DARSLAR TIPOLOGIYASI VA O`ZIGA XOS XUSUSIYATLARI Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

Original paper

© N.J. Isakulova1^_

1 O'zbekiston jahon tillari universiteti,Toshkent, O'zbekiston

Annotatsiya

KIRISH: darslarning tipologiyasini va ularning o'ziga xos xususiyatlarini tushunish samarali o'qitish va o'qitish uchun zarurdir. Turli xil dars turlari turli xil ta'lim maqsadlariga, talabalar ehtiyojlariga va mavzularga javob beradi.

MAQSAD: ushbu tadqiqotning maqsadi darslarni alohida turlarga bo'lish, ularning o'ziga xos xususiyatlarini aniqlash va har bir turni ta'minlovchi pedagogik tamoyillarni o'rganishdir. Tadqiqot o'qituvchilarga darsni rejalashtirish va o'tkazishni optimallashtirish uchun amaliy tushunchalar va ko'rsatmalar berishga intiladi.

MATERIALLAR VA USULLAR: tadqiqotda o'quv adabiyotlari, o'quv dasturlari bo'yicha qo'llanmalar va sinf amaliyotiga oid amaliy ishlar tahlili asosida sifatli tadqiqot usuli qo'llaniladi. Materiallar o'z ichiga darsliklar, ilmiy maqolalar va darsni rejalashtirish va o'qitish strategiyalari bo'yicha o'quv resurslarini o'z ichiga oladi.

MUHOKAMA VA NATIJALAR: ma'ruza asosidagi darslar an'anaviy va o'qituvchiga yo'naltirilgan bo'lib, birinchi navbatda o'qituvchidan talabalarga bilimlarni tarqatishga qaratilgan. Bu usul yuqori darajada tuzilgan bo'lib, o'qituvchi darsning mazmuni va sur'atini nazorat qiladi. Ma'ruzalar, ayniqsa, yangi material bilan tanishtirish, to'liq ma'lumot berish, murakkab ma'lumotlarni aniq va tashkiliy tarzda yetkazishda samaralidir.

XULOSA: tadqiqot shuni ko'rsatadiki, har biri o'ziga xos xususiyatlarga va pedagogik yondashuvlarga ega bo'lgan turli xil dars turlari o'qitish va o'qitish natijalarini sezilarli darajada oshirishi mumkin. O'qituvchilar darslarni tanlash va loyihalashda o'quvchilarning o'ziga xos ehtiyojlarini, mavzuni va o'quv maqsadlarini hisobga olishlari kerak.

Kalit so'zlar: dars, darsning diagnostika (tashxislash) bosqichi, darsning prognozlash bosqichi, loyihalash(rejalashtirish) bosqichi, kognitiv tasnifidagi darslar

Iqtibos uchun: Isakulova N.J. Darslar tipologiyasi va o'ziga xos xususiyatlari. // Inter education & global study. 2024. №4(2). B.118-126.

ТИПОЛОГИЯ УРОКОВ И ИХ ОСОБЕННОСТИ

© Н.Ж. Исакулова1Н

1Узбекский университет мировых языков, Ташкент, Узбекистан

Аннотация

Ilmiy-nazariy va metodik jurnal Научно-теоретический и методический журнал Scientific theoretical and methodical journal

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

ВВЕДЕНИЕ: понимание типологии уроков и их характеристик имеет важное значение для эффективного преподавания и обучения. Различные типы уроков соответствуют различным целям обучения, потребностям учащихся и темам.

ЦЕЛЬ: целью данного исследования является разделение уроков на отдельные типы, определение их специфических особенностей и изучение педагогических принципов, лежащих в основе каждого типа. Исследование направлено на то, чтобы предоставить учителям практические идеи и рекомендации по оптимизации планирования и проведения уроков.

МАТЕРИАЛЫ И МЕТОДЫ: в исследовании использован качественный метод исследования, основанный на анализе учебной литературы, учебных пособий и тематических исследований, связанных с аудиторной практикой. Материалы включают учебники, исследовательские статьи и учебные ресурсы по планированию уроков и стратегиям преподавания.

ОБСУЖДЕНИЕ И РЕЗУЛЬТАТЫ: лекционные занятия являются традиционными и ориентированы на преподавателя и ориентированы, прежде всего, на передачу знаний от учителя ученикам. Этот метод жестко структурирован, и преподаватель контролирует содержание и темп урока. Лекции особенно эффективны для введения нового материала, предоставления исчерпывающей информации и передачи сложной информации в ясной и организованной форме.

ВЫВОДЫ: исследования показывают, что различные типы уроков, каждый из которых имеет уникальные характеристики и педагогические подходы, могут значительно улучшить результаты преподавания и обучения. Учителя должны учитывать конкретные потребности учащихся, предмет и цели обучения при выборе и планировании уроков.

Ключевые слова: урок, диагностический (диагностический) этап урока, этап прогнозирования урока, проектный (планирующий) этап, уроки по когнитивной классификации.

Для цитирования: Исакулова Н.Ж. Типология уроков и их особенности. // Inter education & global study. 2024. №4(2). С. 118-126.

TYPOLOGY OF LESSONS AND THEIR SPECIFIC CHARACTERISTICS

© Nilufar J. Isakulova1H

1Uzbekistan University of World Languages, Tashkent, Uzbekistan_

Annotation

INTRODUCTION: understanding the typology of lessons and their characteristics is essential for effective teaching and learning. Different lesson types meet different learning goals, student needs, and topics.

AIM: the purpose of this study is to divide lessons into separate types, to determine their specific characteristics, and to study the pedagogical principles that support each type.

© intereduglobalstudy.com

2024, ISSUE 4 (2)

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

The research seeks to provide teachers with practical insights and guidelines for optimizing lesson planning and delivery.

MATERIALS AND METHODS: the study uses a qualitative research method based on the analysis of educational literature, curriculum guides, and case studies related to classroom practice. Materials include textbooks, research articles, and learning resources on lesson planning and teaching strategies.

DISCUSSION AND RESULTS: lecture-based classes are traditional and teacher-centered, focusing primarily on the transfer of knowledge from the teacher to the students. This method is highly structured, and the teacher controls the content and pace of the lesson. Lectures are especially effective in introducing new material, providing comprehensive information, and conveying complex information in a clear and organized manner.

CONCLUSIONS: research shows that different types of lessons, each with unique characteristics and pedagogical approaches, can significantly improve teaching and learning outcomes. Teachers should consider the specific needs of students, subject matter, and learning goals when choosing and designing lessons.

Key words: LESSON, diagnostic (diagnostic) stage of the lesson, forecasting stage of the lesson, design (planning) stage, lessons in cognitive classification

Dars - maktab ta'limining asosiy tashkiliy shakli. Dars - muayyan miqdordagi doimiy o'quvchilar tarkibi bilan qat'iy tartibda uyushtiriladigan va aniq maqsadga yo'naltirilgan didaktik tadbirdir. Dars - insoniyat tomonidan minglab yillar mobaynida orttirilgan hayotiy tajribalarni o'quvchilarga juda qisqa vaqtda o'rgatishning eng samarali usuli. Ta'limning dars shakli Turkistonda uzoq zamonlardan buyon qo'llanilib kelgan. Darsni tashkil etish va uning samaradorligini ta'minlashda o'qituvchining o'rni beqiyos bo'lgan. Turkiston maktablarida ta'limning tashqi shakliy jihatlariga emas, balki mohiyatiga ham e'tibor berilgan. Chunonchi, o'quvchilarning tayyorligini aniqlash, ularni guruhlarga ajratishda bolalarning yoshi va maktabda qancha vaqt o'qiganligiga emas, balki o'tilgan mashg'ulotlarni nechog'li o'zlashtirganliklariga tayanilgan. Turkiston maktablarida ta'limning dars shakli bo'lganligi bilan mashg'ulotlarni sinf-dars tizimi tarzida uyushtirish tajribasi bo'lmagan. Shuningdek, darsning davomiyligi, predmetlarning o'rinlashuvi, kundalik mashgulotlarning miqdori singari ta'limiy chegaralar har bir o'qituvchining uzi tomonidan belgilangan. Dars qadimiy turkiy maorif tizimida oliy va o'rta ta'lim bo'g'inlarini ifoda etgan Madrasa ta'limida ham asosiy ish shakli hisoblangan. Madrasalarda dars belgilangan muayyan tartib asosida uyushtirilgan. Ayni vaqtda, Madrasa darslarida talabalarning mustaqil o'zlash-tirishlariga katta e'tibor qaratilgan. Qadimiy ta'lim muassasalari uchun darsning jamoa va individual shakllari xos bo'lgan [1].

Darsga quyidagicha umumiy talablar qo'yiladi: ilm-fanning eng yangi yutuqlaridan

For citation: Nilufar J. Isakulova. (2024) 'Typology of lessons and their specific characteristics', Inter education & global study, (4(2)), pp. 118-126. (In Uzbek).

Ilmiy-nazariy va metodik jurnal ISSN 2992-9024 (online)

Научно-теоретический и методический журнал 2024, №4 (2)

Scientific theoretical and methodical journal

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

foydalanish, ilg'or pedagogik amaliyot, o'quv jarayoni asosida dars ishlab chiqish; darsda hamma didaktik tamoyillar va qoidalarni amalga oshirish; talabalar faoliyati, ularning qiziqishlari, tendentsiyalari va ehtiyojlari asosida ta'lim oluvchilarning kognitiv faoliyatini ta'minlash; talabalar tomonidan fanlararo aloqalarni anglash; ilgari o'rganilgan bilim va ko'nikmalarni talabalarning erishilgan rivojlanish darajasi bilan bog'lash; shaxsning barcha sohalarini rivojlantirish uchun motivatsiyalash va faollashtirish; o'quv-tarbiyaviy faoliyatning barcha bosqichlari mantiqiyligi; pedagogik vositalardan samarali foydalanish; hayot, ishlab chiqarish faoliyati, talabalar shaxsiy tajribalari bilan bog'lash; amaliy bilim, ko'nikma va malakalarni shakllantirishda tafakkur va faoliyatning oqilona usullaridan foydalanish o'rganish qobiliyatini shakllantirish, bilimlar hajmini doimiy ravishda to'ldirish ehtiyoji; har bir darsni to'liq diagnostika qilish, prognozlash, loyihalash va rejalashtirish [3].

Darsga umumiy talablar bilan birga didaktik, tarbiyaviy va rivojlantiruvchi talablar ham quyidagicha qo yiladi (1-jadvalga qarang):

1-jadval.

_Didakt k, tarbiyaviy va rivojlantiruvchi talablar_

Didaktik talablar

• har bir darsning tarbiyaviy maqsadlarini aniq belgilash;

• darsning axborot mazmunini mazmunan foydali qilish, ijtimoiy va shaxsiy ehtiyojlarni hisobga olgan holda mohiyatini optimallashtirish;

• kognitiv faoliyatning eng yangi texnologiyalarini joriy etish; har xil turlar, shakllar va usullarning oqilona kombinatsiyasini yo'lga qo'yish;

• dars tuzilmasini shakllantirish-ga ijodiy yondashish;

• jamoaviy faoliyatning turli shakllarini talabalarning mustaqil faoliyati bilan uyg'unlashtirish;

• tezkor qayta aloqa, samarali nazorat va boshqaruvni ta'minlash;

• ilmiy hisoblash va dars olib borish mahorati

Tarbiyaviy talablar

• o'quv materialining tarbiyaviy imkoniyatlarini, darsdagi faoliyatni aniqlash, real tarzda erishiladigan ta'lim maqsadlarini qo'yish va shakllantirish;

• faqat dars jarayonining maqsadi va mazmunidan uzviy kelib chiqadigan tarbiyaviy vazifalarni belgilash;

• o'quvchilarni umuminsoniy qadriyatlarga o'rgatish, hayotiy fazilatlar: qat'iyatlilik, tartiblilik, mas'uliyat, mehnatsevarlik, mustaqillik, tezkorlik, ehtiyotkor-lik, halollik, kollektivizm va boshqalarni shakllantirish;

• o'quvchilarga e'tiborli va xushyor munosabatda bo'lish, pedagogik qoida talablariga rioya qilish, o'quvchilar bilan hamkorlik qilish va ularning muvaffaqiyatiga qiziqish

Rivojlantiruvchi talablar

• ta'lim va kognitiv faoliyat, qiziqishlar, ijodiy tashabbus va faoliyatni ijobiy niyatlar, ularning rivojlanishi;

• talabalarning rivojlanish va psixologik xususiyatlarini o'rganish hamda hisobga olish, "eng yaqin rivojlanish zonasini" loyihalash va hisobga olish;

• rivojlanishda yangi sifatli o'zgarishlarni joriy qilishga olib keluvchi "yetakchi" darajasidagi o'quv mashg'ulotlarini o'tkazish;

• talabalarda aqliy, hissiy, ijtimoiy rivojlantirish o'sishlarni faraz qilish va shakllanayotgan o'zgarishlarni hisobga olgan holda o'quv mashg'ulotlarini qayta qurish

Dars mashg'ulotiga o'qituvchini tayyorlash uch bosqichda amalga oshiriladi: diagnostika (tashxislash), prognozlash, loyihalash (rejalashtirish). Bunda o'qituvchi asl materialni yaxshi bilgan holda o'z o'quv dasturiga oson moslasha oladi, deb taxmin qilinadi. U o'zining mavzusiga doir papkalarini yoki ish kitoblarini yuritib boradi va to'ldiradi, o'zi ta'lim beradigan fanga doir muammoli savollar, topshiriqlar, test materiallari va hokazolarni kiritib boradi. Darsga yetarli darajada tayyor bo'lish uchun o'qituvchida faktik topshiriqlar bilan muammo bo'lmasligi, o'quv materialini yaxshi o'zlashtirgan bo'lishi muhim.

Darsning diagnostika (tashxislash) bosqichida darsning barcha holatlarini

© intereduglobalstudy.com

2024, ISSUE 4 (2)

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

"aniqlashtirish" orqali amalga oshiriladi, ya'ni o'quvchilarning imkoniyatlari, ularni faoliyatga undovchi motivlar va hatti-harakatlari, so'rovlari va moyilliklari, qiziqishlari va qobiliyatlari, talab qilinayotgan o'qitilganlik darajasi, o'quv materialining harakteri, uning o'ziga xos taraflari va amaliy ahamiyati, dars tuzilishi, shuningdek, o'quv jarayonida barcha xarajatlarni sinchkovlik bilan tahlil qilish, yangi axborot, konsolidatsiya va tizimlashtirish, bilim hamda ko'nikmalarni boshqarish va tuzatish. Ushbu bosqich mashg'ulotlarning samaradorligini ko'rsatib beruvchi omillar aniq ko'rsatilgan dars taxliliy xaritasini tuzish bilan yakunlanadi. Omillar optimal sharoitlarda bo'lganida eng yaxshi natijaga erishiladi.

Darsning prognozlash bosqichida darsni olib borish va ular orasidan eng optimalini tanlash uchun turli xil variantlarni baholashga qaratilgan. Zamonaviy prognozlash quyidagi usulda dars samaradorligini aniqlash imkonini beradi: Darsning maqsadi bo'lgan bilim (ko'nikma) hajmi 100% deb shakllanihi qabul qilinadi. Teskari (to'sqinlik qiluvchi) omillarning ta'siri tabiiy ravishda bu ideal ko'rsatkichni pasaytiradi. Yo'qotish darajasi (u maxsus metodika yordamida aniqlanadi) ideal natijadan kelib chiqqan holda hisoblanadi va o'qituvchi tomonidan tuzilgan sxema bo'yicha dars samaradorligining haqiqiy ko'rsatkichini aniqlaydi.

Agar ko'rsatkich o'qituvchini qoniqtirsa, u darsga tayyorgarlikning yakuniy bosqichiga - loyihalash(rejalashtirish)ga o'tadi va agar bo'lmasa, o'qituvchi ta'sirini o'zgartirishi mumkin bo'lgan omillardan foydalangan holda yanada rivojlangan tashkiliy sxemani izlashga majbur bo'ladi. Loyihalash (rejalashtirish) - dars tayyorlashning yakuniy bosqichi bo'lib, u talabalar ilmiy faoliyatini boshqarish bo'yicha dasturni yaratish bilan yakunlanadi.

Zero ushbu talab amaliyotda o'z isbotini topgan bo'lib, hech kim bo'lajak darsni tashkil etishning barcha tafsilotlarini tushunmasdan turib o'z kasbining ustasi bo'la olmaydi. Muhim tuzilmalar yetarli darajada o'rganilganidan keyingina mumkin qisqartirilgan yozuvlarga o'tish mumkin, reja hajmini asta-sekin pasaytirib, uni ma'lum bir harakat dasturiga aylantirsa bo'ladi. Boshlang'ich o'qituvchining rejasida quyidagi fikrlar aks ettirilishi kerak: dars o'tkaziladigan sana va uning tematik rejaga muvofiq raqami; u o'tkaziladigan dars va sinfning nomi; maktab o'quvchilarini o'qitish, tarbiyalash, rivojlantirish vazifalari va maqsadlari; dars tuzilishi, uning bosqichlari ketma-ketligi va ushbu bosqichlar bo'yicha vaqtning taxminiy taqsimlanishi; o'quv materialining mazmuni; darsning har bir qismida o'qituvchining ishlash usullari va yo'llari; darsni o'tkazish uchun zarur bo'lgan o'quv instrumentlari; uy ishi.

Ta'lim amaliyotida ijodiy va nostandart darslarning turlaridan foydalanib kelmoqda. Evristik ta'lim tarafdori Andrey Xutorskaya ijodiy darsni o'quvchilarning ijodiy faoliyati uchun sharoit yaratadigan va bu jarayonni faollashtiradigan dars deb ataydi. "Zamonaviy didaktika" qo'llanmasida Xutorskaya ijodiy darslarning besh tasnifi va ularning turlarini ajratib ko'rsatadi [2] (2-jadvalga qarang):

2-jadval.

Ijodiy darslarning turlari

№ Ijodiy darslarning turlari

Ijodiy darslar

1. Kognitiv tasnifidagi darslar 1 kuzatish darsi, tajriba darsi, obyektni o'rganish darsi, qidiruv darsi, laboratoriya-amaliy dars, muammolarni shakllantirish va ularni hal qilish darsi, tushunchalarni (qoidalar, frazalar) shakllantirish darsi, nazariyalarni loyihalash darsi, asosiy manbalar bilan ishlash darsi (madaniy va tarixiy analoglar), integral dars, fanlararo dars

2. Ijodiy turdagi darslar muammolarni tuzish va hal qilish darsi, dialog darsi, paradoks darsi, fantaziya darsi, ixtiro darsi, texnik (ilmiy, amaliy, badiiy, ijtimoiy, madaniy, pedagogik) ijodkorlik darsi, modellashtirish darsi, evristik vaziyat darsi, kashfiyotlar darsi, kompozitsiya (vazifalar-ertaklar, hisoblash xonalari, yilnomalar va shunga o'xshash narsalar), biznes o'yini, rolga kirishish o'yinlari, sayohat darsi (haqiqiy, virtual), teskari dars (o'qituvchi talaba rolida bo'ladi), kelajak maktabidagi dars, tahliliy dars, ijodiy ishlarni himoya qilish darsi, olimpiada darsi, ijodiy umumlashtirish darsi

3. Faoliyat turidagi darslar maqsadlarni belgilash darsi, qoidalarni yaratish darsi, individual o'quv dasturlarini ishlab chiqish darsi, individual o'quv dasturlarini himoya qilish darsi, guruh bilan darslar, loyiha darsi (loyiha usulidan foydalangan holda), maslahat darsi (o'zaro maslahat), o'z-o'zini baholash darsi (o'zaro baholash), dars-reflekslar

4. Kommunikativ tipdagi darslar binar dars (ikkita o'qituvchi dars beradi), retsenziya harakteridagi dars, o'zaro nazorat darsi, ochilish darsi, ko'rgazma darsi, kim oshdi savdosi darsi, konferensiya darsi, musobaqa darsi, KVN darsi, "hodisa ustidan sud jarayoni" darsi, spektakl darsi, "davra suhbati" darsi, dars-panorama, ijodiy hisobot

б. Mazmuniy-mantiqqa ega tipdagi darslar o'z-o'zini bilish darsi, o'z yo'nalishini o'zi belgilash darsi, o'zini anglash darsi, meta-fan darsi, ijodkorlik ramzi darsi, tarixni "o'zgartirish" darsi (tarixiy vaziyatlarga yechimi) taklif qilish, konseptsiya darsi (dunyoni tasvirlash yoki uning bir qismini qurish), falsafiy umumlashtirish darsi

Pedagogik adabiyotlarni tahlil qilish nostandart darslarning bir necha o'nlab turlarini ajratib olishga imkon berdi. Ularning nomlari maqsad, vazifalar, bunday darslarni o'tkazish usullari haqida bir oz ma'lumot beradi. Nostandart darslarning eng keng tarqalgan turlarini sanab o'tamiz [б] (3-jadvalga qarang):

2-jadval.

Nostan dart darslarning eng keng tarqalgan turlari

№ Nostandart darslar Nostandart darslar turlari

1. O'zgartirilgan tashkiliy usullardagi darslar Dars-"paradoks"ma'ruzasi. Ma'ruza-sharh. Bilimlarni himoya qilish. G'oyalarni himoya qilish. Ikki kishilik dars. Dars-uchrashuv. O'zaro nazorat darsi. Ijodiy dastur darsi

2. Fantaziyaga asoslangan darslar Dars-ko'rsatma. Ertak darsi. Ijodkorlik darsi. Dars-ijodiy hisobot. Dars-insho. Dars-ko'rgazmani tekshirish Dars-vernisaj. Teatr darsi (spektakl, ertak, studiya, syurpriz). Dars-psixodrama. Simulyatsiya darsi. Madaniyatlar o'rtasidagi muloqot darsi

Turli faoliyat yoki ish turlarini taqlid qiladigan darslar

Dars turi Dars shakli

3. Ekskursiya-dars o'quv materialining mazmuniga ko'ra (tematik, kompleks); o'tkaziladigan joyda; mavzularni o'rganishda ushbu ekskursiyaning asosiy didaktik maqsadi va o'rniga ko'ra. O'rganilayotgan mavzuning vaqtiga ko'ra: kirish, dastlabki, joriy, qo'shimcha, yakuniy yoki yakuniy; murakkab O'rganilayotgan mavzu bo'yicha tarixiy ekskursiyalar, kino, televizion ekskursiyalar. Ekskursiya shaklida mavzu, bo'lim, kurs bo'yicha umumiy takrorlash darslari. Dars-sirtqi ekskursiya. Dars-keng qamrovli ekskursiya. Dars - ekspeditsiyalar. Dars-turizm loyihalarini himoya qilish. Dars-"jonli" gazetani nashr qilish.

© intereduglobalstudy.com

2024, ISSUE 4 (2)

O'tmishga (kelajakka) sayohat. Mamlakat bo'ylab sayohat

Bellashuv-o'yin uslubidagi dars ar

4. Dars-o'yin texnologiyalari. Didaktik o'yin ishtirokidagi dars Ta'limga oid, nazorat qiluvchi va umumlashtiruvchi didaktik o'yinlar. Dars-rolli o'yin. Turlari: taqlid (ma'lum bir professional harakatni taqlid qilishga qaratilgan), situatsion (kichik aniq muammoni hal qilish bilan bog'liq o'yin holati), shartli (masalan, ta'lim yoki ishlab chiqarish mojarolarini hal qilish) Rollarni taqsimlash asosida munozaralar. Matbuot anjumanlari. Dars-"loyihani o'ylab toping" o'yini. Dars-tekshirish krossvord. "Lotto" shaklidagi dars. Lotto darslarini umumlashtirish. Domino Darsi. Bellashuv darsi. Dars-o'yin (munozara). Dars-turnir. Dars-blits turniri. "Biluvchilar tergovni olib boradilar" kabi dars - "biluvchilar klubi" o'yini. Dars-biznes o'yini

ishlab chiqarish, tashkiliy-faoliyat, muammoli, tarbiyaviy va kompleks. KVN darsi. Umumlashtirish o'yini. "Nima? Qayerda? Qachon?". Dars "Nima? Qayerda? Qanaqasiga?" Estafeta darsi. Dars-sayohat (turlari: o'quv, nazorat va umumlashtiruvchi didaktik o'yinlar). Talabalar loyihalarini ixtiro qilish yoki himoya qilish bo'yicha dars. "Bir soatlik xotiralar yoki o'tmish bilan uchrashuv" darsi. Dars-"Dengiz jangi" o'yini. Dars-jang. Dars-"Kim yaxshi biladi va eslaydi" o'yini. Dars-"Toqqa chiqish" o'yini. "Baliq ovlash" darsi. Dars-"Tic-Tac-Toe" o'yini. Umumiy dars viktorina. Dars musobaqasi. Dars-tanlov. "Qadimgi davrga sho'ng'ish" darsi. Trening o'yinlari. "Baxtli soat". Umumlashtiruvchi dars-himoya. "Mo'jizalar maydoni".

5. Tashkiliy qismning standart usullarini o'zgartirishni o'z ichiga olgan darslar Seminar darsi. O'yin ko'rinishidagi seminar-dars. Yakuniy intervyu. Dars-kredit. Dars-guruh hisobi. Dars-suhbat. Maslahat darsi (yetakchilik: tematik va maqsadli, xatolar ustida ishlash darslari, test natijalari va yoki test natijalarini tahlil qilish darslari va boshqalar). Dars-seminar. Modellashtirish darsi

6. O'quv materialining asl tashkiliy qismiga asoslangan darslar O'zaro o'rganish darsi. Talabalar tomonidan o'qitiladigan darslar. "Evrika" darsi. Dars-mulohaza. Takrorlash darsi. Dars-yechim. Dars xulosasi. Monologik dars. Xotira darsi. Ochiq fikrlash darsi. "O'z-o'zini anglash chizig'i" darsi. "Mening shoirim" darsi. Insho janrini tushunish darsi. Panorama darsi. Ochiq xat darsi. Dars-og'zaki jurnal. Falsafiy dars. Hayot darsi. Dars tartibi. Dars-dialog. Rad etish darsi. Portret darsi (turlari: "montaj darsi", "taqdimot darsi")

7. Uyushgan tadbirlarga o'xshash darslar Auksion darsi. Dars-yarmarka. Dars-konferensiya. Dars matbuot anjumani. Dars-dissertatsiya himoyasi. Yubiley darsi. Dars-hukm. Tematik dars. Dars-"nashr". Konferensiya-munozara. Kasbga yo'naltirish maqsadida dars konferensiyasi. Dars -"foydali ishlash". Dars-tibbiy maslahat. Dars-konsert.

8. Faoliyatning ma'lum shakllari va usullari bilan analogiya bo'yicha darslar Dars-tadqiqot. Dars-intervyu. Munozara darsi. Dars-munozara (boshlovchi: dialoglar, guruh, ommaviy munozaralar). Dars-tuzilgan munozara. Dars-muammoli loyiha muhokamasi dars-ekspertiza. Dars-imtihon. Dars tartibga solingan munozara. O'yin simulyatsiyasi elementlari asosidagi muhokama. Dars-jamoaviy muhokama (bahs). Dars-juftlik muhokamasi. Munozara-"davra suhbati". Dars-kinostudiya. Dars-"aqliy hujum"

9. Kompyuter darslari Taqdimot darslar (prezentatsiyalar)

Darsda bilimlarning o'zlashtirilishi, malaka va ko'nikmalarning hosil qilinishi murakkab

© intereduglobalstudy.com

2024, ISSUE 4 (2)

NJ U1

O O) en

Tashkiliy qism

Uy vazifalarini so' rash va tekshirish

Yangi materialni bayon qilish, tushuntirish, hikoya qilish, ma' ruza va su h bat

Yangi materialni mustahkamlash, suhbat, mashq qildirish, kitob bilan ishlash

Uy vazifasini topshirish (tushuntirish, suhbat)

Darsni yakunlash

o

0>

3

o>

(A

N

ü)

CD

Q.

CD

7K i— CO

CO

'ÖS"

Q.

<

Q3_ CQ

— CU

Sí 3

=: co 3 x CQ i—»-

0> -%

ct K"

co 'cd"

Q.

<

CD

CL 0

CD —

CO ZD

CL

CD

INI CO

-- CT

co" c

CT

CD __

CD_

CQ

CD

CL

CT CD

CD CO

< CT

O

CO 3

S" CZ

3

CT

o CO =3"

Q.

r-1

o CL CD

CZ

CO

CL _)

CD 5"

CQ

CL CO

CD CO CT CD

, | -

CZ <

CD

=3

=3" 3

CQ CD

O

CL

M CD

cö" --

CT CT

CD

CT 3

CD CL

JZl CD

CL CD CZ

CQ CD

-- s

=3

0 CD

CQ

5" im"

co" CL

CT CD

=3 CQ

CT Z3

O ¿

o5

—

CD

CQ CD

CD =3

CD

O Q.

O

CL CD

_Q _Q

S= 2: i «

O Q.

CD

_i

CQ

O IM-CO

CD Q-=3 CD CQ ^

ä & ^ a

: co

£ w § =

% =r

■r* CD

CL 3 CD Q_

CO

3 QT

CD ^ °

°-CQ

cö-§-

CQ O IsT

CQ _ CD Q)

^ CD

£= =3

£ =T

= CD

CO

CD

3

Q.

CD CO

CD

CD

O Q.

o"

CT

Q. CD

M CD g g

—- CD

CQ 5' CT CQ

S CQ

Co"

CT

cö" er CT cd

II

CQ CD

O CQ N Q> CQ ^ CD

=2 Q3 CO Q.

cd

9=5

*< 2 - ct =

CO

S" =r

CD ää

yj CQ CO CD

q5" w

Öj CQ"

O hs

E5" Q3

CD Q.

CT O

CD Q.

3- Q-m-

CQ

CD —-O cq

CÖ" «< =3" CD — HS < CQ CD — CO CT

=3" O ^

° ö" _Q CT CD

_Q CD =3 Q.

CD «<

Q. CL CD

CT C CL C D ü)

CD —

co ^ —- CD 2. er

£= =3 =2. CQ CD

Q3 3" á|£

£ CD £=

Í. eo Ä

CT N ^

o_ =

CD CO CL — CD

CL _Q Ol 03 CD Q)

s; 3

CD C "< CO CL £= CD

CD £= =2. CO Z3 CD

< CL

o =;■

o-Q

CD O

3

CD

-Q CT £= CD

CL

CQ

Q) CO - LÜ. CQ

CD =¡" =3 CQ

03 3

CO

CT Ü3 £= -Q

=3 CO CQ Ü3 CD Q;

o £ ^3

=:. CO =3 O

=3 CD P? co c:

CQ S ="

CO

CL CD CO

M =2.

g 3

O

-Q ~ ^

c75" oT 3 cö" =

ä-^cö

o

CL £= =i" <

CL — — ■ CD

CD CQ

CT CD <=

CO CD _ CD =3 CT CQ CD —

O S ^

CD M

CL CO'

Q3 =T

CO

3 = i CQ.

i

fl ^ CQ

o C" =3 CT CL o

CD CQ < =

O -Q

3 CT ö: O

CD CL CT

CD ^ ,

^ = 5

CD

CO ^

3 -<

—i — CD — CD ^

Ol

> -I

—1 Q)

CD 3

co !=;

CO IVO

O

. CD ' —

C9. ct

CD

CD

' CQ CD

^ CT g-

=5 O ^

3 CQ —= CO

CO cs-

CT

CD

CL CD CO

<<' => CT

O ffi-=3- CD

^ ^ ^ < ÖS" ^CQ ^

-■a) a

CD

CQ Q-

CT

CD

^ =■ = öS" -■

CLj<

CT Ii 3 CD

£= CO

S fl) q O

1 ä|&

^ P CD -Q CT = 03 ^ O

g CT

V -q, O =: CQ.

CT CQ

=: Q. CD Q3

— CD =3

CD

O CL Q3_

CD CO CT CQ CD

O O

-■ CO Q, CO CD S =3 =3

CQ & oT CQ 03

CD Q

CD CD Q. =í O - CO

CL O

CD

3 x im' 3

CD

^ M ^

CD

cr

^ CD CT =2-£= CO =3 =3" Q. CQ CD CD

CL CD

^ 3

CO Ä CQ CD CD =3 =3

CT

. CD CO <

Q3

CD ÖT

s ^

c5"

CL--

CD g-

CO CO

CD CO. Í.&

CD CO

3 -Q Q3 CQ

C C M c

CD CL CO ^

=3" Q3 CD Q) ^CQ 1X1

CD — S

CL CD

CD

CO

CT

<

CD

=r Q; qT O Q3 ^ CO CD CD

Q3 CQ O

Z

CD =3 CQ

CD O 3 = £=

Q) CD O

I ---

. =: -i CT O

^ « O CD — CD

o c CO

2 *< —.

CL O c CD S CT

= CO

3 Q3

S" ct

CD c

CD Q.

CO

CD INI

O

CO

CQ CD

^CQ !: ~

I 03 I«

^ l-^" CT

£= =3 -i"

CO =; Q_ Q.

Q CO O) ffi

CD — CO CO

CD CO CT —> CQ

< O

CT —■ cd

i °

CL CD CO

CD

— CD co

3 =3" Q3 CL < CD M

Q3_ CD

Q3_ CD

CD ^r

CO CT

cö"

CT CL CD CO

CL CD CO

>

-Q

CZ <

— CQ Q3 -Q Ä- Q)_

S-f =

Q. CQ

=5 CD CD ^

INI =3 00

CD

- CQ _)

CL =3"

CD 'c" CQ

CD CL

CD ,—(_

=3

CQ O =

O "a" <

CD IM

"O

oT QT

O

CD

oT —-

=3

o3" CL ZD~

CQ O

cq" CD CT CD o3"

Z3 X

CL —- c

CD < CO

CO CD

Ö5" oT

CZ =3

% ' I

CD CD <

CT CD

o (D <

S ^ 0)

0 1 3

ffl ® CD

01 ~ a_

CD

CD

—i. A —¡

IVO CD ■ ■f" 03 O

73 m o

CZ

o >

o

I—

o

oo >

i—

CO

o

CO

CO

^

ro ro

CD CO

ro CO

ro

10 CO CD

-Ci ro

fo ^—

0

3"

Aralash dars 1 + + + + + +

Yangi mavzu + + + + +

bayoni darsi

Mustahkamlash + + + +

darsi

Sinov darsi + + +

Umumlashtiruvchi dars - bu o'quv dasturining ma'lum bir qismi (bob, bo'lim yoki ayrim mavzu) o'tib bo'lganidan keyin o'tiladigan dars mashg'uloti. Umumiy o'rta ta'lim maktablarining yuqori sinflarida ba'zi o'quv materiallarining ma'lum qismi yoki yirik mavzuni boshlashdan avval kirish dars ham olib boriladi. Bunday darslar, odatda, ijtimoiy fanlar bo'yicha o'tkaziladi [4; 125-b.].

Xulosa qilib aytganda, dars ta'limning jamoa bo'lib amalga oshirilish tarzi sifatida ijtimoiy ahamiyat kasb etadi. Shuningdek, dars maktab yoshidagi bolalarni yalpi o'qitishni osonlashtiradi, ularni jamoa sifatida tarbiyalashga hissa qo'shadi, bolalarda ijtimoiy faollik va muomala madaniyatining shakllanishiga ko'maklashadi. Darsda o'quv mashg'ulotlarining individual, guruhiy va umumsinf shakllari uyg'unlashadi.

ADABIYOTLAR RO'YXATI | СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ | REFERENCES

1. Dars. Dars - Vikipediya (wikipedia.org).

2. Какие бывают типи уроков в педагогике. Типи уроков: от советской «классики» до современности / Skillbox Media.

3. Лекция 14. Формы обучений. Урок - основная форма учебного процесса в школе. Sаmusevа. Urok-OFUP.pdf (bspu.by)

4. Педагогика назарияси (Дидактика). - Жиззах, 2008. - 282 б.

5. Самусева. Урок-ОФУП^ (bspu.by)

MUALLIF HAQIDA MA'LUMOT [ИНФОРМАЦИЯ ОБ АВТОРЕ] [AUTHORS INFO]

HNilufar Isakulova Janikulovna,professor.,pedagogika fanlari doktori [Нилуфар Исакулова Джаникуловна, профессор, доктор педагогических наук], [Nilufar J. Isakulova, professor, doctor of pedagogical sciences]; manzil: O'zbekiston, Toshkent, Uch-tepa tumani, daha Chilonzor-G9A, ko'chasi kichik xalka yo'li, 21 [адрес: Узбекистан, Ташкент, Уч-тепинский район, даха Чилонзор^9А, улица кичик халка ёли, 21], [address: Uzbekistan, Tashkent, Uch-tepa district, daha Chilonzor-G9A, street kichik khalka yoli, 21]; E-mail: nilufarisakulova@mail.ru

© intereduglobalstudy.com

2024, ISSUE 4 (2)