Economically effective technology of casting Текст научной статьи по специальности «Энергетика и рациональное природопользование»

ЭОЖ 621.74

Е. Н. МЭДЕНИЕВ, А. Ж. БОРАНБАЕВ, Б. М. ТАУОВА,

М. М. CY^H^KOB, Н. К.. фЛЫМБАЕВ, М. Ж. ТYСIПБЕКОВА,

Д. Р. АБСОЛЯМОВА

С. ТораЙFыров атындагы Павлодар мемлекетпк университет^ Павлодар к.

К¥ЙМА ЖАСАУДЫЦ YHЕМДI ТЕХНОЛОГИЯСЫ

Бул мацалада авторлар «АВЭУ6-4М» желдiагрегатыныц максималды muiMdi жумысын цамтамасыз ететт оптималды сындарлы параметрлерт аныцтаумацсатында олардыц квлемi жэне формасы бойынша эртYрлi бвлшек турлерт салыстырады.

Кез келген кэсшорынньщ каарп заманда ушыгып турган бэсекеге кабшеттшгшщ Heri3ri керсетюштершщ бiрi оныц eндiрiске жумсалатын шыгыны аз болуында. Шыгын азайтудыц кeзiн эбден орныгып калган технологияны сын кезбен карап, талдай отырып керсетуге де болады. Непзп мэселе оны юке асыру жолын таба бiлудe.

1здешстер барысында «KSP Steel» ЖШС ПФ ¥^Ц eцдiрiсiндe жасалатын куймалардын шщдеп материал шыгыны баскалармен салыстырганда тым кеп болып ерекшеленген куйма белшек тандалып алынды (1 сурет). «Стакан» деп аталатын осы бeлшeктi сырткы тапсырыс бойынша жасайды. Аталмыш зауытта бeлшeктi Ст45 болатынан куйып жур. Кую кeзiндe болаттын бул маркасы бiршама шегуге бeйiм туратыны керщщ. Сол сeбeптi бeлшeктiн кую технологиясын эзiрлeгeндe оны калып iшiндe тшнен орналастырып кабыргасын теменнен жогары карай калындатып тагайындайды. Мундагы максат астынан Yстiнe карай багытталган кристалдандыру ережесш камтамасыз ету. Ал шегу куысын куйманын дeнeсiнeн сыртка шыгару Yшiн онын жогаргы бeтiнe Yстeмe койылган. Yстeмe кeлeмi айтарлыктай Yлкeн болып келед^ куйманын массасы 103 кг болганда, Yстeмeмeн бiргe алгандагы куйма массасы 192 кг. Демек Yстeмe массасы 89 кг болып шыккан. Бул бiр куйма алу Yшiн шамасы одан eкi еседей кеп металл шыгындалатынын кeрсeтiп тур.

1 сурет - куйманын сызбасы

Сонымен катар айтып отырFан куйма технологиясында оньщ iшкi куысын шы^ару Yшiн едэуiр жуан (диаметрi 136 мм) езекше колданылады. Муны материалдыц таFы бiр тYрiнiц шыFыны деп тYсiну керек.

Зерттеу жумысындат алга койган максатка сай куйма ендiрiсiндегi шыFындарды азайту Yшiн осындаFы шегу куысымен куресудщ баска жолын iздестiру керек болды.

С. ТораЙFыров атындаFы ПМУ металлургия кафедрасыныц лабораториялык кешенiнде жYргiзiлген экспериментлк зерттеулер бiрнеше кезецнен куралды. АлFашкы кезецде гидромодельдеу эдiсiмен алдын ала тексеру тэжiрибелерi еткiзiлдi. Келесi кезецде жоFарыдаFы куйма белшектщ бойындаFы шегу Yрдiсiн оцай балкитын материал аркылы модельдеу тэжiрибелерi жYргiзiлдi. Оцай балкитын материал ретiнде балауыз алынды. Yшiншi кезендегi тэжiрибелер металл куйып орындалды. Шын мэнiнде бул да модельдеу болып табылады, себебi куйманыц непзп материалы болаттыц орнына балкытуFа ы^айлы деп алюминий колданылды. Осы зерттеулерде куйма белшектщ келемi кiшiрейтiлiп 1:3 масштабымен дайындалFан Yлгiлер колданылFанын ескеру керек.

Балауыз балкытып куЙFан тэжiрибелердщ (2 сурет) бiрiншiсiнде ешкандай

/— и и и и

Yстеме колданбай куйFанда аталмыш куйма бойында шегу куыстары шыFатыны ^мэн тудырмайтын аЙFак екенi аныкталды. Шегу куыстары куйманыц жоFары бел1гшде жинакы турде орналаскан (2, г сурет).

литмнковал система

б) г)

2 сурет - Балауыз куйып модельдеу а) кую технологиясыныц сулбасы; э) жэне б) балауыздан куйылFан куйма белшектерiнiн кималары; г) балауыз куйманыц шегу куыстарыныц орналасуы

Келесi тэжiрибелерде дэстYрлi технологияFа сэйкес ендiрiстщ езiнде колданып жYрген Yстеме койып куйма жасау технологиясы сынактан еткiзiлдi (3 сурет).

устеме щю жуйеЫ

3 сурет - ДэстYрлi технология бойынша Yстеме колданып кую а) Yстеме колданып кую технологиясыныц сулбасы;

э) жэне б) балауыздан куйылFан куйма бeлшектерi мен Yстемеге шыккан шегу куыстарыныц кершютерц г) металдан куЙFан куйманыц шегу куыстарыныц Yстемеге шыFып орналасуы

Бул тэжiрибелерде дэстYрлi технологияныц мYмкiншiлiгiн пайдаланып шегу куыстарын тугелдей Yстеме шше орналастыруFа болатыны анык кeрiндi (3, б жэне г сурет). Осыньщ езшде шегу куыстары тiгiнен созыла келiп, Yстеменiц тYбiне тiрелiп барып токтаFанына назар аударFан жен. Олай болса, Yстеменi аласартып, кiшiрейтуге ешбiр мYмкiндiк калмаFан.

Осы тэжiрибелердi сараптай келш, eндiрiсте дэстYрлi технологияныц мYмкiндiгiн барынша тауысып пайдалана бiлгенiне кез жетюзуге болады. Сейте тура колданыста журген Yстеменiц соншалыкты металл шы^ынына экелiп соктыратыны эзiрге шешiмiн таппай турFан кемшiлiк екенi де кершдь Демек, бул баFыттаFы iзденулердi баска тэсшдермен жYргiзу керектiгi eз-eзiнен суранып турFан мэселе.

Шегу куысымен ^ресудщ бiр жаFынан сенiмдi, екiншi жаFынан тиiмдi, экономикалык турFыдан Yнемдi тэсшдерш iздестiру алFа койылFан негiзгi максат деп белгiлендi. Fылыми жэне техникалык эдебиет кeздерiн карастырып, ондаFы эдю, тэсiлдердi езара салыстырып, саралай келе ец колайлысы шегу куысын колдан калыптастырып, калаFан жерге орналастыру тэст деп табылды. Оныц eзiнде Рабинович Б. В., Апполонов А. А. колдаетан тэс1вд [1] негiзге ала отырып сэл баскаша жолын iздестiру керек. Бул усынылып отырFан жацаша тэсiлдiц мYмкiндiгiн ашып керсету Yшiн косымша эксперименттер жYргiзiлдi.

Эксперименттер нэтижесшде Yстеменiц жумысын жаксарта отырып, мYмкiндiгiнше кeлемiн азайтып, оFан коса езекшеге кететiн шыFынды бiршама

цысцар"^а цол жетш отыр. Yстеменщ жумысын жацсарту Yшiн ол ез жылуын узац сацтауы керек, немесе оFан басца бiр цосымша жылу келiп туруын цамтамасыз ету керек болды. БаршаFа мэлiм цосымша жылу кезi болып саналатын экзотермиялыц цоспа цолдану технологияны циындатып жэне цымбаттатып жiберетiнi аныц. 1здеспру нэтижесiнде табылFан оцтайлы шешiм бойынша Yстеменi цуйманыц ортасына орналастыру керек деп алдыц. Сонда цуйма цабырFасын толтырFан ыстыц металл Yстеменi жан-жаFынан айналдыра цыздырады. Yстеменщ жумыс iстеу тиiмдiлiгi артып, осыныц арцасында оныц келемiн азайтуFа мYмкiндiк туады. БYFан цоса цуйманыц ортасындаFы езекшенщ де келемi азайып, езекше материалы Yнемделедi. Экспериментте цолданыгаан тэсщдщ схемасы келесi 4 суретте керсетiлген.

4 сурет - Жаца технология бойынша Yстеменi езекше ортасына цойып цую а) жаца технологияныц сулбасы; э) металдан цуйылFан цуйма мен оныц ортасындаFы Yстемеге шыццан шегу цуысы

Суретте керiнiп турFандай цуйма цуысына цуйылFан металл езекшенщ ортасында цалдырылFан келесi цуысца Yш арна арцылы цуйылады. Осы ортащы цуыс Yстеменiц цызметiн атцарады. Кую кезiнде бiр-бiрiмен жалFасып жатцан цуйма мен Yстеме бiрге толады. Yстеменiц жоFарFы жаFы жабыц. Катаю YPДiсi цуйманыц сыртцы цабатынан басталатыны белгiлi. ОртасындаFы Yстеме оныц сыртындаFы цуйма цатайып шеге бастаFанда, оныц орнын толтыру Yшiн жанаFы Yш терезе арцылы орта^ы Yстемеден металл келiп турады. Куйма эбден цатып болFанда Yстеме шшдеп металл эзiрге суйыц кYЙiн сацтайды да, бiраз уацыттан кейiн езi шеге бастайды. Ацыр соцында шегу цуысы тек цана Yстеменiц Yстщгi жаFына шыFады. ЖоFарыдаFы 4 суреттен дэл осы Yрдiстщ нэтижесiн керемiз.

АлдындаFы Yстемелердiц жалпы массасы 740 г болFанда усынылып отырFан жаца технологиядаFы Yстеменiц массасы 370 г болып шыцты (1 кесте). Демек Yстеменiц келемiн (массасын) 2 есе азайтуFа цол жетiп отыр. Ал, езекше материалынан Yнемделген шыFын келемi 20...30 % цурайды.

1 кесте - Технологиялардьщ шь^ындарын салыстыру

0ндiрiстегi технология

Жаца технология

т = 2120 г; V = 680 см3

т = 1670 г; V = 540 см3

Yстемеге кеткен металл: т = 740 г V = 280 см3

Yстемеге кеткен металл: т = 370 г V = 140 см3

взекшеге кеткен цоспа:

т =1014 г _V = 634 см3_

взекшеге кеткен цоспа: т = 790 г V = 494 см3

Кещнен карастырFанда, усынылып отырFан жаца технология шегу Yрдiсiне аса бетм металдардан массасы Yлкен цуймаларды цуйып жасаFанда айтарлыщтай цомацты пайда экелетшше кез жеткiзу циын емес.

ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1

1 Трухов, А. П. Технология литейного производства: Литье в песчаные формы - М. : Академия, 2005. - 528 с.

Материал 10.04.14 6acnaFa TYCTi.

Е. Н. Мадениев, А. Ж. Боранбаев, Б. М. Тауова, М. М. Суюндиков, Н. К. Кулымбаев, М. Ж. Тусупбекова, Д. Р. Абсолямова Экономически эффективная технология литья

Павлодарский государственный университет имени С. Торайгырова, г. Павлодар Материал поступил в редакцию 10.04.14.

E. Madeniev, A. Boranbaev, B. Tauova, M. Suyundikov, N. Kulymbaev, M. Tusipbekova, D. Absolyamova

Economically effective technology of casting

S. Toraighyrov Pavlodar State University, Pavlodar.

Material received on 10.04.14.

В настоящей статье авторы сравнивают различные типы лопастей как по форме, так и по их относительной площади с целью выявления оптимальных конструктивных параметров обеспечивающих максимальную эффективность работы ветроагрегата «АВЭУ6-4М».

In the article the authors compare the different types of blades in both the due form and on their relative area with an aim of exposure of optimal structural parameters providing maximal efficiency of work of the wind turbine «АВЭУ6—4М».

УДК 666.973

В. Г. Никифорова1, А. А. Айдарханова2, В. В. Никифоров3, Р. Н. Сулейменова3, А. Г. Нарханова3

:к.т.н., ассоциированный профессор (доцент), 2магистрант, 3 студенты, Павлодарский государственный университет имени С. Торайгырова, г. Павлодар

ВЛИЯНИЕ ОМАГНИЧЕННОЙ ВОДЫ НА СТРУКТУРООБРАЗОВАНИЕ ЦЕМЕНТНЫХ СИСТЕМ

В статье рассмотрен механизм осаждения и структурообразования цементно-шлаковых систем в обычной и омагниченной воде.

В современных условиях усиливается острота проблемы утилизации золошлаковых материалов, получаемых в результате сжигания углей тепловых электростанций. Их накопление в возрастающих объемах приводит к стремительному