Научная статья на тему 'ФАРМАКОЛОГИЯ ЖӘНЕ МЕДИЦИНАЛЫҚ ХИМИЯНЫҢ ИНТЕГРАЦИЯЛЫҚ ОКЫТУ ЖӨНІНДЕГІ ШЕШІМДЕРІ'

ФАРМАКОЛОГИЯ ЖӘНЕ МЕДИЦИНАЛЫҚ ХИМИЯНЫҢ ИНТЕГРАЦИЯЛЫҚ ОКЫТУ ЖӨНІНДЕГІ ШЕШІМДЕРІ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
63
6
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
БіЛіМ БЕРУ / МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТі / КәСіБИ құЗЫРЕТТЕР / ПәНАРАЛЫқ БАЙЛАНЫСТАР

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Пивень Л. И., Сотченко Р. К., Власова Л. М., Асмагамбетова М. Т., Романова А. Р.

«Жалпы медицина» мамандығының студенттерін оқыту үшін «тірі жүйелердің функционалды атқару негіздері» модулі шеңберінде "фармакология және медициналық химия негіздері"интеграцияланған бағдарламасын құру аспектілері қарастырылды. Фармакология және медициналық химия мәселелерін зерттеу барысында тақырыптық жоспардың қалыптасуына назар аударылды. Пәндердің әртүрлі элементтерінің үйлесуі бірдей медициналық ұғымдардың қайталануын болдырмауға, интеграцияланған пәннің негізгі сәттеріне назар аударылуынан, студенттердің әртүрлі пәндерді, химия мен фармакологияны оқуына интеграцияланған тәсілдің ерекшелігін қалыптастыруға, сондай-ақ қойылған пәнаралық міндеттерді шешуде әртүрлі көздерден білім алуды ынталандыруға мүмкіндік берді. Студенттердің бірнеше жылдық оқу үлгерімінің критерийлері зерттелді. Жүргізілген жұмыстың нәтижелері бойынша оқу үдерісін интеграцияланған пәнді енгізудің тиімділігі бойынша қорытынды жасалды. Оқу процесіне пәнаралық интеграцияны енгізу нәтижелері алынды, олар оқу үдерісін ұйымдастырудың мазмұнын, әдістері мен нысандарын үйлесімді біріктіруді қамтамасыз ететін осы оқыту технологиясының тиімділігі туралы келісімді бекітті.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по наукам об образовании , автор научной работы — Пивень Л. И., Сотченко Р. К., Власова Л. М., Асмагамбетова М. Т., Романова А. Р.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

TO THE PROBLEM OF INTEGRATION OF PHARMACOLOGY AND MEDICINAL CHEMISTRY

The aspects of building of ntegrated program «Fundamentals of Pharmacology and Medical Chemistry» within the framework of the «Fundamentals of Living Systems Functioning» module for teaching students of the «General Medicine» specialty are considered. Attention is drawn to the formation of a thematic plan in the process of studying the issues of pharmacology and medicinal chemistry. The combination of various elements of the disciplines eliminated the duplication of the same medical concepts and focused on the key points of the integrated discipline. This made it possible to form the specifics of an integrated approach to the study by students of various disciplines, such as chemistry, and pharmacology, as well as to stimulate the acquisition of knowledge from various sources in solving the set interdisciplinary problems. The criteria for student achievement were studied over several years of study. Conclusions are made on the effectiveness of the implementation of an integrated discipline in the educational process based on the results of the work done...The aspects of building of ntegrated program «Fundamentals of Pharmacology and Medical Chemistry» within the framework of the «Fundamentals of Living Systems Functioning» module for teaching students of the «General Medicine» specialty are considered. Attention is drawn to the formation of a thematic plan in the process of studying the issues of pharmacology and medicinal chemistry. The combination of various elements of the disciplines eliminated the duplication of the same medical concepts and focused on the key points of the integrated discipline. This made it possible to form the specifics of an integrated approach to the study by students of various disciplines, such as chemistry, and pharmacology, as well as to stimulate the acquisition of knowledge from various sources in solving the set interdisciplinary problems. The criteria for student achievement were studied over several years of study. Conclusions are made on the effectiveness of the implementation of an integrated discipline in the educational process based on the results of the work done. It is shown that the formed interdisciplinary connections made it possible to update the content, form, methods and means of teaching in order to form the professional competencies of students. The results of the introduction of interdisciplinary integration into the educational process, which confirmed the statement about the effectiveness of this learning technology, were obtained. Integration provides an organic fusion of content, methods and forms of organization of the educational process.

Текст научной работы на тему «ФАРМАКОЛОГИЯ ЖӘНЕ МЕДИЦИНАЛЫҚ ХИМИЯНЫҢ ИНТЕГРАЦИЯЛЫҚ ОКЫТУ ЖӨНІНДЕГІ ШЕШІМДЕРІ»

© КОЛЛЕКТИВ АВТОРОВ, 2021 УДК 615:61:54

Л. И. Пивень, Р. К. Сотченко, Л. М. Власова, М. Т. Асмагамбетова, А. Р. Романова, И. В. Фигуринине

ФАРМАКОЛОГИЯ ЖЭНЕ МЕДИЦИНАЛЫК ХИМИЯНЬЩ ИНТЕГРАЦИЯЛЫК ОКЫТУ Ж6Н1НДЕП ШЕШ1МДЕР1

КараFанды медицина университетi (КараFанды, Казахстан Республикасы)

«Жалпы медицина» мамандырынык студенттер1н окыту уш1н «т1р1 жуйелердщ функционалды аткару непздер1» модул1 шекбер1нде "фармакология жэне медициналык химия непздерГинтеграцияланран бардарлама-сын куру аспект1лер1 карастырылды. Фармакология жэне медициналык химия мэселелер1н зерттеу барысында такырыптык жоспардык калыптасуына назар аударылды. Пэндердщ эртурл1 элементтер1нН уйлесу1 б1рдей медициналык урымдардык кайталануын болдырмаура, интеграцияланран пэнн1к нег1зг1 сэттер1не назар аударылуынан, студенттерд1к эртурл1 пэндерд1, химия мен фармакологияны окуына интеграцияланран тэсшдщ ерекшел1г1н калыптастырура, сондай-ак койылран пэнаралык м1ндеттерд1 шешуде эртурл1 кездерден б1л1м алуды ынталандырура мумюндк берд1. Студенттердщ б1рнеше жылдык оку улгер1м1нН критерийлер1 зерттелд1. Журпзшген жумыстык нэтижелер1 бойынша оку удер1с1н интеграцияланран пэнд1 енпзудН ти1мд1л1г1 бойынша корытынды жасалды. Оку процессе пэнаралык интеграцияны енг1зу нэтижелер1 алынды, олар оку удер1с1н уйымдастырудык мазмунын, эд1стер1 мен нысандарын уйлес1мд1 б1р1кт1руд1 камтамасыз етет1н осы окыту технологиясынык ти1мд1л1г1 туралы кел1с1мд1 бекггп.

Клт сездер: б1л1м беру, Медицина Университет!, кэаби кузыреттер, интеграция, пэнаралык байланыстар

Казакстан Республикасынык Бiлiм беру саласындаFы саясатынык езгеруi нарыктык катынастардык калыптасуымен, ел экономика-сы мен кетамнык дамуымен байланысты. ^ам дамуынык макызды факторларынык бiрi тiршiлiктi камтамасыз етудщ кез келген сала-сында, эаресе медициналык жэне фармацев-тикалык салаларда бэсекеге кабшетт маман-дар даярлау болып табылады. Бул саланы реформалаудык тYпкi максаты-елдщ эрбiр азаматынык емiр суру сапасын жаксарту.

Казакстан Республикасынык Денсау-лык сактау iсiн реформалау мен дамытудык мемлекеттiк баFдарламасына сэйкес медициналык жэне фармацевтикалык б^м берудi реформалау тужырымдамасы эзiрлендi. Медициналык жэне фармацевтикалык б^м берудi жакFырту максаты бiлiм беру баFдарламалары-нык курылымы мен мазмунынык езгеруЫ ескере отырып, медицина жэне фармацевтика кадрларын даярлаудык жака жуйесiн куру кезделедк

Бул баFытта Казакстаннык барлык медициналык бiлiм беру уйымдарымен кузыреттшк тэсiлдi енгiзу бойынша жумыстар журпзшуде [1]. Кузыреттiлiк тэсiлдi енгiзу пэндердщ мiндеттi компонентiн жэне такдау компоненты ескере отырып, студентт окыту-дык жеке траекториясын куруды, бiлiм беру баFдарламаларында пэндердi калыптастыру-дык блоктык жуйесiн енгiзудi, Медициналык жэне фармацевтикалык мамандыктар студент-терiнiк базалык iргелi медициналык-биология-

лык пэндер блогын зерделеуде пэнаралык тэсiлдi енгiзудi бiлдiредi.

КараFанды медицина университетi медициналык бiлiм берудi реформалау мндет-терiн эзiрлеуге жэне юке асыруFа белсендi катысты. Болон процес контекстiнде Еуропа-лык б^м беру кекiстiгiне бiрiгу шекберiнде 2010 жылFы 17 кыркуйекте КММУ Болоньяда (Италия) Университеттердщ ¥лы Хартиясына кол койды. Бiлiм беру удерiсiне кузыреттшк тэс^ енгiзу ушiн КММУ тулеп мен окытушы-сынык кузыреттiлiк салалары эзiрлендi жэне бекiтiлдi [2].

КараFанды медицина университетi Казакстан Республикасынык медициналык жоFары оку орындарынык арасында алFашкы-лардык бiрi болып ЖОО автономия механизм-дерiн енгiздi. Автономия удерютерне енгiзу декгейiн баFалау кезiнде Еуропалык универ-ситеттер кауымдастыFынык Халыкаралык мойындауына ие критерийлер мен керсеткш тер баFаланды. Кажеттi зак базасы узак талкылануFа тиiс болды жэне 2018 жылFы 4 шiлдедегi «Казакстан Республикасынык кейбiр закнамалык актiлерiне жоFары оку орындарынык академиялык жэне баскарушылык дербес-тiгiн кекейту мэселелерi бойынша езгерютер мен толыктырулар енгiзу туралы» Казакстан Республикасынык Закы турiнде ресiмделдi [3].

ЖОО-лардык дербестiгi ЖОО-нык уйымдастырушылык, кадрлык, каржылык жэне академиялык саясатындаFы езгерiстердi бшди редi. Академиялык дербесткт енгiзу процесi

шенбернде Казакстаннын эрбiр жоFары оку орны б^м беру баFдарламаларын дербес калыптастыруFа, мазмунын тандауFа жэне эзiрлеуге, окыту сапасын бакылау рэсiмдерiн белгiлеуге к¥кылы. Медициналык бiлiмдi окытуда к¥зыреттiлiк тэсiл практикасын пайда-лану эзiрленген бiлiм беру баFдарламаларын бэсекеге кабiлеттi етедi. Со^ы жылдар тэжiрибесi кeрсетiп отырFандай, дэл осы кузыретттк тэсiл езшщ кке асырылуын пэнаралы; интеграцияда тапты. Бул Казакстан Республикасынын академиялык жYЙесiнiн элемдк бiлiм беру процесiне бейiмделуiне экелдк

Кузыретттк т¥PFы студенттердi турак-ты рефлексиялауFа ынталандыра отырып, эр тYрлi кызмет тYрлерiн орындауды болжайды (б^м сакталуы, койылFан мiндеттерге CYЙене отырып окыту проблемаларын аныктау, белгiлi такырыптар бойынша жумысты жоспарлау, уйымдастыру, ЖОО окытушылар курамынын кызметiн академиялык жумыс жоспарында тYзету, студенттердщ бiлiмiн жана жаFдайлар-да курастыру). Оку процес ойлау креативтти гiн дамыту неганде бiлiм алушылардын мYмкiндiктерiне, бейiмдiлiктерiне жэне жакын KызыFушылыктарына карай жYзеге асырылады [4]. Интеграция эмбебаптылык, гетерогендiлiк, контраст непзшде курылады жэне пэнаралык байланыс негiзiнде кеп денгейлi жэне кеп сатылы бiлiм беру баFдарламаларына байла-нысты.

Пэндердщ интеграциясы оку процеанщ барлык компоненттерЫщ езара эрекеттесуiне баFытталFан. Бул, ен алдымен, интеграциянын максаты мен мiндеттерiне байланысты пэндер мазмунынын езара байланысы негiзiнде такырыптык жоспар куру кажетттИн б^ре-дi. АлдаFы уакытта баFдарламанын калыптас-кан непз калаушы компоненттернщ негiзiнде окытудын нысандары мен эдiстерi, сондай-ак студенттердщ б^мш баFалау эдiстерi эзiр-ленедi.

К^рп уакытта Казакстан мен Ресей-деп кептеген бiлiм беру бeлiмдерi б^м беру процесiнде пэндердi интеграциялау принципы енгiзу Yшiн жумыс iстейдi. "Фтизиатрия" пэн бойынша емдеу жэне педиатрия факультет-терiнде мамандар даярлауда сэулелк диагностика, микробиология, пульмонология, онко-пульмонология бойынша пэнаралык байланыс-тарды игеруде кузыреттiлiк тэсiлiн енгiзу тэжiрибесiн келтiруге болады [5]. Жумыста сипатталFан таFы бiр тэсiл [6]. Ол сатыларFа материянын химиялык тYCiнiгiн вертикальды интеграциялауды енгiзуден турады - универ-

ситетке дейiнгi химия, жалпы химия, био-органикалык химия, биологиялык химия, клиникалык биохимия.

Пэнаралык интеграцияны енпзу ЖОО iшiндегi оку процесiн жетiлдiрудi жэне уйымнын барлык компоненттерЫщ эртYрлi денгейдеп тамаша езара iс-кимылын талап етедк Онын максаты-байланысты пэндерден альнан эртYрлi акпаратты бiрiктiру аркылы б^м беру сапасын арттыру.

Бул жумыстьщ максаты «Жалпы медицина» факультетнщ студенттерiн «фармакология жэне медициналык химия непздерЬ> кiрiктiрiлген пэнi бойынша окыту нэтижелерЫ талдау мысалында оку процеане пэнаралык интеграцияны енпзудщ тиiмдiлiгiн зерттеу болып табылады.

ЗЕРТТЕУ МАТЕРИАЛДАРЫ МЕН ЭД1СТЕР1

«Фармакология жэне медициналык химия непздерЬ> бiрiктiрiлген пэнi бойынша «Жалпы медицина» маманды^ынын 2 курс сту-денттерiн окыту нэтижелерi негiзiнде (2017/ 2018, 2018/2019, 2019/2020 оку жылдары) жэне «Фармакология непздерЬ> (2016/2017 оку жылы) талдаудын статистикалык эдiсiн колдана отырып, салыстырмалы баFалау жYргiзiлдi.

ЗЕРТТЕУ НЭТИЖЕЛЕР1 ЖЭНЕ ОЛАРДЫ ТАЛКЫЛАУ

Казакстан Республикасы КараFанды медицина университетiнде пэнаралык интеграция эдютерн бiлiм беру Yдерiсiне енгiзу аясында медициналык б^м берудi реформа-лау идеяларын жYзеге асыру Yшiн «жалпы медицина» маманды^ы студенттернщ екiншi оку жылынын ею семестрi iшiнде игерiлетiн жаратылыстану-Fылыми цикл белИне жататын «тiрi жуйелердщ функционалды аткару непз-дерЬ> модульдiк баFдарламасы эзiрлендi жэне оку процесiне енпзшдк Бул модульдiк жобанын максаты б^м алушыларда жасуша-лык жэне тЫдк денгейлердеп курылымын, молекулярлык уйымдастырылуын, функцио-налдык езара эрекеттесу механизмдерiн, олардын аFзанын бастапкы кYЙiне тэуелдiлiгi, сондай-ак молекулярлык, жасушалык жэне тiндiк денгейлердеп биологиялык белсендi заттар мен дэртк препараттар эсерiнiн негiзгi каFидаттары туралы Fылыми тYCiнiктi калып-тастыру болып табылады.

Осы модуль аясында «жалпы медицина» мамандыFынын екiншi курс студенттерi Yшiн «фармакология негiздерi жэне медициналык химия» бiрiктiрiлген пэн эзiрленiп, оку процесiне енпзтдк Студенттер 2017/2018, 2018/2019, 2019/2020 оку жылдарында «жал-

пы медицина» маманды^ына арналFан оку жумыс жоспарлары бойынша n8HAi окыды. «Фармакология негiздерi жэне медициналык химия» пэнi студенттердщ медициналык мамандыктарды Yшiн жоFары оку орнында базалык пэндер циклЫщ мЫдетт компонентi болып табылады. Пэннщ мазмуны молекуляр-лык жэне жасушалык денгейде дэрiлiк заттардын эсерi туралы iргелi бiлiм алуFа мYмкiндiк беретЫ медициналык химия жэне баска да биомедициналык Fылымдардын аспектiлерiн камтиды. Жыл сайын химиялык заттардын Yлкен кластары синтезделедi жэне зерттеледi, б1рак клиникалык тэжiрибеде тек ондаFан жана жоFары белсендi препараттар колда-нылады. К^рп кезенде белгiлi куралдардын эрекет ету тетiктерi нактыланады, белсендi аналогтар жасалады, оларды колдану керсет-кiштерi мен карсы керсетiлiмдерi нактыланады немесе езгередк Пэннщ пэнаралык сипаты биомедициналык жэне клиникалык пэндер арасындаFы интеграцияны аныктайды.

ОсыFан байланысты фармакология ен ^рдел^ б1рак сонымен бiрге ете динамикалык пэннiн бiрi болып табылады, сондыктан медициналык химиянын негiздерiн тYCiну дэри дэрмектер туралы казiргi заманFы кезкарас саласындаFы бiлiмдi теренiрек жэне жYЙелi туануге ыкпал етедi. Эрине, медициналык химия сиякты пэн компонентiнiн мазмуны ете манызды. Медициналык химия ^i жасушада болатын процестердi тYCiну Yшiн органикалык, биоорганикалык, биологиялык, математикалык химия, сонымен катар фармакология жэне молекулалык генетика мэселелерн бiрiктiредi. Бул пэн химиялык бiлiмдi молекулалык денгейде биологиялык белсендi косылыстар-дын эсер ету механизмы аныктаумен, дамыту-мен, сэйкестендiрумен жэне зерттеумен бiрiк-тiруге баFытталFан.

«Фармакология негiздерi жэне медициналык химия» пэн жоFары оку орнынын бiлiм беру моделiне дэрiлiк заттардын жасушалык, субжасушалык жэне физиологиялык максат-тары мен эсер ету тетiктерi туралы казiргi заманFы бiлiмдi жинактауFа, дэрiлердiн эсер етуЫщ эртYрлi денгейлерндеп химиялык тyсiнiктердi ескере отырып, фармакотерапия-нын бYкiл аFзаFа эсерiн зерттеуге мYмкiндiк беретiн мультидисциплинарлык пэн ретЫде енгiзiлдi.

Дублин дескрипторларынын сипатта-масында окытудын сонFы нэтижелерi айкын керЫю тапты. Дублиндiк дескрипторлар негiзiнде б^м алушылардын интеграциялан-Fан пэн бойынша кузыреттiлiктерi тужырым-

далды: а) химиялык турFыдан организмдегi процестердiн жумыс ютеу жэне реттеу зандылыктарын сипаттай бшу; б) кышкыл-негiз тепе-тендiгiнiн мэнн жэне организмнiн буферлiк жYЙелерiнiн кызметн тужырымдау; в) дэрiлiк заттардын бионысандарFа эсер ету механизмдерiн тyсiндiру; г) дэртк препарат-тардын биологиялык функцияларынын олар-дын курылымымен жэне биологиялык белсен-дiлiгiмен байланысын тyсiндiру; д) молекула-кешбасшы модельдеуде белгiлi статистикалык эдiстердi колдану; е) фармакокинетикасы мен фармакодинамикасын ескере отырып, неFур-лым тиiмдi препаратты тандай бiлу; ж) дэршк заттарды енгiзудiн онтайлы жолын тандай бiлу; з) зерттелетiн саладаFы акпаратты тал-дау жэне синтездеу, ез тюрЫ усына отырып, кепшшк алдында сез сейлеу даFдыларын менгеру.

«Фармакология негiздерi жэне медициналык химия» интеграцияланFан баFдарламасы 5 кредиттен (150 саFат) куралады жэне ею Yлкен белiмнен турады. Олардын бiрiншiсi химиялык курылым мен дэрiлiк заттар фармакокинетикасы мен фармакодинамикасы ерек-шелiктерi арасындаFы езара байланысты карастырады, келесi пэндiк сурактарды камтиды:

1. Курылымы мен функционалдык топ-тарына байланысты дэрiлiк заттардын химиялык номенклатурасы жэне жiктелуi.

2. СНршу. Биоактивтi косылыстардын иондану жэне липофильдшк мэселелерi.

3. Беткейдегi белiмдердегi езара эре-кеттесу тYрлерi. Жасуша мембраналарынын курылымы.

4. Дэрiлiк заттардын фармакокинетикасы жэне фармакокинетикалык параметрлерi.

5. Шы^арылу, деполенуы, метаболизмi.

6. Дэрiлiк заттар фармакодинамикасы-нын негiзгi ережелерi.

7. Нысананын эртyрлi молекулаларына эсер ететЫ химиялык косылыстардын куры-лымдык ерекшелктерк Химиялык эрекеттесу тyрлерi.

8. Стереохимия непздерк Дэрiлiк пре-параттардын стереоизомериясы. Стереоизоме-рия мен дэрiлiк заттардын биологиялык бел-сендiлiгiнiн езара байланысы

9. РБДктуралы тYCiнiктеме (курылым-белсендшктщ сандык катынасы).

10. Жетекшi косылыс курылымын баFытталFан тYрлендiрудiн химиялык эдютерк

11. Медициналык химиядаFы заманауи физика-химиялык талдау эдiстерi.

Екiншi белiмде жеке фармакология

жэне медициналык химия мэселелерi 6ipiK-тiрiлген, олар дэридэрмектердщ Heri3ri прин-циптерi туралы толык tycîhîk пен tycîhîk бере-дi, олардык молекулалык декгейде эсер ету механизмдерiн жэне аFзадаFы мЫез-кулыкты тус^редк Бул бeлiмде келесi сурактар карас-тырылады:

1. Жалпы рецептура. Катты, жумсак жэне суйык дэршк нысандарды жазу ережесi.

2. Циклдк косылыстар жэне олардык биологиялык белсендшИ.

3. Афференттi иннервацияFа эсер ете-тiн заттар: жергiлiктi анестетиктер. Туткыр, каптаушы жэне адсорбциялайтын, тmркендiр-пш заттар.

4. Холинергиялык заттардык молеку-лярлы фармакологиясы.

5. Адренергиялык заттардык молеку-лярлы фармакологиясы.

6. Наркотикалык анальгетиктердiк мо-лекулярлы фармакологиясы. Наркотикалык емесе анальгетиктер.

7. ¥йыктаткыш заттардык молекулярлы фармакологиясы.

8. Психотропты заттар молекулярлы фармакологиясы.

9. КабынуFа карсы заттар. Аллергия карсы заттар.

10. Антисептикалык жэне дезинфек-циялык заттардык жалпы сипаттамасы.

11. Антисептиктер жэне дезинфекция-лык заттар.

12. Антибиотиктердщ курылымы мен ерекшелiктерi. Антибиотиктер.

13. 6ртYрлi химиялык курылымдаFы синтетикалык микробка карсы заттар.

14. Туберкулезге карсы заттар. Спиро-хетозFа карсы дэршер.

15. Антифунгициттiзаттар. Вируска карсы заттар.

16. ПротозоЙFа карсы препараттар. Антигельминттiк препараттар.

17. Дэршк заттармен жiтi улануды ем-деудщ жалпы каFидаттары [7].

Фармацевтикалык пэндер жэне химия, клиникалык фармакология жэне дэлелдi медицина кафедраларынык профессорлык-окыту-шылык курамы студенттердщ бiлiмiн баFалау Yшiн оку-эдiстемелiк кешен мен бакылау-ел-шеу куралдарын эзiрледi. Студенттердi дэрю-терде окытуда проблемалык дэрiс, дэрю-экгiме сиякты формалар колданылды. Практи-калык сабактарда ауызша экгiмелесу, тюрта-лас, жупта жумыс iстеу, окулыктармен жумыс, рецепт жазу, жаFдайлык есептердi шешу, тест тапсырмаларын орындау, шаFын топтардаFы

жумыстар, барлык туындаFан мэселелер бойынша окытушымен кекесу, тестiлеу, инте-грацияланFан аралык бакылау жэне интегра-цияланFан емтихан сиякты нысандар пайда-ланылды.

Жыл сайын «фармакология негiздерi жэне медициналык химия» баFдарламасы пэнаралык байланыстар мен негiзгi жэне бей^ компоненттердiк баска да iргелi биомедицина-лык пэндерiмен жалпы пэндк мэселелер бойынша келiсiлдi. Бул аспект пререквизиттер пэндерiнiк, сабактас пэндер мен пострек-визиттер пэндерiнiк пэнаралык перпендикуляр интеграциясынык езара байланысын байкауFа мYмкiндiк бердi.

Пэн бойынша корытынды бакылау Yшiн окытылатын 5 бeлiм бойынша жаFдайлык тапсырмалар эзiрлендi, олар «Turnitin» жуйе-сiнде плагиатка карсы жумыстарды мiндеттi тYPде тексере отырып, Sеssiоп компьютерлен-дiрiлген электрондык баFдарламасында орна-ластырылFан. Емтиханнык бул тYрi усынылFан жауаптарFа объективтi баFа беруге мYмкiндiк бердi, eйткенi баFалау студенттердiк аты-жеын керсетпестен онлайн режимiнде жYргiзiлдi жэне алы^ан интернет кeздерiнiк пайызы ескертдк

Оку Yлгерiмi критерийлерiнiк динами-касын зерттеу бiзге кызыкты зерттеу болып кершдк Осы бiрiктiрiлген баFдарлама бойынша «Жалпы медицина» мамандыFынык студент-терi окудан eттi. 2017-2018 оку жылында студенттер контингентi 518 адамды, 2018 -2019 оку жылында - 548 студентп, 2019-2020 оку жылында-418 студенттi курады.

Yлгерiм керсетюштерЫщ нэтижелерi жылдар бойынша Yлгерiмдi салыстырмалы тал-дау диаграммасында усынылFан (2017-2018, 2018-2019, 2019-2020) (1 сурет).

Салыстырмалы талдау непзп керсет-кiштердiк есу динамикасын кeрсеттi. Осылай-ша Yлгерiмнiк сапалык кeрсеткiшi 4%^а, салыстырмалы Yлгерiм кeрсеткiшi 6%^а eстi, орташа балл жыл сайын 70-тен 80 балFа дейiн жоFарлау YPДiсiне ие.

Пэндердщ эртYрлi элементтерiнiк Yйле-суi бiрдей медициналык уFымдардык кайта-лануын болдырмауFа, интеграцияланFан пэн-нiк негiзгi сэттерЫе назар аударуFа мYмкiндiк бердi. Бул Yшiн студенттердiк «жалпы медицина» маманды^ы бойынша химия, фармакология пэндерЫ окуына интеграцияланFан тэсш-дщ ерекшелiгiн эзiрлеуге, сондай-ак студент-терде койылFан пэнаралык мiндеттердi шешу-де эртурл1 кездерден бiлiм алуFа ынталандыру мYмкiндiгi берiлдi. ИнтеграцияланFан окытуда

1 сурет - Жылдар бойынша улгер1м керсетк1штер1н1к нэтижелер1

пэнаралык байланыстарды iске асыру окыту-дык тиiмдiлiгiн арттыруFа, студенттердщ ой-eрiсiн кекейтуге ыкпал ететiн болады, бул денсаулык сактау жYЙесiнщ болашак маман-дарын даярлауда ете макызды.

Кортынды. Нэтижелердi талдай отырып, «фармакология негiздерi жэне медициналык химия» дамыган интеграцияланFан пэннщ тиiмдiлiгi туралы корытынды жасауFа болады. Бул пэндi оку YДерсiне енпзу зерттелетiн процестер мен белгiлi бiр биологиялык белсендi молекулалардык жасуша мен жасуша механизмдерЫе физиологиялык эсерiн тYCiнудi жаксартуFа мYмкiндiк бердi. Сонымен катар, окытуды уйымдастыру кезiнде олар оку материалынык кайталануын болдырмауFа жэне оны материяны туанудщ эртYрлi декгей-лернде игерудi белсендiруге кол жеткiздi. Окытушылар курамы Yшiн жаFымды жактары пэннщ белг^ бiр бeлiмдерiн iске асыру Yшiн жауапкершiлiктi арттыру жэне кажетт пэнаралык байланыстарды орнату болып табылады.

Нарыктык катынастар жаFдайында жэне дэрiгерлердiк кэсiби кызметi Yшiн жауапкершiлiгiн ^шейту кезiнде жоFары бшкт мамандарды даярлауFа койылатын талаптар артады. Бул болашак дэрiгердiк кэсiби дайын-дык баFыттарын калыптастыру Yшiн окыту технологиясына жака тэсiлдер эзiрленуiне экеледк Осы жолда пэнаралык пэндердiк максаттары мен мiндеттерiн дурыс кою кезнде ек октайлы жэне тиiмдi болуы мYмкiн интеграцияланFан окытуды енгiзу орынды

болып кeрiнедi. Оку Yдерiсiн уйымдастырудын мазмунын, эдiстерi мен формаларын органика-лык бiрiктiру Fана осы баFдарламалардын тиiмдiлiгiне жэне сенiмдi кэсiби кузыреттердщ калыптасуына экеледi.

Арнайы интеграцияланFан баFдарлама-ны эзiрлеу нэтижелерi бойынша жоFары медициналык мектепте бiлiм берудi жетiлдiру проблемаларына кузыреттiлiк тэсiлдiн дамуын ескере отырып, пэнаралык байланыстарды енпзудщ усынылFан эдiстемесiнiн тупнускалы-Fын кeрсететiн авторлык кукык объектiсiне куэлiк алынды [7].

ЭДЕБИЕТ

1 Власова Л. М. Интегрированный образовательный курс по дисциплине «Основы фармакологии и медицинская химия» (произведение науки) /Л. М. Власова, Л. И. Пивень, Р. К. Сот-ченко //Свидетельство Республики Казахстан о государственной регистрации прав на объект авторского права, №0580 от 28.02.2018 г.

2 Дробот Н. Н. Мультидисциплинарные связи в подготовке по дисциплине «Фтизиатрия» - залог успешности и компетентности будущего врача //Современные проблемы науки и образования. - 2017. - №4. - С. 56-62.

3 Закон Республики Казахстан № 171-VI «О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам расширения академической и управленческой самостоятельности высших учебных заведений» [Электронный ресурс]. и^: http://adilet.zan.kz/rus/docs/ 21800000171/11^ от 04.07.2018 г.

4 Литвинова Т. Н. Межпредметная интеграция химических дисциплин в медицинском вузе /Т. Н. Литвинова, И. М. Быков, Н. К. Волкова //Современные проблемы науки и образования. - 2009. - №2. - С. 31-37.

5 Реализация концепции реформирования медицинского и фармацевтического образования Республики Казахстан в период с 2006 по 2010 годы /Н. К. Хамзина, А. С. Кусаинова, Г. А. Дербисалина //Научно-практический журнал КазНМУ. - 2010. - №1. - С. 19-23.

6 Садвокасова Ж. К. Интеграция высшего образования Казахстана в международное образовательное пространство: достижения, проблемы, перспективы развития // Вестник КазНПУ. - 2014. - №2. - С. 107-109.

7 Фролкова А. Специальные дисциплины в многоуровневой системе /А. Фролкова, Л. Серафимов //Высшее образование в России. -2014. - №1. - С. 91-95.

REFERENCES

1 Vlasova L. M. Integrirovannyj obra-zovatel'nyj kurs po discipline «Osnovy farma-kologii i medicinskaja himija» (proizvedenie nauki) /L. M. Vlasova, L. I. Piven', R. K. Sotchen-ko //Svidetel'stvo Respubliki Kazahstan o gosu-darstvennoj registracii prav na ob#ekt avtorskogo prava, №0580 ot 28.02.2018 g.

2 Drobot N. N. Mul'tidisciplinarnye svjazi v podgotovke po discipline «Ftiziatrija» - zalog uspeshnosti i kompetentnosti budushhego vra-

cha //Sovremennye problemy nauki i obrazovani-ja. - 2017. - №4. - S. 56-62.

3 Zakon Respubliki Kazahstan № 171-VI «O vnesenii izmenenij i dopolnenij v nekotorye zakonodatel'nye akty Respubliki Kazahstan po voprosam rasshirenija akademicheskoj i uprav-lencheskoj samostojatel'nosti vysshih uchebnyh zavedenij» [Jelektronnyj resurs]. URL: http:// adilet.zan.kz/rus/docs/Z1800000171/links ot 04.07.2018 g.

4 Litvinova T. N. Mezhpredmetnaja inte-gracija himicheskih disciplin v medicinskom vuze / T. N. Litvinova, I. M. Bykov, N. K. Volkova // Sovremennye problemy nauki i obrazovanija. -2009. - №2. - S. 31-37.

5 Realizacija koncepcii reformirovanija medicinskogo i farmacevticheskogo obrazovanija Respubliki Kazahstan v period s 2006 po 2010 gody / N. K. Hamzina, A. S. Kusainova, G. A. Derbisalina // Nauchno-prakticheskij zhurnal KazNMU. - 2010. -№1. - S. 19-23.

6 Sadvokasova Zh. K. Integracija vysshe-go obrazovanija Kazahstana v mezhdunarodnoe obrazovatel'noe prostranstvo: dostizhenija, problemy, perspektivy razvitija //Vestnik KazNPU. -2014. - №2. - S. 107-109.

7 Frolkova A. Special'nye discipliny v mnogourovnevoj sisteme /A. Frolkova, L. Ser-afimov //Vysshee obrazovanie v Rossii. - 2014. -№1. - S. 91-95.

Поступила 28.12.2020 г.

L. I. Piven, R. K. Sotchenko, L. M. Vlassova, M. T Asmagambetova, A. R. Romanova, I. V. Figurinini TO THE PROBLEM OF INTEGRATION OF PHARMACOLOGY AND MEDICINAL CHEMISTRY Karaganda medical university (Karagandy, Repubiic of Kazakhstan)

The aspects of building of ntegrated program «Fundamentals of Pharmacology and Medical Chemistry» within the framework of the «Fundamentals of Living Systems Functioning» module for teaching students of the «General Medicine» specialty are considered. Attention is drawn to the formation of a thematic plan in the process of studying the issues of pharmacology and medicinal chemistry. The combination of various elements of the disciplines eliminated the duplication of the same medical concepts and focused on the key points of the integrated discipline. This made it possible to form the specifics of an integrated approach to the study by students of various disciplines, such as chemistry, and pharmacology, as well as to stimulate the acquisition of knowledge from various sources in solving the set interdisciplinary problems. The criteria for student achievement were studied over several years of study. Conclusions are made on the effectiveness of the implementation of an integrated discipline in the educational process based on the results of the work done. It is shown that the formed interdisciplinary connections made it possible to update the content, form, methods and means of teaching in order to form the professional competencies of students. The results of the introduction of interdisciplinary integration into the educational process, which confirmed the statement about the effectiveness of this learning technology, were obtained. Integration provides an organic fusion of content, methods and forms of organization of the educational process.

Key words: education, medical university, professional competence, integration, interdisciplinary connections

Л. И. Пивень, Р. К. Сотченко, Л. М. Власова, М. Т Асмагамбетова, А. Р. Романова, И. В. Фигуринине К ВОПРОСУ ОБ ИНТЕГРАЦИИ ФАРМАКОЛОГИИ И МЕДИЦИНСКОЙ ХИМИИ Медицинский университет Караганды (Караганда, Республика Казахстан)

В статье рассмотрены аспекты построения интегрированной программы «Основы фармакологии и медицинская химия» в рамках модуля «Основы функционирования живых систем» для обучения студентов специальности «Общая медицина». Обращено внимание на формирование тематического плана в процессе изучения вопросов фармакологии и медицинской химии. Сочетание различных элементов дисциплин позволило исключить дублирование одних и тех же медицинских понятий, сделать акцент на ключевые моменты интегрированной дисциплины, что дало возможность сформировать специфику интегрированного подхода к изучению студентами различных дисциплин и химии, и фармакологии, а также, стимулировать приобретение знаний из различных источников в решении поставленных междисциплинарных задач. Исследованы критерии успеваемости в течение нескольких лет обучения студентов. По результатам поведенной работы сделаны выводы по эффективности внедрения интегрированной дисциплины в учебный процесс. Показано, что сформированные междисциплинарные связи позволили обновить содержание, форму, методы и средства обучения с целью формирования профессиональных компетенций обучающихся. Получены результаты внедрения междисциплинарной интеграции в учебный процесс, которые закрепили утверждение об эффективности данной технологии обучения, которая обеспечивает органичное слияние содержания, методов и форм организации учебного процесса.

Ключевые слова: образование, медицинский университет, профессиональные компетенции, интеграция, междисциплинарные связи

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.