Научная статья на тему 'DEVELOPMENT OF PROFESSIONAL-ORIENTED FOREIGN LANGUAGE COMMUNICATION OF STUDENTS'

DEVELOPMENT OF PROFESSIONAL-ORIENTED FOREIGN LANGUAGE COMMUNICATION OF STUDENTS Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
31
4
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
КОММУНИКАТИВНЫЙ МЕТОД / ИНОЯЗЫЧНОЕ ОБЩЕНИЕ / ГОВОРЕНИЕ / АСПЕКТЫ ЯЗЫКА

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Карабаев Бахтовар Бахтиёрович

Данная статья выражает особенность коммуникативного метода при обучении иностранных языков, в особенности английского языка. Данный метод позволяет развить профессионально-ориентированное иноязычное общение студентов на практических занятиях по английскому языку.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

РАЗВИТИЕ ПРОФЕССИОНАЛЬНО-ОРИЕНТИРОВАННОГО ИНОЯЗЫЧНОГО ОБЩЕНИЯ СТУДЕНТОВ

This article expresses the feature of the communicative method in learning foreign languages, especially English. This method makes it possible to develop professional-oriented foreign language communication of students in practical English classes.

Текст научной работы на тему «DEVELOPMENT OF PROFESSIONAL-ORIENTED FOREIGN LANGUAGE COMMUNICATION OF STUDENTS»

ПЕДАГОГИКА ВА МЕТОДИКАИ ТАЪЛИМ (ПЕДАГОГИКА И МЕТОДИКА ПРЕПОДАВАНИЯ)

ИНКИШОФИ МУОШИРАТИ БА КАСБИЯТ МУТАМОИЛИ ДОНИШ^УЁН

ДАР ТАЪЛИМИ ЗАБОНИ ХОРИ^И

Карабаев Б. Б.

Донишгоуи давлатии омузгории Тоцикистон ба номи С. Айни

Раванди чахонишавй талаботи тамоми табадахои чомеа, махсусан донишчуёни Ч,умхурии Точикистонро ба омузиши забони англисй нихоят зиёд гардонида бошад ^ам, вале сатх ва сифати таълими забони мазкур ба талаботи руз чавобгуй нест. Аз ин чост, ки дар назди омузгорони забони англисй масъалаи интихоби дуруст ва истифодаи мадсадноки тарзу усулхои самарабахши таълими забони хоричй, аз чумла забони англисй меистад.

Яке аз чунин усулхои самарабахши таълими забони англисй усули коммуникативии таълим медошад. Азбаски истифодаи усули коммуникативии таълим самти муайяни амалиро доро мебошад, табиист, ки аксари омузгорони макотиби олии чумхурй бо ин усули дар чахон эътирофгардидаи таълим фаъолият мекунанд. Мухимияти кори мазкур дар он ифода мешавад, ки методи коммуникативй, чи тавре аллакай аз номаш маълум аст, ба имкониятхои муошират равона гардидаст. Методи коммуникативй аз чор манбаи машдхои забонй иборат меёбад (хониш, хат, гуфтор ва истимоъ). Диддати зиёд танхо ба дутои охири онхо чудо карда мешавад. Дар дарсхо оиди иборахои душвори синтаксисй ва лугатхои вазнин (чиддй) сухан гуфта намешавад. Нутди шифохии хар як шахси босавод аз нутди хаттиаш фарк мекунад. Кушиш кунед, ки дар давоми руз ба худ як ахамият дихед: оё шумо чумлахои дарозро бисёр истифода бурдед? Иборахоро дар сигаи шартй истифода бурдед?

Мутассифона, холо наметавон гуфт ки хамаи донуниятхое ки хангоми омузиши забони хоричй истифодаи самараноки методи коммуникативиро ичозат медихад, пурра дарк шуда ба як шакл дароварда шудаанд. Методи мазкур ба таври лозимй тахдид нашудааст, лекин аллакай тачрибаи гании методии ташкилдихии таълими нутди забони дигарро доро аст. Сахми худро дар методикаи таълими забони хоричй олимон Беляев Б.В., Бим И.Л., Ведель Г.Е., Гурвич П.Б., Зимняя И.А., Кузовлев В.П., Леонтьев А.А., Пассов Е.И., Скалкин В.Л., Царькова Б.В., Шубин Э.П. ва дигарон гузоштаанд.

Методи коммуникативй (сommunicative method) ба гурухи методхои омехтаи таълими забонхои хоричй дохил мешавад. Методи мазкур чунин маъно дорад, ки муаллим тавассути истифодаи усулу методхои самарабахш таълими забони хоричиро хамчун воситаи муошират ва гуфтугу амалй мегардонад ва донишомузон мутобидан ба талаботи барномаи таълимй дониш ва махорату малакахои амалй истифода бурдани забонро хосил мекунанд. Консепсияи ин метод аз чониби олими шинохта Е.И.Пассов асосонок карда шудааст. Ин метод дар заминаи таълимот оиди бахисобгирии шахсият ва фаъолиятнокии хонандагон амалй гардонида шуда, аз нигохи психологй асоснок карда мешавад [3, с. 58].

Дар шароити муносибати коммуникативй таълими забони хоричй ба шахсияти донишомуз нигаронида мешавад, яъне таълим ба шахсияти донишомуз ру меоварад (Learner centered teaching). Акнун мавзуъ хушку холй баён карда намешавад, балки он ба муоширати зиндаи байни шогирдон табдил меёбад, ки дар он донишомуз фикру акида, шавку хавас, хиссиёту хохишхои худро ошкоро баён карда метавонад.

Усули мазкур фарогири чандин тарзхои таълими забони англисй мебошад, ки тавассути онхо донишчуйи забономуз метавонад бо муоширати самарабахш ва босифат ба мухити нави забон дохил шавад.

Системахои кухнаи таълими забонхои хоpичй, ки аз pyйи онхо аксаpи китобхои даpсй ва дастypхои методй таълиф гаpдидаанд, тамоми матнхо ва мyсохибахоpо тобеи лексика ва гpамматикаи омyхташаванда мегаpдонанд ва даp натича донишчу ибоpахои дилгиpкyнандаи начандон лозим ва Fайpичолибpо аз худ мекyнад. Усули коммyникативй бо чойи он pохy усулхои нав ва чолиби таълимpо ба монанди ба вучуд оваpдани вазъи вокеии мухити забон, сахначахои машк, як навъ эхёгаpдонии pyйдодхои вокей ба коp мебаpад. Чунин таpзи таълим донишчyёнpо баpои мyошиpатy сyхбатоpои бо забони омузиш хавасманд мегаpдонад. Шиpкати донишчуён даp мусохибахо фаъолона гаpдида, даp чаpаёни даpс донишчуён мавзyъхои гyногyнpо баppасй менамоянд.

Талиба нишон медихад, ки кобилияти коммуникативии донишчуён хамон вакт бештаp ташаккул меёбад, ки омyзгоpи забони англисй баpои бахсу мyнозиpа ва мусохиба мавзyи мувофи^о интихоб каpда тавонад.

Аз нуктаи назаpи олимон, омyзгоp бояд мавзyеpо хоста гиpад, ки он даp забони модаpй ба донишчу хуб шинос бошад ва баpои донишчуёну ахли чомеа pyзмаppа махсуб ёбад. Масалан, мусикй, ваpзиш, сиёсат ё масъалахои бевосита ба зисту зиндагии донишчуён дахл дошта метавонад, даp навбати аввал хамчун мавзyхои даpсй интихоб каpда шаванд [4, с. 43]. Даp ин холат машFyлияти таълимй бо бахсу мyнозиpа ё мусохиба хусусияти мачбypй не, балки ихтиёpй ва хеле табииpо ба худ мегиpад. Фаpкияти усули коммуникативии таълим аз дигаp усулхо даp он аст, ки даp ин чо такpоpy даpёддошта истифода нагаpдида, сухбат ба чавобхо ва вокуниши хамсухбатон даp аудш^ия вобаста мебошад. Бо максади даp сатхи кобили кабул нигох доштани шавку pаFбати донишчyён ба чунин машFyлиятхо, омyзгоp баpои хаp як машFyлияти таълимии навбати мавзyъхо ва холатхои нав ба навpо интихоб менамоянд, зеpо ки максади асосии хаp як гypyхи таълим мубодилаи бофаpосат даp боpаи масъалахои pyзмаppа мебошад.

Махсусияти дигаpи даpсхои методи коммуникативии таълим даp он аст, ки даp онхо нутки шифохй нисбат ба хондану навиштан баpтаpй доpад. Омyзгоp баpои мухокима мавзyъpо интихоб намуда, самти заpypии даpсpо баpои донишчyён муайян каpда, онхоpо ба гап медаpоpад, бевосита аз сухбат даp каноp меистад, асосан гуш мукунад ва баъзан донишчyёнpо ислох мекунад. Мухим он аст, ки ислох каpдани омyзгоp ба забони англисй сypат гиpад.

Самаpанокии методи коммуникативии таълим пеш аз хама даp он аст, ки усули номбypда имкон медихад тамоми малакахои забономyзивy забондонй, аз кабили:

• малакаи сyхбатоpой;

• малакаи даpки шунавой;

• малакаи хондан;

• малакаи навиштан

баpобаp ташаккул ёбад [3, с. 35].

Даp мавpиди баpобаp ташаккул ёфтани тамоми малакахои забонй донишчyён новобаста ба синну сол даp омузиши забони англисй ба натичахои баландтаpинy yстyвоp ноил мегаpданд.

Баpои усули коммуникативии таълим мyкаppаp намудани теъдоди муайяни донишчуён хос аст. Ба андешаи олимон, теъдоди оптималии хайати донишчуён бояд аз 8 то 12 нафаp бошад, зеpо ки усули коммуникативии таълим такозо мекунад, ки донишчуён хатман даp гypyххои начандон калон баpои ичpои сyпоpишхои коллективй муттахид каpда шаванд. Сониян, заpyp аст, ки аз даpси нахусти саp каpда, тамоми машFyлиятхо даp гypyххои таълимй танхо бо забони англисй гyзаpонида шавад. Тамоми шаpхy тавзехоти забони англисй тавассути ибоpахои шинос ва бандубасти лексионй сypат гиpад. Баpои фахмондадихй, инчунин имову ишоpа, сабти овоз, тамоми маводи аёнй, аз кабили видеоpоликхо, сypатхо ва pасмхо ба коp бypда шаванд.

Ч,оизи зикp аст, ки даp чаpаёни таълими забони англисй донишчуён ба мухити фаpхангй, чyFpофй, ва таъpихии мамлакате, ки забони онpо меомузанд, воpид

мегаpданд. Калимаву ибоpахои нав ва ^амматика ба воситаи шаpхy тавзехдихй ва даpккyнии бевосита ба забони англисй аз худ каpда мешаванд ва бо ин таpз маводи таълимй даp лавхи хотиpи донишчу бештаp ва аниктаp мемонад. Даp чаpаёни машFyлиятхо, диккати махсус бояд ба моделикунонии холатхои хаppyза ва захиpаи лyFавй, ки даp баpобаpи банду басти ^амматикй омузонида мешавад, pавона гаpдад. Чунин таpзи даpсгyзаpонй имкон медихад, ки донишчуён амиктаp ба мухити забономузй воpид гаpдад.

Дамохангсозии фаъолияти донишчуён даp гypyххои хypд, истифодаи накшофаpй ва факат бо забони англисй ба pох мондани мyошиpат даp машFyлиятхои таълимй боиси аз байн pафтани монеахои забонй ва pавонй - яке аз пpоблемахои асосии таълими забони англисй мегаpданд. Тавpе ки маълум аст, таpзy усули таълим ба синну соли забономузон низ вобаста мебошад. Масалан, зимни таълими навpасон бештаp лахзахои бозихои гуногун мавpиди истифода каpоp дода мешавад. Даp мавpиди таълими донишчуён бошад, истифодаи усулхое, ки ба фахмиши пyppа ва тахлили чанбахои омузонидашавандаи забон асос ёфтаанд, ба максад мувофик мебошад.

Новобаста ба ин даp хаp ду холат воpидшавй ба мухити забонй ба хадди имкон меpасад ва амал имкони мyошиpат ба забони модаpиpо ба хадди акал меpасонад. Чунин усул имкон медихад, ки донишчу даp мухлати кyтохтаpин захиpаи лyFавии хyдpо аз хисоби ибоpахои мyкаppаp пyppа гаpдонад ва он даp оянда бо истифода аз калимаву ибоpахои нав Fанй гаpдонда ва он заминаи yстyвоpи ташакулёбии нутки зебои англисии донишчу мегаpдад.

Даp pобита бо истифодаи усули коммуникативии таълим як масъалаи нихоят мyхимpо кайд намудан бамавpид аст. Солхои охиp даp баёни омyзгоpони забони англисй даp боpаи масъалаи ислох намудани камбудихои нутки донишчуён бахсу мyнозиpахои тулонй идома доpад. Айни замон доиp ба ин масъала се нуктаи назаp мавчуд аст.

Таpафдоpи нуктаи назаpи якум чунин мешyмоpанд, ки ислохи нутки донишчуён ягон заpypат надоpад. Мухим он аст, ки донишчуён хаpчи бештаp ва зyдтаp бо забони англисй озодона хаpф заданpо омузанд.

Гypyхи дуюм ислохи хатохои одиpо заpyp мешyмоpад.

Гypyхи сеюм, ки теъдоди таpафдоpони он бемайлон меафзояд, чунин акида доpанд, ки донишчуён бояд хатман дypyст хаpф заданpо ёд гиpанд ва омyзгоp саpи вакт камбудихои онхоpо ислох кунад.

Халкаи заифтаpини усули мазкyp омузиши нихоят ками гpамматика даp машFyлиятхои таълимй мебошад. Аксаpи мухолифони таълими хатмии гpамматика чунин мехисобанд, ки омузонидани гpамматика чандон шаpт нест, донишчу гpамматикаpо мустакилона аз худ мекунад. Чунин акида комилан нодypyстy беасос мебошад. Ба андешаи олимон, таълими ^амматика даp даpсхои методи коммуникативй бояд 30 фоизи вакти даpсиpо даp баp гиpад. Наомузонидани гpамматика ба донишчуён боиси бенизомии забономузй даp таълими забони англисй мегаpдад [2, с. 96].

Дypyст саpфахм наpафтан ба мантики забон ба он оваpда меpасонад, ки донишчу аз забони ёдгиpифтааш дypyст истифода бypда наметавонад. Усул, таpз, pох ё методи таълимй хамон вакт самаpаи хуб дода метавонад, ки худи омyзгоp ба кабул ва истифодаи он аз нигохи зехнй ва маъpифати касбй омода бошад. Даp чаpаёни машFyлиятхои даpсй таpзи дypyсти мyносибатpо бо донишчуён истифода бypда тавонад ва мyхимтаp аз хама, бо донишчуён муносибати хайpхохона дошта бошад ва аз боваpию эътимоди онхо баpхypдоp гаpдад.

Шаклсозии фаъолият бо pохи шаклсозии вохидхои он ба амал баpоваpда мешавад, баpои хамин масъала оиди хаpактеpи чунин вохидхо бояд пyppа ва хаматаpафа дида баpомада шавад.

Даp зеpи вохиди фаъолият як кисми камтаpини он фахмида мешавад, ки доpои хамаи хусусиятхои сохтоpй ва маъногии ин фаъолият фахмида мешавад. Намояндагони

илми лингвистикаи муосир, ки метавон онхоро лингвистони коммуникативй номид, бар он акидаанд, ки на лугат, на ягон шакли муайяни грамматикй, на таркиби фонемаи забон дар алохидагй наметавонанд ягон хел вохиди коммуникативиро ташкил диханд. Ба сифати вохиди камтарин, ки дар худ элементхои мувофики забонро барои раванди коммуникатсия дорост, амали нуткй дида баромада мешавад, ки дар он муоширате амалй мегардад, ки он муайянкунандаи карори фаъолияти дучониба оид ба халли масъалаи нуткиву ичтимой мебошад, ки талаботхои фаврй, максадхо, сабабу натичахо ва бахо ба хакикати нав табдил меёбад, дар тархсозии сабабу максади умумии хамкорй байни якдигар ин амал амали хамкории ичтимой-нуткй мебошад.

Ба сифати вохиди коммуникативии пурраи муошират танхо амали анчомшудаи мубодилаи акидахо дар раванди беохири фаъолияти дарккунандаи инсонро метавон дида баромад. Махсули амали муошират вохиди нуткиест,ки дорои хусусиятхои нишондодашудаи коммуникатсия мебошад, ба таври дигар гуем матне, ки дар таркиби он пеш аз хама гояи дутарафаи амали нуткй ва анчоми пурмазмун дар доираи муоширати нуткй ба амал меояд.

Амали нуткй дар асос ва зери таъсири мачмуи вазъиятхои ба инсон таъсиркунанда ба амал меояд. Хислатхои забонй ва маънавии амали нуткй бо шароитхои хам интролингвистикй ва хам экстралингвистикй муайян мешавад.

Ин метавонад вазъияти накшаи хам берунй ва дохилй, айни замон барои инсон вокей бошад: занги телефон ё ин ки хохиши кабул намудани ашёе, ки ба даст овардани он нихоят душвор аст, хисси гуруснагй ё норизо будани шахс, акидаи ба касе гуфташуда, хохиш, даъватшавй ва гайра. Дар натичаи кор бо сифати гуруххои хурди муоширатй вазъияти коммуникативй дида мешавад. Амали коммуникативй хамчун чамъи акидахои хамаи коммуникантхо (мавзуи умумии тарчех) дар як вазъи коммуникативй муайян мешавад.

Робитанокй хамчун як чараён хеле барвакт тавлид ёфтааст ва дар дохили дигар системахои омузишй инкишоф ёфтааст. Бояд кайд кард ки пайдоиши он новобаста аз чизе нихоят зарур буд. Ин зарурат дар он ифода мешавад, ки пеш аз хама баъди воридшавй ба сифати максади омузиш рушди махорати муошираткунй бо забонхои хоричй бо гузашти вакт хама номутаносибихои байни методхои таълимии ба таври анъанавй истифодашуда ва максадхои нав зиёдтару аёнтар ба назар мерасид. Робитанокй (коммуникативность) барои он хизмат мекунад, то ки таълими муошират дар рафти муошират ба миён ояд, на дар шароитхои якхела.

Адабиёт:

1. Баграмова Н.В. Коммуникативно - интерактивный подход как способ повышения

овладения иностранным языком. - М., 1998.

2. Зимняя Л.Г. Психологические аспекты обучения говорению на иностранном языке. - М.,

1992. - 236 с.

3. Пассов Е.И. Коммуникативный метод обучения иноязычному говорению. - М., 1985.

4. Пассова Е.И. Коммуникативность обучения в практике школы. - М.: Просвещение, 1985.

- 258 с.

5. Communication in the modern languages classroom / by Joe Sheils. Strasbourg Council of

Europe Press. 1991.

РАЗВИТИЕ ПРОФЕССИОНАЛЬНО-ОРИЕНТИРОВАННОГО ИНОЯЗЫЧНОГО

ОБЩЕНИЯ СТУДЕНТОВ

Данная статья выражает особенность коммуникативного метода при обучении иностранных языков, в особенности английского языка. Данный метод позволяет развить профессионально-ориентированное иноязычное общение студентов на практических занятиях по английскому языку.

Ключевые слова: коммуникативный метод, иноязычное общение, говорение, аспекты языка.

DEVELOPMENT OF PROFESSIONAL-ORIENTED FOREIGN LANGUAGE COMMUNICATION OF STUDENTS

This article expresses the feature of the communicative method in learning foreign languages, especially English. This method makes it possible to develop professional-oriented foreign language communication of students in practical English classes.

Key words: communicative method, foreign communication, speaking, aspects of language.

Сведения об авторе: Карабаев Бахтовар Бахтиёрович, ассистент кафедры методики преподавания английскому языку Таджикского государственного педагогического университета имени С. Айни, e-mail: bahtik87@list.ru

Information about the author: Karabaev Bakhtovar Bakhtiyorovich, assistant of the chair of English teaching's method, Tajik State Pedagogical University named after S. Aini

УДК 31.371.4р

ПРЕПОДАВАНИЕ ДИСЦИПЛИНЫ «ТЕОРИЯ СТАТИСТИКИ» НА РУССКОМ

ЯЗЫКЕ В ИНОЯЗЫЧНОЙ ГРУППЕ

Ташбаева Р. Г.

Душанбинский филиал федерального государственного образовательного учреждения высшего профессионального образования «Национальный исследовательский технологический университет «МИСиС»

В настоящее время русский язык становится одним из фундаментальных языков в международной практике экономических отношений. Например, международные производственные процессы в металлургии, тяжелом и среднем машиностроении имеют глубокие корни, основанные на российских технологиях, что играет важную роль в экономическом развитии многих государств. Процесс всемирной экономической, политической, культурной и религиозной интеграции и унификации вызывает необходимость подготовки высшими учебными заведениями социально адаптированной, профессионально компетентной, конкурентоспособной личности с активной жизненной позицией. В рамках новой социальной концепции "Достойный труд" вузы выступают как центры, формирующие культуру профессионального труда, а одним из средств формирования би- и поликультурной личности, развития её эстетических чувств являются средства языка и литературы. Иными словами -образование, в том числе языковое, выступает как инвестиции в человеческий капитал.

Как отмечает Е. В. Строгецкая, в современных условиях высшие учебные заведения призваны расширять свое коммуникативное пространство, поддерживать внутри него межкультурный и междисциплинарный диалог. В такой диалог необходимо постоянно вовлекать все новых участников, предоставляя им на образовательном поле равные возможности, в том числе языковые, обеспечивать их коммуникативной компетентностью и навыками критического осмысления учебной, научной, профессиональной информации. Ключевые компоненты миссии российского вуза напрямую связаны с обучением русскому языку, на котором учащийся получает высшее профессиональное образование, формируется как будущий конкурентоспособный специалист. Язык обучения призван стать фактором развития обучающегося, расширяющим социальную, экономическую свободу его личности [2].

Вместе с тем, значительная часть образовательного потенциала Таджикистана сосредоточена в регионах, где традиционно низок уровень знания русского языка, а реалии сегодняшнего дня таковы, что в условиях дефицита преподавателей русского языка в школах, отсутствия преемственности между уровнями обучения языку, наблюдается слабое знание русского языка студентами. Данная проблема особенно значима для филиалов российских вузов в Республике Таджикистан. В связи с этим,

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.