CC BY
46І ПЕДАГОГІКА І та медико-біологічні
проблеми фізичного
виховання і спорту
Budowa somatyczna i zdolnosci motoryczne uczniow w okresie pokwitaniowym
Napierala Marek, Cieslicka Miroslawa, Stankiewicz Blazej, Dix Barbara
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszcz Instytut Kultury Fizycznej
Аnnotation:
Napierala Marek, Cieslicka Miroslawa, Stankiewicz Blazej, Dix Barbara. Construction of somatic and motor skills of students in adolescence. This study attempts to discuss issues concerning determinants of somatic and motor development of young people from the VII High School name Wanda Szuman in Torun. On this basis it be able to assess the current state of skills kinetic and potential students in adolescence. To measure motor abilities was used International Physical Fitness Test. The study used the following six fitness tests: running at 50 meters, long jump from the spot, grip strength using a dynamometer, traces of lying within 30 seconds, shuttles run 4 x 10 m and slope in front trunk. All tests were performed as recommended by the authors of the test. Was also the classification of all body types surveyed students acording E. Kretschmer's typology and using the key of E. Curtius. After counting the average results of boys and girls on the points turned out to be, that boys predominate over girls motor skills, but also in the suppleness sample, where the assumption had achieved worse results. They obtained a small point lead. The girls can boast a better result in traces of lying receiving six points more than boys.
The keywords: physical development, tests, fitness, motor, skills.
Напиерала Марек, Чеслинска Мирослава, Станкевич Блазей, Дикс Барбара. Соматическое строение и двигательные навыки учащихся в пубертатном периоде. В статье предпринята попытка обсудить вопросы, касающиеся детерминанты соматического и двигательного развития молодежи из VII общеобразовательного лицея Ванды Шуман в Торуне. Исходя из этого, было оценено состояние и потенциал двигательных навыков учащихся в пубертатном периоде. Для измерения двигательных навыков был использован Международный тест физического развития. В исследовании были использованы следующие шесть тестов: бег на 50 метров, прыжки в длину с места, динамометрия, сгибание разгибание туловища в течение 30 секунд, челночный бег 4х10 метров, наклоны туловища вперед. Все упражнения были выполнены в соответствии с рекомендациями авторов тестов. Была также проведена классификация всех типов телосложения учащихся по типологии Э. Кречмера и с помощью ключа Е. Курция. После подсчета средних результатов для мальчиков и девочек по пунктам выяснилось, что у мальчиков двигательные навыки выше, чем у девочек, но в тесте на гибкость они показали более низкие результаты. В итоге мальчики получили несколько большие пункты, чем девочки. У девочек отмечен более высокий результат в тесте сгибание разгибание туловища.
физическое, развитие, тесты, подготовленность, двигательные, навыки.
Напієрала Марек, Чеслінська Мирослава, Станкевіч Блазей, Дікс Барбара. Соматична будова і рухові навики учнів в пубертатному періоді.
У статті зроблена спроба обговорити питання, що стосуються детермінанти соматичного і рухового розвитку молоді з VII загальноосвітнього ліцею Ванди Шуман в Торуне. Виходячи з цього, було оцінено стан і потенціал рухових навиків учнів в пубертатному періоді. Для виміру рухових навиків був використаний Міжнародний тест фізичного розвитку. У дослідженні було використано наступні шість тестів: біг на 50 метрів, стрибки в довжину з місця, динамометрія, згинання розгинання тулуба протягом 30 секунд, човниковий біг 4хі0 метрів, нахили тулуба вперед. Всі вправи були виконані відповідно до рекомендацій авторів тестів. Була також проведена класифікація всіх типів статури учнів по типології Е. Кречмера і за допомогою ключа Е. Курция. Після підрахунку середніх результатів для хлопчиків і дівчаток за пунктами з'ясувалося, що у хлопчиків рухові навики вищі, ніж у дівчаток, але в тесті на гнучкість вони показали нижчі результати. У результаті хлопчики отримали декілька більші пункти, чим дівчатка. У дівчаток відмічений вищий результат в тесті згинання розгинання тулуба.
фізичне, розвиток, тести, підготовленість, рухові, навики.
Wst^p
Aktywnosc czlowieka przejawia si? ruchem, w ktorym mozna dostrzec osobowosc, stan fizyczny i psychiczny. Sprawnosc czlowieka, jego rozwoj somatyczny i motoryczny uzalezniona jest od wielu czynnikow. Na pewno takim istotnym czynnikiem s^. warunki srodowiskowe, poziom grupy spolecznej w ktorej dojrzewa mlody czlowiek, a takze czynniki genetyczne.
Utrzymywanie i rozwijanie sprawnosci motorycznej uczniow to glowny cel do realizacji przez nauczyciela fizycznego. Aby jego dzialania byly efektywne trzeba poznac ich zdolnosci motoryczne i ocenic ich sprawnosc. Sluz^. temu badania poziomu sprawnosci motorycznej, a nast?pnie kontrolowanie wszelkich zmian i post?pow spowodowanych cwiczeniami fizycznymi [7]. Obserwuj^c bacznie w ten sposob tempo rozwoju uczniow, mozna sposrod nich wytypowac utalentowanych ruchowo [5,1].
Oczywiscie cywilizacja odciska swoje pi?tno na rozwoju sprawnosci fizycznej mlodego pokolenia. Niekorzystnie na nich wpfywaj^. rozne formy rozrywki i bogaty przekaz telewizyjny, ktore cz?sto wygrywaj^. z jazd^. na rowerze, czy Cwiczeniami rozci^gaj^cymi. St^d tez aktywnosc ruchowa w niektorych grupach mlodziezy
© Napierata Marek, Cieslicka Mirostawa, Stankiewicz Btazej,
Dix Barbara, 2012
jest ograniczona lenistwem lub brakiem czasu.
Mlodziez wojewodztwa kujawsko - pomorskiego miesci si? w srednich przedzialach wszelkich parametrow socjologicznych Polski. Potwierdzaj^. to wyniki osi^gane przez badan^ mlodziez. W pracy podj?to prob? omowienia zagadnienia dotycz^cego uwarunkowan rozwoju somatycznego i motorycznego mlodziezy z VII Liceum Ogolnoksztalc^cego im. Wandy Szuman w Toruniu. Na jej podstawie b?dzie mozna ocenic aktualny stan umiej?tnosci i potencjal ruchowy uczniow w okresie pokwitaniowym. Nalezy jednak pami?tac, ze sprawnosc fizyczna zalezy przede wszystkim od indywidualnych mozliwosci i aktywnosci, a co za tym idzie prowadzonym stylem zycia.
Material i metody
Badania zostaly przeprowadzone w VII Liceum Ogolnoksztalc^cym imienia Wandy Szuman w Toruniu na klasach pierwszych mi?dzy wrzesniem, a grudniem 2011 r. W badaniach l^cznie wzi?lo udzial 127 uczniow, na ktorych przeprowadzono pomiary wysokosci i masy ciala oraz przeprowadzono testy sprawnosci. Rozklad dziewcz^t i chlopcow bior^cych udzial w badaniach pokazuje Ryc. 1.
Pomiary rozwoju somatycznego tj. wysokosc i masa
dziewcz^ta chtopcy
Ryc. 1. Charakterystyka liczbowa badanych z uwzglqdnieniem pici
Tabela 1. Porownanie wysokosci ciaia dziewczqt i chiopcow z badan wiasnych do wynikow badan regionalnych M. Napieraiy
Badania N X 5 D
Dziewcz?ta Wlasne 72 163,98 4,82 1,33 2,07
kujawsko pomorskie 532 165,31 6,90
Chlopcy Wlasne 55 175,54 7,05 0,21 0,21
kujawsko pomorskie 601 175,33 7,41
* p < 0,05; ** p < 0,01; t
а = 0,05; df = да
= 1,96; t
= 2,58
ciala, przeprowadzane byly pod obecnosciy piel?gniarki szkolnej. Pomiar wysokosci i masy ciala dokonywano za pomocy wagi lekarskiej wyposazonej rowniez w miar?. Uczniowie wchodzili na wag? bez obuwia, stali w pozycji wyprostowanej ze zlyczonymi stopami, twarzy skierowany w stron? odwaznikow. Na podstawie wynikow wysokosci ciala i masy ciala zostal wyliczony wskaznik Rohrera. Dokonano rowniez klasyfikacji typow budowy ciala wszystkich badanych uczniow wedlug typologii E. Kretschmera i wykorzystujyc klucz E. Curtiusa:
• typ leptosomatyczny - (ponizej 1,28) wyska i wydluzona twarz, maly ci?zar ciala, dlugie konczyny, wydluzona szyja, plaska i wyska klatka piersiowa, wyskie barki i miednica, konczyny smukle i slabo umi?snione
• typ atletyczny - (1,29 - 1,49) silna budowa, dobrze rozwini?te mi?snie, twarz jest srednio szeroka, silna szyja, szeroka klatka piersiowa, szerokie barki, wyskie biodra
• typ pikniczny - (1,5 - powyzej) drobny szkielet, slabo rozwini?te mi?snie, znaczne tendencje do tycia, twarz szeroka, szyja krotka, szeroka klatka piersiowa, konczyny krotkie i grube.
Wyliczono rowniez: Srednia arytmetyczna , odchylenie standardowe, Test u dla prob niezaleznych dla makrogrupy, wskaznik Mollisona, Roznic? mi?dzy srednimi. Do pomiaru zdolnosci motorycznych zostal wykorzystany Mi?dzynarodowy Test Sprawnosci Fizycznej. W swojej pracy wykorzystalem szesc nast?pujycych prob sprawnosci: bieg na 50 m, skok w dal z miejsca, sila scisku
dloni za pomocy dynamometru, siady z lezenia w ciygu 30 s., bieg wahadlowy 4 x 10 m. oraz sklon tulowia w przod. Wszystkie proby byly realizowane wedlug zalecen autorow testu.
Wyniki
Srednia wysokosc ciala dziewczqt z badan wlasnych wyniosla 163,98 cm natomiast z badan regionalnych 165,31 cm. Roznica mi?dzy nimi to 1,33 cm i okazala si? statystycznie istotna na poziomie 5%.
Srednia wysokosc chlopcow z badan wlasnych wyniosla 175,54 cm natomiast z badan regionalnych
175.33 cm. Roznica miedzy nimi wynosi 0,21 cm co jest statystycznie nieistotne.
Srednia masa ciala dziewczqt z badan wlasnych wyniosla 56,8 kg natomiast z badan regionalnych 55,51 kg. Roznica mi?dzy nimi to 1,29 kg. Srednia masa ciala chlopcow z badan wlasnych wyniosla 67,66 kg natomiast z badan regionalnych 65,33 kg. Roznica miedzy nimi to
2.33 kg. Brak istotnosci roznic statystycznych pomi?dzy porownywanymi grupami.
Z przeprowadzonych badan mozemy zaobserwowac iz ponad polowa badanych dziewczqt i chlopcow posiada leptosomatyczny budow? ciala. U okolo V badanych wyniki badan wskazaly atletyczny budow? ciala i nie wiele mniej pikniczny.
Sredni czas biegu na 50 m dziewczyt z badan wlasnych wyniosl 8,57 s, a w badaniach regionalnych 8,82 s. Roznica
Ryc. 2. Рогом>пате wynik6w badan wzrostu - wіasnych і regionalnych
Ryc 3. Por6wnanie wynik6w badan masy сіаіа - wіasnych і regionalnych
ТаЬеІа 2. Por6wnanie masy сіаіа dziewczqt і chіopc6w г badan wіasnych do wynik6w badan regionalnych М. Маріегаіу
Ва.апіа N X 5 D ц
Dziewcz?ta Wlasne 72 56,8 9,72 1,29 0,54
kujawsko pomorskie 887 55,51 6,12
СЫорсу Wlasne 55 67,66 14,48 2,33 1,19
kujawsko pomorskie 479 65,33 9,05
* р < 0,05; ** р < 0,01; t 005а. = 1,96; t ..... = 2,58
ґ ґ ’ а = 0,05; аг = да ’ ’ а = 0,01; аг = да ’
ТаЬеІа 3. Charakterystyka liczbowa smukіosci сіаіа dziewczqt і chіopc6w - badania wіasne
N Тур
Leptosomatyczny Atletyczny Pikniczny
Dziewcz?ta 72 42 58% 18 25% 12 17%
СЫорсу 55 34 62% 13 24% 8 14%
Tabela 4. Porownanie biegu na 50 m dziewczqt i chiopcow z badan wiasnych do wynikow badan regionalnych M. Napieraiy
Badania N X б D ц
Wlasne 31 8,57 0,76 -0,25 1,92
kujawsko pomorskie 604 8,82 0,71
Wlasne 31 6,99 0,61 -0,72 6,54
kujawsko pomorskie 789 7,71 0,69
* p < 0,05; ** p < 0,01; t
00_,f = 1,96; t 001,f = 2,58
а = 0,05; df= да ’ ’ а = 0,01; df= да ’
wyniosla 0,25 s i jest statystycznie nieistotna. Sredni czas biegu na 50 m chlopcow z badan wlasnych wyniosl 6,99 s, a w badaniach regionalnych 7,71 s. Roznica wyniosla 0,72 s i jest statystycznie istotna na poziomie 5 %.
Srednia odleglosc skoku w dal z miejsca dziewczyt z badan wlasnych wyniosla 165,3 cm natomiast z badan regionalnych 175,67. Roznica wyniosla az 10,37 cm, a istotnosc statystyczna ksztaltuje si? na poziomie 5%. Srednia odleglosc skoku w dal z miejsca chlopcow z badan wlasnych wyniosla 217,8 cm natomiast z badan regionalnych 206,78 cm. Roznica wyniosla az 11,02 cm a istotnosc statystyczna ksztaltuje si? na poziomie 1%.
Sredni pomiar dziewczyt w probie z dynamometrem z badan wlasnych wyniosl 33,25 kg, a z badan regionalnych 27,39 kg. Roznica wyniosla 5,86 kg a istotnosc statystyczna jest na poziomie 1%. Sredni pomiar chlopcow w probie z dynamometrem z badan wlasnych wyniosl 61,3 kg, a z badan regionalnych 43,28 kg. Roznica wyniosla 18,02 kg a istotnosc statystyczna okazala si? na poziomie 1% .
Srednia ilosc powtorzen siadow z lezenia z badan wlasnych dziewczyt wyniosla 24, natomiast z badan regionalnych 21,77. Roznica wyniosla 2,33 a istotnosc statystyczna okazala si? na poziomie 1 %. Srednia ilosc powtorzen siadow z lezenia z badan wlasnych wyniosla 25,67, natomiast z badan regionalnych 24,45. Roznica wyniosla 1,22 powtorzen. Brak statystycznej istotnosci roznic.
Sredni czas dziewczyt w biegu wahadlowym z badan wlasnych wyniosl 11,99 s, natomiast z badan regionalnych 12,77. Roznica wyniosla -0,67 s, a istotnosc statystyczna okazala si? na poziomie 1%. Sredni czas chlopcow w biegu wahadlowym z badan wlasnych wyniosl 9,51 s, natomiast z badan regionalnych 11,84 s. Roznica wyniosla -2,33 s, a istotnosc statystyczna okazala si? na poziomie 1%.
Sredni pomiar sklonu w przod dziewczyt z badan wlasnych wyniosl 7,85 cm natomiast z badan regionalnych 9,46 cm. Roznica wyniosla -1,61 cm i jest istotna statystycznie na poziomie 1%. Sredni pomiar sklonu w przod chlopcow z badan wlasnych wyniosl 5,08 cm natomiast z badan regionalnych 5,14 cm. Roznica wyniosla -0,06 cm i nie ma statystycznej istotnosci.
Badajyc dymorfizm plciowy cech somatycznych za pomocy Wskaznika Mollisona okazuje si?, ze w przypadku masy ciala wskaznik wynosi 0,75 natomiast dla wysokosci 1,63
Zroznicowanie dymorficzne okazalo si? korzystniejsze dla chlopcow we wszystkich probach z wyjytkiem proby gibkosci. Badajyc dymorfizm plciowy zdolnosci motorycznych, najbardziej rozni proba biegu wahadlowego. Wskaznik Mollisona wyniosl 3,64 na korzysc chlopcow. Kolejny proby najbardziej rozniycy dziewcz?ta i chlopcow jest druga proba biegowa, a mianowicie bieg na 50 m. (2,59 WM), skok w dal z miejsca (2,36WM). Jedyna proba gibkosci, w ktorej lepsze wyniki osiygn?ly dziewcz?ta, wskaznik Mollisona wyniosl 0,86.
Do okreslenia dymorfizmu plciowego zdolnosci motorycznych wykorzystana zostal tabela punktowa do Mi?dzynarodowego Testu Sprawnosci. Wyniki ksztaltujy
si? nast?pujyco: w biegu na 50 m dziewcz?ta uzyskaly 54 pkt co bylo wynikiem gorszym od chlopcow, ktorzy uzyskali wyniki 61 pkt. W skoku w dal z miejsca dziewcz?ta uzyskaly 49 pkt tym samym nie wiele tracyc do chlopcow, ktorzy uzyskali 52 pkt. W probie z dynamometrem dziewcz?ta uzyskaly 63 pkt, a chlopcy 71 pkt. W siadach z lezenia okazaly si? lepsze dziewcz?ta, ktore uzyskaly wynik 55 pkt co bylo az o szesc oczek lepszym wynikiem od chlopcow, ktorzy uzyskali 49 okt. W biegu wahadlowym dziewcz?ta uzyskaly 56 pkt a chlopcy 68 pkt. W probie gibkosciowej roznica okazala si? najmniejszy ze wszystkich prob, lecz znowu z korzysciy dla chlopcow. Dziewcz?ta uzyskaly 45 pkt, a chlopcy 47 pkt. Podsumowujyc wszystkie proby dziewcz?ta uzyskaly lycznie 322 pkt, a chlopcy 348 pkt.
Dyskusja i wnioski
Rok 1932 w odniesieniu do badan nad sprawnosciy motoryczny i uwarunkowaniami somatycznymi byl rokiem przelomowym. Rada Naukowa Wychowania Fizycznego w Warszawie zdecydowala si? na zlecenie pracowni antropologii Centralnego Instytutu Wychowania Fizycznego w Warszawie na przeprowadzenie badan nad fizycznym rozwojem mlodziezy polskiej. Byly one realizowane pod kierownictwem Jana Mydlarskiego i mialy na celu opracowanie miernika rozwoju fizycznego. Przeprowadzane badania mialy charakter ogolnopolski, obejmowaly zarowno dziewcz?ta jak i chlopcow w wieku od 10 do 19 lat. Po utworzeniu w roku 1948 Katedry Wychowania Fizycznego ponownie wzi?to pod lup? ten temat i tak w roku 1951 juz bez wsparcia finansowego ponownie przystypiono do badan, a miernik Mydlarskiego byl punktem wyjscia do dalszej pracy [6].
Ten sam problem po II wojnie swiatowej kontynuowal Roman Trzesniowski. Ustalil on podobnie jak Mydlarski normy sprawnosci. Celem badan w latach pi?cdziesiytych bylo okreslenie obszaru degradacji w rozwoju fizycznym dzieci i mlodziezy. Badania prowadzone byly przez AWF w Warszawie i obejmowaly obszar calego kraju [3].
Podobne badania przeprowadzalo Studium Wychowania Fizycznego i Sportu Akademii Rolniczej w Poznaniu. Od roku 1954 badano wszystkich studentow pierwszego roku za pomocy testow sprawnosci, ktorych w tym czasie si? stosowalo. Po czternastu latach test zostal ujednolicony zapomocyzmodyfikowanego testu Barrow’a. Od samego poczytku badano uwarunkowania somatyczne studentow pierwszego roku, a za element staly przyj?to wzrost i wag?. Wszystkie pomiary byly wykonywane przez caly okres istnienia Uczelni. Od roku 1958 do 1963 prowadzono rowniez badania w formie ankietowej dotyczycych zainteresowan, poglydow, sp?dzania czasu wolnego, ulubionych dyscyplin sportowych itd. [8].
Uniwersytet Mikolaja Kopernika w Toruniu prowadzil badania na mlodziezy szkol srednich Pomorza i Kujaw oraz swoich studentach. Celem badan bylo okreslenie skladu ciala, struktur antropologicznych oraz dymorfizmu plciowego dziewczyt i chlopcow mieszkajycych na wsi i w miescie. Badania byly rozmieszczone w czasie i
Ryc. 6. Porownanie wynikow badan biegu na ЗО m dziewczqt i chiopcow z badan wiasnych do wynikow badan regionalnych
Ryc.7. Porownanie wynikow badan wiasnych i regionalnych skoku w dal z miejsca dziewczqt i chiopcow
Tabela З. Porownanie odlegiosci skoku w dal z miejsca dziewczqt i chiopcow z badan wiasnych do wynikow badan regionalnych M. Napieraiy
Badania N x 5 D ц
Dziewcz^ta Wlasne 31 165,3 23,17 -10,37 2,48
kujawsko pomorskie 349 175,67 18,76
Chlopcy Wlasne 31 217,8 22,12 11,02 2,68
kujawsko pomorskie 407 206,78 21,31
* p < 0,05; ** p < 0,01; t 0 05 df = 1,96; t 00,df = 2,58
~ ~ ’ а = 0,05; df = да ’ ’ а = 0,01; df = да ’
Tabela 6. Porownanie sciskania dynamometru dziewczqt i chiopcow z badan wiasnych do wynikow badan regionalnych M. Napieraiy
Badania N X 5 D ц
Dziewcz^ta Wlasne 31 33,25 11,66 5,86 2,76
kujawsko pomorskie 400 27,39 6,87
Chlopcy Wlasne 31 61,3 21,33 18,02 4,66
kujawsko pomorskie 421 43,28 10,52
Ryc 8. Рото^пате wynikдw Ьайст w^asnych і ге^іопаїпу^ sciskania ёупатоте&ы dziewczqt і с!^:іорсдл^
о
то
.а
N
о
26
25
24
23
25,67
22
21
20
19
badania мІаБпе и badania гедіопаїпе
dziewcz§ta
сМорсу
Кус. 9. Poтдwnanie wynikдw badan wiasnych і тegionalnych siadдw z їеіепіа dziewczqt і Mopcдw
ТаЬеІа 7. Poтдwnanie siadдw z їеїета w czasie 30 s dziewczqt і ch^opcдw z badan w^asnych do wynikдw badan тegionalnych М. ^рієт^у
ВаОапіа N X 5 D ц
Dziewcz?ta Wlasne 31 24 4,02 2,23 2,89
kujawsko ротогекіе 356 21,77 5,38
СЫорсу Wlasne 31 25,67 4,48 1,22 1,43
kujawsko ротогекіе 378 24,45 5,75
Ryc. 10. Porownanie wynikow badan wiasnych i regionalnych biegu wahadiowego dziewczqt i chiopcow
Tabela 8. Porownanie czasu biegu wahadiowego 4 x 10 m z badan wiasnych do wynikow badan regionalnych M. Napieraiy
Badania N X 5 D ц
Dziewcz^ta Wlasne 31 11,99 0,64 -0,76 6,5
kujawsko pomorskie 934 12,77 1,4
Chlopcy Wlasne 31 9,51 0,57 -2,33 20,36
kujawsko pomorskie 607 11,84 1,3
* p < 0,05; ** p < 0,01; t
= 1,96; t
= 2,58
Tabela 9. Porownanie skionu w przod dziewczqt i chiopcow z badan wiasnych do wynikow badan regionalnych M. Napieraiy
Badania N X 5 D ц
Dziewcz^ta Wlasne 31 7,85 2,01 -1,61 3,28
kujawsko pomorskie 375 9,46 6,52
Chlopcy Wlasne 31 5,08 3,2 -0,06 0,08
kujawsko pomorskie 343 5,14 7,63
dziewcz^ta chlopcy
Ryc. 11. Porownanie wynikow badan wiasnych i regionalnych skionu w przod dziewczqt i chiopcow
Tabela 10. Dymorfizm w rozwoju somatycznym wediug Wskaznika Mollisona - badania wiasne
dziewcz^ta chlopcy WM
x 5 x 5
Wysokosc 163,98 4,82 175,54 7,05 1,63
Masa 56,8 9,72 67,66 14,48 0,75
Tabela 11. Dymorfizm w zdolnosciach motorycznych wediug Wskaznika Mollisona - badania wiasne
dziewcz^ta chlopcy WM
x 5 x 5
50 m 8,57 0,76 6,99 0,61 2,59
Skok w dal z miejsca 1,65 0,23 2,17 0,22 2,36
Dynamometr 33,25 11,66 61,3 21,33 1,31
Siady z lezenia 24 4,02 25,67 4,48 0,37
Bieg wahadlowy 4x10 m 11,99 0,64 9,91 0,57 3,64
Sklon w przod -gibkosc 7,85 2,01 5,08 3,2 -0,86
Tabela 12. Dymorfizm w zdolnosciach motorycznych - skala punktowa DZIEWCZ^TA CHLOPCY
x pkt x pkt
50 m 8,57 54 6,99 61
Skok w dal z miejsca 165,03 49 217,8 52
Dynamometr 33,25 63 61,3 71
Siady z lezenia 24 55 25,67 49
Bieg wahadlowy 11,99 56 9,51 68
Sklon w przod -gibkosc 7,85 45 5,08 47
SUMA 322 348
odbywaly si? w latach od 1956 do 1963 [3].
Lata szescdziesiyte i siedemdziesiyte byly okresem badan Ludwika Denisiuka. Stworzyl on nowy test sprawnosci skladajycy si? z pi?ciu prob okreslajycych poziom sily, mocy szybkosci, zwinnosci i wytrzymalosci. W latach osiemdziesiytych kontynuatorem prac Jana Mydlarskiego i Romana Trzesniowskiego byl Chrominski. W Bydgoszczy prace swe poswi?cila G. Hanyzewska, ktora opisala wspolzaleznosc mi?dzy srodowiskiem zamieszkania a cechami morfologicznymi i sprawnosciy fizyczny dziewczyt w wieku 10 i 11 lat. Uzyskane wyniki badan rozwoju fizycznego, jak i testow sprawnosci ogolnej swiadczy o braku roznic srodowiskowych. Stwierdzono, ze wiek biologiczny bardziej rozni badanych niz wiek kalendarzowy. Najszersze badania w latach 1975 - 1983 nad rozwojem fizycznym i sprawnosciy przeprowadzal w regionie bydgoskim Grzegorz Nowicki. W roku 1979 przeprowadzal on badania, ktore mialy na celu okreslenie stanu procesu rozwoju cech somatycznych i motorycznych u dzieci i mlodziezy regionu bydgoskiego od okresu noworodka do wieku 18,5 lat oraz uchwycenie wplywu charakterystycznych czynnikow bytowych i srodowiskowych na ksztaltowanie poziomu rozwoju cech morfologicznych i motorycznych u dzieci i mlodziezy bydgoskiej. Badania te byly prowadzone na terenie Wojewodzkiego Szpitala Zespolonego w Bydgoszczy, domow mlodego dziecka w Bydgoszczy i Gniewkowie oraz przedszkoli, szkol podstawowych i ponadpodstawowych w Bydgoszczy, Zninie, Nakle Nad Noteciy, Mogilnie oraz w gminach: Bukowiec, Cekcyn, Gostycyn, Labiszyn, Zlotniki Kujawskie i Wi?cbork. Badania byly realizowane przy pomocy piel?gniarek i nauczycieli wychowania fizycznego ktorzy byli do tego celu przygotowani. W tych konkretnych badaniach wzi?lo lycznie udzial 4760 dzieci obu plci. Grzegorz Nowicki wydal rowniez w latach pozniejszych literatur?, ktora charakteryzowala dzieci i mlodziez z regionu kujawsko-pomorskiego [4].
Prace nad rozwojem studentow prowadzil Boleslaw Mroczynski, a wyniki jego badan przeprowadzanych na poczytku lat dziewi?cdziesiytych wykazaly wzrost sily wsrod studentow lat starszych.
Od roku 1995 kontrol? nad sprawnosciy mlodziezy mieszkajycych w wojewodztwie kujawsko-pomorskim sprawuje dzisiejszy Instytut Kultury Fizycznej w Bydgoszczy. Styd tez wychodzi liczna literatura dotyczyca rozwoju fizycznego dzieci.
Z prac nalezy wymienic badania Marka Napieraly, ktory w latach 1997-1999 przeprowadzil badania longitudinalne dzieci klas poczytkowych. Wyniki tych badan pokazaly zmiany w rozwoju fizycznym i motorycznym dzieci w wieku mlodszym szkolnym. Przedstawiono rowniez wplyw wybranych elementow srodowiskowych na badane cechy.
32012
ж
W wojewodztwie kujawsko - pomorskim nad oceny uwarunkowan somatycznych i zdolnosci motorycznych podjyl si? M. Napierala. Jego wyniki w tej chwili sluzy jako normy rozwoju somatycznego i motorycznego dzieci i mlodziezy z naszego wojewodztwa.
Przeprowadzona analiza statystyczna zebranego materialu pozwala do wyciagni?cia nast?pujycych wnioskow:
Rozwoj somatyczny badanych dziewczyt pokazuje, ze wyniki sy zblizone do norm naszego wojewodztwa. Ich srednie wprawdzie przedstawiajy, ze sy minimalne nizsze i ci?zsze, lecz nie przeszkadza to w zadnym stopniu na osiyganie zblizonych bydz lepszych wynikow w probach sprawnosciowych.
Rozwoj somatyczny badanych chlopcow podobnie jak w przypadku dziewczyt jest bardzo zblizony do norm naszego regionu. Roznica jest jednak w przypadku srednich wynikow badan. Chlopcy okazali si? nieco wyzsi i zarazem ci?zsi od wynikow badan z wojewodztwa kujawsko - pomorskiego.
Rozwoj motoryczny dziewczyt idzie w parze wraz z rozwojem somatycznym i nie odbiega znaczyco od przyj?tych norm. Dziewcz?ta uzyskiwaly nieco lepsze rezultaty niz srednie wyniki badan regionalnych w biegu na 50 m oraz w biegu wahadlowym 4 x 10 m. Stracily wprawdzie az 10,37 cm w skoku w dal z miejsca, lecz w probie z dynamometrem osiygn?ly lepszy wynik o 5,86 kg, a w siadach z lezenia o 0,18 wynik slabszy od chlopcow z badan regionalnych co jest bardzo dobrym wynikiem. W probie gibkosciowej dziewcz?ta niewiele stracily do sredniej regionalnej tej proby.
Rozwoj motoryczny chlopcow jest rowniez porownywalny do wynikow badan regionalnych, lecz uzyskali oni lepsze srednie wyniki w pi?ciu z szesciu prob, a w dwoch z nich wyniki w znaczycy sposob przewyzszajy te regionalne. Niewielkie roznice oczywiscie na korzysc badanych chlopcow zanotowano w biegu na 50 m i w siadach z lezenia. W biegu wahadlowym roznica wyniosla
2,33 s co na odcinku 40 m jest dosyc spory przewagy. Najwi?ksze roznice odnotowano w skoku w dal, gdzie chlopcy uzyskali lepszy rezultat o 11,02 cm i w probie z dynamometrem, w ktorym roznica wyniosla 18,02 kg. W ostatniej probie gibkosciowej roznica byla marginalna i wyniosla 0,06 cm i o tyle badani chlopcy uzyskali slabszy wynik niz pokazujy to badania regionalne.
Dymorfizm plciowy w rozwoju motorycznym nie pokazuje nic odkrywczego i to chlopcy w nim przewyzszajy. Niespodzianky jest za to, iz chlopcy uzyskali lepszy wynik w probie gibkosciowej, wyprzedzajyc w skali punktowej o 2 punkty dziewcz?ta co weryfikuje wczesniejszy hipotez? zakladajycej ten wynik za gorszy. Dziewcz?ta zas uzyskujyc w siadach z lezenia mniejszy liczb? powtorzen o zaledwie 1,67 dalo to w skali punktowej az o 6 pkt wi?cej niz chlopcy.
Pismiennictwo:
1. Gorner Karol, Prusik Katarzyna, Prusik Krzysztof: Zmiany wielkosci cech somatycznych i zdolnosci motorycznych dziewczyt i chlopcow w wieku 11-12 lat w rocznym cyklu szkolnym. W : Antropomotorika, 2007, s.32-34.
2. Napierala M. Srodowiskowe uwarunkowania somatyczne i motoryczne a wiek rozwojowy dzieci i mlodziezy, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz, 2008, s. 22-25.
3. Napierala M. Wazniejsze uwarunkowania rozwoju somatycznego i motorycznego dzieci i mlodziezy z wojewodztwa kujawsko-pomorskiego, Akademia Bydgoska, Bydgoszcz, 2004, s.71-85
4. Nowicki G. Rozwoj fizyczny i motoryczny dzieci i mlodziezy regionu bydgoskiego, Instytut Ksztalcenia Nauczycieli, Bydgoszcz, 1983, s.10-11.
5. Prusik Krzysztof, Prusik Katarzyna. Stan zdrowia i aktywnosci ruchowej gimnazjalistow i ich rodzicow. Studia Spoleczno-Ekonomiczne. Wyzsza Hanzeatycka Szkola Zarzydzania. 2010, s.24-18.
6. Trzesniowski R. Rozwoj fizyczny i sprawnosciowy mlodziezy polskiej, Nasza Ksi?garnia, Warszawa, 1961, s. 61-70.
7. Wankiewicz R. Budowa somatyczna i zdolnosci motoryczne mlodziezy z VII Liceum Ogolnoksztalcycego im. Wandy Szuman w Toruniu. Praca magisterska UKW Bydgoszcz, 2012, s. 12-34.
8. Wierzbicki A. Przeglyd tematyki prowadzonych przez studium wychowania fizycznego i sportu akademii rolniczej w Poznaniu w okresie 20 lat dzialalnosci, [w]: Rozwoj fizyczny i sprawnosc fizyczna mlodziezy akademickiej, Poznania, I srodowiskowa konferencja, (red.) Byczyk S., AWF, Poznan, 1975, s.17-19.
Информация об авторах:
Напиерала Марек
nkeram@poczta.onet.pl
Институт физической культуры университета Кизимира Великого ул. Яна Кароля Ходкевича, 30, г.Быдгощ, Польша.
Чеслинска Мирослава cudaki@op.pl
Институт физической культуры университета Кизимира Великого ул. Яна Кароля Ходкевича, 30, г.Быдгощ, Польша.
Станкевич Блазей blazej1975@interia.pl
Институт физической культуры университета Кизимира Великого ул. Яна Кароля Ходкевича, 30, г.Быдгощ, Польша.
Дикс Барбара
dixi@poczta.onet.pl
Институт физической культуры университета Кизимира Великого ул. Яна Кароля Ходкевича, 30, г.Быдгощ, Польша.
Поступила в редакцию 24.07.2012г.
References:
1. Gorner Karol, Prusik Katarzyna, Prusik Krzysztof. Changes in the volume of somatic and motor skills of boys and girls aged 11-12 in the annual cycle of school [Zmiany wielkosci cech somatycznych i zdolnosci motorycznych dziewczyt i chlopcow w wieku 11-12 lat w rocznym cyklu szkolnym]. Antropomotorika, Banska Bystrica, FHV UMB, 2007, pp. 32-34.
2. Napierala M. Environmental conditions and the somatic and motor developmental age children and adolescents [Srodowiskowe uwarunkowania somatyczne i motoryczne a wiek rozwojowy dzieci i mlodziezy]. Casimir the Great University in Bydgoszcz, 2008, pp. 22-25.
3. Napierala M. Major determinants of somatic and motor development of children and adolescents with Kujawsko-Pomeranian [Wazniejsze uwarunkowania rozwoju somatycznego i motorycznego dzieci i mlodziezy z wojewodztwa kujawsko-pomorskiego]. Bydgoszcz, Academy of Bydgoszcz, 2004, pp. 71-85.
4. Nowicki G. Physical and motor development of children and young people of the region of Bydgoszcz [Rozwoj fizyczny i motoryczny dzieci i mlodziezy regionu bydgoskiego]. Institute of Teacher Education, Bydgoszcz, 1983, pp.10-11.
5. Prusik Krzysztof, Prusik Katarzyna. Health status and physical activity middle school students and their parents [Stan zdrowia i aktywnosci ruchowej gimnazjalistow i ich rodzicow]. Socio-Economic Studies. Hanseatic Higher School of Managemen, 2010, pp. 24-25.
6. Trzesniowski R. Physical development and FITNESS Polish youth [Rozwoj fizyczny i sprawnosciowy mlodziezy polskiej], Warsaw, Our Library, 1961, pp. 61-70.
7. Wankiewicz R. Construction of somatic and motor skills of young people from VII High School. Wanda Szuman in Torun [Budowa somatyczna i zdolnosci motoryczne mlodziezy z VII Liceum Ogolnoksztalcycego im. Wandy Szuman w Toruniu]. Thesis USW Bydgoszcz, 2012, pp. 12-32.
8. Wierzbicki A. Overview of the study subjects of their physical education and sport Agricultural University during 20 years of activity [Przeglyd tematyki prowadzonych przez studium wychowania fizycznego i sportu akademii rolniczej w Poznaniu w okresie 20 lat dzialalnosci]. Physical development and physical fitness of students knowledge [Rozwoj fizyczny i sprawnosc fizyczna mlodziezy akademickiej], Poznan, Physical Education, 1975, pp. 17-19.
Information about the authors: Marek Napierala
nkeram@poczta.onet.pl The Institute of Physical Culture Casimir the Great University Jan Karol Chodkiewicz str. 30, 85-064 Bydgoszcz, Poland
Miroslawa Cieslicka cudaki@op.pl
The Institute of Physical Culture Casimir the Great University Jan Karol Chodkiewicz str. 30, 85-064 Bydgoszcz, Poland
Blazej Stankiewicz blazej1975@interia.pl The Institute of Physical Culture Casimir the Great University Jan Karol Chodkiewicz str. 30, 85-064 Bydgoszcz, Poland
Barbara Dix dixi@poczta.onet.pl
The Institute of Physical Culture Casimir the Great University Jan Karol Chodkiewicz str. 30, 85-064 Bydgoszcz, Poland Came to edition 24.07.2012.
