Научная статья на тему 'ФЕРМЕР ХЎЖАЛИКЛАРИ САМАРАЛИ ФАОЛИЯТИНИНГ АСОСИЙ СТАТИСТИК КЎРСАТКИЧЛАРИ ВА УЛАРНИНГ ТАҲЛИЛИ'

ФЕРМЕР ХЎЖАЛИКЛАРИ САМАРАЛИ ФАОЛИЯТИНИНГ АСОСИЙ СТАТИСТИК КЎРСАТКИЧЛАРИ ВА УЛАРНИНГ ТАҲЛИЛИ Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
7
1
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари / фермер хўжаликлари / кооперatsiя / деҳқон хўжалиги / озиқ-овқат / чорвачилик. / agricultural products / farms / cooperation / agriculture / food / livestock.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Ахмедова, Мавлуда Шавкатовна

Ушбу мақолада фермер хўжаликларининг ўрни, уларнинг фаолияти, иқтисодиётга қўшадиган ҳиссаси, қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини етиштиришнинг иқтисодий-статистик таҳлили ва истиқболдаги йўналишлари ёритиб берилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

MAIN STATISTICAL INDICATORS OF EFFECTIVE ACTIVITY OF ECONOMIES AND THEIR ANALYSIS

This article describes the role of farms, their activities, their contribution to the economy, economic and statistical analysis of agricultural production and future trends.

Текст научной работы на тему «ФЕРМЕР ХЎЖАЛИКЛАРИ САМАРАЛИ ФАОЛИЯТИНИНГ АСОСИЙ СТАТИСТИК КЎРСАТКИЧЛАРИ ВА УЛАРНИНГ ТАҲЛИЛИ»

ФЕРМЕР ХУЖАЛИКЛАРИ САМАРАЛИ ФАОЛИЯТИНИНГ АСОСИЙ СТАТИСТИК КУРСАТКИЧЛАРИ ВА УЛАРНИНГ ТАХДИЛИ

d https://doi.org/10.5281/zenodo. 10532211

Ахмедова Мавлуда Шавкатовна

ТДИУ Статистика" кафедраси д.в.в.б., PhD. axmedovamavluda25@gmail.com

Аннотatsiя: Ушбу мацолада фермер хужаликларининг урни, уларнинг фаолияти, ицтисодиётга цушадиган уиссаси, цишлоц хужалиги маусулотларини етиштиришнинг ицтисодий-статистик таулили ва истицболдаги йуналишлари ёритиб берилган.

Калит сузлар: цишлоц хужалиги маусулотлари, фермер хужаликлари, кооперatsiя, деуцон хужалиги, озиц-овцат, чорвачилик.

ОСНОВНЫЕ СТАТИСТИЧЕСКИЕ ПОКАЗАТЕЛИ ЭФФЕКТИВНОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ ХОЗЯЙСТВ И ИХ АНАЛИЗ

Ахмедова Мавлуда Шавкатовна -

ТГЭУ PhD., в.в.д.д. кафедры "Статистики"

Аннотaция: В данной статье описывается роль фермерских хозяйств, их деятельность, их вклад в экономику, экономико-статистический анализ сельскохозяйственного производства и будущие тенденции.

Основные понятия: сельскохозяйственная продукция, фермы, кооперatsiя, земледелие, продукты питания, животноводство.

MAIN STATISTICAL INDICATORS OF EFFECTIVE ACTIVITY OF ECONOMIES AND THEIR ANALYSIS

Akhmedova Mavluda Shavkatovna

PhD., v.v.d.d. Department of "Statistics", TSUE

Abstract: This article describes the role of farms, their activities, their contribution to the economy, economic and statistical analysis of agricultural production and future trends.

Basic concepts: agricultural products, farms, cooperation, agriculture, food, livestock.

Кириш. Жахонда руй бераётган ижтимоий-иктисодий жараёнларнинг бекарорлиги, глобал микёсда озик-овкат такчиллигининг кучайиши ахолини меъёр даражасида хавфсиз озик-овкат махсулотлари билан таъминлашда фермер хужаликлари фаолиятини янада ривожлантириш хамда самарадорлигини ошириш заруратини кучайтирмокда. 2019-2028 йиллар Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Бош Ассамблеяси томонидан БМТ Оилавий фермер хужаликлари ун йиллиги деб эълон килинди ва барча давлатларга оилавий фермер хужаликларини ривожлантириш сохасида илгор тажриба ва амалиёт билан узаро алмашган холда давлат сиёсатини ишлаб чикиш, такомиллаштириш ва амалга ошириш буйича тавсиялар берилди"1. Шу нуктаи назардан, фермер хужаликлари фаолияти самарадорлигини ошириш бугунги кундаги долзарб масалалардан бири булиб колмокда.

Хрзирги кунда жахонда ер-сув ресурслари чекланганлиги шароитида фермер хужаликлари ишлаб чикариш фаолиятининг баркарор ривожланишини таъминлаш, иктисодий ресурслар салохиятидан тулик ва самарали фойдаланишга каратилган тадкикотлар амалга оширилмокда. Бу борада саноат тармокларига узлуксиз хомашё етказиб бериш, кишлок хужалигида бандликни оптималлаштириш оркали ишчи кучини бошка тармокларга жалб этиш, тармок ишлаб чикариш хажмини ошириш оркали ахоли турмуш даражаси ва фаровонлигини янада юксалтириш, глобал узгаришлар шароитида фермер хужаликлари иктисодий фаолиятини ривожланишда эконометрик моделларнинг янги авлодини яратиш йуналишидаги тадкикотлар устувор даражада бажарилмокда.

Узбекистонда макроиктисодий баркарорликни таъминлаш, жумладан аграр сохани модернизациялаш, янги техника ва технологияларни кенг татбик этиш билан бирга кишлок хужалигида ишлаб чикариш таркибини оптималлаштириш буйича кенг камровли тадбирлар амалга оширилмокда. "Бугунги кучли ракобат шароитида кишлок хужалиги тизимида хам янгича ёндашув, инновациялар ва илгор ишланмаларни, интенсив ва ресурс тежайдиган технологияларни изчил татбик этишни замоннинг узи такозо этмокда. ...Узбекистон Республикаси кишлок хужалигини ривожлантиришнинг 2020-2030 йилларга мулжалланган стратегияси сохада ислохотларни янада чукурлаштириш ва инновatsiон технологияларни куллаш, озик-овкат хавфсизлигини таъминлаш, ахолига сифатли махсулотлар етказиб бериш, экспорт географиясини кенгайтиришдек устувор масалаларда дастуриламал сифатида хизмат килмокда"2.

1 Страны региона разрабатывают планы развития семейных фермерских хозяйств. https://www.fao.org/europe/news/detail-news/ru/c/1439358/

2 Узбекистон кишлок хужалиги ходимларига. - https://xs.uz/uzkr/post/ozbekiston-qishloq-khozhaligi-khodimlariga-3

Асосий кисм. Бозор иктисодиёти шароитида фермер хужалиги самарали ишлаши учун чекланган ресурслардан окилона фойдаланиш оркали юкори натижага эришишга харакат килинади.

Аммо бу самара, яъни хосилдорликнинг ва махсулдорликнинг ошиши бу тадбирларнинг канчалик фойдалилигини курсатмайди. Угит ва ем-хашаклардан фойдаланиш билан боглик харажатларнинг копланганлик даражаси шу харажатлар билан олинган натижа даромад билан таккослангандагина маълум булади. Угит ва ем-хашакдан фойдаланиш натижасида экинлар хосилдорлиги, чорва молларининг махсулдорлигининг ошиши бу тадбирнинг техник самарадорлигини ифода килса, тадбирни утказиш билан боглик харажатлар билан бунинг натижасида олинган даромадни таккослаш иктисодий самарадорликни ифодалайди.

Иктисодий самарадорлик ишлаб чикариш воситалари ва жонли мехнатни куллаш оркали олинган фойдали натижани ёки жами ресурслар бирлигига олинган натижани ифода этади. Х,ар кандай фаолият ва ишлаб чикаришнинг иктисодий самарадорлиги хужаликни, шу жумладан, фермер хужаликлари даромадини орттиради, ижтимоий харажатларни яхшилашга олиб келади. Бу жараён нафакат корхоналарга манфаатли, давлатга хам фойдалидир. У ёки бу тадбирга бахо беришда ёки унинг улчамларини аниклашда иктисодий самарадорлик мезонини билиш керак3.

Фермер хужаликларини ривожлантиришда унинг фаолиятига бахо бермасдан иктисодий самарадорлигини таъминлаб булмайди. Иктисодий самарадорликнинг асосий мезони тула ва аник жараён хамда ишлаб чикаришни хисоб-китоб килишдан иборат. Фермер хужалигининг ялпи даромади етиштирилган махсулотни пулдаги ифодаси булиб, йилдан-йилга усиб бормокда. Бу хужалик фаолияти ижобий йуналишда бораётганлигини курсатади. Шунинг учун хужалик фаолиятига таъсир этувчи хар бир омил харакатини ифода этувчи узига хос курсаткичларни билиш керак. Фермер хужаликлари иктисодий самарадорлигини оширишнинг асосий йуналишларини комплекс тахлил килиш ва ишончли хулосалар чикариш, тугри карорлар кабул килиш имконини беради.

Фермер хужалиги фаолияти ва ишлаб чикаришига биологик жараён ва иклим шароитлари турлича таъсир этади. Фермер хужаликлари бир хил мехнат сарф килинган холда турли шаклларда ва турли йилларда турли натижаларга эришиши мумкин. Фермер хужаликлари фалиятига бахо беришда хамма курсаткичларни икки гурухга: натура ва киймат

3 Г.В.Савицкая «Анализ производственно-финансовой деятельности сельскохозяйственных предприятий», М.: ИНФРА, 2013

курсаткичларига булиш мумкин. Натура курсаткичлари иктисодий самарадорликни бевосита ифода килмасада, бу курсаткичларсиз тадбирга тула бахо бериб булмайди. Чунки натура курсаткичлари жараённинг интенсивлигини ифодалайди.

Кишлок хужалигида ер асосий восита булганлиги, инсон уни хохлаганича купайтира олмаслиги боис, бу кишлок хужалигини ривожлантиришни интенсив булишини зарурият килиб куяди. Шунинг учун 1 гектар ердан олинган махсулот, яъни хосилни, чорва махсулдорлигини ошириш, хар бир фермер хужалигининг асосий вазифаси хисобланади. Фермер хужалигида олинган махсулот ва даромад турли ишлаб чикариш омилларининг узаро интеграл (функционал) алокаси натижаси булганлиги учун киймат курсаткичларидан фойдаланилади.

Тошкент вилояти буйича 2020 йилда ишлаб чикарилган кишлок хужалиги махсулотлари, жумладан ундаги фермер хужаликларининг улушини тахлил килайлик.

Тошкент вилоятида 2021 йилнинг январь-декабрь ойларида ишлаб чикарилган (курсатилган хизматлар) умумий хажми 25814,6 млрд. сумни, шу жумладан, дехкончилик ва чорвачилик, овчилик хамда ушбу сохаларда курсатилган хизматлар хажми 24351,7 млрд. сумни (101,8 %), урмончилик хужаликларида 884,6 млрд. сумни (101,9 %), баликчилик хужаликларида 116,2 млрд. сумни (117,2 %) ташкил килди4.

Хусусан, юкори усиш суръатлари Куйичирчик (107,6 %), Пискент (105,2 %) Бустонлик (103,4 %), Бука (102,9 %), Бекобод (102,8 %) туманларида кузатилди. Бунга карама-карши равишда Чиноз (100,1) ва Уртачирчик (100,2%) туманларида паст усиш суръатлари билан якунланди. ^ишлок, урмон ва баликчилик хужалиги махсулотларининг (хизматлари)нинг катта хажми Паркент туманида - 2185,0 млрд. сумни ташкил этиб, худудлар буйича юкори курсаткични ташкил килди. Бустонлик ва Кибрай туманларида мос равишда 2103,2 млрд. сум ва 2096,9 млрд. сум кузатилди. Энг кам хажми Олмалик (63,8 млрд. сум) ва Янгийул (29,5 млрд. сум) шахарларида кайд этилди. Вилоятнинг кишлок, урмон ва баликчилик хужалиги махсулотлари (хизматлари)нинг умумий хажмида Паркент туманининг улуши 8,5 %ни ташкил этиб, худудлар буйича юкори курсаткични ташкил килди. Бустонлик - 8,2 %, Кибрай - 8,1%, Бекобод - 8,0 % ва Зангиота - 7,9 % туманлари кейинги уринларни эгаллади. Энг кам улуш Янгийул (0,1 %),

4 Тошкент вилояти статистика бошк,армаси маълумотлари асосида муаллиф ишланмаси

Олмалик (0,2%), Нурафшон (0,3 %) ва Охангарон (0,3 %) шахарларида кайд этилди.

2021 йилнинг январь-декабрь ойларида ишлаб чикарилган кишлок хужалиги махсулотлари умумий хажмининг усиши 2019 йилнинг мос даврига нисбатан 101,8 %ни, шу жумладан, дехкончилик махсулотлари 101,3 %ни, чорвачилик махсулотлари 102,2 %ни ташкил килди. 2020 йилнинг январь-декабрь ойларида барча тоифадаги хужаликлар томонидан 567,0 минг тонна дон экинлари ишлаб чикарилиб, шундан 333,0 минг тоннасини бугдой ташкил килди. Бундан ташкари, барча тоифадаги хужаликларда 1453,3 тонна пилла етиштирилди. Шунингдек, барча тоифадаги хужаликларда 367,1 минг тонна картошка казиб олинди (2019 йилга нисбатан 100,1 %ни ташкил этди), 1067,0 минг тонна сабзавот (100,1 %) йигиб олинди, 59,8 минг тонна полиз экинлари (101,2 %), 131,0 минг тонна мева ва резаворлар (100,1 %) ва 115,4 минг тонна узум (103,6 %) етиштирилди. Худудлар кесимида йигиб олинган дон хосили тахлил килинганда, юкори курсаткичлар Бекобод (69,1 минг тонна), Уртачирчик (63,4 минг тонна) ва Оккургон (63,1 минг тонна) туманларида, аксинча паст курсаткич Тошкент туманида (8,4 минг тонна) кузатилди. ^азиб олинган картошканинг юкори курсаткичлари Бустонлик (63739,3 тонна), Зангиота (35964,0 тонна), Пискент (35264,5 тонна) туманларида, аксинча паст курсаткичлар Охангарон (543,0 тонна), Олмалик (244,0 тонна) ва Янгийул (175,0, тонна) шахарларида кайд этилди. Етиштирилган сабзавот экинларининг юкори курсаткичлари Бекобод (134,2 минг тонна), Тошкент (123,1 минг тонна) ва Зангиота (115,1 минг тонна) туманларида ташкил этган булиб, паст курсаткичлар Янгийул (0,6 минг тонна), Олмалик (1,3 минг тонна) ва Охангарон (1,5 минг тонна) шахарларига тугри келди. Полиз экинлари етиштириш худудлар кесимида юкори курсаткич Бекобод (27077,1 тонна), Янгийул (7569,5 тонна) ва Паркент (4496,0 тонна) туманларида кузатилди. Аксинча паст курсаткич Олмалик (0,0 тонна), Охангарон (0,0 тонна) ва Ангрен (18,0 тонна) шахарларига тугри келди. Энг куп мевалар ва резаворлар етиштириш Паркент (19548,2 тонна), Янгийул (13915,3 тонна) ва Бустонлик (13737,6 тонна) туманларида кузатилиб, аксинча паст курсаткичлар Янгийул (255,0 тонна) ва Охангарон (256,0 тонна) шахарларига тугри келди. Узум етиштириш буйича энг юкори курсаткич Паркент (77948,6 тонна), Бустонлик (6728,0 тонна) ва Тошкент (6696,3 тонна) туманларида, энг паст курсаткичлар Охангарон (74,0 тонна) ва Олмалик (90,0 тонна) шахарларида кузатилди.

2022 йилнинг 1 январь холатига утган йилнинг шу даврига нисбатан йирик шохли корамоллар 101,8 %га (жами 931,4 минг бошни ташкил килди), шу жумладан сигирлар 101,3 %га (405,4 минг бош), куй ва эчкилар 102,6 %га (1060,3 минг бош), отлар 100,8 %га (55,3 бош), паррандалар 101,1 %га (17,2 млн. бошга) купайди. Барча худудларда чорвачилик махсулотлари (гушт, сут, тухум) ишлаб чикаришнинг усиши асосан дехкон ва фермер хужаликлари хисобига булиб, гушт ишлаб чикариш умумий хажмида уларнинг улуши 81,0 %ни, сут ишлаб чикаришда 95,3 %ни, тухум ишлаб чикаришда 56,8 %ни ташкил этди. Энг куп куй ва эчкилар Охангарон (225,5 минг бош), Бустонлик (181,2 минг бош) ва Паркент (110,1 минг бош) туманларида булса, аксинча паст курсаткичлар Янгийул (1,3 минг бош) ва Нурафшон (3,3 минг бош) шахарларида хамда Куйичирчик (17,1 минг бош) туманига тугри келди. Паррандалар сони буйича энг юкори курсаткич Кибрай (2550,6 минг бош), Зангиота (2206,7 минг бош), Бустонлик (2199,1 минг бош) ва Уртачирчик (1688,9 минг бош) туманларида булса, аксинча паст курсаткич Янгийул (8,7 минг бош) ва Олмалик (18,2 минг бош) шахарлари хамда Паркент туманида (305,4 минг бош) кузатилди (1-жадвал).

1-жадвал

2022 йил 1 январ холатига фермер хужаликларидаги чорва моллари ва

паррандалар бош сони*

минг бош Усиш суръати,% да

Йирик шохли корамол 81,8 106,9

Улардан сигирлар 26,7 98,6

Куй ва эчкилар 305,6 106,7

Отлар 9,4 103,9

Паррандалар 639,9 126,4

*Манба: Тошкент вилояти статистика бошцармаси маълумотлари Дехкон (ахолининг шахсий ёрдамчи) хужаликларида йирик шохли корамолларнинг улуши 86,8 %ни, фермер хужаликларида эса 8,8 %ни, шу жумладан, сигирлар мос равишда 89,9 %ни ва 6,6 %ни, куй ва эчкилар 65,1 %ни ва 28,8 %ни, отлар 78,1 %ни ва 17,0 %ни, паррандалар 58,0 %ни ва 3,7 %ни ташкил этди. 2020 йилнинг январь-декабрь ойларида барча тоифадаги хужаликларда тирик вазн хисобида 273,7 минг тонна гушт (2019 йилнинг январь-декабрига нисбатан 2,5 %га куп), 939,2 минг тонна сут (2,1 %га куп), 1503,9 млн. дона тухум (0,1 % га куп) ишлаб чикарилган. Йирик шохли корамоллар худудлар кесимида тахлил килинганда, энг юкори курсаткич Бустонлик (108,2 минг бош), Бекобод (81,4 минг бош) ва Бука (71,9 минг бош) туманларида, аксинча паст курсаткич Янгийул (1,2 минг бош), Охангарон

(3,2 минг бош) хамда Нурафшон (3,4 минг бош) шахарларида кузатилди. Шу жумладан, сигирлар энг юкори курсаткич Бекобод (34,5 минг бош) ва Бука (34,5 минг бош) туманларига, аксинча паст курсаткич Янгийул (0,8 минг бош) ва Чирчик шахарларига (1,5 минг бош) тугри келди.

2-жадвал

2021 йилнинг январь-декабрь ойларида вилоят фермер хужаликлари томонидан ишлаб чикарилган чорвачилик махсулотлари*

микдори усиш сурьати,% да

Гушт (тирик вазнда), минг т. 9,0 101,1

Сут, минг т. 52,9 99,3

Тухум, млн.дона 15,9 73,8

* Манба: Тошкент вилояти статистика бошцармаси маълумотлари 2021 йилнинг январь-декабрь ойларида гушт ишлаб чикариш худудлар кесимида тахлил килинганда, энг куп ишлаб чикарган худудлар Пискент (26,5 минг тонна), ^ибрай (26,1 минг тонна) ва Бустонлик (25,2 минг тонна) туманлари булса, Янгийул (0,4 минг тонна), Нурафшон (0,5 минг тонна) ва Охангарон (0,6 минг тонна) шахарларида эса кам ишлаб чикарилган. Бустонлик (101,2 минг тонна), Юкоричирчик (90,1 минг тонна), Бекобод (81,6 минг тонна) ва Паркент (63,8 минг тонна) туманлари сут ишлаб чикариш буйича юкори курсаткичлардан урин олган булса, аксинча Янгийул (1,5 минг тонна) ва Нурафшон (3,3 минг тонна) шахарлари сут ишлаб чикариш буйича нисбатан паст курсаткичлардан урин эгаллади (2-жадвал). Вилоятда тухум ишлаб чикариш буйича 2020 йилнинг январь-декабрь ойларида энг юкори курсаткич Кибрай (277,2 млн. дона), Зангиота (236,0 млн. дона) ва Юкоричирчик (147,2 млн.дона) туманларида, аксинча паст курсаткич Янгийул (0,9 млн. дона), Нурафшон (1,1 млн. дона) Олмалик (1,5 млн. дона) ва Ангрен (3,9 млн.дона) шахарларида кузатилди.

3-жадвал

2021 йилнинг январь-декабрь ойларида фермер хужаликлари томонидан ишлаб чикарилган кишлок хужалиги махсулотлари*

Январь-декабрь 2019 йил январ-декабрга нисбатан % хисобида

2019 йил 2020 йил

тонна Ишлаб чикариш умумий хажмидаги улуши,% тонна Ишлаб чикариш умумий хажмидаги улуши,%

Дон 478777, 0 83,8 381526,0 67,3 79,7

Картошка 35028,0 9,6 31246,0 8,5 89,2

Сабзавот 157964,0 14,8 139392,0 13,1 88,2

Полиз 12029,0 20,4 12117,0 20,3 100,7

Мева ва 49247,0 37,6 48457,0 37,0 98,4

резаворлар

Узум 57052,0 51,2 56724,0 49,2 99,4

Гушт, тирик 8950,0 3,4 9044,0 3,3 101,0

вазнда

Сут 53264,0 5,8 52909,0 5,6 99,3

Тухум, млн.дона 21519,0 1,4 15889,0 1,1 73,8

Жун 309,0 17,4 354,4 19,8 114,7

Пахта 150120,0 73,1 136 004,2 56,7 90,6

Пилла 881,8 75,4 707,5 48,7 80,2

* Тошкент вилояти статистика бошкармаси маълумотлари асосида муаллиф ишланмаси

2021 йилнинг январь-декабрь ойларида фермер хужаликлари томонидан ишлаб чикарилган кишлок хужалиги махсулотлари хажми 3782,2 млрд. сумни ташкил килди. Кишлок хужалиги махсулотлари умумий хажмида фермер хужаликларининг улуши 17,1 %ни ташкил этди. 2022 йилнинг 1 январь холатига фермер хужаликларида 81,8 минг бош йирик шохли корамол, шу жумладан, 26,7 минг бош сигир, 305,6 минг бош куй ва эчкилар, 9,4 бош от, 639,7 минг бош паррандалар мавжудлиги тасдигини топди (3-жадвал).

ХУЛОСА ВА ТАКЛИФЛАР.

Олиб борилган тахлиллар курсатадики, республиканинг барча худудларида ер участкалари микдори буйича фермер хужаликлари мавжуд. Бу фермер хужаликларининг ривожланиши асосан худудларнинг иклим, ер сувлари, иктисодий ва бошка шарт-шароитлари, шунингдек, давлатнинг аграр сиёсати коидалари билан белгиланади. Бошкача айганда, фермер хужаликларини бундан буён ривожлантириш уларнинг нафакат бозор шароитларига, балки ишлаб чикариш самарадорлигини ошириш учун табиий, иклим, иктисодий ва бошка шарт-шароитларга мослашишга йуналтирилган булиши керак.

Фермер хужаликларининг ривожланишига таъсир курсатувчи омиллар уч гурухга ажратиб олинди. Биринчи гурух макроиктисодий омиллар, иккинчи гурух - худудий (минтакавий) омиллар ва учинчи - ички иктисодий омиллар. Туманларда кишлок хужалик махсулотлари билан улгуржи савдога ихтисослашган агробиржалар фаолиятини йулга куйиш яхши самара беради, машина-трактор паркларини замонавий таъмирлаш ва сервис марказларига айлантириш лозим. Купгина ривожланган мамлакатларда кишлок хужалигига хизмат курсатувчи инфратузилма шахобчаларини ташкил этишда кооперативлар, уюшмалар мухим уринни эгаллайди. Мамлакатимизда хам шуни йулга куйиш керак.

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР РУЙХАТИ:

1. www.stat.uz - Узбекистан Республикаси Давлат статистика агентлигининг маълумотлари.

2. Узбекистан кишлок хужалиги ходимларига. -https://xs.uz/uzkr/post/ozbekiston-qishloq-khozhaligi-khodimlariga-3

3. Асадулина Н.Р. Механизм регулирования эффективности плодоовощного комплекса Республики Узбекистан на основе логистического подхода. Дисс.на соис. учен. степ. канд. экон. наук. - Т.:-2006.-с.158.;

4. Бурхрнов А.Х. Турли мулкчилик шаклидаги кишлок хужалик корхоналарида ишлаб чикариш иктисодий самарадорлигини ошириш. Икт. фан. ном. илм. дар. олиш учун ёзилган дис.- Т.: УзБИИТИ, 2000. - б.117.;

5. Миролимов, М. (2023). Тошкент вилоятида иктисодий фаол бандликни ривожлантиришдаги муаммо ва ечимлар. Iqtisodiyot Va ta'lim, 24(2), 151-156. https://doi.org/ 10.55439/ECED/vol24 iss2/a24

6. Муаллиф томонидан ишлаб чикилган

7. Узбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг Олий Мажлисга Мурожаатномаси.//"Халк сузи" газетаси, 2020 йил, № 271-272 (72297230).

8. Тошкент вилояти статистика бошкармасининг 2019-2021 йиллар буйича маълумотлар асосида тузилди.

9. Узбекистон кишлок хужалиги ходимларига-https://xs.uz/uzkr/post/ozbekiston-qishloq-khozhaligi-khodimlariga-3

10. Г.В.Савицкая «Анализ производственно-финансовой деятельности сельскохозяйственных предприятий», М.: ИНФРА, 2013.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.