Научная статья на тему 'Compliance of doctors with protocols for diagnosis and treatment of arterial hypertension'

Compliance of doctors with protocols for diagnosis and treatment of arterial hypertension Текст научной статьи по специальности «Клиническая медицина»

CC BY
78
12
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ПРЕВЕРЖЕННОСТЬ / ПОКАЗАТЕЛЬ / МЕДИЦИНСКИЙ / СООТВЕТСТВИЕ / СТЕПЕНЬ / ұСТАНЫМДЫЛЫқ / КөРСЕТКіШТЕР / МЕДИЦИНАЛЫқ / ДәРЕЖЕ / СәЙКЕСТіК / PREVALENCE / INDICATOR / MEDICAL / COMPLIANCE / DEGREE

Аннотация научной статьи по клинической медицине, автор научной работы — Мухамеджанова Г.Е.

Недостаточная эффективность индивидуального и группового профилактического консультирования обусловлена низкой комплаентностью пациентов к рекомендациям по коррекции факторов риска сердечно-сосудистых заболеваний в связи с плохой информированностью, низким уровнем тревожности и удовлетворительным качеством жизни.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

КОМПЛАЕНТНОСТЬ ВРАЧЕЙ ПРОТОКОЛАМ ДИАГНОСТИКИ И ЛЕЧЕНИЯ АРТЕРИАЛЬНОЙ ГИПЕРТЕНЗИИ

The lack of effectiveness of individual and group prophylactic counseling is due to low patient compliance with recommendations for the correction of cardiovascular risk factors due to poor awareness, low anxiety levels and a satisfactory quality of life.

Текст научной работы на тему «Compliance of doctors with protocols for diagnosis and treatment of arterial hypertension»

Vestnik KazNMU №1-2019

Б.М. Мураткан, А.К. Изекенова

С.Ж. Асфендияров атындагы %азац ¥лттыцмедицинаyHueepcumemi

ОНКОЛОГИЯЛЬЩ ЦЫЗМЕТТ1 ДАМЫТУ (ЭДЕБИ ШОЛУ)

ty^h: Соцгы eKi онжылды;та Цазак;стан Республикасында хальщтыц к;атeрлi iсiктерден ;айтыс болуыныц жогары децгейi бай;алуда. ауыратындардыц 35,0% диагноз ;ойганнан кeйiн 6ip жыл eMip сурместен ;айтыс болады. Осылайша, мэсeлeнiц взeктiлiгi онкологиялы; ;ызметт багалауга кеп жоспарлы тэсiлдiц ;ажеттшпмен тYсiндiрiлeдi.

ТYЙiндi свздер: Онкология, ;атерл1 iсiктeр, сыр;аттанушылы;, елiм, Денсаулы; са;тау саласын дамытудыц мeмлeкeттiк багдарламасы.

B.M. Muratkan, A.K. Izekenova

Asfendiyarov Kazakh National medical university

THE DEVELOPMENT OF THE ONCOLOGICAL SERVICE (REVIEW)

Resume: A high mortality rate from malignant neoplasms has been observed over the last two decades in the Republic of Kazakhstan. 35.0% of patients with MN die, not having lived a year after the condition is diagnosed. Thus, the relevance of the issue is explained by the need for a multifaceted approach to evaluating the oncological service.

Keywords: Oncology, malignant neoplasms, morbidity, mortality, State program for the development of health care

ЭвЖ 616.12-008.331.1:616-082.

Г.Е. Мухамеджанова

«ЦДСЖМ» Цазсщстандъщ Медициналъщ Университетi

АРТЕРИЯЛЬЩ ГИПЕРТЕНЗИЯНЫ ДИАГНОСТИКАЛАУ ЖЭНЕ ЕМДЕУГЕ ДЕГЕН НАУЦАСТАРДЬЩ ¥СТАНЫМДЫЛЫГЫ

TeMeHdeei мацалада ^a3ipsi тацдагы артериялыц гипертензияны диагностикалаудагы жэне емдеудеге деген науцастардыц устанымдылыц прuнцuптерi кврсетлген.

TyrnHdi свздер: устанымдылыц, кврсетюштер, медициналыц, дэреже, caU^cmiK

бзектъшп: ¥станымдылык; (комплайентность) - нау;астыц мшез-;улк;ыныц дэр^ердщ усыныстарымен сэйкеслп дэрежесь Кептеген дэр^ерлер «устанымдылы;» терминш дэр^ер мен нау;астыц арасында орын алуга тиiстi езара тец ;у;ылы эрштестж ;арым-к;атынастарын сипаттау Yшiн ыцгайлы деп санайды. Дэрiгерлiк емдеуге деген устанымдылык;тыц темендiгiнiц алгашк;ы керiнiсi нау;астыц дэр^ер усынган препаратты ;абылдаудан бас тартуы болуы мYмкiн. Сэйкес емес дозаны ;абылдау немесе оны дурыс емес уа;ытта ;абылдау, «умытып кету», емдеудщ ру;сатсыз то;татылуы сынды эрекеттер

нем;урайлылык;тыц мысалдары болып табылады. Кебiнесе устамдылы;тыц теменгi керсеткiштерi дэрiгерге бармау жэне емiр салтын езгертуге ;атысты усыныстарды орындамау болып табылады. Бэрiнен жаманы, емдеудiц Yзiлуi нау;астыц жагдайына мYлде ем алынбаудан да арты; керi эсерiн тигiзедi. Мысалы, емдiк терапиядан жш бас тарту жэне кешннен емдеудi ;алпына келтiру алгашк;ы дозаныц немесе бас тарту синдромыныц эсерiмен байланысты ас;ыну ыщтималдыгын арттырады [1] ¥станымсыздык; болуы MYMKiн:

эдейi емес - пациент дэр^ермен езара тшмиз эрекеттесуi салдарынан не KYтiлетiнiн тYсiнбейдi жэне усыныстарды орындамайды;

;аса;ана - пациент дэр^ердщ одан не ^тетшш бiледi, бiра; ол усыныстарды орындамайды.

¥станымдылык;ты багалау эдiстерi темендегiше белiнедi: фармакологиялы; (дэрi-дэрмектiц дурыс ;абылдануына биологиялы; ортадагы препарат концентрациясын аны;тау ар;ылы кез жеткiзуге болады);

клиникалы; (нау;астыц дэрiгердiц ;арауына тагайындалган уа;ытта баруы, АГ жагдайында нау;астыц жагдайын жа;сарту, ;ан ;ысымыныц керсеткштерш

тура;тандыру сынды мысалдар устанымдылы;ты керсетед^;

физикалы; (бекiтiлген дэрi-дэрмектер ;орын толы;тыру -бос ;аптамалардыц болуы, ;алган таблеткалардыц санын санау, дэрi-дэрмектердiц сатылымы туралы дэрiханалардан а;парат алу жэне т.б.).

Жогарыда келтiрiлген тэсiлдердiц эр;айсысыныц езiндiк

кемшiлiктерi мен арты;шылы;тары бар, сонды;тан

устанымдылы;ты сенiмдi тYPде багалау Yшiн олардыц

жиынтыгын ;олданган дурыс (мысалы, клиникалы;

зерттеулер ЖYргiзу кезшде).

¥станымдылык;ты арттыратын факторлар

Дэрiгерге ЖYЙелi тYPде бару.

АГ ас;ынуларынан ;орку.

Бiрлескен аурулардыц болуы.

Цан ;ысымын ;адагалауга умтылу.

Антигипертензивтi терапияныц ;арапайым режiмi.

Цан ;ысымын дербес ба;ылау мYмкiндiгi.

Отбасы мен достардыц ;олдауы.

Медициналы; са;тандырудыц болуы.

Зерттеу мшдеттерк Артериялы; гипертензияны диагностикалау жэне емдеуге деген нау;астардыц устанымдылыгы бойынша гылыми аны;тамалр жинау. ¥станымдылык;ты темендететiн факторлар:

¥станушылы;ты темендететiн себептер ете кеп, эрi бул жиi жасына, аурудыц сипатына немесе жагдайдыц ауырлыгына ;арамайды. Сонымен ;атар, оган нау;астыц жынысы, сауаттылы; немесе элеуметтж-экономикалы; дэрежесi де эсер етпейдь 8кiнiшке орай, жалпы алганда созылмалы аурулар кезiннде устанушылы; тэртiбi уа;ыт еткен сайын азайып кетедi.

Емдеуге деген устанымдылы; мэселелерш шешу жолдары 1. Нау;асты ауру мен емдеу туралы хабардар ету:

Вестник Ка^НМУ №1-2019

• пациенттщ ауруды тYсiнуiн жэне ;абылдауын, оныц уза; мерзiмдi ба;ылаулар мен емдеулерден ^тетш Yмiттерiн багалау;

• KYмэндi тал;ылау жэне туындап отырган мэселелердi шешу;

• пациентке ;ан ;ысымыныц децгейi туралы хабарлау;

• дэр^ердщ жеке кездеген ;ан ;ысымы дэрежес турлы пациентпен келiсу;

• жазбаша тYPде тагайындалган дэрiлiк заттар туралы толы; а;парат беру;

• дэрыж заттарды ;абылдау ;ажеттшпн тYсiну проблемаларын аны;тау, пациенттерге тацдау мYмкiндiгiн беру;

• АГ уза; мерзiмдi емдеу ;ажеттшпне баса назар аудару.

2. Жеке терапия режимдерш тацдау: пациенттi шешiм ;абылдауга тарту; емдеу режимiн оцайлату;

пациенттщ eмiр салтына терапияны енпзу;

вмiр салтын езгерту жэне емдеу режимдерш са;тау

бойынша на;ты ;ыс;а мерзiмдi ма;саттарды белгiлеу;

ы;тимал жанама эсерлердi тал;ылау;

;ан ;ысымын ездИнен ба;ылауды ынталандыру;

емдеу ;унын барынша азайту;

пациенттердiц усыныстарды са;тануын (нау;асты бiлуiмен) Yнемi ;адагалап отыру;

салма; жогалтудыц жагымсыз эдiстерiнiц алдын алу ма;сатында эцгiмелесу ЖYргiзу.

3. Кол жеткiзiлген жетiстiктердi белгiлеу:

нау;ас ;абылдауга келген кезiнде ;ан ;ысымыныц динамикасын тал;ылау;

;ан ;ысымын ба;ылауга ;ол жеткiзуге багытталган ;арым -;атынасты ынталандыру;

пациенттiц емдеу женшдеп усыныстарды игеру туралы растау алу;

келесi келудщ на;ты KYнiн тагайындау; пациенттердiц емделуге келу жишпн арттыру; Кабылдауга келе алмаган пациенттермен ;арым-;атынасты ;алпына кел^ру.

4. Элеуметтiк ;олдауды ;амтамасыз ету:

Кан ;ысымын ба;ылауга ;ол жетизу Yшiн пациенттiц отбасын о;ыту;

езара ;олдау жэне ынталандыруды жа;сарту Yшiн пациенттер тобын уйымдастыру.

5. Бас;а мамандармен езара эрекеттесу:

медбикелердiц, фельдшерлердщ, фармацевтер мен диетологтардыц бiлiмдерi мен дагдыларын пайдалану; нау;асты на;ты мэселелер бойынша терецдетшген кецес алу Yшiн мамандармен кецес алуга багыттау. Пациенттердщ устанымдылыгын арттыруга арналган тиiмдi стратегиялар

Сешмге ;урмет пен езара тYсiнiстiкке негiзделген дэрiгер мен нау;астыц ;арым-;атынасы, сезсiз, пациенттiц ;анагаттануын арттыруга, емделуге устамдылыгын жэне оныц денсаулыгын жа;сартуга ы;пал етедi. Пациенттер жиi дэр^ерлердщ ;узыреттшгш клиникалы; дагдыларына емес, олардыц ;ызмет керсету децгейiне байланысты багалайтындыгы жасырын емес. Осыпан байланысты, дэр^ер эрдайым оныц ;оршаган ортасы Yшiн де, пациенттер Yшiн де Yлгi болуга тиiс.

АГ бар нау;астарды уза; мерзiмдi ба;ылау ;иын, ейткеш нау;астар кебiнесе тагайындалган мерзiмдегi ;абылдауларга келмей ;алады. Бул кемшiлiктер тура;ты ба;ылаудыц мацыздылыгын тYсiнбегендiктен, жумыстан сурану ;ажеттшпнен, туган-туыстар алдындагы мiндеттерге, медициналы; мекеменiц ;ашы;тыгы жэне келiк ;иынды;тарына ;атысты орын алады. Тура;ты ба;ылау ЖYргiзудi жецiлдету Yшiн ;абылдауга жазылган KYнiн жэне ;абылдауга келуiн ба;ылайтын арнайы деректер базасын ;уру тиiмдi болады. Кабылдау мерзiмiн пациенттердiц есше салу Yшiн орта медициналы; персоналдрды жумылдыруга немесе автоматты тYPде телефонды; хабарландыру ЖYЙесiн пайдалануга болады. Сондай-а; пациенттердiц медициналы; жазбаларын жэне АГ езшдж ба;ылау KYнделiгiн талдау да устанымдылы;ты ;адагалауга мYмкiндiк бередi. 8зiн-езi ба;ылау арналган

KYнделiктi жаза отырып, нау;ас езiнiц жагдайындагы езгерiстердi жазуга жэне ;алыптастыруга Yйренедi, емделу мен езшдж сезiну арасындагы себеп-салдарлы; байланысты талдайды, бул терапияныц тиiмдiлiгiне кез жетизуге мYмкiндiк бередi.

Дэрi-дэрмектердi пайдалану дагдысын адамныц ;арапайым эдеттерiмен (Мс тазалау немесе ;ырыну жэне т.б.) бiрiктiру дэрiнi кезектi ;абылдау уа;ытын жiберiп алмауга мYмкiндiк бередi.

Дэрi-дэрмектердi ;абылдауды «умытша;ты;;а» жол бермеу Yшiн, пациенттерге таблетка салуга арналган уяшы;ты ;ораптарды ;олдануга кецес берiледi, онда таблеткалар аптаныц KYндерiне ;арай ;оюга болады. Дэрiгер мен нау;ас арасындагы ;арым-;атынас негiздерi: Жалпыга бiрдей мэселе - нау;ас;а ауру туралы а;парат беру. Окушылар мен эрiптестердi о;ыту Yшiн ;олданылатын логикалы; тэсiл пациенттерге ;олданылмайды, ейткенi ол тэсiлдер олардыц тэжiрибелерiн жэне тYсiну ;абiлетiн ескермейдь Нау;астыц дэрiгердiц айт;андарын ;аншалы;ты дурыс тYсiнiп, ;абылдаганын бiлу Yшiн дэр^ерге келесi а;параттарды берер алдында ауру мен емдеу туралы ез ойларын, ;ор;ыныштарын жэне ез ойларын тYсiндiруге мYмкiндiк беру керек. Белсендi тыцдау жэне ;айта жасау: нау;астыц естiгенi жэне тYсiнетiнiн керсету Yшiн сiзге нау;астыц айт;андарын ;айта жасау ;ажет. Кайта жасау - бiрдей дэлдiкпен жэне екшнмен естiлген нэрсенi бас;а сездердi ;олдану ар;ылы орындау. Осыпан байланысты пациент езшщ ой-пiкiрiн бiледi жэне оны дурыс деп санайды.

«Белсендi тыцдаушы» бола отырып, дэрiгер нау;ас;а езшщ шагымдарын ести алатынын жэне ^мэнш тYсiнетiндiгiн бiлдiредi. Жауап бергенде, дэр^ер нау;астыц шагымын бiр мезгiлде мэселеш шешудi усынатын етiп ;айталау ар;ылы езiнiц жанашырлыгын керсете алады. Кайта жасау - кецес берудщ непзп стратегиясыныц бiрi болып табылады. Бул YPдiс импровизация бола алмайды, ол дагдыга айналуы тиiс, арнайы дайынды; пен тэжiрибенi ;ажет етедi. Кэаби терминдердi пайдаланудан бас тарту: Эдетте дэр^ерлерге нау;ас;а ауруы туралы ;арапайым сездермен айту ;иынга согуы мYмкiн. Бул дэрiгер езiнiц KYнделiктi тэжiрибесiнде Yнемi арнайы медициналы; терминдермен жумыс iстейтiндiгiне байланысты езiнiц <^сшжаз тышде» сейлейдi. Бiра; егер бiз тYсiнiстiк пен устанымга умтылган болса; онда есте са;таган мацызды, медициналы; терминология кебшесе нау;асты ;ор;ытады жэне емдеу процесшде сенiмдi ;арым-;атынас жасауга кедерп келтiредi. Нау;ас тiлiнде сейлеу ;абыет тэжiрибе барысында жина;талады, бiра; бул, эрине, дэр^ерден белсендi шыгармашылы; тэсiлдердi талап етедi. Цорытынды: Толы;;анды жауаптарды талап ететiн сура;тарды ;олдану. Пациентке сауалнама ЖYргiзу барысында дэрiгер оган екi тYрлi сура; ;оюы мYмкiн: бiрi -толы;;анды жауаптарды талап ететш ашы; сура;; екiншiсi -жабы;, ягни олар «иэ» немесе «жо;» деген бiр мэндi жауаптарды бiлдiредi. Ашы; сура;тар кебiнесе егжей-тегжейлердi тYсiндiруге багытталган жэне олар нау;астыц ауру туралы хабардар болу децгейш жэне олардыц ауруга деген кез;арасын аны;тауга кемектеседi. Ашы; сура;тармен салыстырганда жабы; сура;тар фактiлер мен шагымдарды на;тылауга кемектеседi жэне пациентке сауал ;ойып отырган кiсi ^ткендей жауап бере алады. Кебiнесе бул сухбатты уа;ыт болмаган жагдайда ;олданамыз. Сезсiз, ашы; сура;тар дэрiгер мен нау;астыц арасындагы жогары сенiмдiлiктi орнатады. Сонды;тан пациенттерге ;алай сура;тар ;ою жэне олардыц сура;тарына ;алай жауап беру керектiгiне му;ият болу ;ажет.

Теменде ;арым-;атынас дагдыларын жа;сартуга жэне емдеуге устанымдылы;ты дамытуда жетiстiкке жетуге кемектесетiн кейбiр усыныстар берiлген: нау;астыц тiлiнде, оныц элеуметтж-мэдени децгейiне ;арай, бас;а нау;астардан еслген сейлемдердi ;олданып сейлесiцiз;

мэселенi жа;сы тYсiну жэне нау;аспен жа;сы сенiмдi байланыс орнату Yшiн егжей-тегжейлi жауап талап ететш сура;тарды жиi ;олдану;

Vestnik KazNMU №1-2019

су;бат барысында пациента айыптауга емес, ;олдау керсетуге тырысыцыз.

ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1

1 Benetos, A. A decrease in diastolic blood pressure combined with an increase in systolic blood pressure is associated with a heart cardiovascular mortality in men // J. Am. Coll. Cardiol. - 2000. - Vol. 35, №3. - P. 673-680.

2 Шальнова, C. А. Факторы, влияющие на смертность от сердечно-сосудистых заболеваний в российской популяции // Кардиоваскулярная терапия и профилактика. - 2005. - Т.4, №1. - C. 4-9.

3 Waeber, B. How to improve adherence with prescribed treatment in hypertensive patients? // J. Cardiovasc. Pharmacol. - 2000. - Vol. 36, №3. - Р. 23-26.

4 Конради, А. О. Недостаточная приверженность к лечению артериальной гипертензии: причины и пути коррекции // Артериальная гипертензия. - 2004. - Т.10, №3. - С. 137-143.

5 Ощепкова, Е. В. Низкая приверженность больных артериальной гипертонией к лечению: подходы к ее улучшению // Атмосфера. Кардиология. - 2003. - №3. - С. 33-36.

6 Bourgault, C. Antihypertensive drug therapy in Saskatchewan: patterns of use and determinants in hypertension // Arch. Intern. Med. -2001. - Vol. 161, №15. - P. 1873-1879.

7 A retrospective, population-based analysis of persistence with antihypertensive drug therapy in primary care practice in Italy // Clin. Ther. - 2002. - Vol. 24, №8. - Р. 1347-1357.

Г.Е. Мухамеджанова

Казахстанский медицинский университет «ВШОЗ»

КОМПЛАЕНТНОСТЬ ВРАЧЕЙ ПРОТОКОЛАМ ДИАГНОСТИКИ И ЛЕЧЕНИЯ АРТЕРИАЛЬНОЙ ГИПЕРТЕНЗИИ

Резюме: Недостаточная эффективность индивидуального и группового профилактического консультирования обусловлена

низкой комплаентностью пациентов к рекомендациям по коррекции факторов риска сердечно-сосудистых заболеваний в связи с

плохой информированностью, низким уровнем тревожности и удовлетворительным качеством жизни.

Ключевые слова: преверженность, показатель, медицинский, соответствие, степень.

G.E. Mukhamedzhanova Kazakhstan's medical university "KSPH"

COMPLIANCE OF DOCTORS WITH PROTOCOLS FOR DIAGNOSIS AND TREATMENT OF ARTERIAL HYPERTENSION

Resume: The lack of effectiveness of individual and group prophylactic counseling is due to low patient compliance with recommendations

for the correction of cardiovascular risk factors due to poor awareness, low anxiety levels and a satisfactory quality of life.

Keywords: prevalence, indicator, medical, compliance, degree

УДК 614.253.52:616-001.1

Г.О. Оразбакова, З.Т. Мухаметова

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Казахский Национальный медицинский университет имени С.Д. Асфендиярова

кафедра Сестринское дело»

ОРГАНИЗАЦИЯ ТРАВМАТОЛОГИЧЕСКОЙ СЛУЖБЫ ЗА РУБЕЖОМ И В КАЗАХСТАНЕ.

РОЛЬ МЕДСЕСТРЫ В ТРАВМАТОЛОГИИ

В обзорной статье раскрывается актуальность травматизма в современном мире, особенности организации работы травматологической службы в зарубежных странах, а также предпосылки и развитие сестринского дела в травматологии в Казахстане. Показаны особенности догоспитальной и госпитальной помощи в зарубежных странах. Определены выводы, касающиеся отличий организации казахстанской травматологической службы от зарубежных стран.

Ключевые слова: сестринское дело в травматологии, реформа в системе здравоохранения, развитие сестринского дела, международный опыт, травматологическая служба.

Введение.

В мире практически 50% смертности приходится в возрасте от 15 до 44 лет в результате травматизма. [1] В Казахстане смертность от травм относится к основному классу причин смертности (11,3%), от которых ежегодно умирает в среднем 16 тысяч человек.

В Государственной программе развития здравоохранения Республики Казахстан "Денсаулы;" на 2016 - 2019 годы подчеркивается, что травматизм является важнейшей проблемой в настоящее время для Казахстана. И «в структуре заболеваемости населения, временной нетрудоспособности и смертности занимают второе место, по первичному выходу на инвалидность - третье место». Актуальность темы травматизма, помимо социально-экономической, медико-социальной и демографической стороны, также основана на реформировании системы

здравоохранения в Республике Казахстан,

предусматривающее модернизацию системы сестринского образования и внедрение новой модели сестринской службы в травматологических отделениях. Хотя смертность и заболеваемость в Казахстане в результате травм не возрастает, а наоборот снижется, как это видно из статистики официального сайта МЗ РК в период с 2008 год по 2017 год, тем не менее большая часть пострадавших имеют не только физические страдания и недостатки, такие как потеря конечностей, повреждение спинного мозга, но и большие проблемы психического здоровья. В частности, это депрессия, беспокойство, острое стрессовое расстройство и посттравматическое стрессовое расстройство. [2,3]

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.