Научная статья на тему 'ФИЗИКА ФАНИДАН ЛАБОРАТОРИЯ МАШҒУЛОТЛАРИДА C++ ДАСТУРЛАШ ТИЛИ ИМКОНИЯТЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИШ'

ФИЗИКА ФАНИДАН ЛАБОРАТОРИЯ МАШҒУЛОТЛАРИДА C++ ДАСТУРЛАШ ТИЛИ ИМКОНИЯТЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИШ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
39
12
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
дастурлаш / компетенция / компонента / методика / эркин тушиш / меню / панел. / программирование / компетенция / компонент / методика / свободного падения / меню / панель.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Тураев С.Ж., О.Р. Рахимов, Хамдамова Лола Олимжон Қизиc

Мазкур мақолада физикадан лаборатория машғулотларида дастурлаш тилидан фойдаланиш методикаси келтириб ўтилган. Бундан ташқари талабаларнинг касбий компетенцияларини шакллантиришда дастурлаш тилларидан фойдаланиб ўқитишнинг аҳамияти кўсатилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ИСПОЛЬЗОВАНИЕ ВОЗМОЖНОСТЕЙ ЯЗЫКА ПРОГРАММИРОВАНИЯ C++ НА ЛАБОРАТОРНЫХ ЗАНЯТИЯХ ПО ФИЗИКЕ

В этой статье проведено методы использования языка программирования в лабораторных занятиях по физики. Кроме того, была подчеркнута важность обучения с использованием языков программирования в формирование профессиональных компетенций студентов.

Текст научной работы на тему «ФИЗИКА ФАНИДАН ЛАБОРАТОРИЯ МАШҒУЛОТЛАРИДА C++ ДАСТУРЛАШ ТИЛИ ИМКОНИЯТЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИШ»

11т-Гап уа ta'limda ¡ткп^зюп yondashuvlar, тиатто1аг, (акППаг уа уесЫт1аг

хаЦаго Пппу-атаНу ащиташ

ФИЗИКА ФАНИДАН ЛАБОРАТОРИЯ МАШГУЛОТЛАРИДА С++ ДАСТУРЛАШ ТИЛИ ИМКОНИЯТЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИШ

*Тураев С.Ж., 2О.Р. Рахимов, 2Хамдамова Лола Олимжон кизи

1Тошкент ахборот технологиялари университети ^арши филиали, 2Тошкент давлат транспорт университети

Аннотация: Мазкур мацолада физикадан лаборатория машгулотларида дастурлаш тилидан фойдаланиш методикаси келтириб утилган. Бундан ташцари талабаларнинг касбий компетенцияларини шакллантиришда дастурлаш тилларидан фойдаланибуцитишнинг ауамияти кусатилган. Калит сузлар: дастурлаш, компетенция, компонента, методика, эркин тушиш, меню, панел.

ИСПОЛЬЗОВАНИЕ ВОЗМОЖНОСТЕЙ ЯЗЫКА ПРОГРАММИРОВАНИЯ С++ НА ЛАБОРАТОРНЫХ ЗАНЯТИЯХ ПО

ФИЗИКЕ

*Тураев С.Ж. 2О.Р. Рахимов, 2Хамдамова Лола Олимжон кизи

1Каршинский филиал Ташкентского университета информационных технологий, 2Ташкентский государственный транспортный университет

Аннотация: В этой статье проведено методы использования языка программирования в лабораторных занятиях по физики. Кроме того, была подчеркнута важность обучения с использованием языков программирования в формирование профессиональных компетенций студентов. Ключевые слова: программирование, компетенция, компонент, методика, свободного падения, меню, панель.

Бугунги кунда таълим сифатини ошириш ва мехнат бозори талаблари асосида ракобатбардош сифатли кадрлар тайёрлаш масаласи давлатимиз сиёсатининг энг мухим ва устувор йуналишларидан бирига айланган.

Олий таълим муассасасида тайёрланадиган булажак мутахассиснинг касбий фаолиятга тайёргарлик даражаси, унинг дунёкарашининг кенглиги, замонавий ахборот-коммуникация технологияларни пухта эгаллаганлиги, ижодий, амалий ва касбий фаолиятга тайёргарлиги юкори даражада булиши билан белгиланади. Талаба касбий фаолиятга тайёргарлиги юкори даражада булиши учун унда математик ва табиий-илмий фанлар, ахборот технологиялари сохасидаги билимлар ва касбий куникмалари етарлича шаклланган булиши лозим. Яъни талаба бирор бир табиий жараённи физикавий талкин килиши, математик хисоблай олиши ва дастурий воситалар оркали виртуал ёки график тасвирлай билиши, ходиса ва жараёнларни визуаллаштириши, дастурлаш тилларида дастурий махсулотлар ишлаб чикиши учун етарли билим, амалий куникмага эга булиши зарур хисобланади.

Физика фанидан лаборатория ишларини бажариш талаба амалий фаолияти жараёнида унинг олдига куйилган назорат ва амалий

Ilm-fan va ta'limda innovatsion yondashuvlar, muammolar, takliflar va yechimlar

xalqaro ilmiy-amaliy anjumani

^^^ 2022

ка фанидан

топширикларни харакатлантирувчи куч хисобланади. Физика лаборатория машгулотларини бажаришда замонавий ахборот-коммуникация технологиялари ва дастурлаштириш тиллари имкониятларидан кенг фойдаланиб укитиш талабаларни укув материалларини мустакил урганишга, лаборатория машгулотларини амалий ва назарий куникмаларини юкори даражада шаклланишига хизмат килади.

Физика фанидан "Жисмларнинг эркин тушиши. Эркин тушиш тезланиши" мавзусига тегишли лаборатория машгулотини дастурлаштириш тиллари имкониятларидан фойдаланиб, бажариш жараёнини мисол сифатида келтирамиз. Дастлаб талабаларга "Жисмларнинг эркин тушиши. Эркин тушиш тезланиши" буйича назарий маълумотлар берилади. Яъни, жисмларнинг эркин тушиши бу-ернинг тортиш кучи майдонида жисмларнинг нолга тенг бошлангич тезликда харакатланиши хисобланади. Жисмларнинг эркин тушиши тезлиги V ер марказигача булган масофага ва мухит (хаво, сув)нинг каршилик кучига богликлиги, агар хавонинг каршилиги хисобга олинмаса, жисм унча баланд булмаган жойдан тушганда тезлик 3 = yj2gh тенг

булиши (бунда g — эркин тушиш тезланиши; у уртача g = 9.8m / s2 га тенг, h -жисмларнинг тушиш баландлиги) тушунтирилади. Ушбу маълумотлар асосида берилган топширикнинг алгоритмик блок-схемаси тузилади.

C++ дастурлаш тилида юкорида келтириб утилган физик жараённи визуаллаштиришни амалга оширамиз.

Богш1га асосий менюлар панелидан узимизга керакли компоненталарни олиб жойлаштирамиз. "Standart" компоненталар каторидан "Button", "Label" ва "Edit" компоненталрини "StringGrid", "MaskEdit", "Shape" ва "Chart" компоненталарини эса "Additional" компоненталар каторидан оламиз. Форманинг чап томонидаги шаклларни "Shape" компонентаси ёрдамида ясаймиз. Объектлар инспекторидаги Shape хусусияти ёрдамида биз "Shape" компонентасини узимизга керакли шаклга келтириб олишимиз мумкин (1 -расм).

1-расм: Форма ойнаси

Барча компоненталарни жойлаштириб булгач, уларга код ёзишни бошлаймиз. Бирор компонентага код ёзиш учун сичкончани унинг устига олиб

Ilm-fan va ta'limda innovatsion yondashuvlar, muammolar, takliflar va yechimlar

xalqaro ilmiy-amaliy anjumani

келиб сичконча унг томони икки маротаба чертилса бизга кодни киритиш майдони очиб берилади.

Код ёзишни "OK" тугмасидан бошлаймиз.Ушбу тугманинг вазифаси "MaskEdit" компонентасига киритилган кийматни хисобга олган холда чап томондаги шаклларни харакатга келтириш хамда шу билан бир каторда жадвал ва хисоб-китоб ишларини бажаришдан иборат.

Код ёзишда "if" шарт операторидан фойдаланамиз. Ушбу коднинг вазифаси "MaskEdit" компонентаси буш колган такдирда фойдаланувчини бу хакида огохлантириш ва киймат киритишга йуналтиришдан иборат.

Энди ушбу тугма "MaskEdit" га киймат берилганда бажариши керак булган кодларни ёзамиз. "MaskEdit" компонентасига киймат киритиллганда хам ушбу кийматнинг маълум микдордан кам ёки ортик булмаслигини таъминлаш учун яна "if" шарт операторига мурожаат киламиз. ^ийматни 1 см дан 500 см гача булган ораликда чеклаймиз.

"MaskEdit" ёки "Edit" компоненталарига киритилган хар кандай типдаги маълумотни дастур узига сатр куринишида узлаштиради. Шу сабабли уни сон типига утказиб кейин солиштириш амалини бажаришимиз керак. Бунинг учун "StrToFloat" функциясидан фойдаланилади, яъни "string"(сатр) типидан "float"(хакдкий сон) типига утказиш демакдир

Хулоса килиб таъкидлайдиган булсак, физика фанидан лаборатория машгулотларини бажаришда замонавий ахборот-коммуникация технологиялари ва дастурлаш тиллари имкониятларидан кенг фойдаланиб укитиш талабаларни укув материалларини мустакил урганишга, касбий компетенцияларини шаклланишига хизмат килади.

Фойдаланилган адабиётлар:

1. Вознесенская Н.В. Обучения физике студентов инженерной специалностей с использованием современных компьютерных технологий //Интеграция образования. -Москва. 2006.-№4. - 59-67 с.

2. Тураев С.Ж. Дастурий воситалар асосида талабаларни касбий фаолиятга тайёрлаш методикасини такомиллаштириш.Диссертация PhD: 13.00.05. Тошкент. 2019 й

3. Тураев С.Ж. Физика фанини укитишда С++ дастурлаш тили ва Microsoft Excel дастури имкониятларидан фойдаланиш. //Таълим, фан ва инновациялар. №№ 3.- Тошкент, 2018. Б. 4044.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.