CC BY
97УДК 372.881.1
ПРОБЛЕМА ИЗУЧЕНИЯ ОПРЕДЕЛИТЕЛЬНЫХ СЛОВОСОЧЕТАНИЙ В ПРЕПОДАВАНИИ ТУРЕЦКОГО ЯЗЫКА ДЛЯ РУССКОЯЗЫЧНОЙ АУДИТОРИИ
Д. Бидеркесен [email protected] Казанский федеральный университет, Казань, Россия
Аннотация. Проблема изучения определительных словосочетаний с именами существительными является актуальной в методике преподавания турецкого языка для русскоязычной аудитории. Цель данной статьи - проследить онтологию проблемы определительных словосочетаний и сравнить общие результаты настоящего исследования с ранее полученными по этой теме. Изучив имеющиеся работы по теме, мы заметили, что лингвисты, занимающиеся исследованием турецкого языка, разделились на два направления, принимая за основу две разные классификации. Автор приходит к следующим выводам; во-первых, обсуждение определительных словосочетаний является одной из главных трудностей в преподавании турецкого языка русскоязычной аудитории, а во-вторых, в основе данной проблемы лежит различие в грамматическом строе турецкого и русского языков. В статье также определены наиболее важные векторы дальнейшего исследования.
Ключевые слова: актуальные проблемы преподавания турецкого языка, турецкий язык как иностранный, преподавание турецкого языка, проблема определительных словосочетаний.
Для цитирования: Бидеркесен Д. Проблема изучения определительных словосочетаний в преподавании турецкого языка для русскоязычной аудитории. Казанский лингвистический журнал. 2019. 2 (2): 130-144. (1п кшб)
YABANCILARA TURK£E OGRETiMiNDE TAKISIZ AD TAMLAMASI SORUNU
D. Biderkesen
[email protected] Kazan Federal University, Kazan, Russia
Abstract. The problem of learning compound nouns on teaching Turkish to Russian-speaking audiences is the subject of research. The discussion of compound nouns is one of the topical topics of the Turkish language, which continues from the past to the present day. This problem brings some difficulties on teaching Turkish for foreigners. The purpose of this article is to investigate the historical development of the process of the emergence of noun sentences and to classify the overall results by comparing them with earlier studies on this topic. We researched earlier studies and noticed that linguists who study the compound nouns of the Turkish language are divided two different groups, so appear two different classifications. The following results were founded in this article: first reason of difficulties learning Turkish language is the discussion of third type of compound nouns, second - the grammatical differences between Turkish and Russian languages. The article also provides a historical overview of the compound nouns, which is not limited by this article, and will be continued in subsequent studies.
Keywords: actual problems of Turkish, Turkish as a foreign language, problems of teaching the Turkish language, problem of learning compound nouns
For citation: Biderkesen D. Yabancilara Turkge ogretiminde takisiz ad tamlamasi sorunu. Kazan Linguistic Journal. 2019. 2 (2): 130-144. (In Turk)
Giri$. Takisiz ad tamlamasi tarti§masi Turk?enin guncel sorunlarindan biridir. Konu uzerine son yillarda ?e§itli ?ali§malar yapilmakla birlikte, tarti§ma henuz tam anlamiyla bir netlik kazanamami§tir. Bu durum Turk?enin yabanci dil olarak ogretilmesinde bir takim sorunlari da beraberinde getirmektedir. Bu ?ali§mada takisiz ad tamlamasi tarti§masini ve ana dili Rus?a olan ogrencilere ad tamlamalari ogretiminde kar§ila§ilan sorunlari ele alacagiz. Ara§tirmada kar§itsal dil bilim yakla§imi kullanilmi§tir. Bu yakla§im kaynak dil ile hedef dilin arasindaki bi?imbirim, sozcuk, soz obegi, olmak uzere dil dizgesinin farkli seviyelerini kiyaslamaya ve sorunlarin sebeplerini a?iga ?ikarmaya yardimci olacaktir. ilk olarak
Tйrk9ede takшz ad tamlamasl sorununun пе оМи£ит ve tarihi ge1i§imme bakmakta fayda vardlr.
1. Так^и Ad Tamlamasl Sorunu Tarihi СеП^пш
Oteden beri оки1 kitaplarma каупак11к eden Т. N. Gencan, Dilbilgisi-1966 kitabmda ad ''tam1ama'' yerine '^Ьт'' ke1imesini ku11anmaktadlr ve bun1aп takl ah§1arma g6re й? gruba aylrmaktadlr. Ви grup1ara ise §6у1е отеЫег 1. Sevim 'т ка!вт1, 2. Yazl kalemi, 3. Лкт kalem vermektedir; Yine ayш kitapta аШп М1ет, тегтег saray, demir диЬик, Шпд ЬИек, Ьакгг кар, уйп дотр, ta§ уйгек, tahta sandlк, ta§ кдргй, altm yйzйk, keten gдmlek, деНк irade [Gencan, р. 110] gibi tam1ama1arm й?йпсй grup i9inde оЫи§ипи savunur. и?йпсй grubu, tam1amayl о1и§Шгап iki s6zcйgйn de isim o1masl ve takl a1mamasl sebebi i1e taklslz ad taklml o1arak ad1andlпr. Gencan an1am baklmmdan bun1aп iki gruba aylrmaktadlr;
1. Tam1ayan tam1anaшn materya1i hakkmda Ы^ verir. Оте§т; Мегтег saray, ке^д duvar, ipek епШп, tahta sandlk, ^йк Юр, ta§ кдргй, bakгr mangal, keten gдmlek. 2. Tam1ayan tam1anaшn пеуе benzedigini g6sterir. Оте§т; Aslan asker, Шпд ЬИек, ta§ уйгек, ШЫ досик, slrma saд, demir репде, деНк irade.
Gencan Ьи Шг tam1ama1aп taklslz окгак ad1andlrarak Ьи tam1ama1aп ayш yaplda o1an slfat tam1ama1armdan aylrmakta ve ad tam1amasl saymaktadlr. J. Deny [1941], А. С. Emre [1945] ve S. S. Mayze1 [1958] gibi isim1er de Ьи Шг tam1ama1aп daha 6псе tarihte ad tam1amasl o1arak deger1endirse1er de Gencan tartl§maшn Tйrkiye'deki 6nde ge1en temsi1cisidir. Gencan [1969]'dan sonraki sйre9teki yapl1an 9ah§ma1arda iki fark1l g6rй§, iki ayп grup ortaya glktlgl a9lk9a g6z1em1enmektedir.
1.1 isim Taшlaшasl Goru$undekiler/Sfat Tamlamasl Olmadlgml 8ауипап1аг.
Шйро£1и [1972], Е^^г [1995], Во1и1и [1995], gam Опегеп [1995], Yavuz [2000], Atabay [2003] gibi isim1er 9ah§ma1armda Ьи Шг tam1ama1aп slfat tam1amasl o1madlglш savunarak Gencan i1e ayш g6rй§й savunmaktadlr1ar. Bahsi ge9en ara§tlrmacl1arm ad tam1amasl kabu1 etme1erindeki dayanak полком ve verdik1eri 6гпек1еге bakacak о!и^к;
Kih?oglu Bahge-kapi, Kadi-köy gibi yapilarin iki addan olu§an birlikler oldugunu savunarak, bunlarin Kadi-köyü, Bahge-kapisi [Kih?oglu: 1954] olarak düzeltilmemesi gerektigini söylemektedir. Dil bilgisi yazari, bu birliklerdeki tamlanan sözcüklere ekler getirerek onlari belirtisiz ad tamlamasi haline getirmemelidir. Bu tür birliklerin sadece sifat tamlamasi olarak dü§ünülmesine degil ayni zamanda ekler getirilerek farkli tamlamalara dönü§türülmesine de kar§i ?ikmaktadir. Kili?ogluna, birlikler eger bu halleriyle dilde kullaniliyorsa ona göre bir siniflama yapilmalidir, dil bilgisi yazari dile müdahale edemez, yön veremez. Dili inceleyen biri olarak dilci dilden önce degil, sonra gelmelidir [Kili?oglu: 1954] demektedir.
£am Öneren ise ta$ köprü: ta§tan yapilmi§ köprü bi?iminde a?ildigmda, -dan yapilmi§ yani sifat yapan bi?imin dü§tügünü, ad olan ta§ sözcügünün tamlamada aynen kaldigini dolayisiyla takisiz iki kelimenin yan yana gerek ad tamlamasi olu§turdugunu savunmaktadir. [£am-Öneren 1995].
Yavuz, demir kapi ve yün gorap dizilerinde ilk ögeler sifat olamaz ?ünkü araya sifat girememektedir demir büyük kapi, yün yeni gorap [Yavuz 2000] der.
Erya§ar' a göre sifat tamlamasinda sifatlar derecelendirilebilir: güzel kiz / en güzel kiz fakat adlar derecelendirilemez cam bardak / *daha cam bardak [Erya§ar 1995]. Bu nedenle sifat tamlamasi denemez.
Bolulu'ya göre sifat tamlamalarinin olumsuz anlama getirilebilir, takisiz tamlamalar ise getirilemez. Örnekleri: iyi i§ / kötü i§, ak gün / kara gün. Cam kavanoz / ? Bolulu yine ayni ?ali§masinda, takisiz tamlamalarda -dan eki gelince anlam bozulmaz, sifat tamlamasinda bozulur demektedir ve §u örnekleri göstermektedir: Yün kazak/ *yünden kazak; Güzel kiz / *güzelden kiz [Bolulu 1995].
1.2. Sifat Tamlamasi Görü^ündekiler/Isim Tamlamasi Olmadigini Savunanlar.
Öte yandan söz konusu yapilari Kamadan [1969], Güveli [1969, 1970], §im§ek [1987], Kükey [1975], Harut [1992], Türkseven [1994, 1995], Zülfikar [1995], Kahraman [1995], Balci [1995, 2001], Korkmaz [2003], Kültüral [2009] gibi isimler 5ali§malarinda takisiz ad tamlamasi olarak kabul etmemektedirler ve sifat
tamlamasi oldugunu savunmaktadirlar. Sifat tamlamasi gôruçunu savunan araçtirmacilarin savunduklari goruçlere bakacak olursak;
Zulfikar' a gore tag koprti diziliçi tartan yapilmig koprti olarak açilabilir. -mi§ sifat fiil ekli grup koprtiyu niteleyen bir sifattir. Bu durumda tag kopru bir kisaltilmiç biçim olarak sifat tamlamasidir [Zulfikar 1995]. Karahan' da demir kapi, cam bardak, mermer kogk, gtimtig kemer gibi tamlamalari, demirden yapilmig kapi, camdan yapilmig bardak çeklinde geniçletilebilecegini soyler [Karahan: 1999].
Bu konuda Balci ise ... ceket / Ceket ...(dir) ornegini verir. Burada iki boçluktan birini doldurma ozelligi olan kelimeleri sifat olarak kabul eder ve deri ve sari kelimelerini bu boçluga getirerek bunlarin sifat olduklarini belirtir. Deri ceket, ceket deridir / sari ceket, ceket saridir. Ayrica Balci, nasil? sorusuna bu sifatlar da cevap verebilir, der ve "Nasil koprti istiyorsunuz? Genig / saglam / asma / tahta koprti istiyoruz [Balci: 2001] çeklinde açiklar.
îsim tamlamasinda tamlayan-tamlanan iligkisi vardir ve bu iligki iyelik ekiyle saglanir. Bu yapilarda bu ekyoktur bu nedenle ad tamlamasi olamaz [Zulfikar 1995; Kahraman 1995; Balci 1995].
Turkseven, derecelendirilmeyen sifatlar da vardir: canli hayvan, burma biyik vb. Derecelendirilmeme bunlarin sifat tamlamasi oldugu gerçegini degigtirmez [Turkseven 1995] der.
Genel hatlari ile iki grubunda gôruçleri ve orneklerini bu çekilde ozetleyebiliriz. Tartiçmayi devam ettirecek daha fazla materyal bulmak mumkundur keza her araçtirmaci karçit goruçteki duçunceleri eleçtirerek geçersiz saymakta ve kendi fikrini beyan ederek orneklerini vermektedir. Bu baglamda Gencan'in Dilbilgisi-1966 kitabini tartiçmalarin çikiç noktasi olarak alacak olursak gunumuze kadar yapilmiç butun çaliçmalarda birçok goruç ve ornek bulmak hiç de zor olmayacaktir.
Çaliçmamizin buraya kadarki bolumunde takisiz ad tamlamasi sorunu ve tarihi
geliçimini analiz etmiç bulunmaktayiz. Bundan sonraki bolumde anadili Rusça olan
ogrencilere ad tamlamalari ogretiminde karçilaçilan sorunlari karçitsal dil bilim
yaklaçimi ile ele alacagiz. Kargitsal dilbilim iki ya da daha fazla dilin farklilik ve Казанский лингвистический журнал, 2019, том 2, № 2
benzerliklerini belirlemek amaciyla kar§ila§tirilmasini inceleyen uygulamali dilbilimin bir alt kuramidir [Fisiak, 1980: 1]. Bu yakla§im kaynak (ana) dil ile hedef (erek) dilin arasindaki bi^mbirim, sözcük, söz öbegi, olmak üzere dil dizgesinin farkli seviyelerini kiyaslamaya ve sorunlarin sebeplerini a?iga ?ikarmaya yardimci olacaktir.
Ana dili Rus?a olan ögrencilere Türk?e ögretiminde kar§ila§ilan ad tamlamasi sorunlarinin ilk sebebi bu ba§lik altinda incelenen kelime gruplarinin tasnifinde ortaya gikmaktadir [Demir, 2007:29]. Ad tamlamalari belirtili/belirli; belirtisiz/belirsiz; zincirleme ad tamlamalari olarak tasnif edilmi§tir. Fakat ba§ta Gencan olmak üzere yukarida da bahsettigimiz dil bilgisi yazarlari kaynaklarinda takisiz ad tamlamasi/takimi'ni da bu tasnife dahil ederek iki eksiz adla kurulan birliklerin Türk?ede ge?mi§ten beri var oldugunu ötüken yi§, kömür tag, tabgag kagan Hatipoglu [1972: 18-20], Adams [1981-79: 33-34], §irin User [2012: 259-260] örnekleriyle göstererek böyle kabul edilmesi gerektigini savunmaktadirlar.
ikinci sebep ise dil yapilarinin farkliliklarindan kaynaklanmaktadir. Yabanci dil ögreniminde ana dilin önemi ?ok büyüktür. Dil bilinci anadil araciligiyla kazanilir, bir dil bilinci olmadan yabanci dil ögrenmek devaminda ba§arisizlik getirecektir. Yabanci dil ögrenen ki§i bilinci ya da bilin?siz olarak ögrenmek üzere oldugu hedef dildeki verileri alir, anadilde edindigi ali§kanliklar dogrultusunda analiz eder ve ?ikan yeni bilgileri sentezleyerek ögrenme sürecini tamamlami§ olur. Hedef dildeki veriler, anadilde de mevcutsa ögrenme süreci hizlanacak aksi takdirde süre? uzayacak ve zorla§acaktir. Türk?e ve Rus?a farkli dil gruplarina mensup dillerdir. Rusga, Hint-Avrupa dil ailesinin (Индоевропейская языковая семья), Slav Dilleri grubunun (Славянская группа), Dogu Slav Dilleri alt grubundan (восточная подгруппа) gelmektedir. Türk?e ise Ural - Altay dil ailesinin (Урало-алтайская языковая семья), Altay Dilleri grubunun Алтайская группа), Türk Dilleri alt grubundan (Подгруппа тюркских языков) gelmektedir. Bu sebeple iki dil arasinda yapisal olarak önemli farkliliklar bulunmaktadir. Bu farkliliklar yabanci dil ögretimi ve ögreniminde bir takim sorun ve zorluklari beraberinde getirmektedir. Bahsi ge?en konulara Türk?ede ve Rus?ada bakacak olursak;
Ad tamlamalari iki ad kökenli kelimenin yan yana gelerek yeni bir anlam meydana getirmesi ile olu§turdugu kaliplardir. Tamlayana gelen ''-in, -in, -un, -ün, -[n]in, -[n]in, -[n]un, -[n]ün.'' eklerine ilgi, tamlanana gelen ''-i, -i, -u, -ü, -[s]i, -[s]i, -[s]u, -[s]ü'' eklerine ise iyelik ekleri olarak adlandirilmaktadir'' [MEB, 2007:72].
Ad tamlamalari bazi kaynaklarda ek alizarina göre [Gencan,1969:101, [Karahan, 1999: 14], bazi kaynaklarda ise, tamlayan unsurun belirlilik - belirsizlik, kalicilik - gegicicilik [Güzel, Yildiz, Özsoy, Yontar, Tonka, 1995:182] özelliklerine göre ayrilmaktadir. Belirtili / belirli ve belirtisiz / belirsiz sözcükleri, tamlamanin ifade ettigi anlama bakilarak segilmi§ terimlerdir [Demir, 2007:34]. Zincirleme ve takisiz sözcüklerinin ise morfolojik özelliklere, ek alizarina bakilarak se?ilmi§ oldugunu söyleyebiliriz.
Belirtili / belirli ad tamlamasi: ''Tamlayani belirli, fakat ge?ici olan yani tamlanan unsurun bir bakima niteleyici bir fonksiyon icra etmedigi ad tamlamasi'' Güzel, Yildiz, Özsoy, Yontar, Tonka, 1995:182] veya ''hem tamlayanin hem de tamlananin ek aldigi ad tamlamasi olarak tanimlanmaktadir''[Demir, 2007:34]. Bu tür tamlamalarin varligini bütün dil bilgisi yazarlari kabul etmektedir. Bazi kaynaklarda bu tamlamalar belirtili / belirli ''ad tamlamasi'' veya ''isim tamlamasi''[Karahan, 1999:13], bazi kaynaklarda ''ad takim''[Gencan, 2001:185], bazilarinda ise ''iyelik ardili''[Adali,1979:70] olarak adlandirilmaktadirlar. S. S. Mayzel, 1944 yilinda yaptigi " Изафет в турецком [Türk Dilinde izafet]" ba§likli doktora tezinde belirtili isim tamlamasina "birinci nev'i izäfet" [Mayzel 58] adini vermi§tir.
''Sinif-in tahta-si, ev-in kapi-si, okul-un müdür-ü, devlet-in ba§kan-i, Ahmet-in telefon-u'' örnekleri gösterilebilir.
Belirtisiz / belirsiz ad tamlamasi: Tamlayanin ek almadigi, tamlananin ise iyelik eklerinden birini aldigi tamlamalara denir. Bu türün varligi da bütün dilbilgisi
Ad
[Tamlayan]
ilgi ekleri: -[n],-in, -in, -un, ün
+
Ad
[Tamlanan]
iyelik ekleri: -[s], -i, -i, -u, ü
yazar1aп tarafmdan kabu1 edi1ir. Ви tam1ama1ar i9in de yukaпda be1irttigimiz kaynak1arda 9е§йН taшm1ama1ar ku11aш1maktadlr.
'^тг/taЫa-sl, ev кирг^г, окЫ mйdйr-й, devlet ba§kan-г,, 6тек1еп veri1ebi1ir. Zincirleme ad taшlaшasl: Di1 bi1gisi кйяркпшп 9ogunda "zincir1eme ad tam1amasl" terimiy1e kar§l1anan Ьи tam1ama tйrй; еп az й9 s6zcйgйn yan yana ge1erek о^шМиккп tam1ama1ardlr §ек1^е taшm1anmaktadlr. Tamlamalar belirtili, be1irtisiz veya takшz isim tam1amasmm ba§ka bir isim1e bir1e§mesiy1e veya be1irti1en tam1ama1arm уте ayш tйrden ba§ka bir tam1ama i1e bir1e§mesi i1e meydana ge1ebi1ir.
''Sтг/-т tahta-sJ-mn геп[к^]4, еу-т ^рг^-пт Ы-и, devlet-in ba§kan-l-nm когита^г' 6гпек1еп veri1ebi1ir
Taklslz ad taшlaшasl: Tam1amayl о1и§Шгап iki s6zcйgйn de isim o1masl ve ек a1mamasl sebebi i1e taklslz ad taklml o1arak ad1andlпr. Ви tйr ке1те grup1aп, eski di1 bi1gisi kitap1armda izafet-i Ьеуатууе ve izdfet-i te§bihiyye adly1a izd/et [Demir,2007:29] konusunda е1е a1lшp ince1enmi§tir Yeni di1 bi1gisi kitap1armda Ьи tйrйn ad tam1amasl ml, slfat tam1amasl ml оМи§и tartl§ma konusu о^и^иг ve ЫгНк sag1anamaml§tlr. Tartl§ma йzerine yukaпda detay1l bi1gi veri1mi§tir.
Ad tam1ama1aп Rus9ada Roditel'my Podej (Родительный падеж) ekleri yardlmly1a yapl1maktadlr. Roditel 'ту Podeji Bostancl ismin -in ha1i окгак tamm1ar [Bostancl, 2014:18]. 019йуе tabi o1an madde1eri be1irtir: бутылка молока, килограмм сахара, ломоть хлеба; hareketin шзшзт ifade eder: защита отечества; Ыг be1irtinin ta§lyюlSl Не окп мужество солдата; ЬЫе^к
yйk1emin isim b6lйmй g6revinde ku11aш1lr: он был нрава тихого; hareketin yaplclslш g6sterir: выступление докладчика; nesne1erin mukayesende ku11aш1lr мой брат старше меня; когкикп, ka9lш1an, mahrum ka1man nesneyi ifade eder: бояться собоки, избегать опасности; istek, di1ek, ama9, ba§aп ifade1erinde: желать лучшего, достигать цели, добиваться истины; deger, 6nem, fiyat, liyakat ifadelerinde: стоинть внимания, достойный похвалы; sayl1ar1a, az1lk -9ок1ик bi1diren ifade1er1e: четыре брата, мало времени; уок1ик bildiren durumlarda: его нет дома, у нее не было денег; o1umsuz1uk durum1armda: я не понял вопроса; iki nesnenin bir biri i1e o1an sahip1igini g6sterirken: автор
романа, хозяин квартипы, директор завода, командир полка, ножка стола, крыша дома, рукава платья, дочка капитана киПашкг.
TABLO 1.
Мужской род [Erkek eins] -А, -[Я] Студента
Брата
Женский род [Diçi eins] -Ы, - Студентки
[И] Книги
Средний род [Orta eins] -А, -[Я] Окна
моря
Yukarida kullanim alanlarini detaylica aktardigimiz Roditel'niy Podej in tamlayan rolündeki ekleri Tûrkçedeki ilgi eklerine denk gelmektedir. Bu ekler yardimiyla Tûrkçede de oldugu gibi ad tamlamalari kurulur. Bu durum ad tamlamasinin bütün türleri için geçerli degildir. Belirtili tür tamlamalar ad tamlamasi olarak kurulurken, belirtisiz tamlamalar ve takisiz tamlamalar ad tamlamasi degil sifat tamlamasi olarak kurulur.
Belirtili ad tamlamasi
- Yûzbaçinin kizi - дочка капитана [ad tamlamasi]
- Masanin lambasi - лампа стола [ad tamlamasi]
- Kapinin kilidi - замок двери [ad tamlamasi]
Belirtisiz ad tamlamasi
- Yûzbaçi kizi - Капитанская дочка [sifat tamlamasi]
- Masa lambasi - стольная лампа [sifat tamlamasi]
- Kapi kilidi - дверной замок [sifat tamlamasi]
Takisiz ad tamlamasi
- Altin yüzük - золотое кольцо [sifat tamlamasi]
- Taç köprü - каменный мост [sifat tamlamasi]
- keten - gömlek - льняная рубашка [sifat tamlamasi]
Zincirleme ad tamlamasi [sadece belirtili ad tamlamalari ile kurulan zincirleme ad tamlamalari - ad tamlamasi bi^mindedir, diger türlerin olu§turduklari sifat tamlamasidir]
- Yüzba§inin kizinin elbisesi - платье дочки капитаны [ad tamlamasi]
- Yüzba§inin kizinin elbisesi - платье дочки капитаны [sifat tamlamasi]
Ana dili Rus?a olan ögrenciler takisiz ad tamlamasi ve belirtisiz ad
tamlamasinin, iki ad unsurunun yan yana gelerek tamlayan - tamlanan ili§kisi i?inde bir birini niteleyerek ad tamlamalari olu§turmasi mantigina uymadigini dü§ünmekte, mantik oturtamamaktadir. Yabanci dil olarak Türk?e ögrenimi sirasinda ögrenciler, belirtili ad tamlamasi di§indaki tamlamalarin Rus?adaki kar§iliginin ad tamlamasi degil sifat tamlamasi olmasi sebebiyle bir takim sorunlar ya§amaktadir.
Sonu? olarak Türk?ede takisiz ad tamlamasi ge?mi§ten günümüze kadar devam ettigini, konu üzerine ?e§itli ?ali§malar yapilsa da henüz bir netlige kavu§madigini söyleyebiliriz. Ara§tirmaci ve kaynaklar arasindaki görü§ farkliliklari yabancilara Türk?e ögretiminde bir takim sorunlara sebep olmaktadir. Ana dili Rus?a olan ögrencilere Türk?e ögretiminde kar§ila§ilan ad tamlamasi sorunlarinin ilk sebebi ad tamlamalarinin tasnifinden kaynaklanmaktadir. Bazi ara§tirmacilar takisiz ad tamlamasini tasnife dahil etmezken, bazi ara§tirmacilar bu tür yapilarin ge?mi§ten beri var oldugunu ve tasnife dahil edilmesi gerektigini savunmaktadirlar. ikinci sebep ise, diller arasindaki yapisal farkliliklardan kaynaklanmaktadir. Rus?a ve Türk?e farkli dil ailelerine mensup dillerdir ve aralarinda önemli öl?üde yapisal farkliliklar bulunmaktadir. Bu durum beraberinde bir takim zorluklar getirmektedir. Türk?ede ad tamlamalari tamlayan ve tamlanana eklenen ilgi ve iyelik ekleri yardimiyla yapilmaktadir. Türk?edeki ilgi [n] -in, -in, un, -ün ekleri Rus?adaki Roditel 'niy Podej in tamlayan rolündeki eklerine denk gelmektedir. Bu ekler araciligiyla kelimeler arasindaki sahiplik baglantisi gösterilmekte ve ad tamlamalari kurulmaktadir. Bu durum ad tamlamasinin bütün türleri i?in ge?erli degildir. Belirtili ad tamlamasi di§indaki tamlamalarin Rus?adaki kar§iliginin ad tamlamasi degil sifat tamlamasi oldugu görülmektedir. Bu durum Türk?e ve Rus?a arasinda yapisal olarak önemli farkliliklar olmasindan
kaynaklanmaktadir. Buna ek olarak ogrencilerin bahsi ge?en konulari hedef dil ve ana dilde kiyaslayarak yanli§ 9ozumleme yapmasi, farkli dil bilgisi konulari oldugunu du§unmesi sonucu meydana gelmektedir. Bu baglamda egitim faaliyetleri hem belletenler hem de ogrenenler i?in zorla§makta, sure? uzamaktadir.
Литература
1. Адамс Б.С. Особенность изафета в Орхонских надписях. Тдай-Беллетен. 1981. 33- 38 с.
2. Адалы О. Морфема в Турецком языке. Анкара. ТЛО. 1979. 117 с.
3. Атабай Н., Озел С., Кутлук И. Типы слов. Стамбул. Изд. Папатья. 2003. 129 с.
4. Балджы Е. Изафеты - проблема определительных словосочетаний имен существительных. Современный турецкий язык. Но.92. 1995. С. 2- 5.
5. Болулу О. На турецком языке есть безаффиксный изафет. Анкара. Современный турецкий язык. Но. 88. 1995. С. 33- 36.
6. Бостанджы Э. Техники экзамена ТИЯ по русскому языку. Анкара. Каппадокия. 2014. 800 с.
7. Чам Онерен А. Определительные словосочетания имен существительных. Анкара. Современный турецкий язык [декабрь]. 1995. С. 20-23.
8. Чам Онерен. Безаффиксный изафет. Современный турецкий язык. [Декабрь]. 1995. С. 20- 33.
9. Денй Ж. Грамматика Турецкого языка. Перевод. Элёве А. У., 1947. Стамбул. МОУР изд. 1941. 727 с.
10. Демир ДЖ. Проблема изучения безаффиксного изафета на турецком языке. Журнал исследований турецкий мир Эгейского университета. Но. 7/1. 2007. С. 21- 54.
11. Эмре А. ДЖ. Грамматика турецкого языка. ТЛО. 1945.
12. Эряшар С. Неопределительные словосочетания. Анкара. Современный турецкий язык. Но. 85. 1995. С. 30- 31.
13. Фисиак Ж. Теоретические вопросы в контрастивной лингвистике. Амстердам. Бенжаминс. 1980. С. 1.
14. Генджан Т. Н. Вопросы языкознания II. Турецкий язык [Июнь]. 1969. С. 231- 235.
15. Гювенли М. Проблема Неопределительных словосочетаний имен существительных. Турецкий язык [Март]. 1969. С. 835- 836.
16. Хатипоглу В. Синтаксис турецкого языка. Анкара. ТЛО. 1972. С. 19-20.
17. Хатипоглу В. Вопрос о нашем языке. Турецкий язык [сентябрь]. 1954. С. 715- 719.
18. Харут С. Анкара. Современный турецкий язык, Но. 57. 1992.
19. Кахраман Т. Проблема определительных словосочетания. Анкара. Современный турецкий язык [сентябрь]. 1995. С. 17- 19.
20. Кахраман Т. Грамматика современного турецкого языка. Анкара. 1995. 267 с.
21. Камадан М. Проблема грамматики в начальном образовании. Турецкий язык [сентябрь]. 1969. С. 746- 751.
22. Карахан Л. Синтаксис на турецком языке, Анкара, Акчаг. 1999. 192 с.
23. Коркмаз Z. Грамматика турецкого языка. Анкара: Институт турецкого языка. 2003. 192 с.
24. КьюкейМ. Синтаксис турецкого языка. Анкара. 1975. 116 с.
25. Культура С. Синтаксис Турецкого языка. Стамбул. Изд-Симург. 2009.
26. Майзель С. С. Изафет в турецком языке, Введение. Абдулкадир И., Анкара, Тдай-Беллетен. 1958. С. 279-313.
27. МОТР. Учебник по турецкому языку. Стамбул. Изд. Министерство образования турецкой республики.
28. Шимшек Р. Турецкий синтаксис. Трабзон. Собственная публикация. 1978. 453 с.
29. Ширин У. Х. Примеры политических и военных терминов в древнетюркских надписях. Билиг, Но. 60.2012. С. 257- 272.
30. Тюрксевен А. Может ли определительные словосочетания - 1. Анкара. Современный турецкий язык [Июль-Август]. 1994. 88 с.
31. Тюрксевен А. Может ли определительные словосочетания - 2. Анкара. Современный турецкий язык [Июль]. 1994. С. 43- 45.
32. Явуз М. А. Проблема классификации именно-качественных слов в турецком языке. XIII. Документы Лингвистического конгресса. Подготовлено Сумру Озсой-Эзером Э. Тайланом. Стамбул: универ. Богазичи. Изд. 2000. С.93-98.
33. ЗюльфикарH. Турецкий язык [Июль]. 1995. С.781 - 788.
References
1. Adams, B. S. (1981). A Feature of the Izafet in the Orhon Inscriptions. TDAY-Belleten. Pp. 33- 38.
2. Adali, O.(1979). Türkiye Türkgesindeki Bigimbirimler. Ankara. TDK Yayanlari. 117 p.
3. Atabay, N., Özel, S., Kutluk, i. (2003). Sözcük Türleri. istanbul. Papatya Yayinlari. 129 p.
4. Balci, T. (1995). Ad Takimi - Sifat Takimi Sorunu. Ankara. Dil Dernegi Yayinlari. gagda§ Türk Dili. Nr.92. Pp. 5- 7.
5. Bolulu, O. (1995). Türkgede Takisiz Ad Tamlamasi Vardir. Ankara. Dil Dernegi Yayinlari. £agda§ Türk Dili. Nr. 88. Pp. 33- 36.
6. Bostanci, E. (2014). Rusca YDS Sinav Teknikleri. Ankkara. Kapodokya.
800 p.
7. Qam Öneren, A. (1995). Ah §u Takisiz Tamlamalar. Ankara. Dil Dernegi Yayinlari. gagda§ Türk Dili [Aralik]. Pp. 20- 23.
8. Deny, J. (1941). Türk Dili Grameri Osmanli Türkgesi. £eviren. Elöve A. U., 1947. istanbul: MEB Yayinlari. 727 p.
9. Demir, C. (2007). Türkiye Türk?esi Gramerlerinde isim Tamlamasi Sorunu ve Bir Tasnif Denemesi. izmir. Ege Üniversitesi Türk Dünyasi incelemeleri Dergisi / Journal of Turkish World Studies. Vol.7. No 1. Pp. 27- 54.
10. Emre, A. C. (1945). Türk Dilbilgisi. istanbul. TDK yayinlari.
Казанский лингвистический журнал, 2019, том 2, № 2
11. Erya§ar, S. (1995). Takisiz Ad Tamlamasi. Ankara. Dil Dernegi Yayinlari. £agda§ Türk Dili. Vol .85. Pp. 30- 31.
12. Fisiak, J. (1980). Theoretical Issues in Contrastive Linguistics. Amsterdam: Benjamins. P. 1.
13. Gencan, T. N. (1969). Dilbilgisi Sorunlari II. Türk Dili [Haziran]. Pp. 231
- 235.
14. Güvenli, M. (1969). Takisiz Tamlamalar Sorunu. Türk Dili [Mart]. Pp. 835- 836.
15. Güvenli, M. (1970). Neden Ad Takimi Degil de Sifat Takimi. Türk Dili. [Agustos]. Pp. 417- 418.
16. Hatipoglu, V. (1972). Türkgenin Sözdizimi. Ankara. TDK Yayinlari. Pp. 19- 20.
17. Hatipoglu, V. (1954). Dilimizin Bir Meselesi. Türk Dili [Eylül]. Pp. 715719.
18. Harut, S. (1992). Türkgede Takisiz Tamlama Yanilgisi. Ankara. Dil Dernegi Yayinlari. £agda§ Türk Dili, Vol. 57
19. Kahraman, T. (1995). Takisiz Ad Takimi Sorunu. Ankara. Dil Dernegi Yayinlari. gagda§ Türk Dili [Eylül]. Pp. 17- 19.
20. Kahraman, T. (1996). Qagda§ Türkiye Türkgesinin Dilbilgisi. Ankara. 267
p.
21. Kamadan, M. (1969). ilkögretimde Dilbilgisi Sorunu. Türk Dili [Eylül]. Pp. 746- 751.
22. Karahan, L. (1999). Türkgede Söz Dizimi. Ankara, Ak?ag Yay. 192 p.
23. Korkmaz, Z. (2003). Türkiye Türkgesi Grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yay. 192 p.
24. Kükey, M. (1975). Türkgenin Sözdizimi. Ankara. 116 p.
25. Kültüral, Z. (2009). Türkiye Türkgesinin Cümle Bilgisi. istanbul. Simurg
Yay.
26. Mayzel, S. S. (1958). Türk Dilinde izafet, Tanitma. Abdülkadir i., Ankara, TDAY- Belleten. Pp. 279- 313.
27. MEB. (2007). Dil ve Anlatim Ders Kitabi. stanbul: MEB yayinlari.
28. §im§ek, R. (1987). Türkge Sözdizimi. Trabzon. Kendi yayin. 453 p.
29. §irin, U. H. (2012). Eski Türk Yazitlarinda Politik ve Askeri Terimlerden Örnekler. Bilig, Vol. 60. Pp. 257- 272.
30. Türkseven, A. (1994). Takisiz Ad Takimi Olabilir mi ?-1. Ankara. Dil Dernegi Yayinlari. £agda§ Türk Dili [Temmuz-Agustos]. 88 p.
31. Türkseven, A. (1995). Takisiz Ad Takimi Olabilir mi ?-2. Ankara. Dil Dernegi Yayinlari. £agda§ Türk Dili [Haziran]. Pp. 43- 45.
32. Yavuz, M. A. (2000). Türkgede Ad-Niteleyici Sözcüklerin Siniflandirma Sorunu. XIII. Dilbilim Kurultay Bildirileri. Hazirlayan Sumru Özsoy-Eser E. Taylan]. istanbul: Bogazi?i Üni. Yay. Pp. 93- 98.
33. Zülfikar, H. (1995). Takisiz Ad Tamlamasi Sorunu. Türk Dili [Temmuz]. Pp. 781 - 788.
УДК 811.161.1
ЦЕЛИ И МОТИВАЦИЯ СТУДЕНТОВ С РУССКИМ ЯЗЫКОВЫМ НАСЛЕДИЕМ ПРИ ИЗУЧЕНИИ РУССКОГО ЯЗЫКА
Автор публикации
Author of the publication
Дурду Бидеркесен -
Ассистент
Казанский федеральный университет E-mail: [email protected]
Durdu Biderkesen -
Assistant
Kazan Federal University E-mail: [email protected]
Поступила в редакцию 07.05.2019. Принята к публикации 24.05.2019.
Ю. Тайтус [email protected] Йельский университет, Нью-Хейвен, США
Аннотация. Эта статья посвящена специфике целей и мотивации студентов с унаследованным языком при изучении языка семейного наследия. Проведено сравнение Казанский лингвистический журнал, 2019, том 2, № 2
