CC BY
2УДК 81'42
ДЫСКУРС1УНАЯ САМАСТОЙНАСЦЬ ЯК Л1НГВ1СТЫЧНАЯ ПРЫМЕТА АФАРЫСТЫЧНЫХ АДЗ1НАК
канд. фтал. навук, дац. Я.Я. 1ВАНОУ (Магтёусш дзяржауны ушверсШэт тя А А. Куляшова)
Разглядаецца дыскур^уная самастойнасць афарыстычных адзтак на матэрыяле беларускай, ру-скай, польскай i англтскай моу. Установлена, што афарызмы здольны захоуваць пры ужывант у любых вiдах дыскурсу нязменнасць формы i зместу, а таксама функцыянальную незалежнасць ад кантэксту у структурным i зместавым плане. Такая якасць афарыстычных адзтак квалiфiкаваная як iх дыскурау-ная самастойнасць. Яна абумоулена трыма фактарамi (зместавай аутаномнасцю, функцыянальнай незамацаванасцю, дыскураунай адасобленасцю), ятя знаходзяцца у адностах паслядоунай дэтэрмтацьп (зместавая аутаномнасць абумоулiвае функцыянальную незамацаванасць, з якой выткае дыскурсуная адасобленасць). Магчымыя трансфармацып i мады^кацып афарызма у кантэксце не уплываюць на нязменнасць яго формы i зместу у нейтральнай паз^ыи (па-за кантэкстам). Дыскурауная самастойнасць афарызма дэтэрмiнуе магчымасць яго вылучэння з маулення як асобнага тэксту. Дыскурсуная самастойнасць з 'яуляецца аблiгаторнай прыметай афарызма, але не набывае субстанцыянальнай значнасцi (не з'яуляецца спецы^чнай), хоць i мае адметны характар у афарыстычных адзтках.
Ключавыя словы: афарыстычная адзтка, лiнгвiстычная катэгорыя, катэгарыяльная прымета, дыскурауная самастойнасць.
Уводзшы. Афарызмы шырока вывучаюцца як аб'ект лшгвютыш тэксту, стылютьш, фразеалогл, парэ-мшлогл, лшгвакрашазнауства [1], ствараюцца комплексным лшгастычныя ашсанш афарызма як фразавага тэксту (у рускай [2] i украшскай мове [3]), а таксама як мауленчай i моунай адзшю (на матэрыяле беларускай мовы [4], рускай, польскай, англшскай, нямецкай моу [5; 6; 7]). Разам з тым агульнапрынятага лшгвютычнага разумення афарызма не сфармiравалася. Найбольш спрэчныгш з'яуляюцца спробы акрэслщь яго прыметы. Так, у вызначэннi афарызма выкарыстоуваюцца паняццi "лакашчны", "арыпнальны", "глыбою", "дасканалы", "яскравы", "трапны" i да т.п., яюя не з'яуляюцца уласна мовазнаучыЕШ [4, с. 28]. У апошш час акрэслiлася тэн-дэнцыя да пошуку адной вызначальнай уласщвасщ (прыметы) афарызма, на падставе якой можна было б аб'-яднаць усе тыя разнастайныя паводле зместу i формы выразы, яюя звычайна называюцца "афарызмы", у адну катэгорыю адзiнак. У якасцi такой прыметы прапануецца iдыяматычнасць [8], "выслоунасць" (прыналеж-насць да мауленчага жанру выслоуяу) [9], "канцэптуальнасць" (адлюстраванне найбольш актуальных для нось-бггау мовы паняццяу-"канцэптау") [2, с. 27], пашпартызаванасць (вядомасць носьбiтам мовы яго аутара) [2, с. 29-30], узнауляльнасць [10] щ iнш. Аднак усе названыя прыметы уласщвы не только афарызмам, але i многiм iншым вiдам выказванняу, што не звужае паняцце афарызма да асобнай лшгвютычнай катэгорыi, а наадварот, пашырае яго да любога выказвання, якое з'яуляецца щыяматычным, пашпартызаваным, узнауляльным i г.д.
Канцэптуальная неакрэсленасць лшгвютычнага паняцця афарызма абумоУлiвае яго вызначэнне ad Ъое, калi даследчык разумее афарызм так, як гэта больш адпавядае iндывiдуальнай парадыгме лшгвютычных i фшалапчных ведау, а таксама моунаму матэрыялу, якi у дадзеным выпадку аналiзуецца. Зразумела, што гэта прама уплывае не толькi на рэпрэзентацыйнасць, але i на ступень верыфшаванасщ вынiкау мовазнаучага вы-вучэння, таму найбольш актуальнай праблемай лшгвютыш афарызма з'яуляецца вызначэнне i апюанне яго катэгарыяльных прымет як аб'екта мовазнауства.
У папярэднiм даследаваннi [11] быу прапанаваны i у агульных рысах абгрунтаваны шэраг уласна лшгвютычных прымет афарызма як спецыфiчнай катэгорыи звышслоуных адзiнак. Адной з таюх прымет мэтазгодна лiчыць дыскурауную самастойнасць, якая у дачыненнi да афарызма патрабуе асобнага вы-вучэння свайго праяулення.
Мэта даследавання - вызначыць i апiсаць спецыфiчныя характарыстыкi дыскураунай самастой-насцi як уласна лшгвютычнай прыметы афарызма у аспекце яго разумення як асобнай катэгорыи звышслоуных адзшак.
Метадалагiчнай асновай вызначэння i апiсання лшгвютычных прымет афарызма з'яуляецца яго разу-менне, па-першае, як асобнай катэгорыи звышслоуных адзшак, па другое, як складанага аб'екта, што на падставе уласщвых яму розных прымет можа утвараць больш аднаго мноства з шшыш блiзкiмi яму па сва1х структурных i функцыянальных уласцiвасцях аб'ектамi (прыказкамi, крылатыЕШ выразам^ лiтаратурнымi выслоу-ямi, спантаннымi выказваннямi у гутарковай мове, тэкстамi масавай камунiкацыi i iнш.). Пры вызначэннi i ашсанш прымет афарызма як асобнай катэгорып лшгвютычных адзшак мэтазгодна выкарыстоуваць камбша-ваныя дэдуктыуны i iндуктыуны метады, сiнтэз i аналiз лшгвютычных фактау (на матэрыяле розных моу
ГУМАНИТАРНЫЕ НА УКИ. Языкознание
№ 10
i форм ix юнавання) [4, с. 7]. Пры ашсанш дыскурйунай самастойнасщ як уласщвасщ афарызма выкарыстаны прыёмы лшгвГстычнага аналiзу дыскурсу, кантэкстнага аналГзу.
Фактычны матэрыял даследавання складаюць афарыстычныя адзiнкi беларускай, рускай, польскай i англiйскай моу, атрыманыя паводле выбарю з лiтаратурныx тэкстау, жывой гутарковай мовы, лекака-графiчныx крынщ (усяго больш за 12000 адзшак, амаль прапарцыянальна прадстауленыя у чатырох мовах), адлюстраваныя у падрыхтаваных аутарам слоушках [12; 13; 14; 15; 16] i слоушкавых матэрыялах [17; 18], а таксама шэрагу шшых афараграфiчныx крынiц [19; 20].
Асноуная частка. Да лшгвютычна рэлевантных прымет афарызма (г.зн. такгх, што характарызуюць яго як прадукт мауленча-мысленчай дзейнасщ), мэтазгодна адносiць звышслоунасць, аднафразавасць, аба-гульненасць, намiнацыйнасць, дыскурауную самастойнасць, тэкставасць (ужыванне як асобнага тэксту), узнауляльнасць, устойлiвасць, iдыяматычнасць [11]. Названыя прыметы можна размежаваць на аблшаторныя (што уласщвы усiм афарызмам) i факультатыуныя (што уласцiвы афарызмам тольш пэуных разнавiднасцей [4, с. 82]), катэгарыяльна вызначальныя (што уласцiвы толькi афарызмам) i катэгарыяльна агульныя (што уласщвы як афарызмам, так i шшым катэгорыям звышслоуных адзiнак). На падставе акрэсленых прымет афарызма можна вызначыць паняцце афарыстычных адзiнак як лшгвютычнай катэгорыi. Афарыстычныя адзiнкi (афарызмы) ва уласна лшгвютычным разуменнi - гэта аднафразавыя, намшацыйныя, дыскурсiуна самастой-ныя, пераважна звышслоуныя, узнауляльныя, устойтвыя адзiнкi, яшм могуць быць уласщвы щыяматычнасць i ужыванне як асобнага тэксту, i якгя адрознiваюцца ад уах iншыx звышслоуных адзiнак катэгарыяльна вы-значальнай прыметай - адметнай (унiверсальнай) абагульненасцю зместу [11, с. 84]. Ушверсальная абагульне-насць з'яуляецца спецыфiчнай уласцiвасцю афарызмау, манiфестуе асобную катэгарыяльную якасць ix плана зместу - афарыстычнасць, а таксама дэтэрмГнуе такгя ix аблiгаторныя прыметы, як намшацыйнасць i дыскур-сiуная самастойнасць. Пад дыскурсiунай самастойнасцю афарызма разумеецца яго здольнасць захоуваць пры ужыванш у любых вiдаx дыскурсу нязменнасць формы i зместу, а таксама функцыянальную незалежнасць ад кантэксту у структурным i зместавым плане.
У вышку даследавання устаноулена, што дыскурсiуная самастойнасць афарызмау абумоулена трыма фактарамi: ix зместавай аутаномнасцю (не патрабуюць для свайго разумения мауленчага кантэксту), функ-цыянальнай незамацаванасцю (могуць ужывацца структурна i сэнсава незалежна ад шшых фраз у мауленш) i дыскураунай адасобленасцю (могуць ужывацца без сэнсавых i структурных вщазмяненняу, у нейтральнай пазiцыi). Усе тры названыя фактары дыскурсiунай самастойнасцi афарызмау знаходзяцца у адносiнаx пасля-доунай дэтэрмiнацыi: зместавая аутаномнасць абумоУлiвае функцыянальную незамацаванасць, з якой вышкае дыскурсiуная адасобленасць афарызмау. У сваю чаргу, дыскурсiуная адасобленасць спрыяе функцыянальнай незамацаванасцi, а таксама адасабленню зместу афарызма ад кантэксту, магчымасщ вылучэння афарызма з маулення як зместава аутаномнай адзiнкi. Напр.: Яна [Фрузына] часта казала людзям i самой сабе: кожнаму сваё, што каму на раду натсана, таго не мтеш. I яна пакрысе прывыкла да адзтокага лёсу немаладой бабылю, цешыла сябе людсюм шчасцем, радавалася чужой радасцю i бедавала з чужых бедау. Свайго - т добрага, т благога, т асаблiвых трывог - у яе не было. (В. Быкау); руск. Здесь лежат ленинградцы. /Здесь горожане - мужчины, женщины, дети. /Рядом с ними солдаты-красноармейцы. /Всею жизнью своею / Они защищали тебя, Ленинград, / Колыбель революции. / Их имён благодарных мы здесь перечислить не сможем. / Так их много под вечной охраной гранита. / Но знай, внимающий этим камням, Никто не забыт и ничто не забыто. (О.Ф. Берггольц) (гэты радок з верша ужываецца у рускай мове як крылаты выраз, часта выкарыстоуваецца у якасщ самастойнага тэксту як надтс, зактк, дэвiз i г.д.); польск. Wszyscy mqzcczyzni sq dziecmi. Nie mogq zyc bez fajerwerkow, wielkich slow i wspanialych gestow. Ale na szczgscie, jestesmy my, kobiety, na swiecie, ich nianki, ktore uwazajq, zeby dzieci nie upadly i nie rozbily sobie nosa. (T. Rittner); англ. Books are where things are explained to you; life is where things aren't. I'm not surprised some people prefer books. Books make sense of life. The only problem is that the lives they make sense of are other people's lives, never your own. (J. Barnes) i да т.п.
Неабходна адзначыць, што аутаномнасць зместу уласщва не толью афарызмам, але i уам творам малых лггаратурных жанрау, а таксама мнопм аднафразавым тэкстам (змест большасщ аднафразавых тэкстау абумоулены умовамi ix стварэння i ужывання, застаецца актуальным только у пэуным дыскурсе). Аднак i тво-ры малых лггаратурных жанрау, i аднафразавыя тэксты, яшя не адносяцца да афарызмау, у значнай ступеш функцыянальна абмежаваны, за велыш рэдюм выключэннем не ужываюцца i не узнауляюцца па-за тым дыс-курсам, у яшм былГ створаны (i адных, i друпх мала сустракаецца сярод распаусюджаных у мауленнi цытат). Увогуле асобныя тэксты (у тым лГку i афарызмы, створаныя як асобныя тэксты) вельмi рэдка становяцца шы-рока ужывальнымi i амаль не прадстаулены у фондах крылатых i прыказкавых адзiнак, хоць часта набываюць даволi шырокую вядомасць. Функцыянальная абмежаванасць творау малых лггаратурных жанрау, а таксама неафарыстычных аднафразавых тэкстау не дазваляе аб'ектыуна ацанiць ступень Гх дыскураунай самастойнасцi.
Афарызмы ужываюцца у мауленш не заусёды у структурна i сэнсава незалежнай пазщьп, могуць падпа-даць разавым i рэгулярным в1дазмяненням, разнастайным канатацыям, што характерна найперш для ужывання устоктвых афарыстычных адзшак (прыказкавых i крылатых). Аднак той жа самы афарызм можа быць выкарыс-
таны у шшым кантэксце без вщазмяненняу i канатацый, у нейтральнай (структурна i сэнсава незалежнай) пазь цып, а таксама можа быць вылучаны з маулення у нейтральнай форме як зместава самадастатковае выказванне, што пацвярджае дыскурсуную адасобленасць, функцыянальную незамацаванасць i зместавую аутаномнасць афарызмау як лшгвютычных адзiнак. Напр.: Ну, як табе ужо не абрыдне Казаць адно сто раз на тыдт? Сказала сорак раз i - квта! - Mixm адказвае сярдзта <...>. - Бо прауда вочы табе коле, I не мiнеш ты, нябось, Сроля, Не людская твая натура, Не пахне дом свой i пячура: Абы гарэлка на прымеце - Ты усё гатоу забыць на свеце! (Я. Колас) - Прауда вочы коле (прыказка). Або: руск. Обаяние новизны прошло, удивление -тоже. Увидев то, чего раньше он никогда не видел, услышав разговор о том, что ещё вчера средства массовой информации старательно обходили молчанием, зритель лишь «заморил червячка». Аппетит, как известно, приходящий во время еды, требовал продолжения, но его не было. (Известия, 14.03.1987) - Аппетит приходит во время еды (крылаты выраз). Або: польск. Niszczy nas bolesc i jawnie i skrycie: Ktoz temu winien? my sami. (F.D. Kniaznin) ^ Niszczy nas bolesc i jawnie i skrycie: temu winny my sami (афарызм у нейтральнай форме). Або: англ. Tradition may be defined as an extension of the franchise. Tradition means giving votes to the most obscure of all classes, our ancestors. It is the democracy of the dead. (G.K. Chesterton) ^ Tradition is the democracy of the dead (афарызм у нейтральнай форме) i да т.п.
У некаторых выпадках афарызмы ужываюцца у мауленш у адметным сэнсе - немагчымым для адэкват-нага разумення або увогуле незразумелым па-за кантэкстам. Наяунасць кантэкстуальна абумоуленага сэнсу перашкаджае вылучэнню афарызма з аутарскага тэксту без пэуных сэнсавых змяненняу, аднак не пазбауляе афарызм зместавай аутаномнасщ (ш у аутарсшм тэксце, m адасоблена ад яго). Напр.: Няма сыноу - няма падмогi (вылучаны з аутарскага тэксту афарызм можа разумецца не тольш у сэнсе адсутнасщ у бацькоу сярод ix дзяцей сыноу, але i у сэнсе адсутнасщ пражывання сыноу разам цi побач з бацькам^ ^ I стала ясна з той размовы, Ятя цяжкiя умовы - Няхай ix людзi лепш не знаюць - Прадаць зямельку прымушаюць. [Фядос Хадыка:] -Пакрыудзiу бог мяне сынамi, Ядзяць ix муxi з камарамИ Няма сыноу - няма падмоя, А сам я стау слабы на ногi, Бракуе сшы мне, браточкИ Няма, м^лкя гадочю, Kmi зямлю вярнуу Хадыка Не горш вала таго ц быка. (Я. Колас). Або: руск. Честь-совесть богатым нужна (афарызм, вылучаны з аутарскага тэксту, трацщь першапачатковы сэнс лапчнага вываду, аднак набывае новы сэнс - парадаксальнага сцвярджэння) ^ [Пепел:] Никто здесь тебя не хуже... напрасно ты говоришь... [Клещ:] Не хуже! Живут без чести, без совести... [Пепел (равнодушно):] А куда они - честь, совесть? На ноги, вместо сапогов, не наденешь ни чести, ни совести... Честь-совесть тем нужна, у кого власть да сила есть... [Бубнов (входит):] У-у... озяб! [Пепел:]Бубнов! У тебя совесть есть? [Бубнов:] Чего-о? Совесть? [Пепел:] Ну да! [Бубнов:] На что совесть? Я - не богатый... [Пепел:] Вот и я то же говорю: честь-совесть богатым нужна, да! А Клещ ругает нас, нет, говорит, у нас совести. (M. Горький) i да т.п.
Устаноулена, што якасць дыскурсунай самастойнасщ уласщва уйм без выключэння афарызмам (i сва-бодным, i устойтвым), таму можа быць квалiфiкавана як ix аблгаторная уласна лшгвютычная прымета. Разам з тым дыскурсуная самастойнась не з'яуляецца спецькфчнай уласщвасцю афарызма, характарызуе акрамя афа-рыстычных адзшак яшчэ i розныя вщы свабодных цi устойтвых выказванняу, таму не можа разглядацца як яго катэгарыяльна вызначальная прымета. У сувязi з вызначэннем дыскураунай самастойнасщ як адной з прымет афарызма паустаюць праблемы апiсання яго семантычнай спецыфiкi, яго структуры у мауленнi i яго функцый, што з'яуляецца прадметам далейшых даследаванняу.
Заключэнне. Пад дыскурсiунай самастойнасцю афарызма разумеецца яго здольнасць захоуваць пры ужыванш у любых вiдаx дыскурсу нязменнасць формы i зместу, а таксама функцыянальную неза-лежнасць ад кантэксту у структурным i зместавым плане. Дыскурауную самастойнасць афарыстычных адзiнак мэтазгодна разглядаць як ix уласна лшгвютычную уласцiвасць. Дыскурсiуная самастойнасць -гэта аблшаторная прымета афарызма, якая не мае субстанцыянальнай значнасцi (не з'яуляецца спецыфь чнай), хоць i набывае адметны характар у афарыстычных адзшках.
Дыскурсiуная самастойнасць афарызмау абумоулена трыма фактарамi (зместавай аутаномнасцю, функцыянальнай незамацаванасцю, дыскураунай адасобленасцю), яюя знаходзяцца у адносiнаx пасля-доунай дэтэрмiнацыi (зместавая аутаномнасць абумоУлiвае функцыянальную незамацаванасць, з якой вышкае дыскурсiуная адасобленасць). Дыскураунай самастойнасщ афарызма не супярэчыць яго ужы-ванне у мауленнi у трансфармаванай форме i з мадыфшаваным зместам, паколькi трансфармацыi i ма-дыфiкацыi афарызма у кантэксце не уплываюць на нязменнасць яго формы i зместу у нейтральнай пазь цыi (па-за кантэкстам). Уласцiвая афарызму якасць дыскурсiунай самастойнасцi дэтэрмiнуе магчымасць яго вылучэння з маулення як асобнага тэксту.
Л1ТАРАТУРА
1. Иванов, Е. Е. Лингвистика афоризма / Е. Е. Иванов. - Минск : Вышэйшая школа, 2018. - 304 с.
2. Королькова, А. В. Русская афористика / А. В. Королькова. - М. : Флинта : Наука, 2005. - 344 с.
3. Шарманова, Н. М. Украшська афористика: структурно-семантичний та функцюнальний аспекти : дис ... канд. фшол. наук : 10.02.01 / Н. М. Шарманова. - Кривий Pir, 2005. - 217 с.
ГУМАНИТАРНЫЕ НА УКИ. Языкознание
№ 10
4. 1ваноу, Я. Я. Афарыстычныя адзшю у беларускай мове / Я. Я. 1ваноу. - Магшёу : МДУ ¡мя А. А. Куляшова, 2017. - 208 с.
5. Иванов, Е. Е. Лингвистика афоризма / Е. Е. Иванов. - Могилев : МГУ им. А. А. Кулешова, 2016. - 156 с.
6. 1ваноу, Я. Я. Дыферэнцыяльныя прыметы афарызма / Я. Я. 1ваноу. - Магшёу : Брама, 2004. - 160 с.
7. 1ваноу, Я. Я. Праблемы лшгвютычнага вывучэння афарызма / Я. Я. 1ваноу. - Магшёу : Брама, 2003. - 194 с.
8. Леванюк, А. Я. Лекска-граматычныя i семантыка-стылктычныя асабл1васщ беларускага паэтычнага афарызма : аутарэф. дыс. ... канд. фшал. навук : 10.02.01 / А. Я. Леванюк ; Белар. дзярж. ун-т. - Мшск, 2002. - 19 с.
9. Назаранка, Ю. В. Выслоуе у мове творау Якуба Коласа : камушкацыйна-мауленчы статус, клаафжацыя, моуна-стылютычныя асабл1васщ : аутарэф. дыс. ... канд. фшал. навук : 10.02.01 / Ю. В. Назаранка ; Белар. дзярж. ун-т. - Мшск, 2003. - 21 с.
10. Мечковская, Н. Б. Жанры афористики и градация высказываний по степени идиоматичности / Н. Б. Мечковская // Жанры речи. - 2009. - Вып. 6. - С. 79-111.
11. 1ваноу, Я. Я. Лшгвютычныя прыметы афарыстычных адзшак / Я. Я. 1ваноу // Ученые записки ВГУ им. П. М. Ма-шерова. - 2018. - Т. 27. - С. 78-84.
12. 1ваноу, Я. Я. Крылатыя афарызмы у беларускай мове: з ¡ншамоуных лтаратурных i фальклорных крынщ УШ ст. да н. э. - ХХ ст. : тлумачальны слоушк / Я. Я. 1ваноу. - Магшёу : МДУ ¡мя А.А. Куляшова, 2011. - 164 с.
13. Словарь афоризмов и цитат из польской литературы XVI-XX веков = Slownik aforyzmow a cytatow z literatury polskiej od XVI do XX wieku / под ред. Е.Е. Иванова. - Могилев : МГУ им. А.А. Кулешова, 2005. - 104 с.
14. Иванов, Е. Е. Русско-белорусский паремиологический словарь / Е. Е. Иванов, В. М. Мокиенко. - Могилев : МГУ им. А.А. Кулешова, 2007. - 242 с.
15. 1ваноу, Я. Я. Польска-беларусю парэм1ялапчны слоушк = Polsko-bialoruski slownik paremiologiczny / Я. Я. 1ваноу, С. Ф. 1ванова ; прад. i уступ. арт. Я. Я. 1ванова. - Магшёу : МДУ ¡мя А. А. Куляшова, 2007. - 192 с.
16. Англа-беларусю парэм1ялапчны слоушк = English-Belarusian Paremiological Dictionary / пад рэд. Я. Я. 1ванова. -Магшёу : мДу ¡мя А. А. Куляшова, 2009. - 240 с.
17. 1ваноу, Я. Я. Афарыстыка мовы мастацкага твора. Паэма Якуба Коласа "Новая зямля": лекакаграф1чны аспект / Я. Я. 1ваноу. - Магшёу : МДУ ¡мя А. А. Куляшова, 2004. - 84 с.
18. Иванов, Е. Е. Английские пословицы: из литературы и в литературе: этимология, функционирование, варианты = English Proverbs: from Literary Texts, in Literary Texts: Etymology, Usage, Variability / Е. Е. Иванов, Ю. А. Пет-рушевская. - Могилев : МГУ им. А. А. Кулешова, 2016. - 76 с.
19. Гаурош, Н. В. Афарыстычныя выслоу1 беларусюх шсьменшкау / Н. В. Гаурош, Н. М. Нямков1ч. - Мшск : Вышэйшая школа, 2012. - 638 с.
20. Леванюк, А. Я. Майстры кажуць...: беларусюя лтаратурныя афарыстычныя выслоу1 : слоун. афарызмау / А. Я. Леванюк. - Брэст : БрДУ ¡мя А.С. Пушюна, 2010. - 161 с.
Пастуту 25.03.2019
DISCOURSE AUTONOMY AS A LINGUISTIC PROPERTY OF APHORISTIC UNITS
E. IVANOV
The article deals with the discourse independence of aphoristic units based on the material of the Belarusian, Russian, Polish and English languages. It has been established that aphorisms are able to preserve the immutability of form and content, as well as functional independence of structure and content from context in any kind of discourse. Such quality of aphoristic units is qualified as their discourse autonomy. Discourse autonomy of aphorisms is caused by three factors (content autonomy, functional instability, discourse isolation), which are in sequential determination (autonomy of the content causes functional instability, which reveals discourse autonomy). Possible transformations and modifications of an aphorism in the context do not affect the immutability of its form and content in a neutral position (out of context). The discourse autonomy of an aphorism determines the possibility of its isolation from speech as a separate text. Discourse autonomy is an abligatory mark of aphorism, but does not acquire substantial significance (is not specific), although it has a distinctive character in aphoristic units.
Keywords: aphoristic unit, linguistic category, categorical sign, discourse autonomy.
