CC BY
11Ученые записки Таврического национального университета имени В. И. Вернадского Серия «Филология. Социальные коммуникации». Том 27 (66). № 3. 2014 г. С. 106-114.
УДК 811.512.1
FRANSIZCA ALINTILARIN, TÜRKQE YAPIM EKLERI AQISINDAN MORFOLOJIK DURUMLARI:
Dursun Ali Özdemir
Fransizca ödünfleme olan morfoloji sözcügü §ekil bilgisi, bifim bilgisi, yapi bilgisi, yapi bilimi kelimeleriyle Türkfede kar§ilik bulur. Modern Türk Dili konusunda bazi otoriterler yapi bilgisini §u §ekilde tarif etmi§lerdir.
Türkfe Sözlük yapi bilgisini, kelimelerin yapisini, türeme yollarini ve fekim bifimlerini iferen bilgi, §ekil bilgisi, morfoloji [1, 27].
Korkmaz, §ekil bilgisinin temel ögelerinin kökler ve ekler oldugunu, bunlarin belirli kurallar ferfevesinde bir araya gelmesinden binlerce yeni kelime ortaya fiktigini ve dilin söz varligini olu§turdugunu söyler. Devaminda kelimelerin, zihindeki soyut ve somut kavramlari kar§ilayan anlamli §ekiller olduklarini bundan dolayi §ekil bilgisinin ayni zamanda dilin bifimden anlama uzanan kesimi oldugundan bahseder. Sonrasinda, kelimeler arasindaki gefici ve kalici anlam örgü ve baglantilarinin birbirinden farkli ekler yardimi ile saglandigindan, dildeki i§leyi§ ve canlilikta ancak dilin §ekil yapisi ile gerfekle§tirilebileceginden söz afar. Bu bakimdan §ekil bilgisi, bir yandan dilin §ekilden anlama, bir yandan da türetme, birle§tirme, kalipla§tirma, anlam kaymasi, anlam daralmasi gibi fok fe§itli ve kapsamli dil olaylari ile cümle, anlam ve köken bilgisine uzanan temel dayanagi [12, 5].
Vural, bir dildeki kök ve ekleri, bunlarin birle§me yollarini, eklerin anlam ve görevlerini, dilin türetme ve fekim özelliklerini ve §ekille ilgili öteki konulari inceleyen dil bilgisi dali [17, 139].
Aksan, fonemlerin sözcük yapisi ifindeki yerini belli etmek üzere incelemelere yö-nelen bilim dali [2, 29].
Yildiz, dildeki sözcüklerin yapisini, kök ve ekleri, bunlarin birle§me §ekillerini, eklerin anlam ve görevlerini, türeme ve fekim özelliklerini inceleyen dilbilgisi kategorisi [19, 115].
Karaagaf, kelimelerin §ekillere bagli kullanim yollarini, anlam ve görevlerini, dilin türetme ve fekim özelliklerini ve bifimle ilgili öteki konulari inceleyen [10, 249] bilim dali olarak tarif eder.
Türkfede ekler fekim ve yapim eki diye ikiye ayrilir. £ekim ekleri, eklendikleri sözcüklere herhangi bir yeni anlam katmaz, yalnizca onlara i§leklik kazandirir [6, 135].
Türkfe, sondan eklemeli bir dil oldugu ifin, Türkfede olan bütün kelimeler -buna alintilar da dahil olmak üzere- hifbir problem olu§turmadan fekim eki alabilir. Zira bu eki almadan kelime cümle ifindeki vazifesini yapamaz veya cümleye dahil bir unsur haline gelemez. Alintilar da fekim eklerini alirken sadece yumu§ama durumu ortaya fikabilir ki, bu diger Türkfe kelimelerde de olan dogal bir durumdur. Onun ifin fekim ekleri afisindan alintilari incelemeye tabi tutmanin pek bir anlami yoktur.
§imdi bu yapim eklerin Türkfede ki fonksiyonlarini görmek ifin teker teker inceleyelim:
FRANSIZCA ALINTILARIN, TÜRKQE YAPIM EKLERIAQISINDAN MORFOLOJIK
DURUMLARI:
...+ci, eki isim kök ya da gövdesine getirilir [9, 53; 8, 201; 13, 699], getirildigi kelimenin ünlü ve ünsüz uyumuna bagli olarak degigim gösterir [18, 81]. Türkiye Türk?esinin, kullanig sahasi 50k genig, igleklik derecesi 50k yüksek eklerindendir [3, 162; 17, 158]. Korkmaz bu ekin sekiz, Zülfikar ise on ü? farkli görevinin bulundugunu söyler [2, 43; 14, 170]. Ek alan kelime isim ve sifat görevinde kullanilabilir. Bu ek Fransizca alintilarda gu görevlerde kullanilmaktadir.
a. Eklendigi kelimeye, ig ve meslek (?ogu zaman satan, yapan ya da igleten) anlami katar [17, 158; 15, 105]. Bu görevinden dolayi ek, gramerlerimizde genellikle "meslek eki" adlandirilmigtir [12, 41].
Sultanahmet'e dogru yol alirken, yakamiza bu kez de sülük gibi bir parfümcü yapigiyor [22.04.1986: 8].
Son yillarda büyük bir geligme gösteren Türk fayansgiligi, modern Türk evine ayri bir renk getirdi [18.01.1976: 18].
Bu arada Avrupa'dan gelen abajurcular kendisine fikir vermek i$in 5aligma teklifleri yapmiglardir [01.01.1970: 5].
b. Sonuna +lik, +lik, +luk, +lük eki getirildiginde gahislardan ilgisiz, soyut, meslek ve ugragma adlari yapar.
Hayatini sandik ambalajciligi yaparak kazaniyormug [26.03.1955: 1].
Sabriye bir 5orap5ida 5aligiyor, Hikmet manikürcülük yapiyor [14.09.1958: 4].
... Mari, birka? ay önce Beyoglu'nda fotografgilik yapan Muhittin Durmaz isminde bir genfle tanigmigtir [01.11.1950: 5].
c. Bir igi kendine görev olarak almig kimseyi gösteren adlar olugturur [12, 41].
Politikaci, küfük bir dedikodu olayi kargisinda kalinca, basit bir tartigma ile bunu
bertaraf edebilir, fakat bu bir bagari degildir [04.05.1955: 2].
Mevsim dolayisiyla, igler artinca yevmiyeler de yükseliyor. Ortaligi ig?i komisyonculari kapladi [07.05.1950: 2].
d. Cogu zaman özel bir ada (kismen de özel ad olmayan kelimelere) gelerek, bir dügüncenin ya da inanigin taraftari olma anlami verir [17, 158].
... fen bilgisinde anti Darvinciligi savunan yetmig altinci sayfada gu cümleler yer aliyor [07.05.1950: 2].
... Franko taraftarlari ispanya ve Maocu Arnavutlukla münasebetler geligtiren siyasetini ayni gekilde tenkit etmig...[17.05.1964: 7].
e. Tagima araci adlarina gelerek, kelimeye süren, idare eden ve o geye sahip olan anlami katar.
ilin kamyoncusu hayvanini babasinin hayrina tagimaz ya [22.08.1955: 3].
Taksici olacaksin dedi, bu dönemde darphane gibi para kesmek ifin [16.03.1953: 6].
f. Herhangi bir müzik aletini falanlari (kismen de satan) belirtmek ifin kullanilir.
Ankara'dan gelen bu misafir riyaseti cumhur orkestrasinin solist flütgüsü Mükerrem
Berk'ti [08.04.1955: 4].
Daha öncede yazdigim gibi istanbul'un birbirinden güzel viyolonselciler dinleme hususunda ?ok gansi olmugtur [14.03.1959: 4].
g. Herhangi bir spor dali ile ugragan insanlara verilen ad olarak kargimiza fikar.
Kafile, eskrimci, futbolcu, atlet ve hokeycilerden mütegekkildir [17.08.1951: 2].
107
Avrupa §ampiyonu olan bu Fransiz atleti dünyanin ü? en iyi dekatloncusu arasindadir [19.03.1952: 5].
Bu alintilar i?inde boks yapan sporcu manasina boksör kelimesi de sifirdan ödün?lenmi§, ?ekim eki ile türetilme yapilmami§tir.
h. Kelimeye bir §eyi ali§kanlik ve huy edinme anlami katar [17, 158].
Laiklerle softalar, älimlerle cahiller, harisler ve entrikacilarla idealistler, bu parti i?inde, hamur haline gelmek istedi [28.05.1950: 2].
Gen? bir §antajci yakalandi [30.01.1951: 5].
i. Eklendigi kelimeye, genelde olumsuz bir §eye a§iri dü§künlük manasi katar.
Dün sabah ü? eroinci yakalandi [26.05.1950: 2].
Sabotajci gruplarin sayisi hakkinda muhtelif rivayetler var [14.05.1950: 3].
Sömürücü, terörcü, öldürücü bir yobazlar azinligi var bu memlekette [16.05.1969: 2].
...+li isim kök ve gövdelerine getirilen +li eki, kelimenin isim ya da sifat olarak kullanimini saglar. Türk?enin en verimli üretim eklerinden biridir [3, 191]. Türk?enin erken döneminde +lu §eklinde kullanilan ek, 17. yüzyildan sonra kü?ük ses uyumuna uymu§tur [13, 708].
1. Eklendigi kelimeye, sahiplik ve bulundurma kavrami katar.
Sabahin ü?ünden biraz sonra polis üniformali iki ki§i ile birlikte asker elbiseli bir ü?üncü §ahsin geldigini görmü§ler [24.05.1950: 2].
Belki de kürk mantolu kadin Thorla Riverton degildi [25.05.1950: 4].
2. isimler özellik ve nitelik kavrami katar.
Kaprisli, oynak bir yosma gibidir [06.04.1955: 5].
Duvarlar ise ufak desenli ?i?eklerle süslü kägitlarla kaplidir [24.01.1951: 3].
3. isimlere, herhangi bir maddeyi i?inde bulundurma anlami katar.
Hari?ten getirilen kägitlarjelätinliydi, ... [04.06.1952: 3].
O belediye sulari olsa olsafosforludur [13.08.1950: 5].
Evinde ise karbonatli su ile birayi erittikten sonra i?ecektir [18.07.1953: 3].
4. Eklendigi ada, hastaligi ta§ima anlami katar.
Bu mikrop difterili hastalarin bogazlarinda, bademcikleri üzerinde peyda olan beyaz bir zar i?inde ürer [17.04.1962: 4].
Ayni müddet zarfinda 1985 kolerali, hastanelere kabul edilmi§ [29.05.1956: 5].
5. Özel ve cins isimlere gelerek bunlara mensup olma anlami verir.
Tahranda üniversiteliler grev ilän elti [30.01.1979:14].
istanbul Amerikan kolejlileri senelik balosu 10 §ubat cumartesi gecesi... [01.02.1951: 5].
Bunun yaninda Alman, Amerikan, Polonez, Rumen gibi ek almadan ait olma anlami veren direk alinti kelimelerde vardir.
6. Eklendigi kelimenin gü? kaynagi olarak kullanildigini bildirir.
...tarafindan be§ lambalipilli §ik bir radyo hediye edilecektir [30.03.1952: 8].
Bugün Milano istasyonunda bir yolcu treniyle elektrikli bir lokomotifin ?arpi§masi
neticesinde 8 yolcu yaralanmi§tir [11.06.1950: 3].
7. Sayilara bir arada olma, gruplandirma anlami katar.
Milyar+li, milyon+lu, trilyon+lu, bilyon+lu [17, 163].
108
FRANSIZCA ALINTILARIN, TÛRKÇE YAPIM EKLERIAÇISINDAN MORFOLOJIK
DURUMLARI:
...+lik genellikle adlardan ve sifatlardan isim türeten [S, 597] bu ek çok içlek ve kapsamli bir ektir [7, 197]. Asil içlevi, eklendigi kelimeye "sinirlama, ayirma, tahsis, bir §ey için" anlami katmaktir [17, 163]. Korkmaz bu ekin on dört [12, 56], Zülfikar on ^ farkli [14, 172] kullanim görevi oldugunu belirtir. Bu eklerle kurulan yeni isimlerin kökle olan anlam bagi devam eder [1S, S1]. Türeme esnasinda +lik eki ünlü uyumuna uyar [1S, S2].
a. Eklendigi kelimeye i§, ugraç ve meslek kavrami katar.
Bakanligimizda avukatlik staj süresinin üç seneye çikartilmasi için her hangi bir çaliçma mevcut degildir [15.11.1950: 5].
izmir'deki deniz ve hava yollari acenteligi binasi iççi lokali haline getirilecektir [05.07.1950: 3].
b. Eklendigi kelimenin taçidigi anlama bagli olarak, kelimeye nitelik, özellik anlamlari katar.
Boksörlerimiz amatörlük sinifindaki formlarini dahi muhafaza edememektedirler [14.10.1950: 6].
Katoliklik ve Ortodoksluk meselesi tam zamaninda ve padiçaha yaranmak için icat edildi diyecegim geliyor [07.05.1955: 4].
c. Bu eki alan bazi kelimeler, yapildiklari isimle ilgili araç, gereç ve eçya adi olarak kullanilir [7, 195; 19, 13S].
Yillardir, çantasinda hep iki pudralik taçir [21.12.1954: 5].
Çatal, biçak, tuzluk, çamdan, kürdanlik kutusuna kadar her §ey altindandi [03.11.1967: 7].
Hacim, agirlik, uzunluk adlarina ilave edilir.
§akule nazaran otuz santimlik bir inhiraf görüldügünden gerekli tedbirler alinmiçtir [1S.07.1950: 2].
Çayir ova - Kartal 34,5 kilovoltluk eneiji nakil hatti bugün enerjilendirilecektir [01.01.1966: 7].
e. Bu ekle yapilan yer isimleri, yapildiklari ismin gösterdigi nesnenin bulundugu yeri ifade ederler. Bu yer ya o nesne ile dolu, yani o nesnenin çok bulundugu yer veya o nesnenin sadece mekâni, belki de yetiçtigi yerdir [5, 155].
Eski orman kanununun orman saydigi çalilik ve makilikler yeni tasarida orman sayilmamiçtir [04.04.1951: 5].
Evvelce benzinlik olarak kullanilmiç ve halen bo§ bulunan bir sundurmanin yakininda yere birakilan patlayici bir maddenin patladigi anlaçilmiçtir [15.03.1961: 1].
f. Bir eçya veya çeyin vasfini belirten sifat oluçturur [19, 139].
. ..elli okuyucumuz istedikleri çehirlerin sinemalarina ait bütün sezonluk kombine davetiyeler ile hediyelendirileceklerdir [07.0S.1955: 3].
Bir seanslik ücret ^ liradir [06.02.1955: 6].
g. Millet adlarina eklenerek, o millete ait olma anlamini katar [7,196].
Her halde Edison'a ait keçif ve icatlarin Amerikanliliktan, dizel motorinin Almanlik-tan ilah (ibaret) bir tohum taçidigina §üphe yoktur [12.07.1953: 2].
Hatta Tscharykowsky gibi musiki bakimindan Almanlaçmiç bir bestekârin eserlerinde bile Slavlik tesiri hissolunur [12.07.1952: 2].
1. Eklendigi kelimeye, bir §ey için ayirma, tahsis etme manasi verir.
109
Bonfilelik [02.10.1952: 6].
Yerli ve Avrupa paltoluk kumaçlardan birinci sinif iççilik ismarlama paltolar 125— 165—230 liradir [01.10.1950: 4].
i. isim ve sifatlardan soyut isimler yapar [18, 81; 11, 588].
Bilhassa bazi kadinlar bunu vahçice bir i§ oldugunu söyleyerek beni sadistlikle itham ettiler [19.09.1955: 6].
Hala cephesinde Venedik hükümetinin armasi, §övalyelik devrinin içaretleri bulunur [07.06.1952: 6].
j. Rütbe ve makami genelleçtiren tahsis isimleri yapar [15, 103; 16, 146].
Gn. Lattre de Tassigny'ye ölümünden sonra mareçallik tevcih edildi [13.01.1952: 7].
Bildirildigine göre Hitler kendini 30 Nisan 1945 günü Berlin Reich §ansölyeligi binasinin siginaginda vurarak intihar etmiçtir [28.11.1964: 7].
k. Renk bildiren isme gelerek, o rengin yaygin olarak bulundugunu veya ona benzedigini bildiren sözcükler yapar.
Gökyüzünden, ince ince bir yagmura kariçarak inen o sevimsiz grilik her yana bulaçti [20.08.1962: 4].
l. Kök ya da gövdedeki anlama bagli olarak öl9ü ve süre bildiren kelimeler oluçturur [17, 163].
Bu suretle binlerce hektarlik arazi sular altinda kalmiçtir [21.05.1950: 3].
...elli okuyucumuz istedikleri çehirlerin sinemalarina ait bütün sezonluk kombine davetiyeler ile hediyelendirileceklerdir [07.08.1955: 3].
m. Sayi isimlerine gelerek o sayinin toplu olarak bulundugunu gösteren kelimeler yapar.
On sekiz milyonluk Türkiye nüfusunun en az on dört milyonu köylüdür [03.05.1950:
2].
Truman ü9 milyarlik kanunu dün törenle imzaladi [06.06.1950: 5].
...siz, isimlere "kökteki birtakim özellikleri taçimama manasi, eksik, yetersiz kalma ve yokluk" manasinda [17, 166]. Kelimeye -li ekinin ziddi bir anlam katar [5, 160]. Ek ünlü uyumuna uyar [18, 83]. Olumsuz yeni sifat ve isim türemesine yardimci olurlar [15, 103].
Dantelli ve dantelsiz olarak hazirlanan bu pullar büyük bir alaka gördü [15.05.1956:
1].
Muhtelif bölge temsilcileri fikirlerini beyanla kredisizlik yüzünden çektikleri sikintilari belirtmiçlerdir [26.10.1952: 1].
...ca, eki aslinda bir çekim ekidir; ancak sonradan kliçeleçerek veya fonksiyon degiçtirerek yapim eki haline gelmiçtir [19, 140]. Yapim eki olarak, isim veya sifattan yine isim [8, 199; 13, 698], sifat ya da zarf yapar. Bu ek de ünlü ve ünsüz uyumuna uyar [18,82].
1. Kelimeye "eçitlik, benzerlik, yakinlik ve tarafindan" anlami vermektedir.
110
FRANSIZCA ALINTILARIN, TÜRKQE YAPIM EKLERIAQISINDAN MORFOLOJIK
DURUMLARI:
Atamanin tutanaginin bu komisyonca da incelenmesine karar verilmi§tir [21.06.1950:
5].
Büyük bir sabirla, adetafilozofga, bu ani bekleyen Mecit, ... [17.10.1950: 3].
b. Millet, kavim ve halk adlarindan dil ve lehfe bildiren adlar türetir [12, 39; 16, 142].
Japonca yazili bir etikete sarilmi§ küfük bir ampul [04.06.1950: 4].
Hälbuki katil Flamanca söyledigim en basit kelimeleri bile anlayamiyordu [07.07.1950: 2].
c. Adlara gelip birlikte olma, bütünlük anlami verir [7, 201].
Azalarin salahiyetleri konfederasyonca geni§ fapta tahdit edilmez [06.06.1950: 5].
Bir azanin elinde davetiye oldugu halde kapidan fevrilmesinin sendikaca "kendi hükmi §ahsiyetinin zedelenmesi manasina alinmi§" oldugu belirtilmektedir [21.03.1957: 1]. .
d. isimlere "gibi, kadar ve fogul" anlamlarini katar. Bu durumda, peki§tirilmi§ sifatlar, zarflar ve zarf olarak kullanilan edatlar türetir [4, 579; 3, 160]. ismi eyleme baglar.
.30 puana sahip Fenerbahfe §ayet gefen haftalari bonkörce puan dagitmami§ olsalardi...[14.04.1969: 9].
Güzel haziran güne§inin kirlarda, milyonlarca insana birden randevu verdigi bir pazar günü idi [04.05.1950: 6].
...+giller, eklendigi kelimeye grup, aile, familya kavrami katan bu ek, ayni özelligi ta§iyan bitki ya da hayvan gruplarini gösteren kelimeler yapar.
Bakteri+giller, drosera+giller, kanguru+giller, pelikan+giller [14, 173-174; 17, 161].
...+h+hh, ...+siz+lik, ...+ci+lik ekleri: Modern Türkfede yapim eki alip yeni bir an-lam kazanan Fransizca ödünfleme kelimeler, ikinci bir yapim eki daha alarak ba§ka keli-melere dönü§ebilmektedir.
Her türlü ayirimciligi, toleranssizligi ve ki§kirtmaciligi yargilar [04.02.2000: 20].
Ayni alternatifsizlik, özellikle yeni sanayici sinif bakimindan da bir ölfüde söz konu-sudur [04.07.1973: 9].
Bugünküpropagandaciligi bu cümleden nur almi§ görmekteyiz [09.12.1950: 2].
...+cik eki, ödünfleme sözlere, ünlü ve ünsüz uyumuna uyarak eklenir [18, 82].
1. Ufaltma, Sevgi ve acima bildiren i§lek bir ektir.
Bu kanalciklarin her biri be§ santimetre boyundadir [24.10.1954: 3].
Annem ben minicikken ölmü§, hif görmedim [22.03.1951: 4].
2. Bitki, hayvan, araf ve organ isimleri yapar [8, 201].
Bro§guklarin uflarinda, ince feperli üzüm salkimini andiran hava kesecikleri vardir [11.03.1978: 3].
3. Bu eki alan bazi kelimelerle ikileme kurulabilir.
...miniminicik ismail kuklalari [10.07.1950: 5].
Sonufta, yapim ekleri afisindan meseleye bakacak olursak, Fransizca alintilarda sinirli sayida Türkfe yapim eki kullanilmi§tir. Misafir sözlerle kullanilan Türkfe kökenli fekim ekleri dokuz ayri kategoriyle sinirli kalmi§tir.
Ayrica, Türkfede birfok fonksiyonu bulunan yapim ekleri, alintilara getirilirken sadece belli görevleriyle sinirlandirilarak kullanila gelmi§tir. Bazen, ödünflemelere ekle-
111
nen yapim eklerinin, esasen Türk?ede bulunmayan yeni fonksiyonlari ortaya ?ikmi§tir. Taramalar sonucunda isimden isim yapan, Türk?e bir ek almi§ 904 alintinin söz var-ligimizda aktif olarak kullanildigi tespit etmi§tir.
Kaynaklar
1. Akalin Haluk §ükrü, Türk?e Sözlük, TDK Yayinlari, Ankara 2009, 2250 Sayfa, ISBN: 975-160070- 7.
2. Aksan Dogan, Her Yönüyle Dil Ana Qizgileriyle Dilbilim, TDK Yayinlari, Ankara 2009, 162 Sayfa, Cilt 1, ISBN: 975-16-0975-5.
3. Banguoglu Tahsin, Türkfenin Grameri, TDK Yayinlari, Ankara 2011, 634 Sayfa, ISBN 975-160268-8.
4. Deny Jean, Türk Dil Bilgisi Modern Türk Dil Bilgisi Qali^malarmin Kapsamli ilk Örnegi, Kabalaci Yayinlari.- istanbul 2012, 954 Sayfa, ISBN: 978-975-997-201-1.
5. Ergin Muharrem, Edebiyat ve Egitim Fakültelerinin Türk Dili ve Edebiyati Bölümleri i?in Türk Dil Bilgisi.- istanbul 2009, Bayrak Yayinlari, 407 Sayfa, ISBN: 975-7728-06-03.
6. Eker Süer, Akalin Haluk §ükrü, Türk Vahit, Demir Aslan Sema, Türk Dili -I -, Anadolu Üniversitesi Yayinlari, Eskijehir 2012, 233 Sayfa, ISBN: 978-975-06-1305-0.
7. Gencan Tahir Nejat, Dil Bilgisi, TDK Yayinlari, Ankara 1979, 602 Sayfa.
8. Gülensoy Tuncer, Türkiye Türk?esindeki Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlügü, TDK Yayinlari, Ankara 2007, 608 Sayfa, ISBN: 978-975-16-1971-6.
9. Hatiboglu Vecibe, Türkfenin Ekleri, TDK Yayinlari, Ankara 1981, 174 Sayfa.
10. Karaaga? Günay, Türkfenin Dil Bilgisi, Akfag Yayinlari, Ankara 2012, 768 sayfa, ISBN: 978-6055413-56-9.
11. Korkmaz Zeynep, Türk Dili Üzerine ara^tirmalar, TDK Yayinlari, Ankara 2005, 964 Sayfa, Cilt 1, ISBN: 975-16-0774-4.
12. Korkmaz Zeynep, Türkiye Türk?esi Grameri, TDK Yayinlari, Ankara 2009, 1224 Sayfa, ISBN 97516-1643-3.
13. Ni^anyan Sevan, Sözlerin Soy Agaci Qagda§ Türk?enin Etimolojik Sözlügü, Everest Yayinlari.-istanbul 2009, 774 Sayfa, iSBN: 978-975-289-636-9.
14. Sari Mustafa, Türk?enin Bati Dilleriyle ili^kisi, TDK Yayinlari, Ankara 2008, 294 Sayfa, ISBN 978975-16-2022-4.
15. Tokmakoglu Aliye, Qali^kan §enel, Kutludag §erif, Öztürk Ya§ar, Uygur Vedat Ceyhun, Üniversiteler i?in Türk Dili Yazili ve Sözlü Anlatim, Kriter Yayinlari.- istanbul 2008, 514 Sayfa, ISBN: 978-605-5863-02-09.
16. Toparli Recep, Mehmet akalin Dil Yazilari, TDK Yayinlari, Ankara 2001, 950 Sayfa, ISBN: 97516-1401-5.
17. Vural Hanifi, Böler Tuncay, Ses ve §ekil Bilgisi, Kesit Yayinlari.- istanbul 2012, 272 Sayfa, ISBN: 978-605-4117-75-8.
18. Yaman Ertugrul, Köstek?i Mehmet, Üniversiteliler i?in Örnekli-Uygulamali Türk Dili ve Kompozisyon, Gazi Kitabevi, Ankara 2003, 336 Sayfa, ISBN: 975-7313-33-5.
19. Yildiz Harun, Ko? Saadettin, Yeni?eri Hüseyin, Yagci ilyas, Odaci Serdar, Deniz Kemalettin, Üniversiteliler i?in Dil ve Anlatim, Tablet Yayinlari, Konya 2008, 606 Sayfa, ISBN: 978-605-594827-6.
SÜRELI YAYINLAR
Sira Gazete Adi Tarih Sayfa
1. Milliyet Gazetesi, 03.05.1950: 2; 2. Milliyet Gazetesi, 04.05.1950: 6; 3. Milliyet Gazetesi, 07.05.1950: 2; 4.Milliyet Gazetesi, 14.05.1950: 3;5. Milliyet Gazetesi, 21.05.1950: 3; 6. Milliyet Gazetesi, 24.05.1950: 2; 7. Milliyet Gazetesi, 25.05.1950: 4; 8. Milliyet Gazetesi, 26.05.1950: 2; 9. Milliyet Gazetesi, 28.05.1950: 2; 10. Milliyet Gazetesi, 04.06.1950: 4; 11. Milliyet Gazetesi, 06.06.1950: 5; 12. Milliyet Gazetesi, 11.06.1950: 3; 13. Milliyet Gazetesi, 21.06.1950: 5;14. Milliyet Gazetesi, 05.07.1950: 3; 15. Milliyet Gazetesi, 07.07.1950: 2; 16. Milliyet Gazetesi, 10.07.1950: 5; 17. Milliyet Gazetesi, 18.07.1950: 2; 18. Milliyet Gazetesi, 13.08.1950: 5; 19. Milliyet Gazetesi, 01.10.1950: 4; 20. Milliyet Gazetesi, 14.10.1950: 6; 21. Milliyet
112
FRANSIZCA ALINTILARIN, TURKQE УАР1М EKLERIAQISINDAN MORFOLOJIK
DURUMLARI:
Оа7е1е81, 17.10.1950: 3; 22. МШуй Оа7е1е81, 01.11.1950: 5; 23. МЛНуй Оа7е1е81, 15.11.1950: 5; 24. МИНуй Оа7е1е81, 09.12.1950: 2; 25. МЛНуе1 Gazetesi, 24.01.1951: 3; 26. МПНуе! Оа7е1е81, 30.01.1951: 5; 27. М1Шуе: Gazetesi, 01.02.1951: 5; 28. МШуй Gazetesi, 22.03.1951: 4; 29. МЛ^ Gazetesi, 04.04.1951: 5; 30. М1Шуе: Gazetesi, 17.08.1951: 2; 31. МШуй Gazetesi, 13.01.1952: 7; 32. МП^ Gazetesi, 19.03.1952: 5; 33. М1Шуе: Gazetesi, 30.03.1952: 8; 34. МП^ Gazetesi, 04.06.1952: 3; 35. МП^ Gazetesi, 07.06.1952: 6; 36. МШуй Gazetesi, 12.07.1952: 2; 37. М1Шуе: Gazetesi, 02.10.1952: 6; 38. МП^ Gazetesi, 26.10.1952: 1; 39. МЛ^ Gazetesi, 16.03.1953: 6; 40. МШуе: Gazetesi, 12.07.1953: 2; 41. М1Шуе: Gazetesi, 18.07.1953: 3; 42. МШуй Gazetesi, 24.10.1954: 3; 43. МЛ^ Gazetesi, 21.12.1954: 5; 44. М1Шуе: Gazetesi, 06.02.1955: 6; 45. МШуй Gazetesi, 26.03.1955: 1; 46. МП^ Gazetesi, 06.04.1955: 5; 47. М1Шуе: Gazetesi, 08.04.1955: 4; 48. МП^ Gazetesi, 04.05.1955: 2; 49. МП^ Gazetesi, 07.05.1955: 4; 50. МШуй Gazetesi, 07.08.1955: 3; 51. М1Шуе: Gazetesi, 22.08.1955: 3; 52. МП^ Gazetesi, 19.09.1955: 6; 53. МЛ^ Gazetesi, 15.05.1956: 1; 54. МШуе: Gazetesi, 21.03.1957: 1; 55. М1Шуе: Gazetesi, 29.05.1956: 5; 56. МШуй Gazetesi, 14.09.1958: 4; 57. МП^ Gazetesi, 14.03.1959: 4; 58. М1Шуе: Gazetesi, 15.03.1961: 1: 59. МШуй Gazetesi, 17.04.1962: 4; 60. МП^ Gazetesi, 20.08.1962: 4; 61. М1Шуе: Gazetesi, 17.05.1964: 7; 62. МП^ Gazetesi, 28.11.1964: 7; 63. МП^ Gazetesi, 01.01.1966: 7; 64. МШуй Gazetesi, 03.11.1967: 7; 65. М1Шуе: Gazetesi, 14.04.1969: 9; 66. МП^ Gazetesi, 16.05.1969: 2; 67. МЛ^ Gazetesi, 01.01.1970: 5; 68. МШуе: Gazetesi, 04.07.1973: 9; 69. МП^ Gazetesi, 18.01.1976: 18; 70. МШуе: Gazetesi, 11.03.1978: 3; 71. МП^ Gazetesi, 30.01.1979:14; 72. МЛ^ Gazetesi, 22.04.1986: 8; 73. МЛ^ Gazetesi, 04.02.2000: 20
Дурсун Али Оздемир. Морфологические особенности французских заимствований (аффиксы словообразования) / Дурсун Али Оздемир // Ученые записки Таврического национального университета имени В. I. Вернадського. Серия «Филология. Социальные коммуникации». - 2014. - Т. 27 (66), № 3. - С. 106-114.
Будет справедливым сказать, что турецкий язык, дошедший до нас из глубин истории, претерпел ряд эволюций. Турки, вначале проживавшие в Азии в месте с другими народами, переняли свой язык с течением времени множество элементов восточных языков.
И наконец, в период Танзимата, монархии и республики, турецкое общество, устремившееся на запад, началось тесное взаимодействие с западными языками.
В данной статье мы остановимся на определении термина «морфология», а затем коснемся французских заимствований, претерпевших морфологическую эволюцию. В этом контексте постараемся показать какое значение придают заимствованиям словообразовательные аффиксы турецкого языка и классифицируем их на примерах.
Ключевые слова: Морфология,аффикс, корнь, словообразовательные аффиксы.
Дурсун Алi Оздемiр. Морфолопчш особливост французьких запозичень (афжси словотворення) / Дурсун Алi Оздемiр // Вчеш записки Тавршського национального ушверситету iме-ш В. I. Вернадського. Сер1я «Фшолопя. Сощальш комунжацп». - 2014. - Т. 27 (66), № 3. - С. 106-114.
Буде справедливим сказати, що турецька мова, що дшшла до нас з глибин юторп, зазнала ряд еволюцiй. Турки, спочатку проживали в Азп в мющ з шшими народами, перейняли свою мову з пли-ном часу безлiч елементiв схiдних мов.
I нарешта, в перiод Танзiмата, монархи i республiки, турецьке суспшьство, звернулось на захiд, та почалась тюна взаемодiя iз зах1дними мовами.
У данш статтi ми зупинимося на визначенш термша «морфолог1я», а потам торкнемося французьких запозичень, що зазнали морфолопчну еволюцiю. У цьому контекстi намагаемося показати яке зна-чення надають запозиченнями словотворчi афжси турецько! мови та класифжуемо 1х на прикладах.
Ключовi слова: Морфолог1я, афжс, коршь, словотворчi афжси.
113
Dursun Ali Ozdemir. Morphological features of the French borrowings (derivational affixes) / Dursun Ali Ozdemir // Scientific Notes of Taurida V. I. Vernadsky National University. - Series: Philology. Social communications. - 2014. - Vol. 27 (66), No 3. - P. 106-114.
It is fair to say that the Turkish language, which came to us from the depths of history, has undergone several evolutions. The Turks, at first lived in Asia in place with other peoples, adopted to their language many elements of Oriental languages.
And finally, in the period of Tanzimat, the monarchy and the republic, the Turkish society which has directed to the west, began close interaction with the western languages. During this period, as a resul of the emergence of the idea of getting rid of words with Oriental roots (Arabic and Persian), in modern Turkish language was brought enormous emount of borrowings from the French language.
As a result of all mentioned above the Turkish language got new morphological features.
In this article we will focus on the definition of «morphology», and then examine French borrowing. In this context, we will try to show the significance attached to borrowing derivational affixes of the Turkish language and classify them by examples.
Keywords: Morphology, affix, root, derivational affix.
Поступила в редакцию 03.03.2014 г.
114
