Научная статья на тему 'ДАВЛАТ ПЕНСИЯ ТАЪМИНОТИ ТИЗИМИ ВА УНИ ИСЛОҲ ЭТИШ ЗАРУРИЯТЛАРИ'

ДАВЛАТ ПЕНСИЯ ТАЪМИНОТИ ТИЗИМИ ВА УНИ ИСЛОҲ ЭТИШ ЗАРУРИЯТЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
137
30
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
пенсия фондлари / пенсия фондлари даромад ва харажатлари / иш стажлари / ўртача пенсия миқдори / молиявий хатарлар / пенсия режаси (схемаси) / давлат ижтимоий ҳимоя режаси. / pension funds / income and expenses of pension funds / length of service / average pension amount / financial risks / pension plan (scheme) / state social security plan.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Рахмонов Н.М.

Ушбу мақолада пенсия таъминоти тизимини такомиллаштириш ва уни ривожлантиришнинг устувор мақсадларига эришиш босқичлари, уларга таъсир этувчи омиллар таҳлили ва тизимни ислоҳ этиш бўйича хорижий тажрибалардан фойдаланиш кўрсаткичлари таҳлили тадқиқ этилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

In this article, the stages of achieving the priority goals of the improvement of the pension system and its development, the analysis of the factors affecting them and the analysis of the indicators of the use of foreign experiences in the reform of the system are researched.

Текст научной работы на тему «ДАВЛАТ ПЕНСИЯ ТАЪМИНОТИ ТИЗИМИ ВА УНИ ИСЛОҲ ЭТИШ ЗАРУРИЯТЛАРИ»

ДАВЛАТ ПЕНСИЯ ТАЪМИНОТИ ТИЗИМИ ВА УНИ ИСЛО^ ЭТИШ

ЗАРУРИЯТЛАРИ

Рахмонов Н.М.

БМА Бошкарув кадрларини тайёрлаш факультети декан уринбосари

Аннотация: Ушбу маколада пенсия таъминоти тизимини такомиллаштириш ва уни ривожлантиришнинг устувор максадларига эришиш боскичлари, уларга таъсир этувчи омиллар тахлили ва тизимни ислох этиш буйича хорижий тажрибалардан фойдаланиш курсаткичлари тахлили тадкик этилган.

Калит сузлар: пенсия фондлари, пенсия фондлари даромад ва харажатлари, иш стажлари, уртача пенсия микдори, молиявий хатарлар, пенсия режаси (схемаси), давлат ижтимоий химоя режаси.

Abstract: In this article, the stages of achieving the priority goals of the improvement of the pension system and its development, the analysis of the factors affecting them and the analysis of the indicators of the use of foreign experiences in the reform of the system are researched.

Keywords: pension funds, income and expenses of pension funds, length of service, average pension amount, financial risks, pension plan (scheme), state social security plan.

Кириш. Замонавий жамиятда ривожланган давлатнинг зарурий атрибути пенсия таъминоти тизимидир. Шунинг учун унинг самарали ишлашига катта эътибор берилмокда.

Сунгги ун йилликлар мобайнида умр куриш давомийлигининг усиши ва пенсия тизимларининг мамлакат иктисодиётига молиявий юкининг ортиши давом этмокда. Бунинг натижасида пенсия тизими дунёда янада самарали ижтимоий тулов усуллари ва механизмларини излаш ва амалга ошириш оркали ислох килинмокда. Сугурта килдирувчиларнинг пенсия харажатларини молиялаштиришда фаол иштирок этиши кузатилмокда.

Мамлакатимизда пенсионерларни ижтимоий куллаб-кувватлашни янада кучайтириш, кариялар ва кекса ёшдагиларга хар томонлама гамхурлик килиш, фукароларнинг давлат пенсия таъминоти тизимини такомиллаштириш ва сохада мавжуд муаммоларни бартараф этиш юзасидан изчил чора-тадбирлар амалга оширишни талаб этмокда. Бундан ташкари, давлат пенсияларини хисоблаш учун зарур маълумотлар электрон базасини шакллантириш, ушбу жараённи соддалаштириш, фукароларнинг оворагарчиликларини бартараф этиш, пенсия ва нафакаларни етказиб бериш тизимини янада такомиллаштириш, шунингдек, мазкур йуналишда соглом ракобат мухити ва замонавий стандартларни жорий этиш заруриятларини келтириб чикармокда.

Бугунги кунда амалга оширилаётган ислохотларнинг боскичма-боскичлиги, изчиллиги, бозор иктисодиётининг ижтимоий йуналтирилганлиги, унинг сиёсатдан устуворлиги, кучли ижтимоий сиёсат, конун устуворлиги ва давлатнинг бош ислохотчи сифатидаги ролининг мустахкамланиши тараккиётнинг "Узбек модели" асосий тамойиллари хисобланади. Хрзирда ижтимоий химоя тизимининг асосий максади ахоли фаровонлигини янада яхшилаш, даромадлари жихатидан кескин тафовутларга бархам бериш, хар бир фукарога муносиб хаёт даражасини таъминлашга ёрдам беришдан иборат. Жумладан, Узбекистон Республикаси Президенти Ш.М.Мирзиёевнинг "...нуронийларимизга эътибор ва гамхурликни янада кучайтириш, уларни ижтимоий куллаб-кувватлаш, жумладан, пенсияларини ошириш, тиббий хизмат ва ижтимоий-маиший таъминотни яхшилаш, ёлгиз кария ва ногиронларга давлат кумагини кучайтириш бундан кейин хам доимий эътиборимиз марказида булади"[1], деб таъкидлаганлари мамлакатимизда ижтимоий сиёсатнинг накадар кучли юритилаётганидан дарак беради. Жамият тараккиётининг хозирги боскичида ижтимоий таъминот, ижтимоий химоя мухим ахамият касб этади. Ижтимоий таъминотнинг асосий бугини булиб эса пенсия таъминоти хисобланади. Пенсия таъминоти тизими бу фукароларнинг мехнат кобилиятини йукотганда, ногиронлик холатларида, бокувчисини йукотганда курсатиладиган моддий ижтимоий таъминот булиб хисобланади.

Пенсия таъминоти тизими ахолининг мехнатга лаёкатсиз ва мухтож кисмининг турмуш даражасини оширишга йуналтирилган иктисодий, хукукий, ижтимоий ва ташкилий характердаги комплекс чораларни амалга оширишни кузда тутади. Бугунги кунда ушбу тизим оркали мамлакат ахолисининг тахминан 10 фоизини, яъни 3,3 миллион кишини камраб олади. Узбекистонда ёшга доир пенсияларни - 2 502,6 минг киши, ногиронлик буйича - 360,3 минг киши, бокувчисини йукотганлик буйича - 168,5 минг киши, ижтимоий нафака -294,1 минг киши олади.

Халкаро тажрибалар шуни курсатадики, ахолининг уртача умр куриш ёши ортиб бориши билан "ишлаб топдинг - тула" (pay as you go) тамойилига асосланган пенсия тизимида вужудга келиши мумкин булган молиявий кийинчиликлар давлат пенсия таъминоти тизимини ислох килишни талаб этади. Ёш буйича пенсия олувчиларнинг сони ошиб бораётган шароитда хозирги мавжуд давлат пенсия таъминоти тизими иктисодий фаол ахоли катламига пенсия туловлари юкининг ошишига олиб келмокда. Шунингдек, хусусий пенсия фондлари каби узок муддатли маблагларга эга жамгармаларнинг йуклиги капитал бозорини ривожлантиришга имкон бермаяпти. Бундан ташкари, норасмий секторда ишлашга мажбур булаётган ишчилар, узини узи иш билан таъминловчилар, чет элларда фаолият олиб бораётган фукаролар, кишлокларда фарзанд тарбияси ва уй юмушлари билан машгул аёллар узларининг нафака хаёти учун даромадларини режалаштиришда кийинчиликларга дуч келмокда. Мазкур омилларни инобатга олиб, мамлакатимизда пенсия тизимини ислох килиш, пенсия фондларини капитал

бозорида иштирокини таъминлаш Узбекистон молия тизимини янада ривожлантиришга ёрдам беради.

Адабиётлар шархи. Аллаярова, М.К. (2017) Узбекистоннинг пенсия тизими - бу мамлакатимизда яратилган, фукароларга Узбекистон Республикаси Конституцияси томонидан кафолатланган моддий ёрдам курсатишга каратилган хукукий ва ташкилий институтлар ва меъёрлар тупламидир.

Маслова Т. (2018) Пенсия характеридаги ижтимоий таъминот жамиятнинг баркарор шаклланиши учун энг мухим ижтимоий давлат кафолатларидан бири сифатида каралади. Чунки у мехнатга лаёкатсиз ахолининг манфаатларига бевосита таъсир килади.

Давронов (2019) тадкикотларида мамлакатимиз пенсия тизимини такомиллаштириш ва уни ислох килишнинг стратегик максадли йуналишлари нималардан иборат булиши лозимлиги уз аксини топган. У тадкикотларида пенсия тизимини такомиллаштиришда асосий эътиборни пенсия микдорининг иш хакига нисбатан мутаносиблигини таъминлаш асосида адолатлилик принципи тамойилларига риоя этилиши лозим деб хисоблайди.

Шунингдек, мамлакатимиз пенсия тизимини такомиллаштиришда куп боскичли пенсия моделига утиш вакти келганлигини, нодавлат хусусий пенсия фондларини ташкил этиш лозимлиги юзасидан уз муносабатларини билдириб утган. Хусусан, унинг фикрича, - Давлат пенсия таъминоти тизимининг стратегик максадлари куйидагилардан иборат булиши лозим:

- тулаконли шакиллантирилган давлат пенсия таъминоти тизими доирасида, фукароларнинг муносиб пенсиялари тизимини шакллантириш;

- пенсия ва ижтимоий нафака олувчилар учун юкори даражадаги сервис хизматини курсатиш буйича тизим ташкил этиш;

- давлат ва нодавлат пенсия таъминоти негизида комбинациялашган (уч даражали пенсия тизимини ривожлантириш) пенсия хукуклари шакллари тизимини такомиллаштириш;

- жамгариладиган пенсия таъминоти тизими самарадорлигини ошириш.

Узбекистон Республикасипенсия таъминоти тизимини

ривожлантиришнинг асосий стратегик максад ва вазифалари ^онунчилик хужжатлари (УзР^, 1993) билан белгилаб берилган. Лекин мамлакатимиз иктисодиёти ва жамиятнинг ривожланиши билан пенсия таъминоти тизимини ривожлантиришнинг замонавий стратегик максадларини яратиш зарурлиги ушбу ^онунчилик хужжатларини такомиллаштиришни ва уни кайта ишлаб чикишни такозо килади.

Миронова Л.К.(2016) Бугунги кунда замонавий пенсия тизимларининг глобал муаммолари орасида XX асрнинг иккинчи ярмида содир булган демографик силжишлар натижасида уларнинг самарадорлигини бузилиши кузатилмокда. Биринчи навбатда ахолининг ижтимоий тузилишининг узгариши, кам тугилиш билан боглик демографик инкироз яккол намоён булди. Иктисодий ривожланган мамлакатларнинг аксарияти учун характерли булган пенсия ёшидаги умр куришнинг усиши юзага келди.

Ушбу жараёнлар пенсия характеридаги замонавий таъминотни жорий этиш пайтида белгиланган пенсия ва ишчилар сонининг нисбати тубдан узгаришига олиб келди. Бу эса уз навбатида пенсия жамгармасига бадалларни тулайдиганлар ва нафакахурлар уртасида номутаносибликнинг пайдо булишига, бирдамлик пенсия тизимидаги юкнинг ортишигага сабаб булмокда.

Умуман олганда пенсия таъминоти тизимининг ислох килишнинг стратегик максадларини ишлаб чикишда ахолининг мехнат фаолияти тугаши билан муайян микдордаги кафолотланган даромадни таъминлашга каратилган булиши лозим, буни биз батафсилрок куйидаги расмда куришимиз мумкин.

1-расм. Пенсия таъминоти тизими олдидаги мухим максадлар. [2]

Косов М.Е. (2019) Балансли пенсия тизимини узок муддатли истикболда саклаб колиш учун икки погонали пенсия тизимига утишни амалга ошириш керак. Яъни, давлат иш хаки тулаш тизимидан ихтиёрий равишда молиялаштириладиган тизимга. Бундай чора фукароларга пенсия жамгармаларини мустакил равишда бошкариш ва шу билан бирга иктисодиёт учун узок муддатли пул манбасини яратишга имкон беради. Ушбу амалиёт ривожланган мамлакатларда муваффакиятли ишламокда.

Пудова Д О. (2017) Шунингдек, мамлакатимизда пенсия таъминоти тизимини ислох килиш нодавлат пенсия сугуртасининг корпоратив ва шахсий дастурларини ишлаб чикиш учун солик имтиёзларини уз ичига олиши керак.

Бундан ташкари, Вахабов ва б. (2018) тадкикотларида ривожланган мамлакатлар Пенсия фондлари ва уларнинг ташкилий асослари, пенсия таъминоти тизими ва уларнинг молиявий баркарорлигини таъминлашда юзага келаётган муаммолар ва уларни бартараф этиш буйича амалга оширилаётган ислохотларнинг узига хос хусусиятларини кузатиб утиш мумкин булади.

Тадкикот методологияси.

Тадкикотда тахлилни микдорий усулидан, таккослаш, индукция ва дедукция, тахлил ва синтез, истикболли прогнозлаштириш каби иктисодий тахлил ва статистик усуллардан усуллардан хамда тадкикот натижаларини умумий яхлит тарзда ифодалаш максадида график ва расмлардан фойдаланилган.

Тахлиллар ва натижалар мухокамаси. Асосий ёндашувлар Узбекистон Республикасида фукароларни давлат томонидан пенсия таъминоти тизимини

ислох килиш концепцияси БМТ Тараккиёт дастури Жахон банки, Корея Республикасининг пенсия таъминоти сохасидаги кушма тахлилий лойихаларига, шунингдек, давлат хизматчиларининг миллий пенсия хизмати тавсияларига асосланади.

Мамлакат ахолисининг кариши демографик омилининг курсаткичлари шуни курсатадики, пенсия ёшидаги одамларда усиш тенденцияси мавжуд (2010 йилдаги 5,9 фоиздан 2018 йилга кадар 7,4 фоизгача). Статистика органларининг маълумотларига кура (4.1-расм) 2019 йилдан бошлаб пенсия ёшидаги шахслар сони 9 фоиздан ошди ва 2025 йилга келиб 11 фоизли даражага етади (2011 йилдаги 6,2 фоизга нисбатан).

Количество оорашсннн за вазвачевпен певсип (граждав)

50000

0 -I-1-1-

_2011 год 2013 гол 2016 год 2013 год 2021 год 2024 год

2-расм. Пенсия тайинлаш учун йиллик мурожаатларнинг сони[3].

Молия вазирлиги хузуридаги бюджетдан ташкари Пенсия жамгармасига Жахон банкининг техник кумаги остида PROST (Pension Reform Options Simulation Toolkit) модели ёрдамида пенсия таъминоти тизимининг истикболдаги прогнозлари ишлаб чикилди. Мазкур прогноз натижаларига кура, Молия вазирлиги хузуридаги бюджетдан ташкари Пенсия жамгармасининг якин ун йилликдаги дефицити ЯИМга нисбатан 3-4 фоизни ташкил этилиши башорат килинган булиб, ушбу курсаткич 2050 йилга бориб ЯИМга нисбатан 10 фоизга етиши прогноз килинган. Бунда, солик сиёсатини такомиллаштириш доирасида амалга оширилган узгартиришлар, яъни Пенсия жамгармасига тушумлар кискартирилмаган такдирда 2035 йилга кадар профицитга эришиш холати прогнозлаштирилган.

Халкаро мехнат ташкилотининг тадкикотига асосан, 2010-2016 йилларда 169 та мамлакатда бир катор мухим йуналишларда пенсия таъминоти ислохотлари утказилган (3-расм).

72 та хдшпда

пен с us еши оширилган

31 та долатда

25 та холатда

пенсияларни тайинлашда квалнфнкацнон талаблар в а пенсияга чпкиш даври оширилган. муддатндан о л дин пенсияга чпкиш чекланган ва уларга нисбатдан жарима л ар кулланилган. кеч пен с пяг а чпкиш буйнча рагбатланшрувчи механизмлар кулланнлган

пенсия формуласн ыоднфикацнялапгтирилган ва субснднялашган туловлар кнскартирилган

17 та долатда

• пенсия лар индексация л а ниши шарглари узгартирилган еки индексация «музлатежан»

нжтнмони туловлар микдори оширилган

3-расм. Жахоннинг турли мамлакатларида утказилган пенсия таъминоти ислохотлари йуналишлари. [4]

Демaк, мaмлaкaт ялпи ички мaхсyлоти хaжми, тapкиби Ba усиш сypъaтлapи, инфляция дapaжaси, пенсия pисклapи, иш хдкд дapaжaси, сyFypтa бaдaллapи стaвкaси, Homarn коэффициенти, мехтат бозоpидaги вaзият, иш билaн бaндлик, мехтат фaолияти дaвpи, пенсиягa чикиш шapтлapининг ноpмaтив тaлaблapи, пенсия фоpмyлaси кaби омиллap хдм пенсия тизимини ислох кдлишдa мухим ypин тyтaди.

Бyндaн тaшкapи, пенсия олиш хукуккини беpyвчи ёшгa нисбaтaн тaлaб хaм aлохидa aхaмият тасб этaди. Зеpо, хозиpдa бизнинг aмaлдaги конунчилигимизга aсосaн ёшгa нисбaтaн тaлaб колган дaвлaтлapникидaн фapк этишини кузатиш мумкин (4-расм).

4-расм. Дунёнинг турли мамлакатларидаги пенсия ёши курсаткичи

Пенсия тyловлapини тaйинлaш имкониятини aникдaшдa ёшдaн тaшкapи, иш стaжи хaм тагта aхaмиятгa эгa. Иккинчиси, шaхс мехтат фaолиятини aмaлгa ошиpгaн Ba дaвлaт ижтимоий сyFypтaси остидa б^ган дaвpни нaзapдa тyтaди.

Бундан ташкари, иш стажига шахс мехнат шартномаси буйича уз мехнат функцияларини бажармаган даврлар хам кушиб хисобланиши мумкин (харбий хизмат ва унга тенглаштирилган хизмат, индивидуал мехнат фаолияти, болага парвариш килиш учун таътил, олий таълим муассасаларида кундузги таълим....).

Натижада фукаролар пенсия олиш хукукига 20 йиллик (аёллар учун) ва 25 ёш (эркаклар учун) иш стажи булганида пайдо булиши аникланди. Шу билан бирга, хатто тулик булмаган иш стажи булган такдирда хам пенсия туловларини олишга рухсат берилади. Бирок, бу холда пенсия микдори ишлаган даврга тугридан-тугри мутаносиб булади. Бундан ташкари, минимал иш стажи 7 йилдан кам булиши мумкин эмас. Агар фукаро 7 йилдан кам ишлаган булса, унда пенсия олиш хукуки пайдо булмайди. Бундан куринадики, минимал 7 йил муддатда мехнат килиш хамда Пенсия жамгармаси маблагларини шакллантиришда иштирок этиш оркали фукаролар пенсия олиш хукукига эга булишлари мумкин. Мазкур иштирок (хисса)нинг усиб бориши

билан тегишли равишда пенсия микдори хам купайиб боради (5-расм).

600 -----------------------------------------------------------

7 10 15 20 25

Иш СТЯЖИНИНГ ЛЛВОМШ1.1НГН (йил) я эркаклар м а мл яр

5-расм. Узбекистонда иш стажига мувофик уртача пенсия микдори [5]

Юкоридагилар келиб чикадиган булсак, фукароларнинг пенсия олиш хукуки пайдо булгунга кадар иш сажини салмогининг катталиги, унинг келгусидаги пенсия микдорига сезиларли даражада таъсир этишини кузатиш мумкин экан.

Хулоса ва таклифлар. Хрзирги кунда пенсия ва нафака тизимини ислох килишнинг мухимлиги фукароларни иктисодий манфаатларига бевосита богликлиги билан белгиланади. Фукароларнинг ижтимоий химояси Узбекистон Республикаси Кониститутцияда белгилаб берилган энг мухим хукуки-пенсия таъминоти хукуки билан мустахкам боклик.

Пенсия таъминоти молиявий ресурсларни кайта таксимлашнинг йирик окими булиб, иктисодиётда махсулотлар, ресурслар ва даромадларнинг доиравий айланиши, ахолининг иктисодий фаолиятини рагбатлантиришга жиддий таъсир килади. Халкаро тажрибага кура, даромадларни химоя килиш ва

ижтимоий хизматларга имкон яратиш таьминланмаган шароитда кексалар ва уларнинг оила аьзоларини кашшоклик даражасига тушиб колиш эхтимоли вужудга келмокда. Иктисодий хамкорлик ва тараккиёт ташкилоти (ИХ,ТТ) давлатларида 65 ёш ва ундан ошган кексалар даромадларининг уртача 59 % пенсия трансфертлари, 24 % бандлик ва уз-узини банд килиш оркали, 17 % капиталдан келадиган даромад оркали таьминланади.

Юкоридагилардан келиб чикадиган булсак, пенсия таъминоти тизимига киритилаётган узгартиришлар, унинг ривожланиш истикболлари биринчи навбатда пенсия ёшидаги кексаларимиз ва пенсияга чикувчи кейинги авлод вакиллари учун иштимоий хамда моддий кумак вазифасини утаб беради.

Фойдаланилган адабиётлар руйхати:

1. Мирзиёев Ш.М (2016). Узбекистон Республикаси Президенти лавозимига киришиш тантанали маросимига багишланган Олий Мажлис палаталарининг кушма мажлисидаги нутки. Х,алк сузи газетаси (2016).

2. "Фукароларнинг давлат пенсия таъминоти тугрисида"ги Узбекистон Республикасининг Конуни. Тошкент ш.,1993 йил 3 сентябрь,938-XII-сон.

3. Wortld.stast.com.

4. Wortld.stast.com.

5. http: //www.pfru. uz

6. ПФ-5635 (2019) Узбекистон Республикаси Президентининг Фармони. 2017-2021 йилларда Узбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йуналиши буйича Хдракатлар стратегиясини «Фаол инвестициялар ва ижтимоий ривожланиш йили»да амалга оширишга оид давлат дастури тугрисида, Кабул килинган сана 17.01.2019, Кучга кириш санаси 18.01.2019.

7. Зиядуллаев М. (2019) Жамгариб бориладиган нодавлат пенсия фондларини ташкил этишнинг хукукий асослари. «Бюджет, солик ва пенсия тизимларида акселератор механизмларини такомиллаштириш» мавзусидаги I Республика молиячилар форумининг маколарлар туплами. Тошкент, 19 декабрь.

8. Аллаярова, М. К. (2017) Бозор иктисодиёти шароитида Узбекистон Республикасида пенсия таъминоти тизимини такомиллаштириш йуллари / Ёш олим. № 7 (141). — С. 207-208.

9. Маслова Т. Возрастные кадры: принять, нельзя уволить // Практический бухгалтерский учет. Официальные материалы и комментарии. 2018. № 11. С. 3.

10. Миронова Л. К. (2016) Актуализация реформирования досрочных пенсий // Сборник статей Международной научно-практической конференции: С. 170.

11. Косов М. Е. (2019) Основные проблемы сбалансированности системы пенсионного обеспечения и разработка подходов к их решению.

12. Пудова Д. О. (2017) Жамгариб бориладиган пенсия тизимлари: Голландаия, Дания ва Швеция тажрибаси. Миллий манфаатлар: устуворликлар ва хавфсизлик, № 11. С. 2152-2165.

13. Шамсуддинов Б. Р. Узбекистон Республикаси пенсия тизими ва уни моделлаштиришнинг долзарб муаммолари. Электронный ресурс//Адрес доступа: хттпс://сйберленинка.ру/артисле/н/ пенсионная система республики Узбекистан и проблемы ее актуарного моделирования.

14. Калашников П. В. (2019) Пенсияни бирдамлик-таксимлаш тизими мувозанатини бошкаришнинг макбул усулларини яратиш масалалари.

15. Юлдашева Н. В., Хамраева Ф. Ш. (2017) Узбекистон Республикасида фукароларнинг айрим тоифалари учун пенсия таъминотини такомиллаштиришнинг айрим масалалари.

16. Давронов Ш. (2019) Узбекистон Республикасида давлат пенсия таъминоти тизимини ислох килиш зарурлиги: куп погонали пенсия таъминоти тизимининг афзалликлари. «Бюджет, солик ва пенсия тизимларида акселератор механизмларини такомиллаштириш» мавзусидаги I Республика молиячилар форумининг маколарлар туплами. Тошкент, 19 декабрь.

17. http://www.world.stat.com

18. http://www.mf.uz

19. http://www.pfru.uz

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.