CC BY
0ЭОЖ 338.48 E 66
Т. В. Имангулова1, Г. M. Ушкулакова2
1 Kíi'iCTA. туризм факультетшщ деканы, п.г.к., доцент (К^азак; спорт жэне туризм академиясы, Алматы, К^азакстан)
2P1iD докторанты, ara окытушы (К>пак спорт жэне туризм академиясы, Алматы, К^азакстан)
ЕРЕКШЕ КОРГАЛАТЫН ГДЫН И АУМАЦТАРДА ЭТНОМЭДЕНИ ТУРИЗМНЩ РЕСУРСТЬЩ МУМКЩЩГШЩ
АЛАТЫН МАЦЫЗЫ
Аннотация. Ma кала да этномэдени туризмге жалпы шолу, отандьщ ерекше коргалатын табиги аумак-тардыц этномэдени туризмге кажст ресурстар мумкшдт сипатгалган. Кдзакстандагы этномэдени туризмнщ жагдайын сипаттай келе, даму болашагындагы жагдайы карастырылган. Отандьщ этномэдени туризмд1 дамыту ymÍH этномэдени туристок ресурстардыц кадастрльщ багалау теориясы эз1рлемесшщ цажеттшп туралы, этномэдени туризм ресурстарыныц курылымы мен классификациясы туралы айтылган. Этномэдени туризм туризмшц баска багыттарымен салыстырганда срскшслтмсн айкындалады. К^азакстанда туризмнщ дамуына жаксы жагдай жасайды.
Tyiiin coi.icp: этномэдени туризм.этникальщ туризм, ностальгияльщ туризм, этнографияльщ туризм, мсмлскстт1к улттьщ табиги парк, ко рык. кадастр.
Kipicne. Туризмд1 дамыту, оган сэйкес жаца сапага кетеру - мемлекет1м1здщ басым багытта-рыныц 6ipi. Казахстан Республикасында туризмд1 дамыту уипн барлык кажстт1 мэдени, тарихи, гсографиялык жэне климаттык жагдайлар жсткЫктк Тэуелс13Д1к алган соц мэдени жэне тарихи кундылыктарды жацартуга багытталган бул саланы дамытуга алгышарттар жасалып, кызмсттс-рш жетшд1ре бастады. Осыган орай Казахстан Республикасыньщ туриспк саласын дамытудьщ 2020 жылга дешнп тужырымдамасында туризмд1 экономиканыц мацызды салаларыныц 6ipi рстшдс оны дамыту жолдары керсетшд1 [1]. Ел1м1здеп этномэдени туризмд1 дамыту уипн кажст туриспк ресурстар орналаскан ерекше коргалатын аумактар ландшафтарыньщ керштшп, кол жстк131луi. аумагыньщ nrepinyi туризмд1 уйымдастыру тургысында тартымдылыгыньщ жогары децгешмен сипатталуы ете мацызды болыи табылады. Ел1м1здщ туризмш жаксарту мен жацгырту максатында элемд1к туризм кещспгше енш, элемдш тожприбсгс суйену ypflici кец epic алып кслсдк Этномэдени туризм жаксы дамыган АКД1, Жапония елдер1 бугшп куж туризмнщ осы саласы аркылы мол табыска кенелш отыр.
Мэселешц койылуы. Kajipri кезенде отандык этномэдени туризмнщ нарыгын калыптастыру уипн рссурстык базаныц байлыгы мен алуан турлшп улкен мацызга ие. Шетелдш туристердщ кызыгушылыгын тудыратын объектшщ кундылыгы этномэдени туризмд1 дамытудыц кажстп шарты болыи табылады. Дамыган елдердщ басым кепшЫпндс зацмен немесе жер иелер1мен койылган шектеулерд1 коспаганда кез келген объектшер жаппай бару уипн эдетте кол жет1мд1 болып саналады. Атап айтканда, Финляндия, тшт1 жеке менппк турше карамай туристердщ орман жэне далальщ учаскелерге, келдер мен тещздердщ жагалауларына серуендеуге, сацыраукулактар мен жидектерд1 жинауга коп жагдайда руксат етед1. Этномэдени туризмде тнселей немесе жанама турде тартылган феномендер материалдык жэне материалдык емес болып бел i ну i керек, рухани феноменологиялык мэдениетп этномэдени туризмд1 багалаудыц курделшгше байланысты багалау киын. Мысалы, гибадаттыц тшдер1, тарихи жады немесе халыктыц дэстурл1 ойы сиякты к¥былыс-тарды калай сандьщ багалауга болады? Кытай мен болгарльщ поэзияны, эстетикальщ канондарды салыстыру дурыс па? Дегенмен, кытай тшшщ кец аудиториясына Филиппищцк эдебиеттерге Караганда коп кецш аударатындыгын керсететш ете объективт1 деректер бар. Отандык этномэдени туризмд1 дамыту уипн этномэдени туриспк ресурстардыц кадастрльщ багалау теориясы эз1рле-mccíhíh кажсттЫп сезшед1. Бул тек туриспк салада пайдалануга мумкш жагынан этномэдени ресурсты сипаттап кана коймай, сондай-ак, экономикальщ тишдкип. KayinTcp. экономикалык пайдалы жэне т.б коммерцияльщ аспектшерш багалап беред1 [2].
Зерттеу эдктер1 мен дереккездер. Этномэдени туризм - этномэдени саланыц кубылыстары-ньщ алуан турлЫпн тануга багытталган туристок белсендшктщ эртурл1 турлершщ жиынтыгы. Осы эртурлшкто, этномэдени туризмге катысушылардын мотивациясындагы елеул1 айырмашы-льщтарды ескере отырып, темендеп турлерге белуге болады: этникальщ туризм, этнографиялык туризм, ностальгиялык туризм, экологиялык-этнографиялык. этно-танымдьщ, антропологияльщ.
Соцгы уакыттарда этникальщ туризмге кептеген ж^мыстар арналган. Этникальщ туризмнщ аньщтамаларын галымдар М. Б. Биржаков, Н. А. Малова, А. А. Романов, Р. Г. Саакянц, Ч. Б. Сун-дуев бсрдк солардьщ б1рнешеуш 1 кестеден керуге болады (кесте).
Этникальщ туризм аньщтамаларына саралау [3]
Этнотуризм - б^л:
БелгЫ б1р хальщтьщ мэдени немесе тшдж алмасу мацсатымен зерттеуге багытталган мэдени туризмнщ белт больш табьшады
Туыстарыньщ тарихи отаньша немесе туган жерше бару
Ец алгапщы мэдени к;огамдастыкда саяхаттау мэдени туризмнщ ерекше тдл, ол табигатк;а Караганда адам-дарга кеб1рек назар аударатын, сонымен б1рге жергшпсп тщяындардьщ ем1р салтьш керсететш кез-келген экскурсияны бшд1ред1
Аталган кестеш талдау гылыми ортада этникальщ туризм деген туашктщ белгш 61 р аньщ-тамасы жок деген тркырым жасауга мумкшдп< беред1.
Этнографиялык туризм - бслгЫ б1р хальщтыц ем1р1мен, мэдениет1мен, салт-достур1 мен жэне турмыстьщ ерекше лтмен таны су. Элем тожлрибса керсеткендей, туризмнщ бул тур1 адамньщ рухани кажсттЫ ктср1 н канагаттандыруга багытталады. Этнографияльщ туризмд1 уйымдастыру кезшде мацызды мэселе - турга катысушыларды эртурл1 этностардьщ салт-дэстурлср1 мен жэне мэдениет1мен таныстыру. Салт-дэстурлер - адамдар арасындагы карым-катынас устанымдары, тэртш нормалары, кундылыктары. елдеп адамдардьщ ем1р салты жэне ритм1 болып табылады. Дэстурлердщ мшдет1 элеуметпк ем1рдщ эртурл1 салаларында б1ркслкл емес. Салт-дэстурлер кебшесе д1нде кершю тапкан.
Этнографияльщ туризмнщ непзп 3 тур1 болады:
1. Ертеден келе жаткан елд1 мекендерге бару - белгш 61 р хальщтьщ дэстурл1 мэдениет ерек-шелштерш сактаган этнографияльщ ауылдар (уакытша жонстуракты).
2. Хальщтьщ турмыс-т1ршЫп туралы муражайларга бару. Фольклорльщ ауылдарга уксас ашьщ аспан астындагы <трЬ> муражайлар туристерд1 ерекше кызыктырады. Себеб1 оларда дэстурл1 сэулет енер1 мен турмыс-т1ршш1к заттары сакталады. Сондай-ак. келупп белгш 61 р мэдениет пен дэу1рге жататын затты ез кез1мсн коре алады, оньщ калай пайдаланганы туралы бис алады жэне езшщ ез мэдениетше немесе баска хальщ мэдениетше ез улесш косканын ссзшс алады. Ауылды слд1 мекендерде достурл1 ¡спсн айналысып отырган улттьщ кшм-кешекке кшнген тургындарды керуге болады. Территорияда этнографияльщ мура элементтер1 кеп болтан сайын туризм у пин де оньщ тартымдыльщ децгеш жогарыболады.
3. Маранын материалдьщ емес формаларымен - дэстурлер1мен, мейрамдарымен жэне эдет-гурыптарымен танысу. Бул урпакган урпаьща бершетш элеуметпк жэне мэдени мура элементтер1 болып табылады. Олар узак уакыт бойы белгш б1р когамда, класста жэне элеуметпк топта сакталады [4].
Ностальгияльщ туризм деп - ез хагщыньщ немесе этникальщ ата-бабаларыньщ мэдениет1мен танысу, ал склнцпа бурынгы тургыльщты жерлерше, ата-бабаларыньщ, туыстарыньщ жэне отбасы мушелершщ орындарына бару ниет1мен саяхаттайтын саяхаттарды айтады.
Эколого-этнографияльщ туризм - бул эртурл1 этно аумактардагы ка\ ымдастыктын мэде-ниет1мен танысу.
Этнотанымдьщ туризм тарихи рстроспсктивтсп этникальщ мэдениетп кешещц зерттеу макса-тындагы туризм.
Антропологияльщ туризм - этномэдени топтардьщ ем1р суру жагдайымен танысу саяхаты.
Сонымен б1рге, этномэдени туризм ресурстарыньщ куры л ы мы мен классификациясы эртурл1 кещспкпк децгейде - жаЬандык. макроещрлш жэне улттьщтан енфЛ1к. тшт1 жергшкп децгей-лерде жузеге асырылады. Этномэдениетп туристок ресурстармен этномэдени кершютердщ эртур-лшгш аньщтау мумклн емес, сондьщтан сандьщ шектеулер мен соцгы сапалы саралау туралы есте сактау керек. Этномэдени - туристш мумющцк бул -этнографияльщ, элеуметпк-мэдени, тарихи-мэдени, табиги-экологияльщ жэне экономикальщ нысандардыц эртурл1 санаттарыныц жиынтыгы, тэртшт1 кубылыстардын эртурл1 санаттары мен каз1рг1 кезенде белгш б1р аумакта уйымдас-тырылган оусской этномэдени туризм уппн мацызы бар. Бул жагдайда этномэдени саланыц барльщ гсубы лыстарыныц накты пайдаланылуына карамастан олардьщ тольщ т1з1\п туралы сез ербид1.
Нэтижелер мен талкылау. Этномэдени туризммен Т1келей байланысты объектшердщ эртур-л1 категорияларыныц арасында: этнографияльщ ауылдар мен парктер, этнографияльщ, елкетану, тарихи-олкетану жэне тарихи-сэулет муражайлары, тарихи-мэдени жэне табиги му ражай - ко р ы к-тар, сондай-ак этномэдени колорит сакталган ауылдьщ елд1 мекендер, кала мацындагы аудандар жэне жеке гимараттар бар. Этномэдени туризм объектшер1 рстшдс ерекше кызыгушылык таны-татын, каумалдарды коспаганда, ерекше коргалатын табиги аумактарды (ЕКТА) усынуга болады. ¥лттык парктердщ кукыктык мортсбссл мен табиги антропогенд1к сипатын ескере отырып, табигатты сактау, зерттеу жэне туризм мен рекреацияльщ кызмсттсрд1ц 01р орталыкта болуы ЕК^ТА территориясында этномэдени туризмд1 дамыту ете мацызды болып саналады. АКД1-та улттьщ парктер пайда болганда сакталган табиги аумактарга, ал шетелд1к Еуропада мэдени корнекп орындарга кец аудиторияньщ кол жетюзуш камтамасыз етуге ар налган.
Казакстан Республикасыныц 2006 жылгы 7 шшдедеп N 175 Зацыньщ, 45-бабыныц, ягни Мем-лсксттпч улттык табиги парктер аумагын аймактарга белу, оны кузету жэне пайдалану режимше сэйкес Мемлекетпк улттык табиги парк - ерекше экологияльщ, гылыми, тарихи-мэдени жэне ре-креацияльщ кундылыгы бар мемлекетпк табиги-корык корыныц б1регей табиги кешендер1 мен объектшершщ биологияльщ жэне ландшафтьщ саналуандыгын сактауга, оларды табигат коргау, экологияльщ-агартушылык, гылыми, туристш жэне рекреацияльщ максаттарда пайдалануга арнал-ган табигат коргау жэне гылыми мекеме мэртебес1 бар ерекше коргалатын табиги аумак Сонымен катар, Кдзакстанда ерекше коргалатын табиги аумактар иерархиясында мемлекетак табиги корьщтар (шетелде катац реттелет1н табиги корьщтар деп аталады) ерекше орын алады. Экологияльщ агартушыльщ, гылыми, табигат коргау мацызына ие объектшер рет1нде, табиги ортадагы сирек ландшафттарда флора мен фаунаньщ генетикальщ корын сактайды [5]. Кдз1рг1 уакытта К^азакстан Республикасыныц ерекше коргалатын табиги аумактар жуйсслнс 10 мемлекетпк табиги корыгы, 12 мемлекетпк улттык табиги парю, 5 мемлекетпк табиги резерваты, республикальщ мацызы бар 50 мемлекетпк табиги каумалы, республикальщ мацызы бар 26 табигат ссксрткшп.
3 зоологияльщ парю (Алматы, Караганды жэне Шымкент калаларында), 5 республикальщ ботаникальщ багы (Алматы, Караганды, Риддер, Жезказган калаларында, Баканас селосында), 5 республикальщ мемлекетпк корьщ аймагы жэне 3 жергшкп мацызы бар ещрлш табиги парю,
4 жерпл1кт1 мацызы бар мемлекетпк табиги каумалы, 15 жерпл1кп мацызы бар табигат ескертюпи юред1 [6].
Бул тургыда мумющцг1 ете кеп отандык улттык парктер «Келсай келдер1», «Алтынемел», «Шарын», «1ле Алатауы», «Жоцгар Алатауы» болып табылады. Туризмд1 кешенд1 табысты дамыту тургысында, оныц ¿ш1нде этномэдени кундыльщтар рстшдс карастыруга «Жоцгар Алатауы» улттык парю дирекциясыныц бастамаларын туризмнщ табысты интеграцияльщ дамуыныц улг1с1 деуге болады. Соцгы жылдары жузеге асырылган жоспарга сэйкес, хальщ коленср1н жандандыру, жерг1л1кт1 тургындардыц кептеген ресейл1к жэне шетелдш конактарды тартуга багытталган рекреацияльщ ю-шараларга белсещц катысуы. Атап айтканда, «Жоцгар Алатауы» улттьщ парюнде етюзшген «Сивере алмасыныц гулдену1» этнофестивал1. Фестиивальдщ мацыздылыгы Жоцгар Алатау тауыныц таулы аймагында Сиверсалма агашыныц гулдену1не арналды. Сиверсалма агашы элемн1ц алма агашыныц барльщ турлершщ бастамашысы деп аталады.Фестиваль барысында тек Жоцгар алатуында есетш емд1к еамд1ктсрдщ кермссл койылып, халык назарына усынылды. Кер-меде балдыц дэр1л1к касисттсрш жэне одан жасалган буйымдарды зерттеуге мумюнд1к болды. Сонымен катар улттьщ спорттьщ ойын (асьщ ату, тецге алу, аударыспак, аркан тарту) турлершен жарыстар, туристок багыттардагы ойындардан жергшкп жерд1 компоспен багдарлау, уакытка
палатка куру жэне тагы баска жарыстар етюзшдьТау бектершде 6 казак уй тшлш, улттык дэстур мен мэдени кундылыктар кермса (улттык аспаптар, кол енер буйымдары, бурктшлер т.б.) уйымдастырылды. Ic-шарада, ауданда eviip суретш басым улт екшдер1 (казак, татар, орыс), казакстандьщ жэне шетедщк туристок агентпктер, эуе екллдсрк букаральщ акпарат к¥Равдары мен блогерлер, жалпы алганда 400-ден астам адам катыскан болатын. Болашакта осындай этнофести-валдарды Алматы облысыныц ерекше коргалатын аумактарында етюзу жергшкп халыкка, iniKi туризмнщ дамуына ете тшмд1.
Бупнп куш элемде oipHcmc мьщ такырыптьщ парктер бар. Олардьщ арасында тек кана конак-тардыц этномэденн кажеттшктерше ерекше кецш белшед1. Такырыптык парктерд1 этномэденн 6ipniKTi керсететшдерге белуге болады: 1) аудан немесе жергшкп жер; 2) буклл ел, мысалы Казакстан: 3) жалгыз ултты бел in карастыру (казак тургын уйлер1 жэне т.б.).Туриспк саланьщ кызыгушылыгы уш1н кыскамсрз1мд1 немесе узакмерз1мд1 мумющцктерд1 багалауды журпзу кажет. Этномэденн туристок нысандарды баскару упин туристок потенцналды тшмд1 багалауды уш жылдан бес жылга дешнп мерз1мге санап керем1з. Кабылданган тур ист ¡к - рекреацияльщ ресурс-тардьщ нормаларына сэйкес, туристок ресурстар арнайы кадастрга юред1. Этникальщ мэдениеттщ ею турл1 нысаны матерналды жэне руханн элементтерш калай салыстыруга болады. Экономнкалык керсетюштерде кездесетш багалаудьщ баллдьщ жуйса нысандардьщ багалылыгын багалауга мумющцк беред1. Сондьщтан тарнхн, мэдени, эстетикалык тургыдан Караганда нысанныц бага-лылыгы таласка туспсйдк
Корытындылар мен усыныстар. Букш элем бойынша туристердщ езш-ез1 дамытуга деген ынталары ecin келе жатыр, баска елдщ моде нисто мен, шыгу тарихымен, дэстур1мен танысу бурын сол елдщ аумагында болган тарихи окигалармен танысып, жацаны уйренуге деген кызыгушы-льщтары артуда. Тек шстслдп<тсргс гана емес, ез отандастарымызга да этномэденн турлар К¥РУ аркылы ¿шю туризмд1 де дамытуымызга болады жэне этномэденн туризмнщ аймактьщ жэне хальщ-аралык децгейде дамуындагы болашагы зор сешммен айта аламыз [7]. Казакстаннын мемлекетток тэуелс1здшн руханн тургыда баянды кылу Ka3ipri тацдагы кезек куттормейтш м1ндеттердщ 6ipi. Соныц ец бастылары улттык дуннетаным мен мэдени жо д i гс р л с р i м ¡зд i ц бурынгысын, KemericiH, 6yriHriciH салыстыра карап, ескелец урпакка танытып, угындыра тусу. Казакстан Республикасыньщ элеуметток мэдени тужырымдамасында: «...Казакстан халкына ез мэдениетшщ келбетше кайтадан толык келемде ие болуына тура келедк Мемлекетке тарихи атауын берген хальщтыц мэдениетше даусыз басымдык ocpuyi тше, ейткеш ол Казакстаннан баска еш жерде шын мэшнде тулеп дами алмайды», - деп керсетшген Казакстан Республикасыньщ о л с у м с тт i к - м о д с н и тужырымдамасында.
ЭДЕБИЕТ
[1] Казакстан Республикасыньщ туристпс саласын дамытудьщ 2020 жылга дешнп тужырымдамасы. KP Уюметшщ № 508 каулысы, 19.05.2014.
[2] Бутузов А.Г. Этнокультурный туризм. - М.: Кнорус, 2013. - 248 с.
[3] Святоха Н.Ю., Филимонова И.Ю. Подходы к классификации этнического туризма // Вестник Оренбургского государственного университета. Сер. география. - 2014. - № 6. - С. 179-183.
[4] Алиева Ж.Н., Фархатулы М. Казакстандагы этнографияльщ туризмд1 дамыту болашагы // Материалы V международной научно-практической конференции «Туризм Казахстана (Алматы, 9-11 октября 2014 г.). - Алматы: Изд. Казак университета, 2014. - С. 90-94.
[5] Ерекше коргалатын табиги аумактар туралы казакстан Республикасыньщ 2006 жылгы 7 шшдедеп № 175 Зацы.
[6] Бельгибаев М.Е. Особо охраняемые природные территории Казахстана: проблемы их создания и перспективы // Экологические образования в Казахстане. - 2009. - № 2. - С. 23-26
[7] «Туризмд1 дамытудагы ежелп калалардьщ ролЬ>. - JL Н. Гумилев ат. Еуразия улттьщ университет, 2011. - 35 б.
REFERENCES
[1] Concept of Tourism Industry Development in the Republic of Kazakhstan till 2020. Resolution of the Government of the Republic of Kazakhstan dated 19.05.2014 N 508 (in Kaz.).
[2] Butuzov A.G. Ethno cultural tourism. M.: Knorus, 2013. 248 p. (in Rus.).
[3] Svyatoha N.Yu., Filimonova I.Yu. Subspecies of ethnographic tourism classification // The Bulletin of the Orenburg State University. Ser. geography. 2014. N 6. P. 179-183 (in Rus.).
[4] Alieva Zh.N, Farkhatuly M. Prospects for the development of ethnographic tourism in Kazakhstan //Material of V International scientific-practical conference «Tourism in Kazakhstan (Almaty, October 9-11, 2014). Almaty: Search. Kazakh university, 2014. P. 90-94 (inKaz.).
[5] Law of the Republic of Kazakhstan of July 7, 2006 N 175 on Especially Protected Natural Territories (inRus.).
[6] Belgiibev M.E Ecologically Education in Kazakhstan: Problems of Their Creation and Prospects // Environmental education in Kazakhstan. 2009. N 2. P. 23-26 (in Rus.).
[7] "The role of ancient cities in the development of tourism". L. N. Gumilyov Eurasian National university, 2011. 35 p. (inKaz.).
Т. В. Имангулова1, Г. M. Ушкулакова2
1 Декан факультета туризма, к.п.н., доцент (Казахская академия спорта и туризма, Алматы, Казахстан)
2Докторант PhD, старший преподаватель (Казахская академия спорта и туризма, Алматы, Казахстан)
ЗНАЧИМОСТЬ РЕСУРСНОГО ПОТЕНЦИАЛА ЭТНОКУЛЬТУРНОГО ТУРИЗМА НА ОСОБО ОХРАНЯЕМЫХ ПРИРОДНЫХ ТЕРРИТОРИЯХ
Аннотация. Дается характеристика этнокультурного туризма, возможности ресурсов этнокультурного туризма на особо охраняемых природных территориях. Описывая состояние этнокультурного туризма в Казахстане, авторы также рассматривают проблемы его дальнейшего развития. Для становления отечественного этнокультурного туризма необходимо разработать теорию кадастровой оценки, структуру и классификацию ресурсов этнокультурного туризма. В сравнении с другими сферами туризма этнокультурный туризм в Казахстане развивается более высокими темпами.
Ключевые слова: этнокультурный туризм, этнический туризм, ностальгический туризм, этнографический туризм, государственный национальный природный парк, заповедник, кадастр.
Т. V. Imangulova1, G. М. Ushkulakova2
1 Dckan of the Faculty of Tourism, assistant professor (Kazakh academy of sports and tourism, Almaty, Kazakhstan)
2Doctoral student PhD, Senior Lecturer (Kazakh academy of sports and tourism, Almaty, Kazakhstan)
THE USE OF THE RESOURCE POTENTIAL OF ETHNOCULTURAL TOURISM IN SPECIALLY PROTECTED NATURAL AREAS
Abstract. The article presents an overview of ethnocultural tourism, the possibilities of the resources necessary for ethnocultural tourism of domestic specially protected natural areas. Overview of ethnocultural tourism, the possibilities of resources necessary for ethnocultural tourism of specially protected natural areas. Considering the state of ethnocultural tourism in Kazakhstan, the situation in the future for the development of domestic ethnocultural tourism, is considered and it' s it necessary to develop a theory of cadastral valuation of ethnocultural tourism resources, the structure and classification of ethnocultural tourism resources. Ethnocultural tourism is defined by its specificity compared with other tourist types. Creates favorable conditions for of tourism the development in Kazakhstan.
Keywords: ethnocultural tourism, ethnic tourism, nostalgic tourism, ethnographic tourism, state national natural park, nature reserve, cadastre.
