpraH xogga axogH nyHKTH epgapHHHHr KyfiHgarH ^HxaraapHHH Kafig этнm go3HM:

□ ymöy ToH^agarH epgap энг aBBago HHcoHgap amamH ynyH Myg^aggaHraHgHrH caöaögH, ygapgaH ^ofigagaHHm xyKyKH aHa my MaKcaggaH KegHÖ HHKagH;

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22230

□ курилиш ерлари ахоли пункти ерларининг энг мухим таркибий кисми булиб, уларга нисбатан ер фондининг бошка тоифаларидан фаркли равишда хусусийлаштиришни кулласа булади;

□ ахоли пункти ерлари маъмурий-худудий бирлик хисобланади;

□ ахоли пункти ерларининг хукукий холати ер хукуки билан бир каторда шахарсозлик меъёрлари билан хам тартибга солинади.

Ахоли пунктларининг чегараси - шахар, посёлка, кишлок ахоли пункти ерларининг ташки чегаралари булиб, улар ана шу ерларни бошка ерлардан ажратиб туради. Ахоли пунктларининг чегарасини белгилаш тасдикланган шахарсозлик ва ер тузиш хужжатлари асосида амалга оширилади. Ахоли пунктларининг чегараси юридик ва жисмоний шахслар ер участкаларининг чегаралари буйича белгиланиши лозим.

Ердан фойдаланишни тахлил килиш ва ахоли пункти ерларининг узгаришини аниклашда географик ахборот тизимлари (ГАТ) дастурий таъминотларидан кенг фойдаланилади. Хрзирги вактда ГАТ ёрдамида турли хил экологик, ижтимоий, иктисодий маълумотларни бирлаштириш мумкин, бу эса харажатларни кам сарфлашга олиб келади ва ердан фойдаланишни режалаштириш учун зарур булган аник хисобий натижалари билан турли хил маълумотларни туплаш хамда кайта ишлаш имкониятини беради.

Жиззах вилоятининг 2021 й. 1-январ холатидаги йиллик ер хисобини юритишда Узбекистон Республикасининг Ер кодекси, "Давлат ер кадастри тугрисида", "Фермер хужалиги тугрисида", "Дехкон хужалиги тугрисида"ги конунларга, Вазирлар Махкамасининг карорлари, Жиззах вилоят ва туман (шахар) хокимларининг карорлари, хужаликларда утказилган йуклама ишлари якунларидан фойдаланилди.

Жиззах вилоятининг 2019 й. 1 январ холатига ер турлари буйича таксимланши тугрисидаги хисоботга нисбатан 2021 й. 1 январ холатига куйидаги узгаришлар булди: (1-жадвал) Жами хайдаладиган экин ерлар 2389,6 га купайган булсада, сугориладиган экин ерлар 1909,3 га камайган, лалми экин ерлар 4298,9 га купайган. Дарахтзорлар жами 1969,7 га купайган, шундан боглар 1381,4 га, узумзорлар 594,3 га купайган булса, тутзорлар 18,0 га камайган, мевали кучатзорлар 12,0 га купайган. Буз ер узгаришсиз колди, пичанзорлар 385,0 га, яйлов ерлар 6720,1 га камайди. Жами кишлок хужалиги ерлари 2745,8 га камайди.

1-жадвал

Ер хисоботининг 2019 й. 1 январ холатига ер турлари буйича маълумотларнинг 2021 й. 1 январ холатига купайиши (+) ёки камайиши (-)

тахлили. (га) хисобида.

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22230

в Х,айдаладиган экин ерлари а и р а л р и

№ Туман cyFopa^a^ra ерлар Дарахтзорлар р а л р а л р е р а ч р

е >я о

номлари сувли лалми боглар узумз орлар тутзо рлар ва о л « К а р о § о н в о § р = а в" s в

1 Арнасой - - - - - - - - - -

2 Бахмал +43 -187 -991 +626 +490 +7 -35 +0,6 +86 -

3 Faraaopon +19 -286 -98 +541,1 -142 -22 -126,7 - +131 -

4 Ш.Рашидов (Жиззах) -150,4 -7 -4 - - - -139 - - -

5 Дустлик -2,5 - - - - - - +2,5 - -

6 Зомин - -342 +5520 +238 +223 -6 -5251,8 +4 - -385

7 Зарбдор - - - - - - - - - -

8 Мирзачул - - - - - - - - - -

9 Зафаробод -1177 -1062 -127 -102 -13 - -358 +1671 -9 -

10 Пахтакор - -26 - +10 - +16 - - - -

11 Фориш - - - +68 +23 +12 -809,6 - - -

12 Янгиобод - - - - - - - - - -

13 Жиззах ш - - - - - - - - - -

Жиззах вилояти

-1268 2390 1969,1 -6720,1 1678,1 208 -385

Республикамизда ер ресурсларидан унумли фойдаланиш, уларни тартибга солиш, илмий изланишлар олиб боришда аэро ва космос суратларидан фойдаланиш борасида катта ютукларга эришилмокда. Хрзирги кунда инновацион технологиялар кулланилиши сабабли, хар бир соха тез суръатларда ривожланиб, катта ютукларга эришилмокда.

Дала тадкикот натижаларини кайта ишлаш оркали Жиззах вилоятининг геомаълумотлар базасини 2021 йил холатига кура тулик шакллантириш мумкин. Геомаълумотлар базасида дастлаб кишлок хужалиги учун ажратилган ерлар УУА ёрдамида мониторинг килиниб ГАТ дастурий таъминотларидан фойдаланиб мавзули вектор катламлари асосида геовизуаллаштирилди.Геомаълумотлар базасида кишлок хужалиги учун ажратилган ерлар негизида бошка турдаги ерларнинг вектор катламларини яратиш ва геовизуаллаштириш ишлари бажарилади. Хусусан Жиззах вилояти буйича ахоли яшаш худудларининг ер

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22230

MafigOHgapu aHuKgaHuö BeKTop KaTgaMgap acOcuga xygyggap KecuMuga reOBroyaggamrapuggu (1-pacM).

1-pacM. ^H33ax bh^ohth axogu nyHKTH epgapHH re0MatgyM0Tgap 6a3acuga BH3yaggamTupum cxeMacu

ffly öugaH öupra axOgu arnarn xygaggapuHuHr MaB3e (Maxagga) nerapagapuHu reOBroyaggamrapum umgapu aMagra OmupuguS, axpguHu MaB3egap KecuMuga Taxgug Kugum umkohu aparugagu.

^aBgar ep KagacTpu epgapHuHr TaSuufi, xy^aguK Ba xyKyKufi pe^HMH, TOH^anapu, cu^ar xycycuaTgapu Ba KufiMara, ep ynacTKanapuHHHr ypHH Ba ygnaMgapu, ygapHuHr ep эгagapн, epgaH ^OfigagaHyBnugap, u^apanugap Ba MygKgOpgap ypTacugaru TaKCUMOTH Tyrpucugaru MatgyMOTgap Ba xy^^araap TH3HMugaH uöopaTgup.

EpHuHr TaôuuH xOccagapuHu, xyKyKufi xonaraHu Ba yHgaH ^OfigagaHumHu xap TOMOHnaMa ypraHum Ba öaxpgam gaBgar ep KagacTpuHuHr MaB3ycu xucoönaHagu.

Ep KagacTpu axöopoTuHu umgaö nuKum TexHonoruacuHu gouMufi paBumga TaKOMuggamTupum, TrouMgamrapum, caKgam, aHrugam Ba ^OfigagaHyBnugapra umoH^nu xaMga Te^aMgu ep KagacTpu axÖOpOTuHu öepum gaBgar ep KagacTpuHuHr acOcufi Basu^agapu xucOÖgaHagu.

gaBgar ep KagacTpuHu roprnum &3pokocmuk cypaTra Ogum, TOnOrpa^uK-reOge3uK, KapTOrpa^uK, TynpOK, arpOKuMëBufi, reOÖOTaHuK TagKuKOTgap Ba ÔOmrça TagKuKOTgap xaMga rogaHumgap Oguö ÖOpum, epgapHuHr MuKgOp Ba cu^ar ^uxaragaH xucOÖra OguHumu Ba SaxpgaHumu, ropuguK Ba ^mcmohuh maxcgapHuHr ep ynacTKagapura öygraH xyKyKgapuHu gaBgaT pyfixarugaH yTKa3um 6ugaH TatMuHgaHgu.

AxpM nyHKTMra awpaTMmaH ep^ap

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22230

^aB-ar ep KagacTpu ep MyHocaÔaraapuHH TapTHÔra co-um MaKcaguga gaB-ar xokhmhath Ba ÔomKapyBH opraH-apuHH, MaH^aargop ropuguK Ba ^hcmohhh maxc-apHH ep TyFpucugarH axÔopoT Ôu-aH TatMHH-am, epgaH oKH-oHa ^ofiga-aHumHu, KafiTa THK-am Ba Myxo$a3a Ku-HmHH, ep Ty3H-HmHHH TamKH-этнm, ep ynyH xaK Ty-am MHKgopnapHHH acoc-am, xy^a-HK ^aonuflTHHH Ôaxo-am ynyH Myn^annaHraH. Ep yHacTKa-apura Ôy-raH My-K xyKyKHHH gaB-ar pyfixarugaH yTKa3Hm, ep MHKgopu Ba cu^arnHH xucoÔra o-um (TynpoK ÔoHHTeTHHu aHHK-am), epHH KHfiMaT ^uxarngaH Ôaxo-am, myHHHrgeK ep KagacTpu axÔopoTHHH TH3HMnamTHpnm, caK-am, aHru-am Ba MaH^aaTgop maxc-apra Terum-H maK—ap Ba xa^M-apga Ôepum. My-K xyKyKH cyÔteKTHHH, ep yHacTKa-apura эгagнк KH-um Ba ^ofiganaHHmHH ÔenrH-oBHH, ep ynacTKacnra Ôy-raH xyKyK-ap Ka^onaraaHumuHH TatMHH-OBHH, epHH xucoÔra o-um Ba Ôaxo-am ynyH acoc aparyBHH epHH pyfixaTgaH yTKa3umra goup axÔopoT ep KagacTpu axÔopoTHHUHr acocufi, gacT-aÔKH TapKHÔufi KHCMH xucoönaHagH. ^acT-aÔKH pyfixaTgaH yTKa3um axÔopoTHHH maK—aHTupum nafiTHga um-apHH yTKa3um my nafiTuraHa Terum-u xy^®aTnapHH pacMufi-amTupum Ôu-aH ôof-hk xo-ga nafigo Ôy-yBHH ep yHacTKa-apura Ôy-raH xyKyK-ap Herapa-apu Ôe-ru-aHagu Ba pyfixaTgaH yTKa3HnagH. Ep yHacTKa-apuHHHr HaTypaga Herapa-apuHH Ôe-ru-am reoge3ua ycynnapu Ôu-aH ëKH ^ofiHHHr y3uga Herapa-apHHHr Ôypu-Hm HyKTa-apHHH 3apyp aHHK-HKga Ôe-ru-am Ba y-apHH Herapa Ko3HK-apu Ôu-aH MaxKaM-am fiy-H Ôu-aH KapTorpa^ua MarepHa-napHgaH ^ofiga-aHraH xo-ga aMa-ra omupu-gH. Ep yHacTKa-apuHHHr yMyMHfi MafigoHH Ta-aô KH-HHaguraH aHHK-HKga xhcoôh, rpa^HK-Tax-H-Hfi ëKH MexaHHK ycy—ap Ôu-aH aMa-ra omupu-agH.

^opufi pyfixaTgaH yTKa3um axÔopoTHHH maK—aHTupumga pyfixarra o-yBHH xy^^aT-ap MyHgapu^acura My-Kgop-ap, ep ynacTKa-apu эгagapн Ba ^ofiga-aHyBHHnapHHHHr xyKyKHfi xonara, myHHHrgeK epHHHr MafigoHH, Herapa-apu, yHgaH ^ofiga-aHum MaKcagu Ba ^ofiga-aHum pe^HMH ÔyfiHHa W3 ÔepraH y3rapumnap TyFpucugarH Mat-yMoT-ap KupuTH-agu. HaTypaga Kafig этнпгaн y3rapTHpHm-ap, y-ap xy^^araap Ôu-aH pacMufinamTupunraHgaH KefiHH, ep KagacTpu ga^Tapura xaMga aBToMaraamTupunraH epra goup axÔopoT TH3HMura KupuTH-agu.

Ep ynacTKa-apHHHHr yMyMHfi MafigoHHHH xucoÔra o-um acocaH reoge3ua ycy—apu ÔH-aH, WKopu aHHK-HKHu Ta-aÔ этмafigнгaн xo—apga эca KapToMeTpuK ycy—ap ÔH-aH Ôa^apunagu. MatMypufi-xygygufi gapa^aHHHr omumura KapaÔ epHH XucoÔra o-um axÔopoTH yHHHr KypcaTKH^napHHUHr KHëcHfi-HrHra puoa KH-HHraH xo-ga yMyM-amTHpH-agH. TyMaH (maxap)HHHr HaBÔaTHH ep-KagacTp xapuTacuHH wpuTum gaB-aT ep KagacTpuHHHr TapKHÔufi khcmh xucoÔnaHagu. HaBÔaTHH ep-KagacTp xapuTacu ÔapHa ep yHacTKa-apu Herapa-apuHH eTap-u gapa^aga aHHK KypcaTum hmkohhhh ÔepaguraH MacmTaÔga, эпeктpoн Ba kofo3 maK-uga

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22230

тайёрланади. Навбатчи ер-кадастр хариталарида барча ер участкаларининг чегаралари курсатилади. Кейинчалик харитага ер участкаларининг эгалари, фойдаланувчилари, ижарачилари ва мулкдорлари таркибида, шунингдек чегараларда булган узгаришлар мунтазам равишда киритиб борилди (2-расм).

2-расм. ArcGIS дастури ёрдамида а^оли пункти ерларидан фойдаланучилар атрибутив маълумотларни визуаллаштириш жараёни

Навбатчи ер кадастри хамда бино ва иншоотлар харитасини юритиш тартиби Кадастр агентлиги томонидан белгиланади. Бинолар ва иншоотлар давлат кадастри худудий принцип буйича ташкил этилади ва бу объектларнинг хукукий, хужалик ва архитектура-курилиш макоми тугрисидаги маълумотлар тизимини мужассамлаштиради.

Ахоли пункти ер участкалари, Бинолар ва иншоотларнинг хисобини олиш улардан самарали фойдаланишни ва мухофаза килишни, мулк эгаларининг бу объектлардан бошка фойдаланувчиларнинг хукукларини, шунингдек бинолар ва иншоотларга эгалик хукуки хамда бошка ашёвий хукуклар давлат руйхатидан утказилишини таъминлаш учун юритилади. Бинолар ва иншоотлар давлат кадастрини юритиш буйича муносабатлар Узбекистон Республикасининг конун хужжатлари ва Низом билан тартибга солинади. Давлат шахарсозлик кадастрини, давлат ер кадастрини, фойдали казилма конлари давлат кадастрини, куп йиллик дарахтзорлар давлат кадастрини юритиш буйича муносабатлар бошка конун хужжатлари билан тартибга солинади.

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=2223Q

Axo-u nyHKTH ep-apuga ep ynacTKa-apu, ÔHHo-ap Ba HHmooT-apHHHr ep Ty3um cxeMa-apura, maxap-apHHHr Ôom pe^a-apura, axo-u amam nyHKraapuHH ^ofinamTupum nofiuxanapura, myHHHrgeK maxapco3-HK HopMa-apu Ba Kouga-apu Ta-aÔ-apura MyBo^HK-uru, ÔHHo-ap napaMeTp-apu (KaBaraapu, yMyMHfi, amam, um-aô HHKapum MafigoH-apu), эгagпaô TypraH ep ynacTKacu, Kypu-raH caHacu, MyxaHguc-HK-TexHHK кoммyннкaцнaпapнннг MaB^ygnuru, ceficMHK HugaM-H-uru TyFpucugarH Ba ÔomKa TexHHK Mat-yMoT-ap ÔHHo-ap Ba HHmooT-apHHHr apxHTeKTypa-Kypu-um MaKoMH xucoô-aHagH. KagacTp Mat-yMoT-apu ac-xy^^aT-ap ëKH gaB-aT opraH-apu Kapop-apuHHHr, mapTHoMa-apHHHr (o-gu-coTgu, xaga KH-um, a-MamTupum, H^apara o-um, peHTa Ba ôomKa-ap), ôhho Ba HHmooT-ap -ofiuxa-cMeTa xy^^araapuHHHr u-rapu pyfixaTgaH yTKa3HnraHnHrH TyFpucugarH ÔomKa Mat-yMoT-apHUHr Terum-u paBumga pacMufinamTupunraH Hycxa-apu acocuga Ty3H-agu xaMga xap ôup ôhho Ba HHmooT KagacTp ga^Tapura MyafiaH KagacTp paKaMH ocTuga ë3HÔ Kyfiu-agu. X,ap ôup ôhho HHmooT y3HHHHr Terum-u-urura Kypa ep ynacTKa-apu ôu-aH ax-HT xucoônaHagu ^aKaT ôhho Ba HHmooT-apHHHr Tax-u-u wpuTH-raHga y-ap -HTep-apra ôy-uHagu, yMyMaH o-raHga ôhho Ba HHmooT-ap ^ofinamraH ep ynacTKacu ôu-aH ôupra xucoôra o-HHagu atHH axo-u nyHKTuga ^ofinamraH KyHMac My-K cohh ep ynacTKacura HucôaTaH o-HHagu. KagacTp ga^Tapugaru ë3yB-apHH Ty3aTumra ëKH Tyngupumra fiy- Kyfiu-Mafigu. Arap KagacTp ga^Tapura ë3H-raH Mat-yMoT-apHH y3rapTupum ëKH Ty-gupum 3apypuaTH nafigo ôy-ca, y xo-ga o-guHru ë3yB-ap ôeKop KH-HHagu Ba oôteKT TyFpucugarH aHru Mat-yMoT-ap ôu-aH afiHaH my KagacTp paKaMH ocTuga Ty-gapu-agu. KagacTp fiHFMa ^H-gu Mat-yMoT-apu Tyn-aHraH Ba pyfixaragaH yTKa3HnraH ôhho ëKH HHmooT KagacTp pe^acuga ôe-ru-aHagu. KagacTp pe^acu xapuTa-ap Ba pe^a-apHHHr 1:1000 gaH 1:10000 rana ôy-raH MacmTaô KaTopugaH uôopaT ôy-agHKH, ôy pyfixaTgaH yTKa3HnagHraH oôteKraapHHHr ^ofinamyBH Ba acocufi napaMeTp-apuHHHr Kypra3Ma-H HH3Ma ôe-ru-aHumaHu TatMHH-afigu.

Xy^oca. H3naHumnap Harn^acuga ArcGIS gacTypufi TatMHHoTuga ga-a TagKHKoT HaTH^anapuHH KafiTa um-am, ^ofinapga o-uô ôopu-raH xucoô Tax-H—apu BeKTop-u KaT-aM KypuHumuga reoMat-yMoT-ap ôa3acura ннтeгpaцнaпam Ba KyHMac My-K oôteKT-apuHH, axo-u nyHKTH ep-apugaH ^ofiga-aHyBHH-ap KypcaTrHH-apu reocTaTucTHK Tax-u—ap ëpgaMuga a^parnm ^apaëH-apu reoBroya—amTupHngH. ^a-a TagKHKoT Harn^acuga aHHK-aHraH axôopoT-ap reoMat-yMoT-ap ôa3acura ннтeгpaцнa kh-hhhô reocTaTucTHK Tax-u—ap aMa-ra omupu-gu Ba ^KflT ra Tonmupum yHyH Tafiëp-aHgu. Axo-u nyHKTH ep-apu Typ-apu xucoôu ÔyfiHHa Karorpa^HK acoc aparangu Ba Myxo$a3a 3oHa-apuHHHr axo-u nyHKTH ep-apura

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22230

таъсири буйича тавсиялар берилди. Бундан ташкари кадастр маълумотларини шакллантиришда юкори аникдикка эришилди.

Адабиётлар

1. Мухторов У.Б., Инамов А.Н. ^ишлок хужалиги ерларидан самарали ва окилона фойдаланишда лазерли нивелирлаш ва унинг ракамли модели// Геоахборот тизими технологияси сохасини ривожлантиришнинг долзарб муаммолари ва ечимлари мавзусидаги халкаро илмий-амалий конференция. -Самарканд 2019. 34-38-б.

2. Узбекистон Республикаси Ер кодексига шархлар.

3. Антипова Е. A. ахоли географиясида ГИС технологияларидан фойдаланиш тажрибаси / / БДУ електрон кутубхонаси "БДУ Ахборотномаси" - Белоруссия 2007 йил.

4. Абдурахмонов С.Н. Махсус йирик масштабли топографик карталарни тузишнинг кишлок хужалиги учун ахамияти //Научный журнал, часть Интернаука - Москва 2018. №19. (53). 100-102-с.

5. Рахимов Х.О., Дадабоева А.Х,. Геодезия ва картография сохасида инновацион технологияларни жалб килиш борасидаги чора тадбирлар чора-тадбирлар//Ер ресурсларини бошкариш махофаза килишда инновацион ёндошувлар: муаммо ва креатив ечимлар мавзусидаги республика илмий-амалий анжумани. Тошкент 2019. 471-473-б.

6. Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2021-йил 22 июндаги 389-son карори

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.