CC BY
7Показаны основные задачи и средства реализации физического воспитания. Рассмотрены методы физического воспитания и их применения, принципы осуществления физического воспитания. Описана внеклассная и внешкольная работа по физическому воспитанию, основные ее аспекты.
В процессе физического воспитания нельзя утратить прогрессивную, гуманистическую, личностную направленность физического воспитания. Проблемы физического воспитания должны занять подобающее место в Государственной программе по воспитанию молодежи. Должна произойти корректировка проблем физического воспитания и путей его реализации. Этот процесс должен быть перманентным, приводящим к действенным практическим шагам, способствующим повышению качества жизни и оздоровления детей, учащихся и студентов.
Литература:
1. Белорусова В.В. Педагогика. - М., 1983. - 231 с.
2. Богданов Г.П. Уроки физической культуры. - М., 1979.- 192 с.
3. Кенеман А.В. Теория и методика физического воспитания. - М., 1978.- 272 с.
4. Лихачев Б.Т. Педагогика. - М., 2001. - 607 с.
5. Савин Н.В. Педагогика. М., 1972. - 303 с.
ПРОБЛЕМА ДИФФЕРЕНЦИАЦИИ ИНДИВИДУАЛИЗАЦИИ ОТБОРА И СТРУКТУРИРОВАНИЯ СОДЕРЖАНИЯ ФИЗИЧЕСКОГО ВОСПИТАНИЯ УЧАЩИХСЯ
В статье рассматриваются проблемы, дифференцированный подход к процессу обучения. Кроме того, рассмотрены задачи руководителя предмета физического воспитания и приняты во внимание важные предложения. Все эти проблемы в этой статье анализированы с педагогической точки зрения. Таким образом, физическое воспитание укрепляет человеческий организм, защищает от всяких болезней и направляет на полезный труд и защиту родного отечества.
Ключевые слова: физическое воспитание, дифференциация, школа, спорт, упражнения.
PROBLEM DIFFERENTIATION OF PERSONALITY SELECTION AND MAINTENANCE STRUCTURING FOR PHYSICAL WELL-MANNERED LEARNERS
This article is considered the problems differentiated approach to learning. In addition, the head of the subject deals with problems of physical education and taken into account important proposals. All these problems are analyzed in this article from a pedagogical point of view. Thus, physical education strengthens the human body, protects against all diseases and aims at rewarding work and protection of native patronymic.
Keywords: physical education, differentiation, school, sports, exercise.
Сведение об авторах: Гадоев Махмадулло Атоевич, старший преподаватель кафедры физического воспитания Таджикского государственного педагогического университета имени С. Айни, e-mail: [email protected]
Шамсиддинов Хикматулло Меликович, старший преподаватель кафедры физического воспитания Таджикского государственного педагогического университета имени С. Айни
Аbout authors: Gadoev Makhmadullo, senior lecturer of the chair of physical training, Tajik State Pedagogical University named after Sadriddin Aini
Shamsiddinov Hikmatullo, senior lecturer of the chair of physical training, Tajik State Pedagogical University named after Sadriddin Aini
ФАРОГИРИИ ХАТМКУНАНДАГОНИ СИНФИ 9 БА ИДОМАИ ТА^СИЛ ХДМЧУН ОМИЛИ КАМОЛОТИ МАЪНАВИИ МАКТАБИЁН
Давлатшоев И.
Пажууишгоуирушди маорифи Академияи та^силоти Тоцикистон
Масъалаи аз мактабх,ои тах,силоти умумй дур мондани хонандагон баъди хатми синфи 9, бахусус духтарон, яке аз проблемами замони кунунй аст, ки вобаста ба санадх,ои конунгузории Ч,умх,урии Точикистон асосан пас аз хдтмй гардидани зинаи
асосии таълим ба миён омад. Чунин падидаи номатлуб кариб сар то сари тамоми мактабдои тадсилоти умумии кишварро фаро гирифтааст. Агар дар шароити таълимгодхои шадр теъдоди ба синфи 10 гузаштану хатми синфи11 ба 75 % рост ояд, он год дар шароити мактабдои дедот ин ракам ба 45- 50 мерасад, ки хеле ташвишовар аст.
Чадвали нишондодхои омори
Синф Шумораи хонандагон Дохил шуданд Кор намекунанд, тахсил намекунанд Кор мекунанд
Ба коллечдо Ба омузишгохдои касбй-техникй (литсейдо)
Нох,ияи Сино дар соли тах,сили 2С »13-2014
9 6814 382 151 30 28
Нох,ияи Сомони
9 2372 7 148 0 11
Нох,ияи Фирдавси
9 4392 253 223 149 118
Нох,ияи Шохмансур
9 2938 273 195 80 50
Чамъ 16516 815 717 259 207
Нох,ияи Сино дар соли тах,сили 2С »14-2015
9 7176 430 144 34 36
Нох,ияи Сомони
9 2592 155 52 12 13
Нох,ияи Фирдавси
9 4477 268 90 0 22
Нох,ияи Шохмансур
9 3267 196 65 14 16
Чамъ 17512 949 351 70 87
Чунонки аз чадвали омории дар боло зикргардида маълум аст, дисоби умумии дохилшавандагони синфи 9-уми ш. Душанбе баъди соли хониши 2013-2014 ба коллечдо 815 ва ба омузишгоддои касбию техникй 717 нафаррро ташкил намоянд, пас баъди соли хониши 2014-2015 ба коллечдо 949 нафар ва ба омузишгохдои касбию техникй дамагй 351 нафар дохил шуда, тадсилро давом додаанд. Албатта, раками охирини зикргардида дамагонро конеъ карда наметавонад. Вазъи бамиёномадаи аз муассисадои таълимй дур мондани хатмкардадои синфи 9 агар дар чахор нодияи пойтахт аз дисоби умумии16516 нафар хатмкардадо соли тадсили 2013-2014 ба 259 нафар расида бошад, пас аз эдтимол дур нест, ки дар дигар гушаю канордои мамлакат низ мантикан долати бамиёномада боз дам бадтар аз он гардида бошад. Агарчи дар соли тадсили 2014-2015 ин ракам дар таълимгоддои ш. Душанбе аз дисоби умумии 17512 ба 60 фаромада бошад дам, мувофики нишондоди чадвали мазкур дар соли 2013-2014 207 нафар кор кардаанд. Вале дар соли тадсили 2014-2015 шумораи бекорони хатми синфи 9 ба 87 фаромадааст, ки дар мукоиса натичаи пасти ба кор чалб намудани навчавонони хатми синфи 9-ро нишон мелидад. Чунин долати аз мактабдо бармадал рафтани хатмкардадо ба окубатдои нохуш оварда расонида, маълум аст, ки агар кисме аз ондо ба никоди хешутаборй аз чониби волидонашон "побанд" карда шуда бошанд, кисми дигар бе тачрибаи кофии омодагй ба даёти оилавй дере нагузашта пароканда шуда, ба бекорию оворагардй дучор гардидаанд.
Сарвари давлат дукумати Точикистонро вазифадор намудааст, ки дар чи бештар макоми ^онуни Ч,Т «Дар бораи масъулияти падару модар дар таълиму тарбияи фарзанд»-ро баланд бардошта, тибки тадбики ислодоти содаи маориф дар доираи талаботи замони муосир ва ба даёт тадбик намудани «Барномаи давлатии тарбияи
насли наврас дар Ч,умхурии Точикистон барои солхои 2013-2017» чорахои таъчилй андешида шаванд. Соли оила эълон гардидани соли 2015 аз чониби Президенти Ч,умх,урии Точикистон мухтарам Эмомалй Рахмон ба Мачлиси Олии Ч,Т дар Паёми навбатии соли чорй роху усулхои ба мактаб чалб намудани наврасон ва идомаи тахсил дар мактаби хеш ва ё дигар таълимгоххои дилхохи мамлакат ошкор карда шуданд ва кулли хамватанон хушдор гардиданд, ки ба чунин падидаи номатлуби бекории наврасону чавонон хотима бахшида шуда, харчи бештар ва пештар хонандагони берун аз таълимгоххо дурмондаро ба тахсил фаро гирем [1, c. 6]. Албатта, дар халлу фасли масъалаи идомаи тахсили духтарону навчавонони хатмкардаи синфи 9 ^онуни Ч,умхурии Точикистон «Дар бораи масъулияти падару модар дар таълиму тарбияи фарзанд» такягохи асосии мактабу оила ва ахли чомеа махсуб меёбад. Максади Крнуни мазкур пурзур намудани масъулияти падару модар дар таълиму тарбияи фарзанд дар рухияи инсондустй, ифтихори ватандорй, эхтироми арзишхои миллй, умумибашарй ва фархангй, инчунин хифзи хукуку манфиатхои фарзанд мебошад [3, c. 1].
Таълиму тарбияи фарзанд дар ин самт на танхо факат вазифаи падару модар аст. Балки ухдадорихои омузгор, макомоти давлатй, сохторхои кудратй, муассиса ва дигар ташкилотхои диние, ки масъалахои вобаста ба таълиму тарбияи кудакро танзим мекунанд, хеле низ фарроханд. Агар вазифаи падару модар фарохам овардани шароити моддй, молиявй ва маънавй дар таълиму тарбияи дурусти фарзанд бошад, пас давлат барои таълиму тарбия ва хифзи кудакони хатто берун аз таълимгоххо монда гамхорй намуда, ба онхо шароити мусоид фарохам меорад. Чунин дастуру нишондоди омории сарвари давлат барои рушди солими чомеаи кишвар ва чалби наврасону чавонон ба варзиш ва тахсил тайи панч соли охир дар сохтмони 19 варзишгох, 621 майдонча, 110 толори варзишй, 11 хавзи шиноварй ва 9 мачмааи ворзишй, инчунин таъмиру азнавсозии 2700 майдонча, 635 толори варзишй, 14 хавзи шиноварй, 6 мачмааи варзишй, марказхои дилхушкунанда, фарогирии хонандагон ба даххо ва садхо фарогатгоххои наздимактабй ва сайёр ба кудакону наврасон ва навчавонони берун аз таълимгоххои малакат бетахсилмонда низ таъсири мусбат бахшида, ба чалби бисёре аз онхо ба идомаи тахсил мусоидат намуданд. Зимни чунин гамхории Давлат ва Дукумати Ч,умхурй ухдадорхои омузгор, макомоти махаллй, муассиса ва ташкилотхои дахлдоре, ки ба масъалахои танзими хукуки кудак мутаалликанд, бояд ба раванди таълиму тарбия дар низоми тахсилоти умумй ва иловагй низ тарики ташкилу ичрои чорабинихои чиддй карор гиранд.
Баланд бардоштани макоми Кумитаи падару модар ва ё Ассотсиатсияи волидону омузгорон( АВО) дар хар як таълимгох, чалб намудани кулли намояндагй аз макомоти хифзи хукук, даъват кардани ходимони давлатй, шоиру нависандагон, рузноманигорону дигар устодони макотиби олй ба чорабинихои сиёсию давлатй, ташкили тадбирхои фархангй ва дигар корхои беруназсинфии умумимактабй аз тадбирхои окилонаи чараёни таълиму тарбия мебошанд, ки коллективхои педагогии мактабхои тахсилоти умумй танхо факат бурд хосил мекунанд. То хануз кам мактабхое вучуд доранд, ки Кумитаи падару модарон ва ё АВО вазифахои хешро нисбати фарогирии хатмкундахо ба идомаи тахсил софдилона мавриди мухокима карор медода бошанд. Онхо дар чунин машваратхо муддати сол назди падару модарон ва омузгорон танхо хисоботи руякй пешниход мекунанду вассалом. Доир ба риояи коидахои талабагй, формаи ягонаи мактабй, одоби салом, коидахои бехатарии рох, хурмати калонсолон ва дигар тадбирхои рохандозии фарзандон мизи мудаввар, семинару машваратхои мохона ва чорякй намегузаронанд. Танхо бо суханбозихои умумии якчанд падару модарон ва омузгорон машваратхои кутохмудатро чамъбаст мекунанду ягон карори дахлдор кабул намекунанд. Датто протоколи машварати падару модарон тахия нагардида, танхо тибки суханронихои мувакатии онхо каноатманд мегарданд. Шуъбахои маориф бошанд, ба танзим даровардани фаъолияти ин ташкилотхои бонуфузи мактабро сарфи назар намуда, аксар мавридхо танхо ба гирифтани хисоботи нимсолаю солона каноат хосил иекунанд. Бинобар ин вакти он расидааст, ки бо масъулияти баланд чунин машваратхо ва муносибатхои муаассисахои дахлдор хуччатй карда шуда, бахри халлу фасли хар масъалаи мубрам карорхои дахлдор андешида шаванд ва минбаъд шахсони аник масъул гардонида шаванд. Вагарна аз машваратхои бетартибонаю гайрихуччатй ва бе назорат аз онхо ягон натичаи дилхохро интизор шудан мумкин нест.
Роxи дигари пурсамари идомабахши дарсии хонандагон баъди хатми синфи 9 дар мaктaбxои тaxcилоти умумй ва дигар тaълимгоxxо фapоxaм овардани шароити моддию маънавй ва xaвacмaндгapдонии наврасон мебошад. Ба xaмaгон маълум аст, ки хонандагон ба иштирок намудан дар мaxфилxои «Дастони моxиp», «Ихтирокорони наврас», «Чеварони гулдаст» ва дигар мycобикaxою озмyнxои варзишию фаннй майлу рагбати зиёде доранд. Мутассифона дар бисёре аз тaълимгоxxо чунин базаи моддие, ки ба таъминоти лавозимоти варзишй, дacтгоxxои дyзaндaгй, acбобxои техникй, мaтоъxои дyзaндaгй ва дигар тaчxизоти лозимаи иловагй таъмин бошанд, ниxоят кам ба назар мерасанд. Ба таври дигар, барои такмили касбинтихобкунии хонандагон xaнyз аз синфи 5 дар сурати шавку завки касбии хонандагонро бедор намудан хоxишмaндони ба омyзишгоxxои касбию техникй ва литсею колле^ои xyнapй майлдоштаро paxcипоp намудан имконпазир мегардад.
Дар аксар мyaccиcaxои тaxcилоти миёнаи умумй фаъолияти cозмонxои талабагй ва Шурои духтарон дар caтxи паст карор дорад. Агар хоxем, ки Созмони талабагии ба номи Исмоили Сомонй, xaмчyн макомоти худидораи талабагй ба таври xaкикй кору фаъолият намуда, xaмчyн тaкягоxи коллективxои педагогй дар каламрави мамлакат фаъолияти пурсамар намояд, бояд xaмaгон дар xaмкоpй макому накши арзандаи онро такмил ва рушду нумуъ бахшем. Фаъолияти Шурои духтарон бошад, кариб ки дар тамоми мyaaccииcaxои таълимй ноайён гардидааст. Дар шароити шaxp аксари кулли xaйaти коллективxои педагогиро занон ташкил мекунанд. Бинобар xaмин лозим меояд, ки дар дохили коллективxои педагогй Шурои занон ташкил карда шуда, фаъолияти xaм созмощои талабагй ва xaм Шурои духтарон тaxти назорати Шурои занон карор дода шавад.
Дар шароити деxот ба тaxcил фарогирии хонандагон боз xaм мушкилоти бисёреро ба амал овардааст, ки шумораи зиёди хонандагон баъди хатми синфи 9 дар ягон чой тaxcилpо идома надода, бе маълумоти миёнаи умумй мемонанд. Солиёни охир, бахусус аз тaълимгоxxои деxот баъди хатми синфи 9 шумораи бисёри духтарон бо айби падару модарон бекор монда, дере нагузашта бо амри волидон ба шaвxap мебароянд, ки ин вазъият хеле ташвишовар мебошад. Чунки дар аксар тaълимгоxxо омузгорони касбй намерасанд, cинфхонaxо ва китобxои дарсй камй мекунанд. Тули солиёни охир китоби дарсии «Маърифати оиладорй» аз накшаи таълимй хорич карда шуда буд. Акнун, ки талаботи замони кунуний ба таълими ин фан афзуд, хушбахтона имсол боз аз нав ба накшаи таълимй ворид карда шуда, омузиши он дар синфи 10 ба кайд гирифта шудааст. Вале агар он дар синфи 9 ташкилу гузаронида мешуд, барои нигоx доштани теъдоди зиёди хонандагон ба идомаи тaxcил ва дар нщояти кор дар иcтеxcолот мусоидат менамуд. Модоме ки таълими фанни «Одоби муошират ва рузгордорй» дар синфи 8 ба накшаи таълимй ворид карда шуда бошад, пас месазад, ки бaxpи устувор гардонидани донишу мaxоpaт ва рушди мaлaкaxои омодагй ба xaёти оилавии хонандагон, бахусус духтарони синфи 9 фанни «Маърифати оиладорй» дар синфи 9 омузонида шавад. Ба xaмин тарик, шояд масъалаи фарогирии духтарону навчавонони хатми синфи 9 ба тaxcид xaм дар шароити шaxp ва xaм деxот xaллy фасл карда шавад.
Таъсири хурофот то xaнyз дар бисёре аз минтaкaxои кишвар садди pоxи идомаи тaxcили толибагон мегардад [5, с. 21]. Крнуни Ч,yмxypии Точикистон «Дар бораи танзими анъана ва чашну мapоcимxо дар Ч,yмxypии Точикистон" дар бисёре аз мaъpaкaxои азодорй ва тую дигар мapоcимxои ананавй риоя намегардад. Мутаассифона машварат ва маъруза намудани кормандони илму маориф чиxaти фош намудани pyxониёни мутаассиб дар мaъpaкaxои умумии мaxaллaxо ва мaчлиcxои назди биноxои истикоматй кам ба назар мерасанд. Зимни xaмкоpиxои педагогй дар мачлиси падару модарон низ ошкор ва фош намудани таъсири нобaxaнгоми рудониёни мутаассиб ва фанатизми исломгарой дар caтxи паст карор дорад. Пaдидaxои номатлуби пaxннaмоии андешадои игвогаронаи баохиррасии дунё, дар гуна бофтадои хаёлии дунёбезорй ва псемистй, хyднaмоиxои ифротгарой ва экстремистй, таъсири манфии махсуму мaхcyмбaчaxо, эшону эшонбaчaxо, хaлифaбонyxо, шайху aвлиётapоpшиxо ва дигар таблиготи беасоси реаксионии зидди олимону рушанфикрон, ходимони давлатию чамъиятй ва дигар табакадои маорифпарвари фapxaнгию тиббй равона кардашуда, таблиготи бардуругу бофтaxои воxимaaнгези дунёбезорй, охирзамонй ва киёматпарастй доир ба додисадои табий, илму техника ва коинот ба идомаи тaxcили хонандагони синфи 9 таъсири манфй расонида, ба чавобгарии маъмурй ва чиной кашидану чарима бастани ашхоси манфиатчуи игвоангезанда ва душманони ба ном
"х,омиёни" дину шариат хднгоми идх,ои Рамазон, бурбон хеле кам ба мушохида мерасанд. Дануз хам дар бисёре аз гушаю канорхои мамлакат сарфи зиёдатии тую маъраках,о, аловгардоних,о, фолбиних,о ва хадафи макру хиллаи авбошону шурапуштон, ашхоси айшу ишратпараст гардидани мактаббачагон ва духтарону наврасони ноболиге, ки ба доми фох,ишахонах,о, баъзе тарабхонах,ои бенизоми дар асл ишратхонах,о афтода, хадафи хариду фуруши манфиатчуён гардидаанд, кам нестанд.
Падидаи номатлуби дар рузхои чумъа дар басти дуюми таълимй мактабро тарк кардану ба намозгузорй ба масчид рафтани наврасону навчавонон хам дар шароити мактабхои шахр ва хам дехот чой дарад, ки аз як тараф агар аз таълимоти дунявй бенасиб гардидани онхо сабаб гардад, аз тарафи дигар хам ба калонсолон дар масчид чойро танг мекунанд ва хам аз эхтимол дур нест, ки фирефтаи баъзе ашхоси рухонии хурофотпараст ва мутаассиб гарданд.
^айд кардан чоиз аст, ки дар бисёре аз муассисахои тахсилоти умумй сеххои дузандагй амал намекунанд, таълими мехнат ба дарачаи пастарини дарсй фароварда шуда, фаъолияти касбинтихобкунию хунарй дар бисёре аз мактабхои дехот коста гардидааст. Чунки ташкили сеххои дузандагй ва корхонахои хурди саноатй, сохтмонхою иншоотхои замонавй ва хамчунон ба истифода додани омузишгоххою коллечхои хунарй дар минтакахои алохидаи дехот бо теъдоди кам ва кабинетхои фанию варзишй ва касомузии духтарон дар онхо бе тачхизоти техникии зарурй арзи вучуд доранд. Дар бисёре аз минтакахои дурдасти кухистон чи дар назди муассисахои таълимй ва чи дар махалахои ахолинишин бунгоххои тиббй амал намекунанд, майдончахои варзишй ва марказхои истирохатии солимгардонй кам арзи вучуд доранд.
Барои бартараф намудани мушкилоти бамиёномада чунин тадбирхоро ба сомон расонидан мувофики максад мебуданд:
- байни падару модарон хамеша корхои таблиготй ташкил намуда, дар вохурй ва машваратхо бо намояндагони сохторхои кудратй ва хифзи хукук аз фаъолияти Кумитаи падару модарон ва ABO самаранок истифода бурдан ба маврид аст;
-тарзи хаёти солими кудакону наврасони болаёкатро дастгирй ва намуна нишондодан, дастовардхои ихтирокорй ва эчодиёту кашфиётхои илмию техникии онхоро маблаггузорй намудан танхо ба манфиати раванди таълиму тарбия хоханд буд;
-оид ба пешгирии хукуквайронкунихо аз чониби кудакон тадбирхои таъчилии масъулгардонии падару модарон мунтазам бояд зери назоати мактаб ва муассисахои дахлдор карор дошта бошанд;
-дар муассисахои таълимй бо максади расонидани кумаки педагогй, равонй ва методй ба падару модар «Рузхои падару модар»-ро ташкил намуда, ба дастовардхои лаёкатмандон шинос намудани онхо аз манфиат дур нахохад буд;
- афзун намудани базаи модию таълимии мактабхо бо маводи методию варзишй, таъминоти пурраи китобхои дарсй ва асбобхои айёнй;
- мухайё кардани шароити чойхои корй ва ба мехнати истехсолй чалб намудани хатмкунандагони хохишманди синфи 9 бояд вазифаи муассисаи таълимй бошад;
- ба истифода додани синфхонахои иловагй ва тачхизоти таълимии варзишй, устохонахо ва сеххои дузандагй бахри нигохдории давомоти минбаъдаи хонандагони хатми синфи 9 мусоидат мекунад;
- бо омузгорони касбй ва тахассусии компютерй таъмин намудани таълимгоххо барои рохандозии фаъолияти хонандагони хатми синфи 9 низ мувофик мебошад;
- чоннок намудани макоми худидораи Созмони талабагй ва Шурои духтарон бо сарпарастии Шурои навтаъсиси занон, бешубха, ба фаъолгардонии макомоти худидораи талабагй мусоидат мекунад;
- ташкил намудани семинару конфронсхо ва мизхои мудаввар доир ба чалби хатмкардахо ба истехсолот, таъминоти чойи корй ба онхо, идомаи тахсил дар коллечу омузишгоххо ва макотиби олй оварда мерасонанд;
- бо наклиёти мусофиркаш таъмин намудани хонандагони дар фосилаи зиёда аз 2 км истикоматкунанда амали конунии масъулин мебошад;
- бо мутахассисони сохаи психология таъмин намудани муасиссахои тахсилоти миёнаи умумй фаъолияти рохбарияти муассисахои таълимй ва кори рохбарони синфхоро чоннок мекунад;
- ташкил намудани лабораторияхои физика, химия, биология ва бо тачхизоти техникй таъмин намудани муасиссахои тахсилоти миёнаи умумй такозои замони муосир аст;
- барои китобхонадои мактабй харидорй намудани адабиёти зарурии илмию методй, педагогию психологй ва адабиёти бачагона доир ба кордои беруназсинфй;
- бадри устувор нигод доштани идомаи тадсили хонандагон, бахусус духтарон, на дар синфи10, балки дар синфи 9 чорй намудани омузиши фанни «Маърифати оиладорй»;
- дар мачлиси падару модарон ошкор ва фош намудани таъсири нобадангоми рудониёни мутаассиб ва фанатизми исломгарой, пешгирии падидадои номатлуби падннамоии андешадои игвогаронаи баохиррасии дунё, дар гуна бофтадои хаёлии дунёбезорй ва псемистй, таблиготи беасоси реаксионии зидди олимону рушанфикрон, ходимони давлатию чамъиятй ва дигар табакадои маорифпарвари фардангию тиббй [6, с. 14];
- фош намудани таблиготи бардуругу бофтадои водимаангези дунёбезорй, охирзамонй ва киёматпарастй доир ба додисадои табий, илму техника ва коинот;
- пешгирии харчу сарфи зиёдатии тую маъракадо, аловгардонидо, фолбинидо, шайхтарошидо, авлиёгароидо ва дадафи макру диллаи авбошону шурапуштон, ашхоси айшу ишратпараст гардидани духтарону наврасони ноболиге, ки ба доми фодишахонадо, баъзе тарабхонадои бенизоми дар асл ишратхонадо афтода, дадафи хариду фуруши манфиатчуён гардидаанд;
- ташкилу гузаронидани вохурии мактабиён ва падару модарон бо намояндагони макомоти дифзи дукук дар доираи ислодоти содаи маориф тибки чорй намудани Конуни Ч,Т «Дар бораи масъулияти падару модар дар таълиму тарбияи фарзанд»;
- тибки тадбики ислодоти содаи маориф дар доираи талаботи Паёми Президенти кишвар ба даёт тадбик намудани «Барномаи давлатии тарбияи насли наврас дар Ч,Т барои солдои 2013-2017»;
- чоннок намудани дамкоридои мактаб, оила ва чомеа дар доираи талаботи Паёми Президенти Ч,Т тибки рушди дамкоридои педагогй ва танзими анъанадои миллии Точикистон, пешгирии даргуна падидадои номатлуби фиреташавии наврасону навчавонон, духтарони хатмкардаи синфи 9 ба ифродгарой. фанатизми исломии ба ном "давлати исломй" дар чараёни маросимдои динй ва маъракадои гайриконунй.
Адабиёт:
1. Паёми Президенти Ч,умдурии Точикистон Эмомалй Радмон ба Мачлиси Олии Ч,Т // Минбари халк,.
- 2015. - 23 январ.
2. Барномаи давлатии тарбияи насли наврас дар Ч,умдурии Точикистон барои солдои 2013 -2017 (карори Х,укумати Ч,умдурии Точикистон аз 1 августи соли 2012, № 382).
3. Конуни Ч,умдурии Точикистон «Дар бораи масъулияти падару модар дар таълиму тарбияи фарзанд» аз 2-юми августи соли 2011, № 762.
4. Конуни Чумдурии Точикистон «Дар бораи танзими анъана ва чашну маросимдо дар Чумдурии Точикистон», ш. Душанбе, 8 июни соли 2007 № 272.
5. Давлатшоев И. Хдмкории мактабу оила ва бартараф намудани мушкилоти аз мактабдои тадсилоти умумй дур мондани хонандагон // Маводи конференсияи илмию амалй бахшида ба 20-солагии Истиклолияти Точикистон.- Душанбе, 2012.- С. 17-24.
6. Давлатшоев И. Каримов К. ва диг. Дастурамали пешгирии конунвайронкунйва косташавии ахлоки наврасону чавонон.- Душанбе: Сифат, 2014.- 36 с.
7. Маърифати оиладорй (Китоби дарсй барои синфи 10) / Мураттибон: А. Радмонзода, Л. Назирова ва диг. (дар шакли дастнавис). - Душанбе: 2015.
8. Орлова Л.А. Роль совета девушек в работе с выпускницами // Маводи конференсияи илмию амалй бахшида ба 20-солагии Истиклолияти Точикистон.- Душанбе, 2012.- С. 2529.
ОХВАТ ВЫПУСКНИКОВ 9 КЛАССА К ПРОДОЛЖЕНИЮ УЧЁБЫ КАК ВАЖНЫЙ ФАКТОР ДУХОВНОГО РАЗВИТИЯ ШКОЛЬНИКОВ
Проблемы охвата выпускников 9 класса к продолжению учёбы является важным фактором духовного развития и сохранения контенгентов учащихся для работы на производства. Автор подчеркивает, что тесное сотрудничество школы, семьи и общественности способствует обязательным условием продолжение учёбы выпускников 9 класса и их защиты здорового образа жизни.
Ключевые слова: выпускников 9 класса, продолжение учёбы, учебно-воспитательный процесс, семейное образование, школы, семья, общества.
COVERAGE OF THE 9TH GRADE GRADUATES TO CONTINUE STUDIES AS AN IMPORTANT FACTOR OF THE SPIRITUAL DEVELOPMENT OF PUPILS
Problems of coverage of 9th grade graduates to continue studying is an important factor in spiritual development and the preservation of kontengent students to work on the production. Close cooperation between schools, families and the public promotes a prerequisite for continuation of the study of graduates of grade 9 and protection of healthy living.
Keywords: graduates 9th grade, continuation of studies, educational process, family education, school, family, society.
Сведения об авторе: Давлатшоев И., кандидат педагогических наук, зав. отделом педагогики и психологии Института развития образования Академии образования Таджикистана, e-mail: [email protected]
About author: Davlatshoev I., PhD of pedagogical sciences, the head of department of pedagogy and psychology, Institute of Development of Education of the Academy of Education of Tajikistan
ШАРОИТИ ДИДАКТИКИИОМОДАГИИ ДОНИШ^УЁНИ МАКТАБДОИ ОЛИ БАРОИ ОМУЗИШИ ФАННИ ИНФОРМАТИКА
Латипов С. О.
Донишгоуи давлатии омузгории Тоцикистон ба номи С. Айни
Дар чумхуриамон тачрибахо чихати ворид намудани омузиши фанни информатика дар зинахои ибтидоии тахсил хануз солхои 90-уми асри гузашта заминагузорй шуда буданд. Ин икдом вобаста ба омодагии донишчуён ба чомеаи иттилоотй, дар онхо ташаккул додани фарханги иттилоотй, дониши компютерй, усули тафаккури алгоритмй ва махоратхои пажухишйгирифта шуда буд. Соли 1995 коллегияи Вазорати маорифи Ч,умх,урии Точикистон (феълан Вазорати маориф ва илми Ч,умх,урии Точикистон) ин икдомро максаднок шумурда, чанд зинаеро чихати омузиши асосхои информатика дар мактабхои олй пешниход намуд.
Дадафи информатикунонии тахсилоти олии педагогй аз чахорчуби курси информатика берун мебароядва бояд, ки дар дарсхои математика, табиатшиносй, забони русй ва хусни баён мутамарказ гардад. Ин истифодаи босаводона ва асосноки НИТ-ро ки ба стратегияи умумии таълимоти ин фан марбутанд, дар бар мегирад.
«Тадриси информатика ва истифодаи компютер дар омузиши донишчуён бо назардошти чанбахои синнусолй ва махсусиятхои равонии донишчуён, бо чалби усулхои махсус ва шаклхои таълим бояд чараён ёбад», - таъкид мекунад Алексеев Н.П. [1, с. 29].
Барои он ки омузгорон фанни информатикаро таълим дода тавонанд ва аз НИТ мувофики матлаб кор гиранд, ба онхо касби маълумоти иттилоотй ногузир аст. Тайи 78 соли охир дар чумхурй барои дар ин чода ворид намудани ислохот кушишхое чанд карда шуданд. Дайати кадрии органхои маъмурй ва муассисоти олии касбй тачдид ёфтанд, дар самти таъминоти илмй ва барномавй-методй сохторхои нав падид омаданд. Ч,ихати таъмини сатхи нави таълим, тарбияи шахсият тарики ташкили шароит барои рушди кобилияти инфиродй ва истеъдоди донишчуён, амалигардонии фардият, тафрика ва тамаркузи чараёни таълиму тарбия кушишхову икдом шудааст.
Аз чониби Вазорати маориф ва илми Ч,умхурии Толчикистон ва коллективхои омузгории алохида барои дар заминаи донишгоххои бехтарин ва омузишгоххо таъсис додани муассисахои инноватсионй рохандозй гардидааст, ки дар он шогирдони болаёкат ба татбику сайкал додани кобилияти зехниашон фазои мусоид пайдо менамоянд.
Феълан, дар кишварамон тамоюли ташаккули шабакахои инноватсионии муассисахои таълимй нихоят назаррасанд. Солхои охир дар системаи тахсилоти миллй назари тоза оид ба омузиши информатика-чун фанни умумии таълимй, ба чашм мерасад, ки аз чониби омузгорони мактабхои олй дастгирй меёбад. Ин падида, аллакай, дар стандартхои давлатии кишварамон ворид гашта истодааст.
