Научная статья на тему 'ЕНГИЛ ТИПДА ҚУРИЛГАН БИНОДА СУТДОР ЭЧКИЛАРНИ АСРАШ ВА ОЗИҚЛАНТИРИШ ТЕХНОЛОГИЯСИ'

ЕНГИЛ ТИПДА ҚУРИЛГАН БИНОДА СУТДОР ЭЧКИЛАРНИ АСРАШ ВА ОЗИҚЛАНТИРИШ ТЕХНОЛОГИЯСИ Текст научной статьи по специальности «Животноводство и молочное дело»

CC BY
29
4
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
соғин эчки / лактация / янги туғилган улоқлар / тирик вазн / юқори маҳсулдорлик насл / пуштдорлик / танлаш

Аннотация научной статьи по животноводству и молочному делу, автор научной работы — Куччиев О.Р., Бобоев Баҳромжон Кенжаевич, Эшматова Ш.И.

Сут йўналишидаги соф зотли заанен, алп ва уларнинг дурагай авлод эчкиларидан сут ишлаб чиқаришда фойдаланиш, селекция ишларида чатиштиришда самарали фойдаланиш ҳамда сутдор эчкиларнинг асосий наслдан-наслга ўтувчи ирсий белгилари бўйича танлаш ишларини амалга оширишда саноат асосида енгил типда қурилган бинода эчки сути ишлаб чиқишда асраш, тўла қийматли озиқлантириш ва соғин эчкиларда соғиш технологиясидан фойдаланиш белгиланган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ЕНГИЛ ТИПДА ҚУРИЛГАН БИНОДА СУТДОР ЭЧКИЛАРНИ АСРАШ ВА ОЗИҚЛАНТИРИШ ТЕХНОЛОГИЯСИ»

INTERNATIONAL SCIENTIFIC-PRACTICAL CONFERENCE ACTUAL ISSUES OF AGRICULTURAL DEVELOPMENT: PROBLEMS AND

SOLUTIONS

JUNE 6-7, 2023

ЕНГИЛ ТИПДА ЦУРИЛГАН БИНОДА СУТДОР ЭЧКИЛАРНИ АСРАШ ВА ОЗИКЛАНТИРИШ ТЕХНОЛОГИЯСИ 1Куччиев О.Р. , 2Бобоев Бахромжон Кенжаевич, 3Эшматова Ш.И.

1 Самарканд давлат ветеринария медицинаси, чорвачилик ва биотехнологиялар университети Тошкент филиали профессори 2Фаргона давлат университети к.хфн.,доцент

3Самарканд давлат ветеринария медицинаси, чорвачилик ва биотехнологиялар университети Тошкент филиали докторанти https://doi.org/10.5281/zenodo.8002591

Аннотация. Сут йуналишидаги соф зотли заанен, алп ва уларнинг дурагай авлод эчкиларидан сут ишлаб чицаришда фойдаланиш, селекция ишларида чатиштиришда самарали фойдаланиш уамда сутдор эчкиларнинг асосий наслдан-наслга утувчи ирсий белгилари буйича танлаш ишларини амалга оширишда саноат асосида енгил типда цурилган бинода эчки сути ишлаб чицишда асраш, тула цийматли озицлантириш ва согин эчкиларда согиш технологиясидан фойдаланиш белгиланган.

Калит сузлар: согин эчки, лактация, янги тугилган улоцлар, тирик вазн, юцори маусулдорлик насл, пуштдорлик, танлаш.

Мавзунинг долзарблиги. Сутдор эчкичиликда соф зотли заанен, алп ва уларнинг дурагай эчкиларидан олинган авлодларида сут йуналишидаги зотларга хос белгиларни танлаш, сурувдаги юкори мах,сулдор улокларнинг авлодларини саноат шароитида парваришлаб етиштиришда асраш, озиклантириш ва согиш технологиясини ишлаб чикиш мух,им ва долзарб х,исобланади.

Тадкикотнинг максади: Сут йуналишидаги заанен, алп ва чатиштиришдан олинган дурагай эчкиларида хужалик фойдали ирсий белгиларини юзага чикариш, саноат асосида енгил типда курилган бинода асраш ва озиклантириш технологиясини яратиш.

Тадкикотнинг вазифаси. Сутдор эчкичилик селекциясида заанен, альп эчкиларни соф зотли урчитиш хдмда чатиштиришдан олинган дурагай авлодларида сут мах,сулдорлигини оширишда асраш, озиклантириш ва согиш технологияларини ишлаб чикиш.

Тадкикот материаллари ва усуллари. Заанен, альп зотларини соф х,олда чатиштиришдан олинган дурагай согин эчкиларни асраш, туйимли озукалар билан таъминлашни зоотехник усулда бах,олаш.

Кейинги йилларда сутдор эчкичилик тармогини ривожлантириш максадида, хорижий Германия, Австрия, давлатларидан сут йуналишидаги эчки зотлари келтирилмокда ва импорт килиш ишлари давом эттирилмокда. Импорт килинган эчки зотларидан селекция ишларида самарали фойдаланиш, уларни соф зот х,олида урчитиш ва чатиштириш усулларини куллаш оркали улар бош сонини асраб колиш билан бирга, эчкиларнинг хужалик фойдали ирсий белгиларини юзага чикариш, эчкиларни саноат усулида асраш ва озиклантириш технологиясини яратиш ва саноат усулида эчки сути ишлаб чикариш мух,им х,исобланади.

Республикамизда кундан-кунга усиб келаётган ах,олини сут ва гушт мах,сулотлари билан таъминлаш ва эх,тиёжини каноатлантириш оркали ах,олининг турмуш даражасини ошириш, ишсизликни таъминлашда янги иш уринларини яратиш ва хужалик юритишни

INTERNATIONAL SCIENTIFIC-PRACTICAL CONFERENCE ACTUAL ISSUES OF AGRICULTURAL DEVELOPMENT: PROBLEMS AND

SOLUTIONS

JUNE 6-7, 2023

замонавий усулларда яхшилаш, сутдор эчкичиликни республикамизнинг марказий худудларида ривожлантириш оркали нуронийлани ва усиб келаётган ёш авлодларни пархез эчки сути ва эчки сути махсулотлари (сут, катик, бринза, сир, йогурт ва бошкалар) билан таъминлашдан иборат.

Хориждан импорт килинган сут йуналишидаги эчки зотларини республикамизнинг табиий - иклим шароитига мослаштириш, махаллий шаротида етиштирилган озукалардан фойдаланиб тула кийматли рационда озиклантиришни такил этиш, зотларни соф холда ва чатиштириш усулларини куллашда танлаш ва саралаш ишларини амалга ошириш, зотларни факат сурувни яхшиловчи насл тоифасига эга булган наслли такалар билан табиий ёки сунъий кочириш хамда улардан олинган авлодларни асраш ва озиклантириш технологияларига мувофик амалга ошириш талабларига катъий риоя этишга алохида эътибор каратиш талаб этилмокда. Сутдор эчкичиликни ташкил этишда, импорт килинган заанен ва альп зотли эчкиларни зот андозаси талаблари даражасида махсулдорлик курсаткичларини саклаб колиш, шунингдек ирсий сутдорлик белгиларини юзага чикаришда зотнинг хужалик фойдали белгиларига ахамият бериш мухим.

Бугунги кунда чорвачиликни илмий асосда ривожлантириш, сут махсулдорлигини янада оширишга каратилган илмий-тадкикот ишларини купайтириш, сутдор эчкиларда наслчилик ишларини яхшилаш, зотларнинг насл, махсулдорлик, пуштдорлик ва яшовчанлик белгиларини зот андозаси талабларига мувофик таъминлаш, сурувдаги махсулдорлиги юкори эчкиларни яратишда асраш ва туйимли озиклантириш технологияларини куллаш вазифалари белгиланган.

Тадкикот натижалари: сунгги йилларда сут йуналишидаги заанен, альп, тоггенбург, зотлари ва уларнинг чатиштиришдан олинган дурагайларини табиий иклим шароитига мослашувчанлиги хамда уларни саноат асосида курилган эчкичилик мажмуада асраш ва озиклантириш технологияларини ишлаб чикиш борасида Андижон вилояти Олтинкул тумани "Бахт имкон ривож чорваси" фермер хужалиги билан Самарканд давлат ветеринария медицинаси, чорвачилик ва биотехнологиялар университети Тошкент филиали хамкорликда хориждан импорт килинган сутдор эчкиларнинг сут махсулдорлигини юзага чикаришда хужаликларда кочирилган ургочи эчкиларни хамда туккан эчкиларни ийдириш ва сутдорлигини ошириш ва лактация даврида сут бериш микдорини орттиришга каратилган асраш ва озиклантириш технологияларини ишлаб чикиш буйича илмий -тадкикот ишлари йулга куйилди.

Тадкикот эчкилари сентябрь ойининг 3-декадасидан бошлаб октябрь ойлари охиригача наслли такалар билан табиий кочирилди, 60 бош она эчкига ва кочириш ёшидаги ургочи улокларга бир бош насдор така сараланди.

Табиий усулда кочирилган эчкилар бугозлигининг 120 кунлигига кадар озиклантириш даври буйича рацион белгиланди. Бугоз эчкиларни озиклантириш рационида дагал озукалар 22 %, ширали озукалар 48 %, омухта ем 30 % уртача кунлик озука бирлиги 1,30 о.б ташкил этади.

Согин эчкиларни сут махсулдорлигини орттириш максадида биринчи мартта туккан эчкиларда ийдириш тадбири утказилди. Лактация даврининг биринчи 100 кунлигида ёш эчкилардан сут согиб олиш микдорини купайтириш тадбири утказилиб, махсулдорлиги юкори согин эчкилар сурув таркибидан ажратиб олинди ва келгуси селекция ишларида улардан самарали фойдаланиш белгиланди.

INTERNATIONAL SCIENTIFIC-PRACTICAL CONFERENCE ACTUAL ISSUES OF AGRICULTURAL DEVELOPMENT: PROBLEMS AND

SOLUTIONS

JUNE 6-7, 2023

Сутдор эчкилар 300 кунлик лактация давридаги рацион таркибида дагал озукалар 18 %, ширали озукалар 40 %, омухта ем 42 %-ни ташкил килиб, бу даврда жами озука сарфи 650-800,0 озука бирлигида сарфланади.

Демак, сутдор эчкиларни енгил типдаги биноларда курилган мажмуада асраш ва озиклантириш технологияларини куллаб, эчки сути ишлаб чикариш, даврлар кесимида технолгияларни таъминлаш, шунингдек саноат асосида эчки сути ишлаб чикариш технологиларини сутдор эчкичилик билан шугулланувчи фермер хужаликларига жорий этиш кузда тутилади.

REFERENCES

1. Эшматов И.Я. -Эчкичиликда зотларни такомиллаштириш Т. Ж. "Зооветеринария" № 4 2017, 29-30 б.

2. Юсупов С. - Овцы и козы Узбекистана. Ташкент 2002, С.43.

3. Юсупов С. и др. - Козоводство: состояние и перспективы развития Т. Ж. "Зооветеринария" № 8 2016, С. 30-32.

4. BowenJ. Saanengoats. 1999, № 3, Р. 23. J.Dairy Zoat.

5. Campbell L.S. Status of the dairy goat industry. An ADGA perspective. Oklahome, 1992. Р. 1-9.

6. Haenlein G. F. W. Composition of goat milk and factors affecting it. Goat management University of Delaware. USA. 1997. P. 503-531.

7. Martin P. Polymorphisme genetique des lactoproteines caprines // LA1F. -1993.-P. 4.

8. Mowlen A. Goat farming London, Farming Press, 1992. Р. 22-30.

9. Ruvuna. F. Lactation perfarmancz of goats and growth rates of kids under different milking and rearing methods in Kenya Aniw product. 1998 Vol, 46. №2 Р. 237-242.

10. Serradila J.J. Genetik and selection of goats. Animal production course. Zaragoza-1989, Р. 45.

11. Simons E. Composition of milk of native Greek goats in the region of Metsova. J. Small Ruminant Res. 1991 vol 4 № 1,Р.47-60.

12. Welde C.J. Milk yield and mammery function in goats during and after on ceaily milking. J.Dairy Res. 1990 vol. 57 № 4, P. 441-447.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.