CC BY
16ИСТОРИКО-КУЛЬТУРОЛОГИЧЕСКИЕ АСПЕКТЫ ТУРИЗМА
И ГОСТЕПРИИМСТВА
УДК 338.48
ЭТНАКУЛЬТУРНЫ ПАТЭНЦЫЯЛ КРА1НЫ ЯК ФАКТАР РАЗВ1ЦЦЯ НАЦЫЯНАЛЬНАГА ТУРЫЗМУ
В.Р. КАРНЯЛЮК
ГродзенсК дзяржауны утвератэт iмя Яню Купалы, г. Гродна, Рэспублка Беларусь [email protected]
Уводзшы. У святле развщця нацыянальнага турызму паустае шэраг пытанняу, ад ступенi вы-рашэння якiх iстотна залежыць канкурэнтаздольнасць ^ як вынiк, паспяховасць айчыннага туры-стычнага прадукту. Адным такiм пытаннем з'яуляецца праблема выкарыстання этнакультурнага патэнцыялу краiны [3,4,8]. Змест праблемы складаецца з некалькiх частак. Некаторыя з iх наблiжаюць нас да шшых турыстычных краiн, другiя выцякаюць з уласнай беларускай псторьи i рэчаюнасщ. У любым выпадку гэтая праблема патрабуе пошуку квалiфiкаванага рашэння, якое б павялiчыла прывабнасць адпачынку у нашай краiне. Калi прапанаваны алгарытм рашэння дадзе-най праблемы зможа быць дапасаваны для iншых турыстычных краш, то гэта чарговы раз за-сведчыць змястоуную блiзкасць турыстычнай iндустрыi розных краiн.
Асноуная частка. Паспрабуем разгледзiць гэтую праблему. Сучасным наступствам гла-балiстычных працэсау выступае iнтэрнацыяналiзацыя масавай культуры [5]. А турызм - з'ява гэтай масавай культуры. Таму, вызначаючы галоуным крытэрыям поспеху у канкурэтным спаборнiцтве на рынку якасць турыстычных паслуг, мы маем на увазе ушфшацыю i стандартыза-цыю гэтых турыстычных паслуг, i як вынiк, накiраванасць спажыуцоу турыстычнага прадукту на бясспрэчна якасны узровень арганiзацыi iх адпачынку, камфорт i гасцiннасць [7]. Усе гэта невелiруе змест турыстычнага абслугоування, робячы яго аднолькавым у гэтай безумоунай безда-корнасцi у выкананнi ушх патрабаванняу якасцi.
I разам з тым, большая частка вандроУнiкаУ рушыць з дому усе ж каб убачыць новы свет, па-знаёмщца з экзатычнай, непадобнай да сваей культурай, каб атрымаць новыя уражанш, эмоцыi i, нават, пачатаваць шшыя стравы [2]. Усё гэта дазваляе сцвярджаць пра тое, што адметнаю праду-моваю, каб адпавядаць таюм настроям i матывацыям спажыуцоу турыстычнага прадукту, выступае этнакультурны патэнцыял турыстычнай краiны.
Калi мы згадалi вышэй пра уласна беларускiя элементы праблемы выкарыстання этнакультурнага патэнцыялу у турызме, то мелася на увазе тое, што сённяшняе развщцё беларускай культуры у таюх яе краевугольных састауных частках, як мова, песш, народныя святы, пстарычная памяць, мiфы, прымушае казаць пра крызюнае становiшча. Гэтае становiшча вымагае комплекс намаганняу. Але пакуль казаць можна толью пра даволi павольны працэс, чым пра нейкую наюра-ваную дзейную актыунасць, дзеля выйсця з крызiсу. Сваiм сённяшнiм зместам нацыянальная культура складае iстотную частку праблемы выкарыстання этнакультурнага патэнцыялу у айчын-ным турызме. I гэта тычыцца як iнкамiнгавых, так i iнсадынгавых турау. Нажаль, у масе турапе-ратарау, якiя пачынаюць сваю прадпрымальнщкую дзейнасць у турызме, пакуль не шмат тых, хто робщь стауку на патэнцыял беларускай культуры, так i культур этнiчных груп, юнуючых у Бела-русi. Таму шмат прычынау. Мы цяпер не ставiм задачу сфармуляваць спосаб выхаду з гэтага ста-новiшча, але паспрабуем у межах канкрэтнага турыстычнага ужытку этнакультурнага патэнцыялу прапанаваць бачанне канструктыуных дзеянняу, накiраваных на павяляченне паспяховасщ туры-стычнай прапановы.
Разгледзiм такi вщ турызму, як агра-турызм альбо турызм вясковы. Гэты вiд турыстычнага адпачынку развiваецца у нашай краiне восьмы год. Пра нейкiя вынiкi казаць яшчэ рана, але аб пэуных тэндэнцыях не згадаць нельга. Азнаямленне у ходзе выкладчыцкай i навуковай практыю
на факультэце псторып, камушкащ i турызму* з функцыянаваннем агратурыстычных аб'ектау на Гродзеншчыне i у Польшчы дазваляе зрабiць пэуныя высновы. Рухаючыся за юнуючым попытам на агратурыстычны адпачынак, гаспадары гродзенскiх аграсядзiбау, па-большасцi, абмяжоуваюц-ца такiмi паслугамi, як аргашзацыя харчавання, начлегу i лазнi. Сярод шшых прапаноу можна зга-даць аргашзацыю экскурсiй у вядомыя мясцшы вобласцi. За рэдкiм выключэннем, гэта пераваж-нае кола прапаноу, i яно задавальняе большасць спажыуцоу. У чым прычына такой абмежава-насщ? На наш погляд, прычыны тут, як мшмум, дзве: з аднаго боку самi гаспадары аграсядзiбау не ведаюць, i не могуць ацанщь важнасць этнакультурных паслуг для сваiх наведвальшкау, з дру-гога боку, самi турысты мала усведамляюць (яны ж прыйшлi з нашага грамадства з яго расцяру-шанай беларускай свядомасццю!), што можна убачыць i з чым пазнаëмiцца у пэуным краi, дзе размешчана сама аграсядзiба, куды яны прыехалi для адпачынку.
Таму шукаць выхад з юнуючага становiшча варта была бы у некалькiх напрамках. Арганiзацыя адпачынку на аграсядзiбе складаецца з такiх асноуных паслуг, як прыжыванне, харачаванне i ар-ганiзацыя дасугу. Зразумела, што ключавым аб'ектам аграсядзiбы будзе сам будынак. Ужо на гэтым этапе ёсць вялiкая магчымасць абаперцiся на народныя культурныя традыцыi будаунiцтва. Варта успомнщь, што тэрыторыя нашай крашы падзяляецца на шэсць гтсторыка-этнаграфiчных раёнау. Сярод розных адметнасцяу, якiя вызначаюць гэтыя раёны, ёсць аритэктурна-плашровачныя элементы сялянскага двара i жылога будынку. Калi ведаць i улiчваць гэтыя дэталi архiтэктуры, можна альбо выкарыстаць функцыянальна, альбо проста зазначыць мемарыяльна гэтыя архiтэктурыя рысы аграсядзiбнага будынку. I тады наведвальнiкi аграсядзiбы змогуць убачыць на уласныя вочы у адным кутку краiны "дах с прычолкам", а у друпм - "дах з залобкам", у адной мясцовасцi пабудовы будуць размешчаны у выглядзе пагоннага двара альбо "рума", а у другой - у "вяночным" выглядзе. Амбар, вадзяны млын, гумно, хлеу, лямус змогуць размесцщца у прасторы агратурыстычнай сядзiбы або як антураж, або як функцыянальная пабудова. Мураваныя пабудовы хлява магчыма эфектна прыстасаваць да жылля турыстау - з такой практыкай можна пазнаëмiцца у нашых суседзяу у Польшчы [1]. Кожны раз - свая адметнасць, якая дазволщь туры-стам адзначыць: "Не так, як у нас!" Щ наадварот, падкрэслiць: "I у нас таксама робяць!" Але i тая, i другая рэакцыi даюць падставу для разважанняу, гутаркi з гаспадаром, жадання сфатаграфаваць адпаведную архiтэктурную адметнасць, нараджаюць пэуныя асацыяцыi, параунаннi - усё тое, што ёсць важным элементам спасщжэння новай культуры. Калi казаць пра унутранш турызм, то пе-ралiчыныя эмоцыi i разумовыя дзеянш маюць дадатковы змест. Ён у пашырэнш ведання i разу-мення сваёй краiны.
Калi завiтаем у хату аграсядзiбы, зноу убачым немала магчымасцяу згадаць пра мясцовасць, дзе яна размешчана. На гэта могуць паказаць тканыя рэчы - посцшю, радзюжкi, ходнiкi, ручнiкi. Яны розныя у розных кутках краiны. Паусюль свой строй. Зразумела, што функцыянальна гэтыя выра-бы ткацтва хутчэй за усё не будуць ужывацца, але могуць быць знакам, на як абавязкова зверне увагу дапытлiвы турыст.
Прыкладам вельмi адметнага сувешру з'яуляюцца элементы традыцыйнай народнай вопратцы. Гэта сусветная практыка, i яна бесспрэчна удалая. Возьмем, напрыклад, галауныя уборы пэунай мясцовасцi. Яны выкарыстоуваюцца практычна турыстамi i, пакольнi з'яуляюцца часткаю на-цыянальнага касцюма, шмат тлумачаць пра культуру дадзенага насельнщтва. Што можна было бы набыць у нашай краше? Таюх прыкладау немала: чапец, скандачку, магерку, галовачю, хусткi, намiткi, шапку-футраванку, каптур, аблавуху, падвiчку. Кожны са згаданых жаночых i мужчынскiх галауных уборау можа стаць шмвалам краiны (i элементам адзення гаспадароу пэунай аграсядзiбы). Стащь пытанне, як гэтыя элементы адзення зрабщь таварам. Тут безумоуна патрэб-ны разлiк, але мы маем удалы прыклад таго, калi падобная практыка вырабу i рэалiзацыi элемен-тау нацыянальнага касцюма пачынае выконваць ролю эфектыунай рэкламы. Маем на увазе вопыт вырабу тканых паясоу i гальштукау гуртком ткацтва у Гудзевiчскiм лгаратурна-краязнаучым му-зеi Мастоускага раёна.
Як паказвае практыка аргашзацып iнтэр'еру аграсядзiбы у нашых польскiх калег, зауважную ролю адыгрывае посуд, вырабы з керамш. I тут таксама прысутшчаюць свае магчымасцi адта-ясамлення свайго краю. Збан "поразаускай" керамiкi дакладна пакажа у аграсядзiбе Свiслацкага раёна на мясцовасць, дзе нарадзшася менавта такая тэхнiка ганчарства. Зноу жа, усе гэтыя га-лачы, спарышы, глякi наурад цi будут выкарыстоувацца у аграсядзiбе на практыцы, але сваiм вы-глядам, формай, колерам яны паведамяць пра "свае" характарыстыю рэпёна.
* Да верасня 2013 г. факультэт, заснаван^1 у 2008 г. у ГрДУ 1мя Я. Купалы меу назву "факультэт турызму [ сэрвюу".
Увaгa дa сiмволiкi - нapоднaй, язычн^^й, гiстapычнaй - неaбxоднaя чaсткa apгaнiзaцыi тypa з этнiчным зместaм. У выpaбax нapодныx мaйстpay, y aдзеннi, y здaбленнi пaбyдоУ, y зшрок зроб-леныx знaчкax, вымпелax, вопpaтцы, пaясax (пaсax), выцiнaнкax, пiсaнкax, тняньк aбо дpayля-ныx цaцкax швш^ iснaвaць гaлоУнaя эмблемaтыкa кpaю. ТУРЫСТ пaвiнен aдчyвaць ПЭУНУЮ ДВЛУ-чaнaсць дa новaй для яго культуры. Яго, як бы зaпpaшaюць дa яе, paды, што той щ^в^^ культу-paй мясцовaгa нaсельнiцтвa.
Вядомa, што yвесь комплекс этнaкyльтypныx пpaдметay i aб'ектay можнa выкapыстоУвaць am-бо яшчэ фyнкцыянaльнa, aльбо ужо толью мемapыяльнa. Дa фyнкцыянaльныx зayсëды будзе aд-носiццa нaцыянaльнaя ^xra. Як сведчыць пpaктыкa пpaпaновы гэтaй пaслyгi, сaпpaУднyю та-цыянaльнyю к^ню сустрэнеш не пayсюль. Хaця попыт нa яе вялiкi. I эфект aд пpaпaновы стpay нaцыянaльнaй, мясцовaй кyxнi зayсëды пaзiтыyны. Мяркуем, што пpычынaю сëнешнягa дефiцытy якaснaй пpaпaновы нaцыянaльнaй кyxнi нaведвaльнiкaм aгpaсядзiбay - няведaнне apгaнiзaтapaмi aгpaсядзiбay дaклaдныx рэизлтау, не aтaясaмленне пэyныx стpay з ix мясцовым пaxоджaннем. ra-стpaнaмiя нaцыянaльнaй кyxнi, толькi спpaбyе сaбе зpaзyмець i, пa-сaпpaУднaмy, paзгледзiць.
Kam пpaцягвaць paзвaжaнне пpa нaцыянaльнyю к^ню, тpэбa aдзнaчыць тaкyю дзетaль, як меню CTpay. Яно тавшш быць нaпiсaнa пa-белapyскy. I гэтa не толькi пaвaгa дa мовы. Тут нaйпеpш ввжным з'яyляеццa сaмaя нaзвa стpaвы, сaмое гyчaне гэтaй нaзвы. Людзi будуць спpaбaвaць чы-тaць yслыx, пеpaпытвaць знaчэнне слоу, яны будуць спpaбaвaць yнiкнyць y сэнс пaxоджaння таз-вы, royrn знойдуць пэyнaе пaдaбенствa сa свaiмi гaстpaнaмiчнымi выpaбaмi - yспомнiм тыя ж "цэпелшы" y белapyсay, л^оувду i пaлякay. Мы бaчым, што толью aднa нaзвa цягне зa сaбою цэлы спектap pэaкцый, эмaцыйныx ypaжaнняy, aсaцыяцый. I кaлi гэтaгa усяго нямa - нямa i пaдстaвay для тaкix pэaкцый m мясцовую культуру.
Згaдayшы пpa мову y меню, мы пaслядоyнa пеpaйшлi цi не дa сaмaгa вaжнaгa y дэмaнстpaцыi любой культуры - дa мовы гaспaдapоУ aгpaсядзiбы. Ha сëнешнi чaс янa y aбсaлютнaй большaсцi -pyскaя. Гэтaе люстарта нaшaй pэчaiснaсцi y aгpaсядзiбным yвaсaбленнi нaйбольш, пa-свaймy, дэмaнстpyе усю ибшсць пpэзентaцыi нaшaй культуры y турызме. "Мы чaкaлi вaс не paзyмець", -пaчyУ aднойчы aд pad^rax тypыстay, якiя ужо не aдзiн дзень aдпaчывaлi y сaнaтоpыi "Пapэччa" i, yсë яшчэ не тpaцiлi нaдзею пaчyць дзе-недзе белapyскaе словa. А ведзь y нaшыx этта-культурныи paëнay - розныя белapyскiя Tararí, розныя дыялекты. Kaб ix пaчyлi турысты! У выкaнaннi тонкaй, дaлiкaтнaй, aле yпapтaй i неyxiльнaй тттыцы пaшыpэння i yмaцaвaння pоднaй мовы месвд та-цыянaльнaмy турызму будзе сярод першык aктыyныx yдзельнiкay.
Зpaзyмелa, што месцa мове пayсюль. Але цяпер, кaлi мы мaем тaкi дpaмaтычны яе стaн, тpэбa кaзaць пpa прыярытэтныя месцы yжывaння y тypыстычнaй сферы. Тут нaм дaпaможa пpaктыкa мapкетынгy, пaводле якой мы та пеpшaе месцa пaстaвiм увесь табор сyвенipныx выpaбay. Hiшто не зaмiнaе нaпiсaць нa дэкapaтыyным кубке щ тaлеpке словы "Гpоднa" щ "Гapодня" зaмест pyœa-гa "Гродно". Hiякix нaмaгaнняy, a турысты тавязуць з сaбою смaк нaшaй мовы.
Ндтсы, слогaны, нaзвы, дывiзы, згaдaннaе paней меню стpay - гэтa пеpшaе, што можa су-стрэць тypыстa словaмi нaшaй кpaiны. А дaлей зayсëды ëсць месцa спевaм: зa стaлом, ля вогнiшчa, пaдчaс пaxодay. Hефapмaльны фapмaт дэмaнстpaцыi нaцыянaльнaй культуры pобiць apгaнiчным яе успрыняцце спaжыyцaмi. Добpa, кaлi гaспaдapы aгpaсядзiбы могуць сaмi стaць выкaнayцaмi, are тут гэтa - не гaлоУнaе. Зayсëды можнa aбaпеpцiся нa татэнцыял мясцовыx мyзыкay i вы-RaKayuay. I вось ужо нaдвячоpкaм, пa-нaд paчyлкaй цi сaжaлкaй лятуць гую вясëлaй "Дpобнa, дpa-бнiцы". "Але гэтa - не Рaсiя!" - тачуем мы з пaчyццëм paзyмення i aдзнaчым сaмi, што вaжны фaктap apгaнiзaцыi успрыняцця нaшaй ^aimi спpaцaвay.
Асобным aб'ектaм y сyвязi з гiстapычным i моуным кaнтэкстaм мясцовaсцi з'яyляюццa могiлкi, цi aсобныя пaxaвaннi, пaгосты. Тут yвaгa можa быць нaкipaвaнa нa xapaктap, выгляд нaдмaгiлляy i нaдпiсы нa ix: зрэдку - пa-белapyскy, чaсцей rn-pyœi, пa-польскi; нa тaтapскix - тaтapскaя мовa, нa гaбpэйскix - щыш.
Гyтapкaвaя мовa - гэтa вяршыня ужытку. Гэтaгa нaм тpэбa яшчэ чaкaць y нaшым турызме, are не сядзець сктаушы pyкi. Элемешим дэмaстpaцыi бaгaцця мовы могуць сгаць apгaнiзaвaныя су-стрэчы з мaйстpaмi i мaйстpыxaмi. Тыя y xодзе свaix мaйстap-клaсay paмëствay будуць кaментa-вaць, aпiсвaць, уселяк aгyчвaць свaю пpaцy. Тут вaжнa не толью пpaпaнaвaць нaзipaць зa тым як выглядaюць зробленыя мaйстpaмi рэчы, are мець мaгчымaсць yбaчыць як гэтыя рэчы выpaбляюц-цa (вельмi Удaлa, кaлi пa зaмове тypыстa. У не^торыи этaпax вытвоpчaгa пpaцэсy мaгчымa не-пaсpэдны пpaктычны удзел сaмix тypыстay (пры aдпaведным iнстpyктaжы). А гaспaдap будзе вы-стyпaць чaсaм y pолi пеpaклaдчыкa - ëн жa мову, нaпэyнa, ведaе, толью пaкyль яшчэ, пa pозныx пpычынax, нa ëй не гyтapыць. У гэтaй сiтyaцыi спpaцоУвaе феномен, кaлi y aкpyжэннi зaмежнiкay 26
чалавек больш хоча адчуваць i прадэманстраваць сябе адметным, паказаць сябе носьбгам сваей культуры. I замежныя турысты гэта адзначаць i ацэняць: "Хаця гаспадар i размауляе з ímí, туры-стамi, па-рускi (i гэта, дарэчы, вельмi камфортна), але у яго ёсць свой, мясцовы свет, свае куль-турныя коды, яюя ён прадэманстравау. Мы цяпер на адпачынку - у яго свеце".
Усе багацце мовы, фальклорнай вуснай спадчыны - можа быць на узбраенш гаспадара аграсядзiбы. Месца прымаукам, прыказкам, паданням, лягендам i мiфам будзе у падрыхтоуцы да паходу па ваколщах аграсядзiбы, у аргашзацьп народных святау, у дэманстрацыi абрадау i звы-чаяу. Важна, каб слова гучала да месца, трапна, непауторна дабауляючы сваiм сэнсам змест туры-стычнай атракцыi. Гучанне мовы, як шшто iншае дазволiць немясцоваму чалавеку адчуць сабе сярод шшай, невядомай, iнтрыгуючай мясцовасцi. I зноу жа звернем увагу да нашых калегау з Польшчы. Вядомы краязнауца i гiсторык Дарафей Фëнiк з Падляшшча красамоуна дэманструе непауторную мясцовую падляшскую гаворку у сваiм Музеi малой айчыны у в. Студаводы ля Бельска [6].
Яшчэ аднiм элементам дэманстрацыi моунай культуры выступаюць этнонiмы - назвы народау, саманазвы, iмëны. Грунтуюцца яны на агульнай этшчнай свядомасцi прадстаУнiкоУ этнасу, яюя вылучаюць сябе сярод шшых этнасау-народау паводле антытэзы - мы-яны, свае, тутэйшыя -чужыя. Саманазвы часта не супадаюць з назвамi суседзяу: Deutsch - немцы - Schwab - Alemán. У нас, беларусау, таксама ёсць свае назвы, гучанне яюх дае падставу для больш Удумлiвага знаём-ства з нашай культурай. У назве вёсю Гудзевiчы мы чуем балтскую назву беларусау - гуды, гуда-сы, гудзяй (лiт.). У мiнуУшчыне псторыи мы - русiны, руськiя, лщвшы, палешукi, беларусцы, бе-ларусы. Турысты заусёды зарыентаваны на высвятленне гэтай i шшых часткак анамастыю (та-понiмаУ, гiдронiмаУ, антропонiмаУ), звязаных з пэунай мясцовасццю, бо яны па-свойму дэман-струюць ступень блiзкасцi iх народау да тых, сярод каго яны цяпер вандруюць.
Сакрат Яновiч неяк зазначыу, што мова - гэта фшасофская сiстэма. Праз мясцовыя словы i вы-разы вандроунт захоплiваюць у напамiн частку нашай адметнай фiласофii. Вось яшчэ адзш крок да спасцiжэння чужой культуры, да новых, чакаемых уражанняу, як ключавых матывацый туры-стычнага вандравання.
Заключэнне. Мы дакранулiся да напрамкау выкарыстання фактару этнакультурнага патэн-цыялу на прыкладзе сельскага турызму як найбольш комплекснага па усёй сукупнасщ турыстыч-ных паслуг. Але месца этнакультурных паслуг арганiчным будзе i у iншых турах: пазнавальных, кангрэсных, настальгiчных, актыуных турыстычных паходах самымi рознымi сродкамi перамяш-кання, у кантэксце санаторна-курортнага i бальнеалапчнага адпачынку. Аргашзацыя цiкавасцi да самабытнай народнай культуры з'яуляецца трэндам сусветнай турыстычнай iндустрыi. Менавiта на яе падмурку iдзе фармаванне адпаведнай турысцкай канкурэнтаздольнай прапановы. Характар i змест этнакультурнага патэнцыялу дазваляе нашым айчынным удзельшкам турыстычнай iндуст-рыi мець усе падставы, каб паспяхова рушыць у гэтым мейнстрыме сучаснага турызму.
СП1С ВЫКАРЫСТАНЫХ КРЫН1Ц
1. Аграсядз1ба у Лап1чау "Natura" (Сакольск1 павет, Падлясскае ваяводства)/ http://meteor-turvstvka.pl/natura-lapicze,lapicze.html. - Рэжым доступу - 12.05.2014.
2. Балабанов, И.Т., Балабанов, А.И. Экономика туризма: Учеб. пособие./ И.Т. Балабанов, А.И. Балабанов - М.: Финансы и статистика, 1999. - С. 20.
3. Боярчук, Т.Н. Роль нематериального социокультурного наследия в развитии этнического туризма в Беларуси/ Т.Н. Боярчук / Устойчивое развитие экономики: состояние проблемы, перспективы: материалы седьмой международной научно-практической конференции, УО «Полесский государственный университет», г. Пинск, 18 октября 2013 г. - 4.II. - Пинск: Полес ГУ, 2013./ http://lib.psunbrb.by/bitstream/112/2647/1/69.pdf. - Рэжым доступу - 12.05.2014.
4. Гаврилович, Ю.А. Развитие сельского туризма в Беларуси / Ю.А. Гаврилович / http://mcx-consult.ru/razvitie-selskogo-turizma-v-belarus. - Рэжым доступу - 12.05.2014.
5. Мордовина, Л. Феномен массовой культуры в современном обществе / Л. Мордвинова, А. Шилова / http://zahori.ucoz.ru/publ/fenomen_massovoj_kultury_v_sovremennom_obshhestve/1-1-0-9. - Рэжым доступу -12.05.2014.
6. Muzeum Malej Ojczyzny w Studziwodach: [Электронны рэсурс]. - Рэжым доступу: http://pl.wikipedia.org/wiki/ Muzeum_Ma%C5%82ej_Ojczyzny_w_Studziwodach. - Дата доступу: 12.05.2014.
7. Шаршунов, И.В. Туризм в Беларуси: проблемы и перспективы / И.В. Шаршунов / http://ru.forsecurity.org. - Рэжым доступу - 12.05.2014.
8. 3rHaKygbTypHbi TypM3M y TpaHcrpaHinHbiM naMe^^M rpog3eHCKan Bo6^ac^ i CyBamaycKiM cy6pэrieнe 36. HaByK. apT.: nag pэg. I.I. Tpa^Ka. - rpogHa, 2013. - 168 c.
ETHNOCULTURAL POTENTIAL OF THE COUNTRY AS THE FACTOR OF THE DEVELOPMENT OF NATIONAL TOURISM
V.R. KARNYALIUK Summary
The article deals with the use of ethno-cultural potential of Belarus in the national tourism organization. Copyright pile of experience teaching practice indicates ways to use ethno-cultural potential to improve the efficiency of tourism services and increase the competitiveness of the national tourist product. The article draws attention to the Polish experience in solving this problem, and concludes priority the ethno-cultural tourism in increasing the attractiveness of the recreational areas of the country.
© KapHanroK B.P.
nacmyniy y рэдакцuw 16 ^peena 2014 г.
