Evaluation of exercise tolerance patients in cardiac rehabilitation d model based on 6 minute walk test Текст научной статьи по специальности «Науки о здоровье»

1

Ocena tolerancji wysilkowej pacjentow kardiologicznych rehabilitowanych w modelu D na podstawie testu marszu 6-minutowego

Bielawa Lukasz1, Prusik Katarzyna1, Ossowski Zbigniew1, Kortas Jakub1, Wiech Monika1, Prusik Krzysztof1

Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu im. J^drzeja Sniadeckiego w Gdansk1 Jqdrzej Sniadecki University School of Physical Education and Sport in Gdansk, Poland

Annotation:

Bielawa Lukasz, Prusik Katarzyna, Ossowski Zbigniew, Kortas Jakub, Wiech Monika, Prusik Krzysztof. Evaluation of exercise tolerance patients in cardiac rehabilitation D model based on 6 Minute Walk Test. Evaluation of the results of 6-minute walk test depending on gender, age, left ventricular ejection fraction, the primary disease and BMI. Patients underwent assessment of Cardiac Rehabilitation Department in Szymbark in 2012 (80 people). Duration of rehabilitation for all patients was 21 days. The test was performed at the beginning and end of the cycle. Following the 3-week cardiac rehabilitation in the model D in a group of 80 patients with a mean age of 72 years achieved a statistically significant improvement in exercise capacity, expressed in the increase in test 6MWT distance by an average of 52 meters. In the study, men received final results statistically superior to women. The largest increase in the distance gained to patients after aortic valve prosthesis. People who are obese with a body mass index BMI over 30 have an average trip distance underperform both at baseline, final, and in the resulting increase of the distance than those with a BMI under 30. Prevention of obesity, one of the modifiable risk factors for cardiovascular disease should be the goal of training during cardiac rehabilitation patient education.

Keywords: cardiac rehabilitation, 6-minute walk test, diseases of civilization, patient.

Бєлава Лукаш, Прусик Катерина, Оссовскі Збігнєв, Кортас Якуб, Вех Моніка, Прусик Кристоф. Оцінка толерантності в тестах кардіологічних пацієнтів, які пройшли реабілітацію за моделлю й на основі тесту 6-хви-линного маршу. Метою роботи є оцінка толерантності в тестах кардіологічних пацієнтів, які пройшли реабілітацію за моделлю D на основі 6-хвилинного коридорного маршу. Оцінці піддані 80 пацієнтів Відділу Кардіологічної Реабілітації в Шимбарку в 2012 році. Час продовження реабілітації всіх пацієнтів склав 21 день. Тест виконано на початку і кінці циклу. В результаті 3-щотиж-невій кардіологічній реабілітації за моделлю D отримано істотне статистичне поліпшення фізичної працездатності, яке виражено в прирості дистанції в середньому на 52 метри в тесті 6MWT. В досліджуваній групі пацієнтів чоловіки отримали зрештою статистично кращий результат, чим жінки. Найбільший приріст дистанції отримали пацієнти після операції заміни клапана аорти імплан-тантом. Повні пацієнти з індексом маси тіла ВМІ більше 30 мали в середньому гірші результати подоланної дистанції однаковою мірою, як на початку експерименту, так і по його закінченню у порівнянні з пацієнтами з ВМІ менше 30. Тому необхідна відповідна освіта пацієнтів на тему протидії отилості, що визнана як модифікований чинник ризику серцево-судинних захворювань, яке повинно проводитись паралельно при кардіологічній реабілітації.

кардіологічна реабілітація, тест 6 - хвилинного маршу, цивілізаційні хвороби, пацієнт.

Белава Лукаш, Прусик Екатерина, Ос-совски Збигнев, Кортас Якуб, Вех Моника, Прусик Кристоф. Оценка толерантности в тестах кардиологических пациентов, которые прошли реабилитацию по модели й на основе теста 6-минутного марша. Целью работы является оценка толерантности в тестах кардиологических пациентов, которые прошли реабилитацию по модели D на основе 6-минутного коридорного марша. Оценке подданные 80 пациентов Отдела Кардиологической Реабилитации в Шимбарку в 2012 году. Время продолжения реабилитации всех пациентов составило 21 день. Тест выполнен в начале и конце цикла. В результате 3-еженедельной кардиологической реабилитации в модели D получено существенное статистическое улучшение физической работоспособности, выраженное в приросте дистанции в среднем 52 метра в тесте бМ^Т.В исследуемой группе пациентов, мужчины получили в конечном итоге статистически лучший результат, чем женщины. Наибольший прирост дистанции получили пациенты после операции замены клапана аорты имплантантом. Полные пациенты с индексом массы тела ВМ1 более 30 имели в среднем худшие результаты преодолеваемой дистанции в одинаковой степени, как в начале эксперимента, так и по его окончанию в сравнении с пациентами с ВМ1 менее 30. Потому необходимо соответствующее образование пациентов на тему противодействия тучности, признанной в качестве модифицированного фактора риска сердечно-сосудистых заболеваний, которое должно быть параллельной целью в кардиологической реабилитации.

кардиологическая реабилитация, тест 6 - минутного марша, цивилизационные болезни, пациент.

Wst^p

Test 6-minutowego marszu - 6MWT (ang. 6 Minute Walk Test), nazywany jest rowniez testem marszowym lub testem korytarzowym; test wykorzystywany najcz§sciej do okreslenia tolerancji wysilku u chorych na choroby ukladu oddechowego, choc moze tez sluzyc do okreslenia poziomu wydolnosci u osob z chorobami ukladu kr^zenia [12].

Test 6-minutowy powstal na podstawie testu 12-minutowego chodu zaproponowanego przez McGavina. Zostal on pozytywnie przyj^ty jako skuteczny w badaniu czynnosciowym chorych z niewydolnosci^. kr^zenia i z przewlekl^. obturacyjn^. choroby pluc [6,8]. Test marszu szesciominutowego to jeden ze sposobow obiektywnej oceny sprawnosci funkcjonalnej pacjenta. Pozwala na ocen§ pracy wszystkich organow i ukladow organizmu czlowieka zaangazowanych podczas wykonywania aktywnosci fizycznej (ukladu oddechowego, sercowo-naczyniowego, krwi, kr^zenia obwodowego, jednostek

© Bielawa tukasz, Prusik Katarzyna, Ossowski Zbigniew, Kortas Jakub, Wiech Monika, Prusik Krzysztof, 2012 doi:10.6084/m9.figshare.105476

nerwowo-mi^sniowych i metabolizmu mi^sni) [1]. U chorych z przewlekl^. niewydolnosci^. serca test ten ma wartosc prognostyczn^. dotycz^c^. stopnia zaawansowania choroby i smiertelnosci, zwlaszcza przy dystansie ponizej 300 m [4,7,9,11].

Test 6MWT w 1993 r. zostal uznany przez Grup§ Robocz^. Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego za test przydatny w klinice kardiologicznej [2]. Langenfeld i wsp. [5] uzyli testu marszu do oceny chorych z rozrusznikiem serca, porownali jego wyniki z badaniami na cykloergometrze i biezni. Uzyskano dobr^. korelaj wynikow.

Cel pracy

Celem pracy jest ocena tolerancji wysilkowej pacjentow kardiologicznych rehabilitowanych w modelu D na podstawie 6-minutowego marszu korytarzowego.

Material i metody badan

Material badawczy stanowili pacjenci Oddzialu Rehabilitacji Kardiologicznej w Szymbarku, ktorzy po badaniu lekarskim przy przyj^ciu, zostali zakwalifikowani

І ПЕДАГОГІКА І та медико-біологічні

•-“------------* проблеми фізичного

виховання і спорту

do wst?pnej oceny wydolnosci fizycznej na podstawie 6MWT. Test wykonano nast?pnego dnia po przyj?ciu, wg obowi^zuj^cych standardow. Nast?pnie badane osoby odbyly cykl wczesnej rehabilitacji kardiologicznej w modelu D (osoby o wskazniku metabolicznym ponizej 5 MET). Czas trwania rehabilitacji u wszystkich tych pacjentow wynosil 21 dni. W dniu poprzedzaj^cym wypis wykonano koncowy test 6MWT. Badania przeprowadzono w 2012 roku.

Charakterystyka badanej grupy:

• 80 osob w wieku od 5З do 89 lat (M=72 lata, 5 ± 8,01),

• 48 kobiet i З2 m?zczyzn,

• frakcja wyrzutowa lewej komory wynosila od 25% do 65% (M=50%, 5 ± 9,57),

• wskaznik BMI masy ciala wynosil: od 20 do 4З (M=28, 5 ± 4,76),

Charakterystyk? badanej grupy w zaleznosci od schorzenia prezentuje ryc. 1.

Test zostal wykonany na korytarzu o dlugosci З0 m; dystans marszu zostal oznaczony slupkami, a na trasie co З metry znajdowaly si? znaczniki odleglosci. Podczas badania uzyto stopera oraz cisnieniomierza lekarskiego. Przed rozpocz?ciem testu badany odpoczywal w pozycji siedz^cej przez 10 minut. Pacjentom zalecano rowniez, aby na 2 godziny przed rozpocz?ciem badania nie wykonywali intensywnych wysilkow. Jednoczesnie poinstruowano badanych, aby w trakcie testu chodzili wlasnym tempem z mozliwosci^. zwolnienia lub zatrzymania si?. Celem badania jest przejscie jak najdluzszego odcinka.

Wyniki badan

Podstawowym kryterium oceny testu 6MWT jest dlugosc przebytego odcinka w okreslonym czasie. Dystans uzyskany w badaniu przed rozpocz?ciem cyklu rehabilitacji wynosil od 126 do 567 metrow - srednio З09 metrow (5 ± 8З,18). Natomiast w badaniu koncowym wynik ten wahal si? od 147 do 598 metrow, srednio З61 metrow, 5 ± 8З,40 (Tab. 1). Uzyskana roznica w pokonanym dystansie wynosila od 48 metrow do 205 metrow, srednio 52 metry (5 ± 47,88) i ta wartosc jest istotna statystycznie przy p<

0,0001. Odnotowano rowniez wzrost sredniej pr?dkosci marszu o 0,5km/h (5 ± 0,002).

Powyzsze wyniki wskazuj^. na wartosc prowadzonej rehabilitacji - pomimo stosunkowo krotkiego okresu treningu (З tygodnie) uwidacznia si? znacz^cy wzrost wydolnosci oraz uksztaltowanie mechanizmow odpowiedzialnych za adaptacj? organizmu do wysilku.

Zgodnie z oczekiwaniami, m?zczyzni w badaniu pocz^tkowym uzyskali wynik lepszy (З20 m) niz kobiety (З02 m). W badaniu koncowym dystans u kobiet wzrosl srednio o 41 m (З4З m). M?zczyzni uzyskali w badaniu koncowym dystans З87 metrow, i jest on o 67 metrow lepszy niz przy przyj?ciu. Wynik koncowy jest istotnie statystycznie lepszy zarowno u kobiet jak i u m?zczyzn -roznice s^. istotnie statystycznie u obu grup na poziomie p<0,05 (Ryc. 2)

O ile wartosci uzyskane w badaniu przy przyj?ciu przez kobiety i m?zczyzn nie roznily si? istotnie (p=0,21), to w badaniu koncowym m?zczyzni pokonali srednio dystans wi?kszy od kobiet o 26 m, co jest roznic^ istotn^. statystycznie (p=0,02).

Analizuj^c wyniki testu w zaleznosci od wieku badanych, podzielono pacjentow na dwie grupy wiekowe: do 70 i powyzej 70 roku zycia (dokonano takiego podzialu ze wzgl?du na procesy inwolucyjne jakie zachodz^. w organizmie czlowieka po 70 r.z.) W grupie pacjentow mlodszych byly З2 osoby (srednia wieku 64 lata, 5 ± 5,З4), natomiast w grupie pacjentow starszych bylo 48 osob(srednia wieku 77 lat, 5 ± 4,04).

Grupa mlodsza poprawila swoj dystans o 55 metrow, a grupa starsza o 50 metrow (Ryc. З). Wyniki dla obu grup s^. zblizone (9% roznica pomi?dzy dystansami koncowymi), co moze wskazywac na to, ze w kazdym wieku systematyczny wysilek fizyczny przynosi wymierne efekty w postaci np. poprawy wydolnosci.

Dalsze analizy oparto o kryterium wielkosci frakcji wyrzutowej lewej komory serca. W celu zroznicowania badanej grupy podzielono pacjentow do i powyzej 45% ze wzgl?du na nisk^. wydolnosc u osob z frakcja ponizej 45%. W grupie z frakcja wyrzutow^ ponizej 45% bylo 18 osob; zas powyzej - 62 osoby. Dystans uzyskany w badaniu pocz^tkowym, w badaniu koncowym oraz roznica w dystansie, nie roznily si? istotnie dla tych dwoch grup. Zatem wielkosc frakcji wyrzutowej nie roznicuje istotnie pacjentow od siebie.

Nast?pnie poddano analizie wyniki testu 6MWT, w zaleznosci od choroby podstawowej. Uzyskany sredni przyrost w badaniu koncowym dla poszczegolnych grup prezentuje ryc. 4.

Wbrew oczekiwaniom lepsze wyniki uzyskali pacjenci po zabiegu wszczepienia protezy zastawki aortalnej dla ktorych rokowanie dalszego procesu leczenia jest gorsze niz u pacjentow po zawale serca czy tez CABG. Zbyt male grupy nie pozwalaj^. na bardziej szczegolowa analiz? danych.

Istotnie statystyczn^. roznic? zanotowano w grupach pacjentow po zabiegu wszczepienia protezy zastawki aortalnej (AVR) i protezy zastawki mitralnej (MVR), ci ostatni, zgodnie z oczekiwaniami uzyskuj^. najslabsze wyniki - tolerancja wysilku u osob z MVR jest duzo gorsza w porownaniu z pacjentami z AVR [З].

Analizowano rowniez wyniki uzyskane w grupach osob otylych i tych bez otylosci. kryterium podzialu badanej grupy byl wskaznik BMI do З0 (56 pacjentow) oraz powyzej З0, (24 pacjentow).

Wartosci srednie dystansu w badaniu pocz^tkowym, wynosily odpowiednio З18 (5 ± 8З,60) i 287 m (5 ± 82,50), zas w badaniu koncowym З72 (5 ± 77,79) i ЗЗ5 m (5 ± 79,4З) (Ryc. 5). Uzyskane wyniki nie rozni^. si? mi?dzy sob^. w sposob statystycznie istotny (p=0,21), chociaz obserwuje si? znany z literatury trend: osoby z otylosci^. wykazuj^. gorsz^. wydolnosc fizyczny w badaniu pocz^tkowym oraz uzyskuj^. mniejszy przyrost wyniku w badaniu koncowym.

Podsumowanie i wnioski

Test marszu 6-minutowego to badanie wymagaj^ce prostego wyposazenia oraz minimalnych kosztow. Test jest latwy do zrozumienia i wykonania przez osoby starsze. Dodatkow^. jego zalet^. jest bezpieczenstwo, bez koniecznosci dodatkowych badan lekarskich, gdyz ryzyko nie jest wi?ksze niz w przypadku umiarkowanej aktywnosci fizycznej.

ПСИХОЛОГІЯ

Stymulator Inne PCI MVR Zawal serca AVR CABG

AVR -CABG PCI - p MVR

14

:y zastawki aortalnej rtalno-wiencowe ncja wiencowa y zastawki mitralnej

22

3

23

0

i0 i5

Liczba osob

20

25

Ryc. І. Charakterystyka badanej grupy w zaleznosci od schorzenia, ktore byio przyczynq skie-rowania pacjenta na rehabilitacjq kardiologicznq

450

400

350

300

250

200

150

100

50

0

[m]

387 m

343 m

302 m

320 m

Kobiety

M^zczyzni

Badanie pocz^tkowe U Badanie koncowe

Ryc. 2. Wyniki badan testu 6MWT w zaleznosci odpici.

450

400

350

300

250

200

150

100

50

0

[m]

386 m

344 m

< 70 r.z.

> 70 r.z.

Badanie pocz^tkowe LJ Badanie koncowe

Ryc. 3. Wyniki badan testu 6MWT w zaleznosci od wieku.

5

5

В

5

Tabela І. Wyniki badan testu 6MWT badanej grupy.

Wskazniki ^\^statystyczne Kolejne badanie M 5 ± min. max. Srednia pr?dkosc marszu

Przed cyklem rehabilitacii З09 m 8З,18 m 126 m 567 m З,1 km/h

Po cyklu rehabilitacji З61 m 8З,40 m 147 m 598 m З,6 km/h

І ПЕДАГОГІКА I

ПСИХОЛОГІЯ

та медико-біологічні болезнь

проблеми фізичного виховання і спорту

80

70

60

50

40

30

20

10

0

69

AVR -

wszczepienie protezy zastawki aortalnej CABG -pomostowanie aortalno-wiencowe PCI - przez skorna interwencja wiencowa MVR -

wszczepienie protezy zastawki mitralnej

Ryc. 4. Wyniki badan testu 6MWT w zaleznosci od schorzenia, ktore byio przyczynq skierowania pacjenta na rehabilitacji kardiologicznq:

400

350

300

250

200

150

100

50

0

372 m

335 m

2В7 m

< 30

> 30

BMI

Badanie pocz^tkowe U Badanie koncowe

Ryc. 5. Wyniki badan testu 6MWT w zaleznosci od wielkosci BMI.

Na dzien dzisiejszy brak jest norm statystycznych tego testu dla populacji polskiej. Wedlug autorow amerykanskich pokonanie dystansu mniejszego niz 320 m oznacza znalezienie si? w tzw. „strefie ryzyka”, czyli bardzo niski poziom sprawnosci fizycznej [10]. Sredni dystans pocz^tkowy badanej grupy wynosil 309 m, natomiast koncowy 361 m, co moze oznaczac, ze pacjenci po przeprowadzonej rehabilitacji kardiologicznej w mniejszym stopniu zagrozeni s^. kolejnym incydentem sercowo-naczyniowym.

1. W wyniku 3 tygodniowej rehabilitacji kardiologicznej w modelu D, w grupie 80 pacjentow w srednim wieku 72 lata, przy odchyleniu standardowym 8,01 uzyskano istotn^. statystycznie popraw? wydolnosci fizycznej, wyrazon^. w przyroscie dystansu w tescie 6MWT srednio o 52 metry, przy odchyleniu standardowym 47,88.

2. M?zczyzni uzyskali w badaniach pocz^tkowym i koncowym wyniki statystycznie istotnie rozny od kobiet, zarowno pod wzgl?dem pokonanego dystansu

jak i uzyskanego przyrostu w stosunku do badania pocz^tkowego(M=26m, p=0,02 ).

3. Wiek pacjentow ani wielkosc frakcji wyrzutowej lewej komory nie roznicowaly istotnie badanych w zakresie uzyskanych wynikow w tescie 6 MWT.

4. Najwi?kszy przyrost wyniku uzyskali pacjenci po zabiegu wszczepienia protezy zastawki aortalnej a najnizszy pacjenci po wszczepieniu protezy zastawki mitralnej.

5. Osoby otyle o wskazniku masy ciala BMI powyzej 30 uzyskaly srednio nizsze wyniki w zakresie pokonanego dystansu, zarowno w badaniu pocz^tkowym , koncowym oraz w uzyskanym przyroscie dystansu niz osoby z BMI ponizej 30. Roznica nie jest istotna statystycznie.

6. Wskazujemy na piln^. potrzeb? prowadzenia edukacji pacjentow w zakresie profilaktyki i prewencji nadwagi i otylosci, jako paralelnie przebiegaj^cego z rehabilitacja kardiologiczna procesu, uznaj^c za wazne , ze jest ona jednym z modyfikowalnych czynnikow ryzyka chorob sercowo-naczyniowych.

Pismiennictwo:

1. ATS Statement: Guidelines for the Six-Minute Walk Test” American Thoracic Socjety w: American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine, 2002; vol 166: 111-117.

2. ESC Working Group on Exercise Physiology, Physiopathology and Elektrocadiography: Guidelines for cardiac exercise testing. Eur. Heart J. 1993; 14: 969-988.

3. Gohlke-Barwolf C, Gohlke H, et al. Exercise tolerance and working capacity after valve replacement. J Heart Valve Dis 1992; 1: 18995.

4. Kadikar A, Maurer J.: The six minute walk test: guide to assessment for lung transplantation. J Heart Lung Transplant. 1997; 16: 313319.

5. Langenfeld H., Schneider B., Grimm W., Beer M., Knoche M., Rieg-ger G. i wsp. The six-minute walk an adequate exercise test for pacemaker patient? PACE 1990; 13: 1761-1765.

6. Malecka B., S^dziwy L.: Przydatnosc testu 6-minutowego marszu do oceny ambulatoryjnej pacjentow z rozrusznikiem serca. Folia Card, 2002; 259-264..

7. Polly S., Montgomery A., Gardner W.: The clinical utility of six-minute walk test in peripheral arterial disease patients. J Am Geriatrics Soc. 1998; 46: 706-711.

8. Prusak J., Pogorzelski A.: Test 6-minutowego chodu w ocenie wy-dolnosci chorych na mukowiscydoz^. Post^py Rehabilitacji. 1999;1; 93-99.

9. Rostagno C, Olivo G.: Prognostic value of 6-minute corridor walk test in patients with mild to moderate heart failure: comparison with other methods of functional evaluation. Eur J Heart Fail. 2003; 5: 274-252.

10. Rikli Roberta E., C. Jones Jessie. The Reliabiltiy and Validity of a 6-Minute Walk Test as a Measure of Physical Endurance in Older Adults. Journal of Aging and Physical Activity 1998, 6 (4).

11. Standardy rehabilitacji kardiologicznej opracowane przez Pol-skie Towarzystwo Kardiologiczne. Folia Cardiol. 2004; 11 (supl. A):A15-A16.

12. Stroch-Uczciwek A., Plewa M., Nowak Z.: Przydatnosc szesciominutowego testu marszowego w ocenie tolerancji wysilkowej pacjentow po pomostowaniu naczyn wiencowych (CABG). Fizjoterapia 2006; 14(2):3-10.

Информация об авторах: Белава Лукаш

bielus1@wp.pl

Академия физического воспитания и спорта Ул. Веска 1, 80-336, Гданьск, Польша Прусик Екатерина prusik@hot.pl

Академия физического воспитания и спорта Ул. Веска 1, 80-336, Гданьск, Польша Оссовски Збигнев prusik@hot.pl

Академия физического воспитания и спорта Ул. Веска 1, 80-336, Гданьск, Польша Кортас Якуб prusik@hot.pl

Академия физического воспитания и спорта Ул. Веска 1, 80-336, Гданьск, Польша Вех Моника prusik@hot.pl

Академия физического воспитания и спорта Ул. Веска 1, 80-336, Гданьск, Польша

Прусик Кристоф

д.п.н., проф. prusik@hot.pl

Академия физического воспитания и спорта Ул. Веска 1, 80-336, Гданьск, Польша

Поступила в редакцию 12.12.2012г.

32012

References

1. ATS Statement: Guidelines for the Six-Minute Walk Test, American Thoracic Socjety w: American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine, 2002; vol.166, pp. 111-117.

2. ESC Working Group on Exercise Physiology, Physiopathology and Elektrocadiography: Guidelines for cardiac exercise testing. European Heart Journal, 1993, vol.14, pp. 969-988.

3. Gohlke-Barwolf C., Gohlke H., et al. Exercise tolerance and working capacity after valve replacement. Journal of Heart Valve Disease, 1992, vol.1, pp. 189-95.

4. Kadikar A., Maurer J. The six minute walk test: guide to assessment for lung transplantation. Journal of Heart and Lung Transplantation. 1997, vol.16, pp. 313-319.

5. Langenfeld H., Schneider B., Grimm W., Beer M., Knoche M., Riegger G. i wsp. The six-minute walk an adequate exercise test for pacemaker patient? PACE, 1990, vol.13, pp. 1761-1765.

6. Malecka B., Sedziwy L. Usefulness of 6-minute walk test to the assessment of ambulatory patients with pacemakers [Przydatnosc testu 6-minutowego marszu do oceny ambulatoryjnej pacjentow z rozrusznikiem serca]. Folia Card, 2002, pp. 259-264.

7. Polly S., Montgomery A., Gardner W. The clinical utility of six-minute walk test in peripheral arterial disease patients. Journal of the American Geriatrics Society. 1998, vol.46, pp. 706-711.

8. Prusak J., Pogorzelski A. Test 6-minute walk in the evaluation of patients with cystic fibrosis capacity [Test 6-minutowego chodu w ocenie wydolnosci chorych na mukowiscydoz^]. Progresses of Rehabilitation [Post^py Rehabilitacji], 1999, vol.1, pp. 93-99.

9. Rostagno C., Olivo G. Prognostic value of 6-minute corridor walk test in patients with mild to moderate heart failure: comparison with other methods of functional evaluation. European Journal of Heart Failure. 2003, vol.5, pp. 274-252.

10. Rehabilitation standards developed by the Polish Cardiac Society [Standardy rehabilitacji kardiologicznej opracowane przez Polskie Towarzystwo Kardiologiczne]. Cardiology Journal [Folia Cardiologica]. 2004, vol.11(A), pp. 15-16.

11. Stroch-Uczciwek A., Plewa M., Nowak Z. The usefulness of the test szesciominutowego march in assessing exercise tolerance in patients after coronary artery bypass graft (CABG) [Przydatnosc szesciominutowego testu marszowego w ocenie tolerancji wysilkowej pacjentow po pomostowaniu naczyn wiencowych (CABG)]. Physiotherapy [Fizjoterapia], 2006, vol.14(2), pp. 3-10.

Information about the authors: Bielawa Lukasz

bielus1@wp.pl Academy of Physical Education and Sports ul. Wiejska 1, 80-336 Gdansk, Poland.

Prusik Katarzyna

prusik@hot.pl

Academy of Physical Education and Sports ul. Wiejska 1, 80-336 Gdansk, Poland.

Ossowski Zbigniew Academy of Physical Education and Sports ul. Wiejska 1, 80-336 Gdansk, Poland.

Kortas Jakub Academy of Physical Education and Sports ul. Wiejska 1, 80-336 Gdansk, Poland.

Wiech Monika Academy of Physical Education and Sports ul. Wiejska 1, 80-336 Gdansk, Poland.

Prusik Krzysztof

prusik@hot.pl

Academy of Physical Education and Sports ul. Wiejska 1, 80-336 Gdansk, Poland.

Came to edition 12.12.2012.