CC BY
32
УДК 81'276
ББК 81.2 (2Рос=Калм)
вДГЭ ЦАГИН ХАЛЬМГ КЕЛНЭ КЕЛЦ YГМYД ШИН^ЛЛЬНЭ ТУСКАР (Об изучении фразеологических образований современного калмыцкого языка) On Studying Phraseological Units of the Contemporary Kalmyk Language
В. Н. Мушаев (V. Mushaev)1
1 доктор филологических наук, профессор кафедры калмыцкого языка и монголистики Калмыцкого государственного университета (Ph. D. of Philology, Professor of the Kalmyk Language and Mongolian Studies Department at Kalmyk State University). E-mail: [email protected].
Статья посвящена комплексному лингвистическому исследованию фразеологических образований на материале современного калмыцкого языка. Исследуется обобщенная система лингвистических особенностей фразеологизмов с точки зрения структуры, семантики и речевых функций. Также рассматриваются лингво-стилистические особенности употребления и функционирования базового лексического фонда фразеологизмов в произведениях калмыцких авторов. В художественном плане широкое использование устойчивых сочетаний придает яркую эмоциональную окраску и определяет индивидуальные особенности языка калмыцких писателей, а также передает универсалии языковой картины мира калмыцкого народа.
Ключевые слова: фразеологизмы, структурно-синтаксические функциональные единства, сращения, сочетания, сфера употребления, частотность.
Studying phraseological units of the Kalmyk language is a topical objective of contemporary Kalmyk linguistics. The difficulty of studying set-expressions stems from the fact that their meaning is not defined by the meanings of their individual components. Besides, their grammatical meaning, which appear as grammatical archaisms, does not comply with the norms of the modern language. On the other side, they add emphasis to speech, and highlight ethnical features and the uniqueness of a language.
Employing the data of the Kalmyk language, the article studies the generalized system of special linguistic aspects of phraseological units in relation to their structure, semantics, and speech function. The author reviews the linguo-stylistic aspects of usage and functioning of the basic phraseological lexicon in the works by Kalmyk authors. From the artistic point of view phraseological units impart strong emotional tone and define the individual features of Kalmyk writers, as well as convey the universals of the Kalmyk people worldview.
Keywords: phraseological units, structural and syntactic functional units, fusions, collocations, sphere of application, frequency.
Келц Yi'^^ онц шин^-темдгтэ, оцдан кел тогт^на бYPДЭм^ин дунд эврэ орман эзлиэ. Келц Yi^^™", нег таласнь, йирин YraH ниицлhэс йилhх кергтэ. Хойрдвар, салу ^цц чинртэ YгмYДЭC са^х кергтэ, юцгад гихлэ келц YгмYД салу y1^ эдл олзлгдиа, зуг тогтацари оли YгмYДЭC бYPДнэ, иим тогтации Yf болhн эврэ чинртэ. Эи хойрии хоорндк йилhвриг сээиэр медсиэ хеен келц YF шин^лгч ком гидг эцгин тускар кел^ болх [Виноградов 1947: 8; Бертагаев 1970: 80; Пюрбеев 1972: 201].
Келц YгмYД гиси — хойр эс ги^ хойрас YЛY ударлтта эцгэс тогтси YгмYД, эврэииь ид-чинрэрн, кецэри (структурари) боли орлц^ах YгмYДэрн иег кевтэи бээдг, бели кевэр келгддг келиэ бYPДЭм^.
Келц YгмYД бели кевэр келгддгэри сул YraH ниицлhэс йилhрэд, y^ еерхи болиа, зуг
келц YгмYД Yглэ эдл морфемэс тогтдми биш, бели кевэр келгдиэ. Келц YгмYД оньдинд орлц^ах YгмYДэрн, YгмYДин дараhарн, хоорнднь ирлц^эх ид-чинрэрн иег кевтэи бээиэ. Орлц^ах YгмYДэрн боли ормари келц YгмYД йирин YгмYДин морфемслэ эдл. Орлц^ах YгмYДин дарань сольгдхла, соцсчах ryk шин эргц ги^ медиэ [Пюрбеев 1969: 213; Бардаев 1985: 130].
YгмYД морфемэс тогтиа, келц YгмYД иег YraH бээдлтэ (словиого характера) эцгэс тогтиа. Келц YгмYДиг Yглэ ДYЦЦYЛЖ йил^н цагт — келц YгмYДин ниилм^ салhхд тYPY болиа. Келц YгмYДин ниилм^ин эцгс салу кYЦЦ чинр уга болхла, Yг бол^ чадхш, эврэииь ^л чинрэн геенэ. Yг боли келц YгмYДин ниилм^ хооридан айлтин бээдлэр йилhрнэ: Yг иег ударлтта, келц YгмYДин ниилм^ — хойрас YЛY [Пюрбеев 1968: 12].
Келц Yr]M^HH ниилм^ ид-чиирэрн хувагддго, хойрас YЛY Yгэс бYPДхлэрн, Yr болhнь салу ид-чинртэ болхш.
Ашлвр ке^эх цээлhвр: келц YгмYД салу Yглэ болн Yгин ниицлhнлэ залhлдата болв чигн, эврэ йилhвр шин^-темдгтэ:
1) келц YгмYД белн кевэр келнэс авгдна;
2) ид-чинрэрн, орлц^ах YгмYДэрн болн кецэрн келц YгмYД хYврлт угаИар, нег кевэрн бээх зевтэ;
3) айлтарн — хойрас YЛY ударлтта, айлтарн зэцглэ эдл онц чинр уга;
4) келц YгмYД эцгсэр йил^д^ чадна, эцг болhиг кел^эх кYн нег Yгин чинртэhэр тоолна [Пюрбеев 1970: 35].
Келц YгмYДин шин^лэчнр хойр ^л шин^-темдг зевшэлнэ: а) Yгэс YЛY ид-чинр болн кев-янз (сверхсловность); б) белн кевэр тогтлhн, келгдлhн (воспроизводимость).
Эврэннь кецэрн келц YгмYДт ор^ах YгмYД hол Yгэрн болн хоорндан негд^ эв-арhарн йилhрнэ.
Грамматическ кев-янз уга келц YгмYД салу орм эзлнэ, салу баг тогт^ чадна. YлгYрнь: щигтэ юмн, буйн болтха; хара звцдэн. Зэрм номтнр иим келц YгмYДиг ниилсн YгмYД (слитные слова) ги^ нерэднэ.
Келц YгмYД ид-чинрэрн хойр багд хувагдна:
1. Ид-чинрэрн болн бээдлэрн зэцглэ эдл келц YгмYД эврэннь кецэрн зэцг бол^ чадна. YлгYрнь: Алтн щола эргулщ ирх. Ьал деер тос асхх. Ьал долаhад hapn ирх. Ьуйан haH3knad hapn ирх.
2. Ид-чинрэрн Yглэ болн Yгин ниицлhнлэ эдл келц YгмYД. YлгYрнь: хорха квндрх; нег кииhэр; ha болх. Эн багин зэрм келц YгмYД олн ид-чинртэ болна, YЛгYрнь: амнь халх — эркэс амн хална; келсн угэс амн халад ирнэ; эмнднь kypx — зовах; алх, уга кех; ha3p авх — хуучта болх; наста болх.
Салу ^цц келнэ бурдэм^ болдг учрар, келц YгмYД зэцгд орсн цагтан ямаран чигн мечин уург даана. Г. Ц. Пюрбеевин кедлмшэс авсн YЛгYрмYд: квлэн дарлго — терYЦ амрлго; келкэтэ нээмн ясн — чинэн-чидл уга; уурхан сац — чилшго, дала зеер; муулян эдлх — зовлц Yзх [Пюрбеев 1969а: 2]. Зэцгд келц YгмYД иим YYPг (функц) ^цэнэ: Эн квгшн арат (нерлгч) ямаран мектэ [Бадмин А.]; Мал харЫщ бээнэ. Хвн иргYдтэhэн укэд бээнэ. Мврд — келкэтэ нээмн ясн (келгч) [Ман^ин Н.]; Эцкнь барун бийдэн бээсн уурхан сацгас (немлт) утхад, нег тулм алт Kehad вгнэ [Хальмг тууль];
Хар бYPYлзс авн асхн куртл квлэн дарлго (уршг) квдлнэ [Нармин М.]. Ичртэн ишкэ наасн (цээлЬлт) кун бээсмчи? Мацhдур эн колхозни^дин чирэ яhщ хэлэхмч? [Эрнж;энэ К.].
Эдгэ цагин хальмг келнэ келц угмудиг келнэ номин халхар иим тавн таласнь шин^л^ болхмн:
- келц угмудин кец (структура);
- келц угмудин ид-чинр (значение);
- келц угмудин тогтлЬн (образование);
- альд, кезэ келц угмуд олзлгдлhн (сфера употребления);
- келц угмуд ямр ергнэр олзлгдлhн (активность / пассивность употребления). Хальмг келнэ келц угмуд кев-янзин
халхар хойр багд хувагдна:
1. Yгин ниицлhнэ кев-янзта, зэцгд нег меч бол^ олзлгддг келц угмуд, улгурнь: махлата мал — эк-толhа уга кун; кол сольщ одх — хулха авад геедр^ одх; бийэн бив гисн — деегур сана зуусн, караг кун. Иим келц угмудин кец тогт^нд хойр эс ги^ олн угмуд орлцна. Икэрнь авхла, келц угмудин багтам^нь зурhан-долан угэс давхш. YлгYрнь: делYhэн девсх — дегд цаhан саната болх; киисэн нег утхар керчYлсн мет — терл-терсн мет; нульмсн корм щицд, ноха hацньм hацд — киитнд чигн, халунд чигн тесх; ораhас авн CYл куртл хэлэх — деерэснь дор кYртлнь соньмс^ харх.
2. Зэцгин кев-янз авсн келц YгмYД. Иим зэцг нурhл^ коммуникативн-цээл^ч бээдлтэ, YлгYPнь: кишгнь ирщэнэ — бээхтэ болад, байр-бахм^нь есх; hарнь алтн — ю болв чигн кедг, урн крт; хойр чикм hарад бээнэ — мууhан дардг, нуудг арh уга. Зэцгин кев-янз авсн келц YгмYД эврэннь кецэрн наадк келц YгмYДин бYрдэм^эс йилhгдхш. Эн учрар келц YгмYДин кец зэцгд нег мечин уург даащах келц YгмYДин бYрдэм^эр шин^лх санатавидн.
Эврэннь ид-чинрэрн нег Yгэр келгддг учрас келц YгмYд морфологин хэлэцэс ямр нег келлhнэ хYвлэ ирлц^ чадна. Хальмг келнэ келц YгмYд бээлhнэ нернлэ, чинрлгч нернлэ, наречлэ болн YYлдэгчлэ эдл чинрэрн бол^ ирлцнэ (равнозначны). Бээл^э болн чинрлгч нернлэ чинрэрн эдл
болщ ирлцщэх, бээл^э эс гищ чинрлгч нерн ^л Yг болщах келц YгмYд Иим келц YгмYд эмтэ болн эмн уга юм нерэднэ эс ги^ кYYнэ болн юмна ДYр-бээдл,
чинр^с тодрха цээлhнэ. YлгYрнь: зуд уга эмти — ацхун, санамр улс; CYл уга чон — хулхач, тонач; хату уул — амр биш юмн; хар яста kyh — эгл ^н; hapmaH YYлтэ — эрдмтэ, урч ^н; haзpuн шора эрвлдг улан хорха — хармнч ^н.
Эн багин келц YгмYДЭC иим кев-янзин кецтэ бYPДЭм^с ергнэр олзлгдна:
1. Бээлhнэ нерн болн чинрлгч нерн негдэд тогтсн келц YгмYД. YлгYрнь: халун менд — байрта харhлт; хар ухан — му санан, седвэр; идр наста — нас кYрсн авсн дамлтта кYн; доЫц нульмсн — тYPY йовдл, санан; чиигтэ арсн - худл-хуурмг йовдл hарhдг ^н; цahaн санан
— сэн, эрYн санан.
2. Хойр бээлhнэ нернэ кев-янз ирлцэд тогтсн келц YгмYД. ТYPYн орм эзл^эх, hол Yгин Yлмэд орж;ах бээлhнэ нерн нерэдгч, тергч болн хамцулгч киискврин кев-янз авч чадна, YлгYрнь: Алтн haсн
— ерYни одн; твмр хaaлh — hал тергн (поезд) йовдг хаал^ алтн йорал — чилшго ик зеер (нерэдгч киискврт); задын хутхур — керYл-ЦYYгэ, ноолдана эк татач; чеещин (седклин) килэсн — дотран санад, зовад йовлhн, нууц зовлц; кишгин шилэвр — хамг цуглулсн зеер тарадг кYн (тергч киискврт); гищгтэ куукн — насарн хэрд hарх куукн (окн); махлата мал — тенг, эк-толhа уга ^н; бвдун кузутэ кун — куунэ YГД ордго кYн.
3. Кев-янзин кецэрн hурвн Yгэс тогтна: чинрлгч нерн, киизц болн нерэдгч киискврт бээх бээлhнэ нерд, YлгYPнь: хурц келтэ кун — олмhа, кеерYлэд келдг кYн; хату зурктэ кун — юмнас ээдго, сансан ^цэдг кYн.
4. Бээлhнэ нерн тоолгч нер олзлад келц Yг бас тогтащ чадна, YлгYPнь: дврвн узг нээмн зовк — эц-зах уга hазр; хойр mолhama моha — хойр ЗYCн кевэр бийэн бэрдг ^н; келкэтэ нээмн ясн — йир эццн кYн; щирн щилэ haзp — делкэн нег зах, йир хол.
Тоолгч нернэс йир ергнэр долан гидг тоолгч нерн келц YгмYД тогталЬнд орлцна. Нерн келц YгмYД: долан вдр, долан хонг, долан-долан двчн йисн хонг, долан бурхн, долан уй, долан нарн; уулдвр келц YгмYД: долан уулд бээтхэ, долан бульчрха куртлнь медх.
5. Дала ергнэр эс болвчн бээлhнэ нерн причасть нем^ авад келц YгмYД тогтана, YлгYрнь: ухahaн алдчкдг кун — ээхлэрн
(адhхларн) юм мартдг (алддг) кYн; келсн куукн — гер-мал болх, дурлсн, заасн куукн; ноха haцньм халун — йир халун цаг.
Нерн келц YгмYДин ^л Yгнь нурhл^ нерэдгч киискврин кев-янзд авгддг болвчн зэрмдэн киизц киискврмYДт бас тэвгд^ чадна. Киизц киисврмYДЭC хамгин ергнэр хамцулгч болн бYPДЭгч киискврмYД олзлгдна.
6. Келц Yгин hол бурдэгч киисквр авсн YлгYрмYД: хар квлсэрн — ^нд кедлмшэрн кYЦЭх; сэн кун сaнahap — харh^ ирх; хар седклэр — му санаhар кех.
7. Иол Yг болж;ах бээлhнэ нерн хамцулгч киискврт олзл^ах YЛГYPMYД: гесндэн гер шудтэ — мектэ, нууц сана зуусн ^н; цahaн хaaлhma — сэн кевэр, менд йовдг (^н); эрэ киитэ — эрэ эмд (бээх); haзapaн элктэ — ухан-санаИарн хэр, хойр амта — бууhин бээдл (двустволка), дала юм ^цэдг (юмн).
Келц YгмYДин ^л YгмYД чинрлгч нерэр бас келгднэ, YЛгYрнь: амндан бат — келсн Yгдэн курдг, кYЦЭдг (кYн); цурх мет ховдг, укрдэ мет hульдpмхa — куунэ му зацг; цвснь дуурц, цуснь халун — чидл дала, санан-седвэр ик; му заята — кишг дуту.
Амн Yгин YYДЭврмYДЭC эн багд YЛГYPMYД болн те^г YгмYД йир ергнэр олзлгдна: келсн уг — керчсн модн; эрулин ухан — соктуднь, экин седкл — урнд; садта кун — салата модн.
Нерн келц YгмYД ор^ах YгмYДэрн хойрас авн долан кYртл YгмYД олзл^ авад йилhрнэ. Деер хойр-hурвн Yгэс кев-янзин кец тогтсн келц YгмYД цээлhгдсн учрар эн YЛгYрмYДЭн дервн Yгэс авн эклхмн: бээсэрн байн, суусарн вир — байрлад, дигтэ ^цц (суух); тавн Yгэс: ноха хатрм болщ йовх цаг — асхна кем; зурhан угэс: мордхин уг неги, мврнэ чикн хойр — йовхд цуг юмн, цугтан белн кендрх кергтэ; долан угэс: керэ даам тоста, келн ээдрм агта цэ — хальмг сэн цээhин тускар.
Шин^лгдсн негдгч багин келц YгмYД зэцгд орсн цагтан нерлгч, цээлhлт, немлт эс ги^ эргцин объект бол^ олзлгдна. YлгYрнь: Бергэсин ухahap болхла, хар яста щн (нерлгч) тиим килнц haphщ чадхмн [Бадмин А.]; Олнд, уга ядуд йосинь hapmнь вгэ бээтл, хар улст (немлт) тер куцц медгдщэхш [Нармин М.]; Кацкнсн улан зандн щомбад, керэ даам тос (объект) тэвэд, келн ээдрмэр зать (объект) зорщ
тэвэд, коостYлщ самрад, Харка Ноонь, Киштэ хойрин омн тэвц деер тэвчкв [Эрн^энэ К.]; Наснь hазр авсн (цээлклт), нугдhр хар овгн хойр овдгэн тYШщ босад бээв [Ман^ин Н.].
YYдэврлэ чинрэрн эдл бол^ ирлц^эх, YYлдэгч эс ги^ наадк YYлдвр келлhнэ хYвс ^л Yг болтах келц YгмYд. YYлдвр келц YгмYд йир ергнэр хальмг бичэчнрин YYДэврмYдт харhна. Тедн дунд нурhл^ хойр Yгэс тогтсн келц YгмYд олзлгдна. Товчлад келхлэ, хальмг келнэ келц YгмYдиг эклэд YYлдвр келц YгмYдэс шин^лсмн, цуг мо^л келнэ келц YгмYдин тYPYн тольд YYлдвр уцгта келц YгмYд орулсмн. Эврэннь кев-янзин кецэрн иим келц угмYд дервн ЗYCн кевэр тогтна:
1. Киизц киискврт бээх бээлhнэ нерн ирх цагин YYлдэгчин Yлмэд орад, YYлдвр келц угмYд тогтана. Yлмэ эцгнь ергнэр гемнгч болн еггч киисквр олзлна, YлгYрнь: аман татх — YЛY юм келлго; буг болх — керг уга, ацан болх; нYдн-амн болх — некд болх, хэлэх; бээр бэрлдх
— дээлдх, ноолдх; ам авх — Yгинь авх; толhа негдYлх — нег санаИар бээх (гемнгч киисквр); хорхад (уланщад) утх hарhх — чидл уга кYYнд кYч YЗYЛх; чирэдэн ишкэ наах — ичр^утр уга бох, ичрэн геех; долан уулд бээтхэ — холд йовтха; кYYкнд эрк зоох — хадмуд хээх; хормаднь hал орх — уха сегэhэн алдсн мет гYух, хурдлх; сээни орнд торх — ецгрх (еггч киисквр). Наадк киизц киискврмYдин кев-янз бас олзлгдна, YЛгYрнь: нег ааhта-шацhта бээх — ни-негн бээх (хамцулгч киисквр); орчэр орад, орэр hарх — йир шулун-шудрмг крт (бYрдэгч киисквр); батхнас зан кех
— YЛY, давад келчкх ^аргч киисквр).
2. Нареч эс ги^ уршг чинртэ YгмYд YYЛдэгчлэ ирлцэд, YYЛдвр келц YгмYд бол^ тогтна. YлгYрнь: деегYP авх — деерклх, ^цц биш кех; хэрY цухрх
— келсн Yгэн хэрY авх; hээд Yзгдх — мууhар бийэн бэрх; эд-бод кех — дигтэ, сээнэр кех; нег мослэд бээх — эврэhэрн нег кевтэн, ухалсарн бээх.
3. Наадк YYлдвр келлhнэ хYвэс причасть болн деепричасть бас келц YгмYдин hол Yг бол^ чадна, YЛгYрнь: хордсн темэн довтлдг — арhан бархларн (причасть); колэн дарлго — зогслго кедлх, юм ^цэх (деепричасть); hарин хурhд цацурхла — кезэчн ^цшго керг (деепричасть); хойр болхла, негинь авдг, хоосн болхла, орминь
илдг — нааддг улсин тускар ухалх (причасть); элкн нурЫ хойр харЫ алдх — елсх, харhнх (деепричасть + дYццYл бээм^ин чинртэ Yг (сравнительное модальное слово). 4. Андhар, йерэл, харалас авгдсн YYлдвр келц угмYд эврэ кев-янзта, YЛгYрнь: амнчн тоста болтха; хар hазрт орг; толhа деерэн маань хатхул; нар Yздго одсв, бурхн оршэтхэ. YYлдвр келц YгмYд зэцгд келгч эс ги^ эргцд делгрщу уршг тогтлhнд олзлгдна. YлгYрмYд: Не, тер темэн ширлэд эрлнэ гидг тер [Эрн^энэ К.]; Цусн халун, нудн хурц тадн, эн эц-зах уга теегиг эд-бод кеhэд, эврэннь hартан орулх чигн бизт [Бадмин А.]; Баазр ковYнлэ куунднэ, ковYн звв вгнэ [Нармин М.]; Инщэ мврэн узнэв болщ мундаслв [Балакан А.].
Наречлэ чинрэрн эдл бол^ ирлц^эх келц YгмYд уршг болн учр заадг ид-чинртэhэр олзлгдна, YЛгYрнь: хээр-бээр угаhар — юм эрвллго, хармнлго (цокх, ^вдх); хар нYднэс кумсг hаза — еер бээсэн, эврэ кYYhэн (юман) татх; дурта дурго хойрин загар — цань арh уга болад, седклэн еглго; нYднд хол, чикнэс далд — эмтнэс заагта (хол); морн дел деер — адhн-шидhн; ноосан харhулщ болшго — хол бээх; hал цаhан одрэр — эмтн Y3^ йовсн цагт.
Эн багин келц YгмYд зэцгд олзлгдсн цагтан нурhл^ уршгуд бол^ орлцна, Yлгурнь: YкрмYд гесэн эрэ даалдад, дурта дурн уга хойрин заагар колмYдэн Yрвщ ишклдэд герэн темцлдэд аашцхана [Эрн^энэ К.]; Эмтэхн гисн наЩ ээщин Yгэс хара звцдэн шулсн делврд hарч ирэд, Ылд гищ хоолар зальггдна [Балакан А.]; Йирин тиим улс мана хальмгуд дунд хамань болв чигн хара бишэр харhналм [Дор^ин Б ].
Келц YгмYд тогтлhнд олн^сн церглгч YгмYд йир ергнэр орлцна. Эдн дундас эмоциональн-экспрессивн чинртэ YгмYд, э дурагч YгмYд болн бурушагч хYвс зевэр икэр олзлгдна.
Деер келгдсн келц YгмYдин кец йилhлhнэ кевэр наадк дервн келц YгмYдин онц темд^д: ид-чинр, тогтлhн, олзлгддг тернь болн шунмhа / шунмhа биш олзлhнь бас шин^лгднэ.
Ашлврнь иим болв: хальмг келнэ келц YгмYд келнэ номд кегдсн цуг келн улсин келц YгмYдин онлла ирлцнэ.
Кецэрн келц YгмYд хойр Yгэс авн долан кYртл, бYкл зэцглэ эдл болна. Иол Yгэрн нерн болн YYлдвр эцгд хувагдна. Хальмг келнд нурhлж YYлдвр келц угмYд олзлгдна.
Ид-чинрэрн хальмг келнэ келц YгмYДт омонимия, синонимия, антонимия, полисемия харhна. Ид-чинрэрн келц YгмYД: негдлт, ниилм^, ниицлhн ги^ йилhгднэ.
Тогтлhарн хальмг келнэ келц YгмYДин hол сац уул хальмг келнэ йозурта, зэрм келц YгмYД чинрэн болн янз-бээдлэн оцдан келнэс авч бYPДнэ, зуг тиим келц YгмYД хальмг келнд йир баИ.
Олзлгддг терэрн хальмг келц YгмYД улсин туу^ла, авъясла, зацшалла, билг-эрдмлэ, бээдл-^ирhллэ залhлдата. Эн халхар кYYнэ туск, ац-аИурсна туск, ша^на туск, авъясин туск келц YгмYД ги^ хувагдна.
Келц YгмYД шунмhа / шунмhа бишэр олзлгдна. Амн-ртин кYYнэ туск хойр-hурвн Yгэс тогтсн YYЛДвр уцгта уул хальмг келнэ олн ЗYCн чинртэ келц YгмYД шунмhа кевэр олзлгддмн. Наадк бээдлтэ тогтацарн олн ЗYCн болдг, литературн келнд еерхн, хуучрсн эс ги^ мартгдсн YгмYД олзлгддг келц YгмYД шунмhа бишэр харhна.
References
Bardaev E. U. Sovremennyi kalmytskii iazyk. Leksikologiia. [Modern Kalmyk language. Lexicology]. Elista, Kalm. Book Publ., 1985. pp. 129-151. (In Russ.). Bertagaev T. A. Ob ustoichivykh frazeologicheskikh vyrazheniiakh (na materiale sovremennogo buriat-mongol'skogo iazyka). Sbornik trudov po filologii. Vyp. 2. [Stable idiomatic expressions (based on modern Buryat-Mongolian language)]. [Proceedings on philology. Issue 2]. Ulan-Ude, Burizdat Publ., 1970. 88 p. (In Russ.). Piurbeev G. Ts. Leksikografia mongol'skikh iazykov i opyt otrazheniia frazeologicheskikh
edinits v natsional'no-russkikh slovariakh. [Lexicography of Mongolian languages and experience of reflecting the phraseological units in the national-Russian dictionaries]. Vestnik Kalmytskogo NIIfflaLL 1968. Vyp. 3. S. 139156. - Bulletin of the Kalmyk NIIYALI. 1968. Issue 3, pp. 139-156]. (In Russ.).
Piurbeev G. Ts. K voprosu ob ustoichivykh sochetaniiakh slov i frazeologizmakh (na materiale mongol'skikh iazykov). Sistemy i urovni jazyka. [On the stability of combinations of words and collocations (based on the Mongolian languages). Systems and levels of language]. Moscow, 1969, pp. 212-220. (In Russ.).
Piurbeev G. Ts. Frazeologizm gisn jumb? Khal'mg Ynn, 1969a, 3 sent. [What is phraseological unit?]. [Khal'mg Ynn, 3 sent]. 1969a, 3p. (newspaper). (In Russ.).
Piurbeev G. Ts. O kalmytskoi frazeologii. Filologicheskie vesti (nauchnye soobshheniia i doklady): v 2 t. [On the Kalmyk phraseology]. [Philological news (scientific reports and reports)]. Elista, Kalm. Book Publ., 1970, 2 part, pp. 38-49. (In Russ.).
Piurbeev G. Ts. Glagol'naia frazeologiia mongol'skihh iazykov. [Verbal phraseology of Mongolian languages]. Moscow, Nauka Publ., 1972. 208 p. (In Russ.).
Vinogradov V. V.Ob osnovnykh tipakh frazeologicheskikh edinits v russkom iazyke.[On the main types of phraseological units in Russian language]. Akademik A. A. Shakhmatov [Academician A. A. Shakhmatov]. Sbornik statei i materialov. pod. red. akad. S. P. Obnorskogo [The collection of articles and materials. Edited by academ. S. P. Obnorskogo]. Moscow; Leningrad, AN SSSR Publ., 1947, pp. 332-364. (In Russ.).
